1-4. öyküler P'u Sung-Ling (Yazılış: 17. yy sonları / Basım: 1740) 5-6. öyküler: Yüan Mei (18. yy) 7. öykü: Ho Pang-o (18. yy) 8. öykü: 1800 yıllarında çıkan yazarı belirsiz bir kitaptan 9-12. öyküler: Tseng Yen-tung (19. yy) 13-15. öyküler: Wang Tsih-ch'üan (Yazılış: 1862 sonrası / Basım: 1875) 16. öykü: 19. yy sonlarında çıkan yazarı belirsiz bir kitaptan
kitap, genellikle bilgelik, yolculuk hikayeleri, evliya hikayelerinde oluşuyor. iyiliğin, çalışmanın, güzel ahlakın erdemi anlatılmakta. kaynağı tarihe, mitolojiye, eski krallıklara varan öyküler de mevcut.
şimdi de, kitap hakkında teknik bilgi;
Bu kitabın hazırlanmasında Çin Öyküleri'nin M.E.B. Çin Klasikleri Dizisindeki 1. baskısı temel alınmış ve çeviri dili günümüz Türkçesine uyarlanmıştır.
Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Çin Dili ve Edebiyatı Profesörü Dr. Wolfram Eberhard ve Ankara Kız Lisesi öğretmenlerinden Hayrünnisa Boratav tarafından Çince'den çevrilmiştir.
içindekiler;
-giriş, 1, Çin yazınında öykünün yeri, -2, Öykünün tarihsel gelişmesi , -3, Öykülerin konuları , -4, Bu kitaptaki öyküler için kimi notlar ,
öyküler;
-yen-chih, -iki kız, -hsing tse-1, -sadık tilki kadın, -genç baba, yaşlı oğul, -garip bir dolandırıcılık, -wei-huili kız, -iyiliği unutmayan ölü, -sadık liu, -huang yü-shan, -chang chao-fu, -kentin önündeki tapınakta uyku, -çöpçatan papağan, -yaşam bir düştür, -dağlar arasındaki çiftlik, -gemide konuk.
1.-4. öyküler, P'u Sung-ling'in “Liao-chi chih-i” adlı toplamından alınmıştır. Bu yapıt, bir zaman yazma olarak elden ele dolaştıktan sonra 1740'ta basıldı. “Strange Stories from a Chinese Studio” (dördüncü basımı Londra'da, 1926'da yapılmıştır) adı altında bu toplamdaki öykülerin yarısına yakın bir bölümünü İngilizce'ye çeviren (bizim kitabımıza alınanlar onun çevirisinde yoktur) H. Giles, kitabın 1679'da bitmiş olduğu düşüncesindedir; ancak toplamın içinde 1683 tarihi geçen öykülere raslandığına göre bu yargı tam olarak doğru olamaz. Yazarla ilgili olarak bildiğimiz şey, yalnızca, onun ilk sınavı kazanmış, daha yükseğini kazanamamış olduğu gerçeğidir. Özyaşamöyküsü de yaşamı konusunda daha çok bilgi vermiyor; ne zaman yaşadığı konusunda bile anlaşılmış değildir.
5. ve 6. öyküler Yüan Mei'nin “Tse-pu-yü” adlı toplamından alınmıştır. Çokluk Nankin'de oturan Yüan Mei, XVIII. yüzyılın en ünlü yazın adamlarından biridir. Özellikle, deyişiyle ün kazanmıştır. Şiirlerden, makalelerden, siyasal ve yazınsal konulardaki yazılardan başka estetik nitelikte yapıtlar da yazmıştır: Örneğin Çin yemekleri ve ahçılığı konusunda bir kitabı vardır.
7. öykü, Mançuryalı Ho Pang-o'nun “Yeh-t'an-sui-lu” adlı öykü toplamından alınmıştır; bu yazar, sanırım Yüan Mei'in yaşadığı tarihlere yakın bir tarihte yaşamış olmalıdır.
Daha çok Pekin'de oturmuş, ama, başka birçok eyalette de memur olarak bulunmuştur.
