Trong cuốn sách này, nhà vật lý thiên văn nổi tiếng Trịnh Xuân Thuận sẽ trả lời những câu hỏi hấp dẫn trên và nhiều câu hỏi khác nữa theo những trải nghiệm riêng của bản thân ông.
Số phận đã đặt ông vào nơi hợp lưu của ba nền văn hoá: xuất thân từ một gia đình nho giáo Việt Nam thấm đẫm truyền thống Phật giáo và Khổng giáo, ông đã được hưởng trọn vẹn nền giáo dục Pháp, và được đào tạo về khoa học theo kiểu Mỹ. Một sự giàu có và đa dạng như thế về các quan điểm đã cho phép GS. Trịnh Xuân Thuận cung cấp cho chúng ta, không phải những câu trả lời cao siêu dựa trên vốn kiến thức uyên thâm của ông, mà là những suy tư mà ai cũng có thể tiếp cận được, chúng cho phép chúng ta tham gia vào cuộc phiêu lưu vĩ đại của vật lý thiên văn từ hơn một thế kỷ nay. Giữa Vũ trụ, mà khoa học mỗi ngày lại hé lộ thêm với chúng ta, và "Hoa sen" của minh triết phương Đông, Trịnh Xuân Thuận đã mời gọi chúng ta hãy mượn con đường trí tuệ rộng mở.
Trinh Xuan Thuan was born on 20th August, 1948 in Hanoï (Vietnam). He left Hanoi at the age of 6, when Vietnam was divided into two parts at the 17th parallel by the Geneva treaty, signed in 1954. His family then moved to Sàigon, capital of South Vietnam. He pursued his studies in Saigon, at the French high-school Jean-Jacques Rousseau. It is during that period that he acquired the French style that allowed him to write in French such great popular books on astrophysics and cosmology, that are famous not only for their scientific accuracy, but also for their poetic language. He passes with high honors the baccalaureate degree in 1966.
He then went abroad for his higher education. After one year in Switzerland (1966-1967), at the Ecole Polytechnique in Lausanne, he continued his studies in well-known American universities. He obtained his Bachelor of Physics at the California Institute off Technology (Caltech) in 1970, then his PhD in Astrophysics at Princeton University in 1974, under the guidance of the eminent astrophysicist Lyman Spitzer, father of the Hubble space Telescope and one of the pioneers of the physics of the interstellar medium and of plasmas.
Since 1976, he has been a professor of astronomy at the University of Virginia in Charlottesville, and divides his time between the United States and France. As an invited professor at the University of Paris 7, at the observatory of Paris-Meudon, at the department of astrophysics of Saclay and at the IAP (Institute of astrophysics of Paris) of the CNRS, he collaborates regularly with French scientists.
An astrophysicist internationally recognized for his research in extragalactic astronomy (concerning objects beyond the Milky Way), he is the author of more than 230 articles on the formation and evolution of galaxies, in particular of dwarf galaxies, and on the synthesis of light elements in the Big-bang. His articles are widely referred to in the world.
Observatoire de Kitt Peak en ArizonaFor his astronomical research, he makes use of the largest telescopes on the ground (Kitt Peak, Hawaii, Chile...) and in space (Hubble, Spitzer...). At the end of 2004, thanks to observations made with Hubble, he discovered the youngest known galaxy in the universe (I Zwicky 18) – a discoverery that was amply discussed in the international press.
In addition to his research, he teaches a course at the University of Virginia which is called "Astronomy for Poets". In this course, students with a non-scientitific background have the pleasure of discovering the wonders of the Universe in a non-technical language.
In addition to his research, he teaches a course at the University of Virginia which is called "Astronomy for Poets". In this course, students with a non-scientitific background have the pleasure of discovering the wonders of the Universe in a non-technical language.
Trinh Xuan Thuan is regularly invited on television and radio emissions in the US, France and other countries.
He is also a frequent guest lecturer in many countries over the world.
