La commedia cosmica

by Frank Westerman, Claudia Cozzi (Translator)

Giordano Bruno, Galileo, è dalle loro storie che comincia il viaggio cosmico di Frank Westerman. Ogni volta che uno scienziato ha puntato il suo telescopio verso il cielo, l’universo si è allargato e gli esseri umani si sono scoperti più piccoli. Se non siamo al centro dell’universo, chi siamo? Una domanda che porta l’autore ai quattro angoli del globo, sulle tracce di chi il cosmo lo ha studiato o visitato di in India, patria di un programma spaziale avveniristico, in Kazakistan, da cui partirono gli Sputnik, per poi tornare nei Paesi Bassi, dove per la prima volta è stato fotografato un buco nero. Con il conforto della scienza, l’umanità che oggi si affaccia sullo spazio parla di cooperazione e così la stazione spaziale internazionale ha ospitato astronauti da tutto il mondo, e con le sonde Voyager è stato mandato nel cosmo un disco con la musica di Mozart, nella speranza che un alieno sia in grado di ascoltare, un giorno, di cosa siamo capaci. Eppure, quando l’uomo mosse i primi passi fuori dall’orbita terrestre, in piena Guerra fredda, il nostro piccolo pianeta era sull’orlo dell’armageddon nucleare, e nei Paesi Bassi uno dei radiotelescopi più potenti del mondo sorge sulle macerie di un campo di prigionia nazista. Dobbiamo aspettarci che presto ogni nazione rivendichi per sé un pezzetto di cielo? Con un fiuto infallibile che dalle storie più piccole lo porta a interrogarsi sui grandi temi del presente, Frank Westerman esplora i sogni e le contraddizioni della cosmonautica, cercando di capire se è vero che tra le stelle vorremmo trovare un mondo migliore, ma soprattutto se saremo in grado di costruirlo.

Genres: Nonfiction, Science, Space, History, Dutch Literature

278 pages, ebook

First published February 9, 2021

About the author

Frank Westerman (Emmen, 1964) groeide op in Assen en studeerde Tropische Cultuurtechniek aan de Landbouwuniversiteit Wageningen. In 1987 woonde hij een jaar in de Andes van Peru, waar hij de irrigatiemethoden van Aymara-indianen onderzocht. Frank studeerde cum laude af en mag Ir. voor zijn naam zetten.

Zijn allereerste journalistieke reportages schreef Frank toen hij nog studeerde. Zo versloeg hij voor Het Parool de poging van Mario Vargas Llosa om president van Peru te worden en de Amerikaanse anti-drugscampagne om de teelt van coca uit te roeien in de Chapare-regio van Bolivia.

Voor het VPRO-programma Het Gebouw maakte Frank twee radio-documentaires van driekwartier. De eerste in april 1992 vanuit de 'dodenvallei' van Noordwest-Kameroen - meer hierover bij Stikvallei - en de tweede in de herfst van 1993 vanuit het volledig platgebombardeerde stadje Vukovar aan de Donau.

Omdat Frank zich uitsluitend wilde toeleggen op het schrijven ging hij na zijn flirt met de radio door met de geschreven journalistiek. Voor het tijdschrift Atlas schreef hij in 1993 het dertig-pagina's tellende verhaal 'Het goede meer': zijn debuut bij een literaire uitgeverij.

Reviews

[Ann · Rating 4 out of 5]

Geweldige sci-non-fi die wat mij betreft naar méér doet smaken. Must read, and now is the time!

[fiordiligi · Rating 4 out of 5]

storia. un po’ storia personale, un po’ storia della fisica, un po’ storia del ‘900 <3 molto bello

[Boudewijn · Rating 3 out of 5]

In zijn boek De Kosmische Komedie reikt Westerman naar hogere sferen In wezen is het een reisverhaal, zowel letterlijk als figuurlijk, waarmee hij ons meeneemt op zijn reizen naar de hemel. De hemel die, tot voor kort, nog voor ons als mens onbereikbaar leek.

Westerman vertelt in een aantal losse anekdotes over hoe deze reis voor hem vorm heeft gekregen - anekdotes die gaandeweg het verhaal geleidelijk steeds meer met elkaar verweven raken. Eijse Eisinga in zijn planetorium, Galileo met zijn telescopen, Westerman vertelt hoe zij de grens verlegden.

