Свет вечный

Hussite Trilogy #3

by Andrzej Sapkowski, Василий Фляк (Translator)

"Божьи воины" - гуситы - огнем и мечом доказывают истинность своей веры. Но столь же верно огонь и меч служат их кровным врагам - крестоносцам, защищающим веру от еретиков. Кто прав? Кто виноват? Магу Рейневану, волею судьбы ставшему одним из лучших гуситских шпионов, не до вопросов. Слишком много вокруг крови. Слишком много зла - адского, колдовского и вполне человеческого... И жертвами этого зла в любую минуту могут стать не только сам Рейневан и его друзья, но и его возлюбленная Ютта, оказавшаяся заложницей Инквизиции...

Genres: Fantasy, Historical Fiction, Audiobook, Polish Literature, Fiction, Historical, Historical Fantasy

640 pages, Hardcover

First published June 13, 2006

About the author

Andrzej Sapkowski, born June 21, 1948 in Łódź, is a Polish fantasy and science fiction writer. Sapkowski studied economics, and before turning to writing, he had worked as a senior sales representative for a foreign trade company. His first short story, The Witcher (Wiedźmin), was published in Fantastyka, Poland's leading fantasy literary magazine, in 1986 and was enormously successful both with readers and critics. Sapkowski has created a cycle of tales based on the world of The Witcher, comprising three collections of short stories and five novels. This cycle and his many other works have made him one of the best-known fantasy authors in Poland in the 1990s.

The main character of The Witcher (alternative translation: The Hexer) is Geralt, a mutant assassin who has been trained since childhood to hunt down and destroy monsters. Geralt exists in an ambiguous moral universe, yet manages to maintain his own coherent code of ethics. At the same time cynical and noble, Geralt has been compared to Raymond Chandler's signature character Philip Marlowe. The world in which these adventures take place is heavily influenced by Slavic mythology.

Sapkowski has won five Zajdel Awards, including three for short stories "Mniejsze zło" (Lesser Evil) (1990), "Miecz przeznaczenia" (Sword of Destiny) (1992) and "W leju po bombie" (In a Bomb Crater) (1993), and two for the novels "Krew elfów" (Blood of Elves) (1994) and "Narrenturm" (2002). He also won the Spanish Ignotus Award, best anthology, for The Last Wish in 2003, and for "Muzykanci" (The Musicians), best foreign short story, same year.

In 1997, Sapkowski won the prestigious Polityka's Passport award, which is awarded annually to artists who have strong prospects for international success.

In 2001, a Television Series based on the Witcher cycle was released in Poland and internationally, entitled Wiedźmin (The Hexer). A film by the same title was compiled from excerpts of the television series but both have been critical and box office failures.

Sapkowski's books have been translated into Czech, Russian, Lithuanian, German, Spanish, French, Ukrainian, and Portuguese. An English translation of The Last Wish short story collection was published by Gollancz in 2007.

The Polish game publisher, CD Projekt, created a role-playing PC game based on this universe, called The Witcher, which was released in October 2007. There is also a mobile version of the game which has been created by Breakpoint Games and is being published by Hands-On Mobile in Western Europe,Latin America and Asia Pacific.

The English translation of Sapkowski's novel Blood of Elves won the David Gemmell Legends Award in 2009.

Reviews

[Marek Pawlowski · Rating 5 out of 5]

Trylogia Husycka to mistrzostwo polskiej fantastyki. Choć stwierdzenie, że jest to „tylko” fantastyka byłoby trochę nieuczciwe, nazwałbym to powieścią historyczną (1420-36) z elementami fikcji (taki historyczny magiczny realizm). Każda z części posiada niesamowity scholastyczny, średniowieczny klimat, w którym bardzo subtelnie zaimplementowane są ponadnaturalne zjawiska (wcale nie boskie). Spotykamy tam także Gutenberga (szukającego sponsorów), Mikołaja Kopernika (dość mocno bojącego się inkwizycji), rozwiązłego Mikołaja z Kuzy. Cała opowieść przeplatana jest cytatami z Augustyna, Tomasza z Akwinu i innych dzieł czytywanych w tamtych czasach z ogromną ilością sformułowań w łacinie klasycznej. Pomimo tego jednak książka nie jest bardzo wymagająca intelektualnie, co w połączeniu z wszystkimi wymienionymi przeze mnie rzeczami jest ogromnym atutem i mistrzostwem autora. Opowieść z jednej strony diabelnie zabawna (w szczególności postać cynika Szarleja i jego egzorcyzmów) z drugiej brutalna i porażająca swoją melancholią. Bohaterowie są rewelacyjnie skonstruowani: Pomurnik, Szarlej, Samson, Reinmar von Bielau. Balansowanie pomiędzy radością i swawolą a makabrycznymi zdarzeniami wraz z silnymi emocjonalnie wątkami w niej zawartymi wychodzi wręcz doskonale. Pewien klimat tego, czym jest władza kościelna wraz z całą hierarchią i rozważaniami teologicznymi, wojnami, najazdami został tutaj istotowo uchwycony. Trylogia Husycka to po prostu mistrzostwo.