Về nội dung, quyển sách này có thể chia thành ba phần:
- Phần một tác giả kể về cuộc đời nhiều sóng gió của mình. Ông sinh ra ở Bắc Việt, sau đó dời vào miền Nam. Từ nhỏ đến lớn, ông được giáo dục hoàn toàn bằng chương trình tiếng Pháp. Gia đình ông thuộc tầng lớp thượng lưu trí thức, phục vụ cho chế độ Cộng Hòa. Cha ông là một người yêu sách, ông được tiếp cận rất nhiều sách báo, các tác phẩm văn học cổ điển thế giới tới đến các loại sách khoa học. Quyển sách gối đầu giường của ông là "Thế giới như tôi thấy" của Einstein. Chính quyển sách này đã góp phần lớn đưa ông tới lựa chọn theo học ngành thiên văn học tại Mỹ sau này.
- Phần hai nói về quá trình học tập và nghiên cứu khoa học trên đất Mỹ. Ông được thụ hưởng nền giáo dục tiên tiến nhất thế giới, nơi có những giáo sư hàng đầu, rất nhiều trong số họ đã và sẽ được giải Nobel sau này. Ông cũng dành rất nhiều nỗ lực để có thể theo kịp được chương trình dạy chủ yếu do cách biệt về ngôn ngữ lúc đầu. Ông còn cảm thấy hào hứng mỗi khi được tiếp cận và sử dụng những đài thiên văn lớn nhất thế giới lúc bấy giờ sau bao cố gắng. Mỗi lần được nhìn ngắm bầu trời, độc giả cũng cảm thấy sự thôi thúc, sự khát khao khám phá khi cảm thấy không gian vô tận này.
- Phần ba ông dành nói về vấn đề nhân bản và tâm linh. Giống như Einstein thần tượng của ông, ông cũng là một nhà khoa học luôn hướng về xã hội, nguyện vọng của ông là đưa kiến thức, đặc biệt là kiến thức vật lý thiên văn đến với đại chúng. Sứ mệnh của nhà khoa học không chỉ là đào sâu nghiên cứu, tìm la những định luật định mới mà còn phải đưa những thứ vào thực tiễn cải tạo xã hội, nâng tầm nhận biết của mọi người. Ông còn chủ trương hạn chế sự chuyên biệt hóa tri thức của các nhà khoa học. Nghĩa là nhà khoa học phải biết những thứ khác ngoài lĩnh vực của mình, nhà khoa cũng cần phải biết thơ văn nghệ thuật,... Một nhà khoa học có thể là thiên tài trong lĩnh vực của họ nhưng vẫn chỉ là người rất tầm thường nhất trong cuộc sống thường nhật. Ông chỉ ra không ít những thí dụ điển hình về các nhà khoa học nổi tiếng nhưng có những cách hành xử khó có thể chấp nhận được trước các chuẩn mục đạo đức. Vì thế, ngoài sự quan tâm khoa học, ông còn dành sự đầu tư để phát triển bản thân. Là nhà khoa học nhưng ông mang trong người đầy tinh thần tâm linh tôn giáo. Ông là người biết quý trọng hiện tại, luôn cảm ơn cuộc đời đã tạo cho ông những điều kiện để hướng ông tới việc trở thành một nhà vật lý thiên văn.
Cuối cùng qua tác phẩm mình liên tưởng đến rất nhiều người: - Nguyễn Hiến Lê: Bởi cách tường thuật lại cuộc sông chân thật ở Miền Nam Việt Nam những ngày trước 1975. Đó có thể xem là những trang sử hấp dẫn đáng tin và đáng được đọc để có cái nhìn chân thực về lịch sử. - Einstein: Một nhà khoa học có niềm tin tôn giáo mạnh mẽ, luôn hướng về đại chúng. - Tom Hanks: Diễn viên thủ vai chính trong bộ phim cảm động về tình người nơi phi trường có tên "The Terminal". Khi Nhân vật chính trong bộ phim vừa đặt chân xuống 1 phi trường ở nước Mỹ thì ông nhận được tin chính quyền ở nước ông bị lật đổ, quốc gia của ông bị xóa sổ và ông trở thành người không quốc tịch. - Nguyễn Tường Bách: Bởi cách diễn đạt những khái niệm khoa học cực kỳ gần gũi và dễ hiểu của hai nhà khoa học, bạn có thể tìm đọc quyển "Lưới trời ai dệt". Ngoài ra, cả hai ông còn có những cái nhìn sâu sắc, và nhận ra tương quan giữa khoa học và đạo Phât. - Anh Dũng (là mình á :)_)): đều nghĩ các nhà khoa học suốt ngày chỉ vùi đầu nghiên cứu này nọ, nhưng sau khi đọc quyển "Thế giới như tôi thấy". "Einstein đã chỉ cho tôi thấy không nhất thiết phải như vậy". - Bạn mình: nhớ lần cuối cùng nói chuyện với nó 1 tiếng thì mất 45 phút nó cảm thấy biết ơn cuộc sống, biết ơn Chúa đã ban cho nó rất nhiều thứ, giờ nó đang là tu sinh và sẽ trở thành linh mục. - Và cuối cùng là... Trịnh Xuân Thanh: Em họ của ông, người phục vụ cho chế độ đã lật đổ chế độ của ông, hai số phận khác nhau nhưng cùng một một dòng họ.