Westerman deinst er niet voor terug om enkele persoonlijke ervaringen toe te voegen. Zijn amoreuze escapades (of het gebrek daaraan) op een zolderkamer, zijn reizen naar Venetië en de bewaarde vingertoppen van Galileo in een museum in Florence, het staat er allemaal in.

Westerman beschikt over een betoverende schrijfstijl. Ongemerkt leer je meer over het heelal, van het prille begin in de oerknal tot adembenemende supernova's en de gewelddadige ondergang van zware sterren.

Dit is zowel de kracht als zwakte: ik merkte dat de overgang van het ene verhaal in het andere soms verwarrend was en tot een wirwar van losse eindjes leidde. Als lezer bleef ik soms achter met het knagende gevoel dat er meer potentieel zit in deze verkenning van de ruimte en menselijkheid, wachtend om volledig ontdekt te worden. Mijn waardering van 'slechts' drie sterren reflecteert dit dan ook.

[Arne-Jan · Rating 4 out of 5]

De goede Sint had mij per abuis twee scheurkalenders geschonken. Omdat ik natuurlijk niet kan blijven scheuren, was de lieve Sint van het exemplaar dat nog in het cellofaan zat bereid om de scheurkalender om te ruilen. Zij wist ook al wat ik dan waarschijnlijk wilde hebben: de jongste Westerman die al twee jaar op mijn lijstje had gestaan. En zo geschiedde.

Dat verhaal van de mislukte versierpoging in de sterrenkoepel op de middelbare school had ik al eens eerder gelezen. Hilarisch en verdrietig tegelijk hoe een – zo stel ik me voor – Westerman met een hoofd vol jeugdpuistjes meer aandacht heeft voor de sterrenkijker dan voor het meisje waar hij zo verliefd op is. Je kan dat op het eerste gezicht nog wijten aan een soort onhandigheid, niet durven handelen. Maar vervolgens schoffeert hij haar zelfs, omdat ze ervoor heeft gezorgd dat de maan niet meer goed in beeld is door de telescoop te bewegen. Hoe sterk moet die drang naar wetenschappelijke kennis, naar een ervaring dan wel niet zijn? Ik geloof dat dat aspect me zo aantrekt in Westerman. De oprechte interesse in hoe dingen werken, daar onderzoek naar verrichten en het vervolgens op onnavolgbare wijze koppelen aan eigen belevenissen en andere verschijnselen. Hierin is Westerman ongeëvenaard wat mij betreft.

Aardig in De Kosmische Komedie vond ik ook de rol die het planetarium van Eise Eisinga te Franeker speelde. Zonder twijfel was Eisinga een ruimtepionier, een echte hemelbestormer. Viereneenhalf jaar geleden hadden wij direct na ons huwelijk een korte afkoelingsperiode in een B&B in Franeker, voordat we met het hele gezin op huwelijksreis zouden gaan. Heerlijk nagenieten, intens verliefd, maar vooral ook uitpuffen na alle heftigheid rondom de trouwerij. We vielen bovendien met de neus in de boter, want er was een live-optreden van niemand minder dan Syb v/d Ploeg. Verder was er niks te doen in Franeker en dat was precies wat we wilden. Nou ja, er is natuurlijk wel dat planetarium waar we eigenlijk naar zou zouden moeten. Toch? En niet deden. We waren er niet toe in staat. Nu heb ik daar spijt van. We moeten terug naar Franeker om het huis van Eisinga alsnog te bezoeken. We maken er wel een family trip van dan.

Terwijl ik Westerman las was ik toevallig ook bezig in In Lichtjaren Heeft Niemand Haast van Marjolijn van Heemstra. Een combinatie die ik absoluut kan aanraden. Beide auteurs verhalen over hun onderzoeksreis richting het eindresultaat op papier, maar ze benaderen het thema ruimte ook weer op geheel eigen wijze. Waar Van Heemstra meer dromend, filosoferend te werk gaat, is Westerman meer op zoek naar verhalen over het thema die hij kan laten samensmelten met zijn persoonlijke ervaringen. De twee boeken samen zetten je 100% zeker aan het denken over onze nietigheid, maar ook over de toekomst. Komt er een nieuwe fase van kolonisatie, maar dan van de maan en Mars? Gaan we het dan beter doen dan bij onze eerdere pogingen? Hoe moeten we dat aanpakken? Thema’s die belangrijk zijn om te overdenken voor ons allen en die ook steeds acuter worden in een wereld die buigt onder klimaatverandering. The future is out there.