[Maćkowy · Rating 5 out of 5]

Światłość wiekuista niechaj świeci na wieki, cóż... nie u Sapkowskiego, wszak Lux perpetua jest nudna. Finał Trylogii husyckiej (tak jak poprzednie dwa tomy, chociaż drugi był trochę słabszy) to najlepsze historyczne fantasy (fantastyki tu najmniej) jakie czytałem.

To właśnie ta trylogia, a nie cykl wiedźmiński, to dla mnie opus magnum Sapkowskiego. Jego najwyższa forma twórcza: humor, polityka, przygoda, historia. Będzie mi brakowało Szarleja, Samsona - a co tam - nawet tej pierdoły Reynevana będzie mi brakowało, i wszystkich tych genialnych drugoplanowców, którzy ożywili ten średniowieczny świat.

Za za jakieś pięć lat znowu wrócę do tej trylogii, chyba, że tak długo nie wytrzymam.

[Gintautas Ivanickas · Rating 5 out of 5]

Idealai linkę išsisklaidyti. Tam padeda susidūrimas su realybe. Karai vardan švento tikslo linkę virsti karais iš išskaičiavimo, karais, siekiant pasipelnyti. Tam padeda žmogiškoji natūra, gana tolima nuo idealo. Kova su teroru linkusi virsti teroru (drakonas mirė, tegyvuoja drakonas). O politika – ne tik šiandien yra nešvarių žaidimų aikštelė. Taip buvo, taip bus.
Reinevanas išbarsto paskutines turėtas iliuzijas. Ieškojo šviesos, o rado tamsą, troško maudytis spinduliuose, o klaidžioja patamsiuose. Praradęs viską, ką galėjo. Išvydęs, kaip išsigimsta kilnūs tikslai, išvydęs, kuo gali tapti žmogus, jei tik duosi jam tokią galimybę.
Samsonas pasitraukė ten, iš kur atėjęs, bet net pasitraukdamas Reinevanui (ir mums) dar spėjo parodyti, kad galima rinktis. Net kare, net ten, kur nebeliko nieko žmogiška. Visuomet kažką gali. Tegul nedaug, bet daryk bent tai, ką gali čia ir dabar. Tegul tai bus tik vienas mažas kačiukas sudeginto ir sunaikinto miesto fone. Tai nedaug. Bet tai visu kačiuku daugiau, nei nieko.
Šarlėjus gi traukia link savo svajonės – Rio de Žaneiro, kur visi mūvi baltomis kelnėmis... ups, atsiprašau, Konstantinopolio, kur virš vandens baltuoja burės.
Ir taip – jei pakankamai ilgai sėdėsi šalia upės, pro šalį vis tik praplauks priešo lavonas.
Penki iš penkių. Ir knygai, ir visam ciklui.

[Piotr Szymański · Rating 5 out of 5]

In his Witcher saga Sapkowski failed to come up with a reasonable ending. This time he did it well. It is full of interesting details which you just love to much on, especially when reading it for the second time. Oh and I cried in the middle of the book.

[Theo Logos · Rating 3 out of 5]

The final book of Sapkowski’s Hussite Trilogy, Light Perpetual, alternates between riveting action and boring information dumps. It is historical fiction both meticulously researched and poorly executed. I’ve felt conflicted about this series from the first, and this final book did not resolve my conflicted feelings.

The Hussite Wars sold me on this trilogy. These conflicts are a fascinating part of European history — battle tactics and technology that link medieval and modern warfare, theological and political disputes that foreshadowed the next century’s Reformation and the religious wars that it spawned — yet the period remains largely untapped in fiction.

The author does several things exceptionally well in these books. His actions sequences are riveting. He makes you feel the tension, the terror, and the chaos of battle. And he doesn’t romanticize it. No matter the rationale or noble sentiments of cause, once the fighting commences he writes it as the murderous hell that it is — no heroes, only the survivors and the dead. He remained honest to that vision with this final book, not shying away from a bitter, non glorious ending that matched the resolution of the Hussite Wars.