P/s: Năm rồi đang đọc quyển "Từ Điển Yêu Thích Bầu Trời Và Các Vì Sao" và được truyền cảm hứng và niềm khao khát khám phá. Từng nảy ra ý định sắm một kính thiên văn mà vẫn chưa thành, cảm thấy nhục nhục :|...
Được giới thiệu bởi Page "Vật lí thiên văn từ thằng rửa chén".
Nửa đầu tiên đọc khá hấp dẫn, mình ngấu nghiến đọc một lèo. Tại bác này kể về cuộc đời bác từ nhỏ tới, có đề cập tới nhiều giai đoạn cũng như cách nhìn nhận lịch sử mà mình chưa được nghe kể từ người sống ở thời đó bao giờ, và tất nhiên là về thiên văn học đầy hấp dẫn và lãng mạn. Ngoài ra mình còn lụm lặt được nhiều "key words" về những thứ mới, hay ho thú vị mà mình sắp tới đây sẽ hỏi anh Gồ. :3 Chẳng hạn: Ngẫu nhiên và tất yếu (Le Hasard et la Nécessite), Nguồn gốc các loài (Charles Darwin), Chủ nghĩa duy thực, Đại hồng thủy, Thuyết hỗn độn, Duyên khởi (Phật giáo) ...
Nhưng mà nửa cuối bác viết rối quá :-ss Mình chả hiểu gì mấy. Làm ráng nhai gì đâu mới hết cuốn được.
Cuốn sách như pha trộn 1 phần hồi kí của tác giả và các kiến thức về vũ trụ, thiên văn học, nhưng không có cảm giác lộn xộn. Tác giả trình bày mọi thứ mạch lạc theo dòng thời gian, từ những biến cố của gia đình thời thơ ấu, xuất thân và những run rủi của số phận khiến ông rẽ hướng trở thành khoa học gia về ngành thiên văn. Trong sách có cả hơi thở thời đại - thời rối ren biến động ở Việt Nam. Những kiến thức thiên văn và vũ trụ tác giả nói tới trong sách không còn mới với những ai từng đọc Cosmos, Paralle Worlds hay những tác phẩm của Stephen Hawking. Lịch sử vật lý được tóm lược từ mô hình đơn giản của Ptolemy, Aristotle, tới mô hình vật lý cơ bản của Newton, Thuyết tương đối của Einstein, và cố gắng thống nhất 4 lực cơ bản của thuyết M. Tác giả dùng ngôn ngữ dễ hiểu để diễn đạt những vấn đề vật lý không quá phổ biến ở đại chúng, những người đọc bình thường cũng có thể hiểu vấn đề tương đối rõ. Phần quan trọng nhất trong cuốn sách có lẽ là tư tưởng của tác giả, thế giới quan tác giả thấy từ đạo Phật, tương đồng với những hiểu biết khoa học. Mọi thứ không có sự tồn tại độc lập mà trong 1 dòng chảy bất tận, không có đầu cũng chẳng có cuối. Cá nhân cũng đồng tình với quan điểm này của tác giả. Duyên khởi từ đâu không rõ, chúng ta là 1 phần trong cái toàn thể lớn lao này. Dành cho tác phẩm 4*. Với người đọc muốn tìm hiểu về thiên văn hay vũ trụ, có lẽ cuốn sách của Trịnh Xuân Thuận có phần còn dễ hiểu và hấp dẫn hơn Cosmos của Sagan.