[Delphine · Rating 3 out of 5]

In De kosmische komedie onderzoekt Frank Westerman het ultieme reiken van de mens: het bevaren van de kosmos.

Vanzelfsprekende namen zoals Galileo, Copernicus, Kepler, Schiaparelli en Oort passeren de revue, maar Westerman beperkt zich niet tot de wetenschap. In de hoofstukken gewijd aan de radiotelescopen van Westerbork komt ook het voormalige doorgangskamp van de SS aan bod. Westerbork als een vervlechting van hemel en hel, van goed en kwaad: de hemelbestorming krijgt een semi-religieus, moreel tintje bij Westerman. Ook de talrijke verwijzingen naar Dante's La divina commedia bevestigen die (bij momenten vergezochte) verenging van de ruimte tot het religieuze begrip 'hemel'. Jezus en de profeet Mohammed worden beschouwd als vroege ruimtevaarders.

Naar goede gewoonte gaat Westerman breed in zijn onderzoek. Van de fascinatie van de Russische futuristen voor raketten, tot de 'acqua alta' in Venetië en het recent opgekomen ruimtetoerisme: ze komen aan bod in afzonderlijke hoofdstukken, maar het cement tussen die hoofdstukken ontbreekt nagenoeg. Ook verliest Westerman zich af en toe in banale (reis)details en ontmoetingen, en in vreemde opmerkingen (het op één lijn brengen van hedendaagse klimaatwetenschappers met onheilsprofeten uit de middeleeuwen bijvoorbeeld).

Al bij al een teleurstellende, minder evenwichtige Westerman.

[Stan · Rating 3 out of 5]

Bevat op zich wat interessante anekdotes, maar het is allemaal erg oppervlakkig en gefragmenteerd. Op zich wel oké inkijkje in de wereld en geschiedenis van de astronomie, maar had op iets meer gehoopt.

[Jan-Willem · Rating 3 out of 5]

In de Kosmische Komedie neemt Frank Westerman ons mee met de geschiedenis van de astronomie en de ruimtevaart. Hij beschrijft het als een streven naar het goede bovenaardse in tegenstelling tot de zondige benedenwereld.

Dat is voor mij een van de oorzaken waardoor het boek wringt. De voortdurende goed-slecht tegenstelling, komt zeer gekunsteld over. In de beschrijving van Westerbork, met zijn kamp en radiotelescoop, vind ik het zelfs pijnlijk gezocht.

Er zit nog een laag onder, waar Westerman echt de plank misslaat. Keer op keer verwoord hij een strijd tussen religie en wetenschap. Dat is volgens mij een schijntegenstelling. De wetenschappers waren niet bezig te strijden tegen de religie, ze waren naar kennis op zoek. De religie verzette zich daartegen. Er was dus sprake van een eenzijdige strijd.

Helemaal stuitend wordt het als hij de diepe zorgen om het klimaat gelijkstelt aan eindtijdsverwachtingen in vroeger eeuwen. Daarbij negeert hij dat de huidige zorgen wetenschappelijk gefundeerd zijn, en geen kwestie van geloof zijn.

Ook in stijl vind ik het geen overtuigend boek. Westerman springt zoveel van de hak op de tak, dat het een kunstje wordt. Hij gebruikt hier een vorm die ook veel in thrillers gebruikt wordt: telkens een kort stukje van een verhaallijn vertellen en dan weer onderbreken met een andere verhaallijn. Dat zou werken als er spanning blijft bestaan hoe de verhaallijnen aflopen, maar dat is hier niet het geval. Daarnaast doorspekt hij het verhaal met onbeduidende details. Vooral van vrouwen krijgen we uit den treure te horen wat ze aanhouden, en van professor Oort horen we hoe hij de tulpenbollen in de oorlog vond smaken.