8. öykü, “Yüeh-wei-ts'ao-t'ang pi-chi” adlı toplamdan alınmıştır. Bu kitap 1800 yıllarında çıkmıştır ve XIX. yüzyıl içinde çok sevilmiş, okunmuştur.
9., 10., 11., 12. öyküler, Tseng Yen-tung'un “Hsiaotou P'eng” adlı toplamından alınmıştır. Bunun yazarı konusunda da öykücülerin çoğu için olduğu gibi, görebildiğim yapıtlardan pek bilgi edinemedim. Bu toplam 1800'den sonra yayımlanmıştır.
13., 14. ve 15. öyküler, “T'un-k'u lan-yen” adlı toplamdan alınmıştır. Bu kitap “Wang Tsih-ch'üan” tarafından yazılmış ve 1875'te çıkmıştır. Yazarın yurdu Kiangsu eyaletidir, ama o, T'ai-p'ing kargaşalıkları yüzünden orada barınamamış, 1862'de Hong Kong'a kaçmak zorunda kalmıştır; kitabı da burada oluşturmuştur.
16. ve son öykü, “Liu-hsien wai-shih” adlı toplamdan alınmıştır; bu yapıtın yazarı, kitabında adını vermemiştir; kitabın yazılış tarihi de belli değildir. XIX. yüzyılın sonlarında, belki de XX. yüzyıl başlarında yazılmış olduğu sanılıyor. Wolfram Eberhard
Yüzyıllar, ülkeler, insanlar değişse de insanların hikayeleri temelde çok benzer. Sevmek, aşk, güven duyacak birileri... Dikkatimi çeken öyküler; GARİP BİR DOLANDIRICILIK > ilginçti. HUANG YÜ-SHAN > çok enteresandı. Bir çeşit Shutter Island. KENTİN ÖNÜNDEKİ TAPINAKTA UYKU > Edgar Allan Poe stayla. YAŞAM BİR DÜŞTÜR > sanki Inception. Tolstoy bilgeliği türünden mesaj içeriyor. GEMİDEKİ KONUK > Stephen King stayla.
Edebi açıdan pek bir anlam ifade etmese de Habeas Corpus kurumu öncesindeki dönemde, Doğu uygarlıklarının muhakeme kavramını yorumlama şekillerini görmek ve toplumun genel yapısı hakkında fikir edinmek bakımından tatmin ediciydi.
Türk çevirmen her ne kadar önsözde ''Bu kitap Çince'den direk çevrilmemiş, önce Almanca'ya sonradan Türkçe'ye çevrilmiş ve Çin Kültürü'ndeki bulunan öğelerin uzun açıklamasına girilmeden Türk Kültüründe karşılık gelen türevleri kullanılmıştır, kitap bu şekilde değerlendirilmeli'' demiş olsa da yine de Çin Kültürü ile Türk Kültürü arasındaki benzerlikler dikkat çekici. (Konunun uzmanı değilim, genel okuyucu yorumu)
Bunun yanında sınıfsal ayrımlar, iffet, birden fazla eş, yargılanma & mahkeme cezası sonrası dayak gibi değişik öğeler de öykülerde dikkat çekici şekilde kendini gösteriyor.
Kitapta dikkatimi çeken bir başka unsur ise Tilki Kadın konusu. Bir hayvan olarak dişi Tilki son derece cazibeli oluyor ve insan kılığına girerek insanları kandırıyor. Kitabın bir bölümünde insanların tilkilerle çiftleşmesi doğaya aykırı; insan insana, tilki tilkiye olmalı gibi enterasan öğütlere de dikkat çekiliyor. Merak edip bir google araması yaptığımda benzer tilki kadın konusunun farkı bir formda Japon Kültüründe de yer aldığını fark ettim.
Halk öyküleri olunca konular aşağı yukarı tüm dünyada aynı. Aslında bir referans kitabı. Önsöz ve açıklayıcı bilgiler %15 ini tutuyor. Çinin toplumsal değerleri hakkında ipuçları veriyor. Bir iki hikaye dışında benim ilgimi çeken fazla bir şey olmadı. Doğu kültürleri hakkında bilgi sahibi olmak istiyorsanız okuyabilirsiniz.