Với mình, cuốn sách này là một sự hỗn độn lai tạp giữa hồi kí (hầu như chỉ là một sự điểm lại những sự kiện chính trong cuộc đời tác giả), một ít khoa học (mà hầu hết mọi cuốn sách của Trịnh Xuân Thuận đều lặp lại những điều này) và một ít tâm linh (một ít nguyên lý và gần như không có gì quá sâu sắc). Dường như tác giả quá tham vọng, muốn truyền tải quá nhiều thứ nhưng kết cục chẳng có gì đến nơi đến chốn cả. Nó chẳng phải tự truyện, sách khoa học hay sách tôn giáo. Đọc xong, mình vẫn ngơ ngác một hồi vì vẫn không hiểu chính xác ý định viết sách của tác giả là gì.
Đoạn đầu có vibe giống quyển Stanford của Huyền Chip. Đoạn sau thì nửa giới thiệu các khái niệm vật lí thiên văn, nửa nói về quan điểm riêng của tác giả về công tác nghiên cứu khoa học. Nhìn chung đọc ổn, dạng cafe trò chuyện, chứ không nói gì quá sâu.
Một cuốn ban đầu nhẹ nhàng nhưng lúc sau có nói về khoa học và tâm linh/tôn giáo thì phải đọc chậm hơn để thấm, nhưng vẫn chưa thấm hết được tại có một số khái niệm về Phật giáo mình vẫn chưa trải qua. Chắc chắn là mình sẽ đọc lại cuốn này. Sách dịch có nhiều câu và đoạn nghe hơi cụt và gãy nhưng nói chung cũng không ảnh hưởng quá nhiều tới trải nghiệm của mình.
Trong lúc đọc quyển này tự nhiên mình nhớ đến câu của thầy Nhất Hạnh, đại ý là khoa học phóng tâm ra ngoài vũ trụ để tìm hiểu về nguồn gốc và giải thích vũ trụ trong khi đạo Phật phóng tâm vào bên trong. “Đức Thế Tôn rất thực tế, Ngài nói đừng nói phóng tâm ra vũ trụ bên ngoài mà hãy đưa tâm về với tình trạng đích thực trong đó ta đang sống.” Quyển này cho mình rất nhiều góc nhìn và quán chiếu mới. Sở dĩ cho 4 sao vì trình tự sắp xếp hơi lộn xộn nên lúc đọc mình hơi rối.
Điều mình thích ở cuốn sách là vị thế của tác giả - một người trong ngành vật lí thiên văn nên ông đưa ra những góc nhìn thực tế mà chỉ người trong ngành mới có nhiều trải nghiệm. Ví dụ như việc nhiều người đạt giải Nobel nhưng vẫn có những hành vi trái với đạo đức. “Tôi đã bị sốc khi biết rằng một số nhà khoa học lớn người Mỹ, trong đó có cả những người đạt giải Nobel, đã tham gia vào dự án “nhóm Jason” trong cuộc chiến tranh Việt Nam, một hội đồng các chuyên gia được Lầu Năm Góc thành lập với mục đích phát triển các kĩ năng chiến tranh và vũ khí mới. Tôi cảm thấy phẫn nộ với ý nghĩ rằng những cái đầu biết suy nghĩ thuộc các khoa khoa học của các trường đại học lớn đó lại có thể tập hợp nhau nhiều tháng mỗi năm để tạo ra những vũ khí mà họ biết chắc chắn rằng chúng sẽ được sử dụng để giết người.”