Het ergst wordt het als hij iemand ontmoet die zo nu en dan contact heeft met Buz Aldrin, de tweede man op de maan. Hij vraagt haar om de volgende keer te vragen waar de naam Buzz vandaan komt. Als je via via zo'n held één vraag mag stellen, en je komt hiermee, ben je dan echt geïnteresseerd in de ruimtevaart?

Westerman bedrijft langzamerhand een vorm van literaire non-fictie die sleets begint te worden, en daardoor doorzicht wordt. Te weinig spannend, te weinig meeslepend.

Dat is jammer, want aan het eind van het boek, laat Westerman weer zien dat hij wel kan schrijven. Hij doet bijvoorbeeld overtuigend verslag van een lancering in Kazachstan. Had hij een boek geschreven dat meer verslag deed, en minder grootse ideeën wilde uitdragen, dan was het wat mij betreft heel wat verteerbaarder geweest.

[Eleonora · Rating 4 out of 5]

«L'astronomia avrebbe liberato gli esseri umani dalla superstizione. In che modo? Dando un taglio alla loro presunzione di unicità.»

Brillante, ben scritto e illuminante come tutti i libri di Westerman. Forse un pochino più raffazzonato e confuso rispetto agli altri suoi, ma comunque scorrevole, piacevole e pieno di pagine limpide che sollevano le domande più comuni e allo stesso tempo irrisolvibili che l'umanità si è chiesta da sempre sul cosmo.

Da Galileo agli astronauti sovietici che rivendono i loro oggetti dallo spazio negli anni '90, da Jan Oort alle ambizioni cosmiche dell'India, Westerman come sempre indaga con sguardo rispettoso, attento e spiazzantemente onesto l'entusiasmante, folle, grandiosa e misera corsa dell'umanità al cosmo.

[La Tammina · Rating 2 out of 5]

Che delusione. Il tema è potenzialmente molto interessante però il saggio di Westerman non mi sembra un testo compiuto, mi ha dato l'impressione di essere per lo più un insieme di appunti tra i quali spesso mi sono un po' smarrita. Peccato, alcuni dei suoi libri precedenti mi erano piaciuti molto (soprattutto "Ingegneri di anime").

[Reinier · Rating 2 out of 5]

Frank Westerman noemt het zijn ‘Spacebook’, maar het lijkt meer op een ‘Earthling-Frank-Westerman-book’.

Ik had andere verwachtingen bij dit boek, die kwamen niet uit. Ik hou van het onderwerp, maar Frank Westerman kon me niet boeien. Zijn associaties vliegen je om de oren, daardoor ontspoort het verhaal telkens.

[Willem · Rating 3 out of 5]

Leuk om een overzichtje te hebben van de geschiedenis van de ruimtevaart en de eeuwenlange nieuwsgierigheid van de mens naar de ruimte/hemel. Toch miste ik voor mijzelf wat diepgang. Maar dat ligt misschien ook aan mijn voorkennis op dit vlak.

[Rolf W. · Rating 3 out of 5]

Pulp-non-fiction

De eerste boeken die ik van Frank Westerman las, riepen verwachtingen op die uiteindelijk niet waargemaakt werden. Op de een of andere manier kreeg ik steeds de indruk dat er in de volgende zin, of alinea, of dan toch in ieder geval aan het eind van het boek een diep inzicht zich zou openbaren. Na hier meerdere keren in teleurgesteld te zijn, heb ik mijn verwachtingen bijgesteld. Want het zou zonde zijn om Westermans boeken ongelezen te laten. Het is vaak een feest van herkenning; ik ben van dezelfde generatie als Westerman en heb veel dezelfde interessen. En het onderwerp wordt altijd in zeer smeuïge en hapklare brokken opgediend.
Dit keer is het onderwerp "astronomie en ruimtevaart".

[Paolo Cavasin · Rating 5 out of 5]

Un’altra stella appare nel firmamento delle letteratura. Westerman, con cosmica lucidità, riesce a illustrarci quando siamo grandi, quando siamo piccoli, quando siamo finiti e infiniti. Tutto allo stesso tempo e nello stesso istante. Un viaggio nella storia dell’astronomia e della cosmologia a bordo di tutti i mezzi di trasporto che l’uomo ha usato fino a qui. Dall’occhio galileiano alle navicelle di Bezos. Al di fuori del pale blue dot rimane ancora moltissimo da scoprire e chissà se riusciremo a portare fuori da qui la parte migliore dell’umanità.

[Ferre Wyckmans · Rating 4 out of 5]

Westerman op zijn best. De mix van journalistiek, geschiedenis en verhalende behandeling van een thema.

[Gijs · Rating 2 out of 5]

Frank Westerman probeert in De Kosmische Komedie de geschiedenis van de astronomie en ruimtevaart te koppelen aan een reflectie over de gewelddadige geschiedenis van de aarde. Het resultaat is helaas een rommelig boek dat zijn hoge ambities niet waarmaakt.

Westermans persoonlijke schrijfstijl - hij neemt de lezer mee naar een aantal plekken die losjes te maken hebben met ruimtevaart en sterrenkunde, en vertelt over zijn ervaringen aldaar - past niet bij de kosmische schaal van de onderwerpen van dit boek. Grote delen van De Kosmische Komedie voelen daarom als onbelangrijke, anekdotale reisverslagen, die Westerman met een roman-achtige schrijfstijl probeert op te luisteren. Dat gaat echter snel vermoeien en je vraagt je als lezer af wanneer Westerman nou eindelijk een punt gaat maken.
Ook Westermans poging de geschiedenis van doorgangskamp/sterrenwacht Westerbork tot thema van zijn boek te maken is krampachtig en voegt weinig tot niks toe.

Het boek biedt nauwelijks echte diepgang in de onderwerpen die het bespreekt en komt pas aan het einde een beetje op stoom. Al met al een teleurstellend boek dat eigenlijk pas interessant wordt in grofweg de laatste dertig pagina's.

[Rudi · Rating 5 out of 5]

Ik vond het een mooi boek in het begin wist ik niet waar het naartoe ging maar lezende weg vond ik ( een beetje) van de schrijver
Het boek deed mij ook wat nadenken over de mens
Moesten we (ze) rond 1900 (meer )de kaart getrokken hebben van elektrische voertuigen ipv brandstof motors, waar zouden we dan gestaan hebben met ruimte /vaart
En soms als ik boeken lees van biologie heb ik soms wat het gevoel dat deze de dromen van de astronomie wat temperen en ergens denk ik dat de schrijver er ook ( soms) wat zo over denkt
Wat ( zou) gaat het precies zijn wat we gaan uitspoken in het heelal

[Robert Lambregts · Rating 4 out of 5]

3,5 sterren. ik maak er 4 van want het is best een leuk boek. Heel informatief en interessant en het snijdt veel verschillende onderwerpen aan, maar daardoor zwalkt het verhaal ook een beetje met uitschieters in diverse richtingen. Het nadeel is dat daardoor alles behoorlijk oppervlakkig blijft. Er wordt nergens dieper ingegaan op de materie en dat is jammer. Dit boek had volgens mij beter gekund in dat opzicht, maar wellicht dat de huidige pandemie en het overlijden van zijn moeder daarbij een rol hebben gespeeld. Het wordt in de PS wel aangehaald in ieder geval.
Al met al is het wel een aanrader. Het is mooi verteld en zeker de moeite waard.

[Danny Jacobs · Rating 4 out of 5]

Op onze eigen wereld krijgen we de zaken niet op orde. Oorlogen, pandemieën, honger en armoede, ongelijkheid in ras en status. Onoplosbaar hier? En wat als we buiten de aarde eens met een schone lei zouden beginnen. De 21ste eeuw wordt wellicht deze van de eerste buitenaardse kolonisering. In de kosmische komedie vertelt Frank Westerman over het reikhalzen naar een betere wereld buiten onze dampkring. Ik heb de voorbij kwarteeuw alle non fictie boeken van mijn Nederlandse generatiegenoot gelezen. Ook dit kan ik je aanbevelen.

[Janine Van · Rating 3 out of 5]

Twijfelde tussen drie en vier sterren. Enerzijds nl weer een prachtig Westermanboek. Veel leuke en interessante weetjes, mooi verteld met een mix van eigen ervaringen van vroeger en tijdens het onderzoek. Er lopen alleen wel heel veel thema’s door elkaar. De schotels in Westerbork en het doorvoerkamp van nazi-Duitsland. De ontdekking van sterren en planeten in oude tijden, de ruimterace tussen Russen en Amerikanen, en dan ook uitstapjes naar andere boeken (Mulisch), de Griekse goden, hemel en hel, de overstromingen in Venetië. Een beetje (te) veel van het goede naar mijn smaak.