Thêm vào đó, mình rất thích những chương cuối nơi mà tác giả bàn luận, quán chiếu quan hệ giữa vật lí và triết học của đạo Phật. Những góc nhìn này rất khách quan, thể hiện một sự quán niệm sâu sắc. Ví dụ như: “Nhà khoa h���c khi đạt tới những hiểu biết tương tự, nói chung, sẽ chỉ coi nó như một sự kích thích tiến bộ về mặt trí tuệ, nhưng hoàn toàn không lật lại cách nhìn sâu sắc về thế giới cũng như cách sống của mình. Khoa học đã chứng tỏ rằng nó có thể tác động lên thế giới, nhưng tự nó không thể hướng dẫn người ta cách sử dụng nó. Chỉ tâm linh mới có khả năng giữ vai trò này. Đó không phải là điều xa xỉ mà là một tất yếu” “Tri thức đem tới quyền lực và quyền lực đòi hỏi phải có tinh thần trách nhiệm, chịu trách nhiệm về các hậu quả trực tiếp hay gián tiếp các hành động của mình.” “Xã hội của chúng ta tạo ra được ít nhà hiền triết. Tất nhiên, nó tạo ra được những hội đồng bao gồm nhiều nhà tư tưởng lớn, nhưng ở phương Tây, các tiêu chuẩn để chọn ra các thành viên của “hội đồng các nhà hiền triết này” chủ yếu dựa trên những thành tựu chuyên môn, bất chấp các phẩm chất nhân văn của họ. Trong khi một nhà hiền triết thực sự, cần phải có cả trí tuệ và trái tim.” “Tôi tin rằng tâm linh (đặc biệt là Phật Giáo) có vai trò khi các giới hạn khoa học để lại một chỗ trống cần phải lấp đầy, một khoảng trống liên quan đến việc chuyển biến cá nhân và tri thức của tinh thần chúng ta. Tâm linh cho ta một cái nhìn mà khoa học không thể cung cấp được.”
Cái hay nữa là đọc cuốn này, mình thấy sáng rõ hơn nhiều ý của thầy Nhất Hạnh đã từng đề cập tới. Ngoài ra còn 2 điều nữa mà mình thấy thú vị ở cuốn sách này: 1. Thích Nhất Hạnh và Trịnh Xuân Thuận cũng có thể coi là sống cùng một thời kì với nhau - cùng đi qua chiến tranh Việt Nam nhưng con đường mỗi người đi đều khác nhau. Cái nhìn cái thấy cái quan niệm và cảm nhận của họ cũng rất khác nhau. Nhưng họ giao nhau ở 1 điểm nào đó mình cũng không biết diễn tả thế nào. Đọc sách cả 2 người cho mình thấy sự đa dạng của thế giới (một chút :))) 2. Mình rất thích văn hoá gia đình của tác giả. Mình ngưỡng mộ sự minh triết của cha Trịnh Xuân Thuận. Mình thích tinh thần bao dung, hào sảng và chính trực của ông cố. Mình ước gì ông cố cũng viết sách khéo mình cũng săn để tìm đọc luôn :))) . Bản thân tác giả Trịnh Xuân Thuận cũng ý thức được mình là “hậu duệ của chuỗi dài các thế hệ nhà Nho”. Sự quán niệm sâu sắc mà tác giả đã thể hiện được, vì thế, một phần cũng là thừa hưởng và là “sự tiếp nối” tốt lành của các thế hệ trước. Mình rất ấn tượng với hình ảnh Trịnh Xuân Thuận kể về những buổi ngồi cầu kinh với mẹ trong 1 căn phòng mà gia đình ông dành riêng cho việc thờ cúng. Nó cho thấy một truyền thống tâm linh trong gia đình rất bền vững và tốt đẹp được truyền từ thế hệ này qua thế hệ sau. Nói như thầy Thích Nhất Hạnh thì là thấy ba mẹ trong con và thấy con trong ba mẹ.
Cuối cùng, cuốn này cứu rỗi 12 năm mài mông trên nhà trường học vật lí của mình - môn mà mình ghét cay ghét đắng ghét tồi tệ. Mình đọc cuốn này say mê và đọc xong có bao nhiêu là hứng khởi để mày mò học lại vật lí cơ bản :)))
This entire review has been hidden because of spoilers.
Quyển này hay, rất đáng đọc. Bác Trịnh Xuân Thuận viết cuốn này lúc ông sáu mươi ba tuổi, trưởng thành và đã có nhiều thành tựu; cho nên, những ký ức ông đưa vào sách phần lời đều tốt đẹp và vô tư. Mình tin cuộc đời ông, đặc biệt là lúc trẻ, vẫn mắc nhiều sai lầm như bao người trẻ tuổi khác. Những nhận định và lựa chọn của ông thởi trẻ như trong sách viết, sâu sắc và tinh tế như vậy, có lẽ cũng do chúng được kể lại bởi một ông già lão luyện.