[Jos vdG · Rating 4 out of 5]

Aan de ene kant hoopt de mens het ultieme geluk en de perfecte maatschappij te vinden op Mars, aan de andere kant werken we elkaar op Aarde de tent uit. Deze tegenstelling beschrijft Westerman beeldend en met vlotte pen aan de hand van Westerbork, zowel het doorgangskamp naar vernietiging in de 2e Wereldoorlog als de plek waar radio-telescopen het heelal afluisteren op zoek naar een nieuwe wereld. Langs persoonlijke verhalen, ontmoetingen, reizen en een beknopte geschiedenis van de ruimtevaart, astronomie en de jodenvervolging komt Westerman uit bij de boodschap dat er voor de mensheid geen planeet B is maar dat we daar wel altijd van zullen blijven dromen.

[Wietse Van den bos · Rating 4 out of 5]

Weer echt een Westerman. Non-fictie maar bijna geschreven als fictie. Je gaat mee met Westerman's ontdekking van de ruimte. Van astrologen van honderden jaren geleden tot ruimtevaarders. De radiotelescoop in Drenthe met een aftakking naar kamp Westerbork. Niemand anders schrijft iets wat hier ook maar op lijkt. Het voelt af en toe bijna incoherent, maar blijft wel constant boeiend en gewoon goed geschreven.

[Manon · Rating 3 out of 5]

Mooie verhalende geschiedenis van de astronomie en ruimtevaart. Soms was het een beetje van de hak op de tak en was de link met het overkoepelende thema van de Westerbork-sterrenwacht nogal vergezocht (desalniettemin zeer interessant!). Ik vond de filosofische bespiegelingen mooi, maar de link met religie en hemel/hel op een gegeven moment een beetje irritant (zo van 'jahaa, nu weet ik het wel'). Verder wel nieuwe dingen geleerd die op een (doorgaans) aangename manier verteld werden :)

[Sap · Rating 3 out of 5]

Hollen en stilstaan is het gevoel, met name zijn eigen ervaringen lezen als een speer, de Bijbelse stukken daarentegen zijn een stuk trager en soms nauwelijks volgbaar. Vol toffe weetjes, maar een duidelijke lijn mist. Secties zijn prima los te lezen, met soms aardig gevonden achtergrond opinies of conclusies. Twijfel tussen 3 of 4 sterren.

[San · Rating 3 out of 5]

Vlot leesbaar verhaal. Historische uiteenzetting, en tegelijkertijd kritisch kijken naar de aarde vanuit perspectief uit de ruimte, heelal.
Voor mij een toevallige continuering op de prof. Langdon serie van Dan Brown.

[Hans Luiten · Rating 3 out of 5]

Twijfelde tussen 2 en 3 sterren. Boeken als De Graanrepubliek vond ik ijzersterk, maar latere boeken worden zo vaag. Ook nu wordt er van alles aan elkaar geknoopt tot een bijna esoterisch verhaal: de geschiedenis van de ruimtevaart, de Holocaust en nog veel meer. Viel dus tegen.

[Amber Mars · Rating 3 out of 5]

Ik had verwacht dat dit boek alleen over de geschiedenis van sterrenkunde en ruimtevaart ging. Echter ging er ook een groot stuk over Westerbork zelf, en de gruwelheden dara. Dit had ik niet verwacht, maar desalniettemin erg interessant!

[Wiebe Roggeband · Rating 3 out of 5]

Hoewel de schijver je meeneemt in een korte overview door de geschiedenis van de astrologie en de ruimtevaart, mis ik toch de diepgang op de behandelde onderwerpen.

[Henk · Rating 3 out of 5]

Een boek dat zeker het lezen waard is voor elke liefhebber van sterrenkunde, fysica en wiskunde.

[Tonwallast · Rating 2 out of 5]

Ik had hier meer van verwacht.

[Freddie · Rating 2 out of 5]

Interesting ideas and concepts that really make you think, but shitty writer.