Tác giả là chuyên gia trong lĩnh vực của mình - vũ trụ học, nhưng lại có hiểu biết rộng về triết học, lịch sử học và văn học. Ông diễn tả nhiều khái niệm chuyên môn một cách đơn giản và dung dị; ông cũng có chính kiến riêng trong nhiều tranh luận khoa học đương thời.
Một điểm trừ trong sách, mà mình ngờ rằng nó là minh chứng cho thấy ông chính là nạn nhân của những ảnh hưởng Phật giáo và Nho giáo trong con người mình, là ông cho rằng khoa học và học thuyết tôn giáo có sự tương đồng. Với mình, tôn giáo và khoa học không tương đồng như vậy được. Tác giả chỉ cố gán ghép vũ trụ với hoa sen mà thôi.
Recommend đọc cuốn này cùng lúc, hoặc trước "Cái vô hạn trong lòng bàn tay" của cùng tác giả. "Vũ trụ và hoa sen" có thể nói là một cuốn hồi ký/tự truyện/tự sự của tác giả về tuổi thơ, khoa học và Phật giáo dưới sự tương thuộc cùng khoa học. Chủ đề khá giống "Cái vô hạn trong lòng bàn tay", và ở quyển này ta thấy lặp lại khá nhiều ý của quyển kia, cùng với những diễn giải và tự sự dễ hiểu/đơn giản hơn.
Cách trình bày dạng hồi ký cũng dễ theo dõi hơn. Cách tác giả viết rất cuốn. Mình đọc một lèo vài ngày đã xong. Chủ yếu vì cuốn này không quá hack não.
Points: - có mô tả góc nhìn của một người Việt Nam được hưởng nhiều đặc-quyền-đặc-lợi-từ-lúc-sinh-ra đối với cuộc sống ở miền Nam Việt Nam trước 1975, cùng góc nhìn và thái độ đối với cuộc cách mạng của dân tộc.
Un livre interessant même si je ne suis pas du tout scientifique. Vulgariser l'astrophysique, tel est le premier message de l'auteur. Ce qui m'interessé c'est l'envers du décor : la vie de l'auteur, son départ du Vietman, ses études aux USA, sa passion pour la France et sa vision de la science avec son éducation bouddhiste, qui le rend différent de beaucoup d'autres chercheurs. C'est cette partie pleine de débats et d'interrogation qui m'a plu. Le reste était pour moi un peu rébarbatif.
Nội dung hơn nửa là tác giả kể về tiểu sử và hành trình đến với khoa học nghiên cứu vũ trụ của bản thân mình. Phần sau mới là quan điểm của tác giả khi so sánh giữa khoa học và tôn giáo, cụ thể là Phật giáo, tuy nhiên cũng không đi sâu. Mình thích giọng văn của tác giả, khiến cho 1 cuốn sách về khoa học nhưng không quá nặng nề, mà lại giàu ý thơ.
Un livre très intéressant, mélange de récit autobiographique, de vulgarisation scientifique et de philosophie bouddhiste. Le genre d'ouvrage qui se dévore en peu de temps. Et, cerise sur le gâteau, c'est fort bien écrit !
Cuốn sách như là lời kể việc cuộc đời tác giả Trịnh Xuân Thuận. Thực sự mình rất khâm phục câu chuyện của tác giả. Rất hay đặc biệt là với ai yêu thích khoa học vũ trụ
Quyển sách của tác giả đi theo lối kể từ cuộc đời thơ ấu đến hành trình trở thành nhà vật lý thiên văn. Quan điểm của tác giả về sự giao thoa giữa khoa học và tâm linh ( Phật giáo ).
Phần đầu và phần cuối khá ổn, tác giả đưa khá nhiều thông tin cá nhân ở đoạn đầu khiến nó khá giống 1 cuốn hồi kí. Tuy nhiên phần giữa với mình thì hơi lộn xộn và rời rạc, hoặc m chưa đủ trình để hiểu. Vừa đọc, m ko thể ngăn bản thân so sánh với cuốn Cosmos của Carl Sagan, cuốn sách hay nhất về đề tài này mà m đã từng đọc.
livre extraordinaire qui apres la vie de l auteur durant les guerres du Vietnam et ses etudes aux US. il essaye de recomcilier la philosophie boudiste et les decouvertes de l astrophysique.