Unfortunately, there are also glaring flaws in this book and series. Topping these is the confusion of the story. Point of view changes rapidly and often, sometimes shifting forward and back in time as well. Many times the point of view will shift to minor characters, little known to us, or sometimes unknown. And there are SO MANY characters! It is damn near impossible to keep them straight, as many have only a passing significance to our main protagonist, and are off stage for extended periods of time before popping up briefly again. Which leads directly into the books most serious flaw — most of the history necessary to explain the realpolitik of the Hussite Wars is info dumped through endless conversations, usually between several people whom we can barely distinguish or follow where they fit into the tale. These conversations eat up huge chunks of text. The information in them is vital, but its delivery is artless.

In the end, this book and trilogy delivered enough to earn a three stars/I liked it rating, but it could have been so much better. If I read this author again, I will stick to shorter works where his particular skill set might be more effective.

[Rachel (TheShadesofOrange) · Rating 3 out of 5]

3.5 stars
This is the final book in this historical fantasy trilogy. This author has a distinctive style (or at least a distinctive translation) with a dense story. This series has very little fantasy and so will most appeal to readers who enjoy the historical aspects.

In terms of the story, I most struggle with the main character who I find to be overly average. The entire story centers around him and unfortunately I just never felt fully attached to him. This is a solid fantasy series, but not a personal favourite based off my specific tastes in fantasy.

If you are interested in this series, you will need to start back at the first book, The Tower of Fools

Disclaimer I received a copy of this book from the publisher.

[Димитър Цолов · Rating 5 out of 5]

Факт, авторът можеше да ни спести част от пространните си исторически лекции и изрежданията на дузини имена, барабар с всичките им титли, през 20-30 страници; факт, българският преводач можеше да обясни, че болтовете, с които стрелят арбалетите, всъщност са… стрели… Я го знам бе!, както се пееше в оная весела песен, ама има хора, дето не го знаят, а тия недоизяснени моменти винаги са ме дразнели, та по едно време сериозно се колебаех между тройката и четворката за крайната си оценка; НО, факт – в тази трилогия (и конкретно, в завършващата част) Сапковски постига полет на фантазията с размах, навел ме на мисли за романите „Ужас“ и „Илион“ на Дан Симънс - разбира се, сравнението е на чисто възприятийно ниво, тоест – така аз го почувствах. И все пак, живият език, свежите диалози, бруталните описания на сцените на насилие… всичко това в крайна сметка наклони везната към окончателната присъда - 4,5/5 ⭐️

А двата цитата, които ще споделя, улавят може би най-добре духа на четивото:

Това е политика, Рейнмар. Политиката има две алтернативни цели: едната е споразумение, другата е конфликт. Споразумението се постига, когато едната от страните се прави, че вярва в глупостите, разказвани от другата.

Преживя нещастие, реагира, безумно се хвърли в борбата за истинската апостолска вяра, за идеалите, за социалната справедливост, за Царството божие, за новия, по-добър свят. И изведнъж видя, че няма мисия, а политика. Няма послание, а сметки. Словото Божие и апостолската вяра се търгуват по същия начин, както всяка друга стока: с перспектива за печалба,

[Kristina · Rating 5 out of 5]

Patiko labai - „Husitų trilogijos“, visos 3 knygos. 📚💞

Tikrai įdomiai susiskaitė ir nebuvo nuobodu. 📖👌

[Nati Jańczyk · Rating 5 out of 5]

Oczekiwaliśmy światła, a o to ciemność 😪

Zbieram ekipę na czeską rejzę

[Sofija Kryž · Rating 4 out of 5]

I was somewhat afraid when I started reading “Light Perpetual”.

Not because this meant the Hussite saga would end and, just like it happened when I finished the Witcher saga, I would likely end up harbouring some sort of emptiness. And not because the book would be badly written (I doubt Sapkowski would allow himself publishing bad writing). I was afraid that there would be something different about this book and that I would not like it.

To be honest, I had some reservations even when reading the earlier books of the saga. To begin with, no matter how infatuated with Sapkowski’s works I am, these books are exceptionally grim.

Yes, there is beauty in these books. Some playfulness and humour – too. However, these are somewhat overshadowed by the historical context. There was a point when I paused reading “Warriors of God” for a few evenings or so. One of the scenes shook me so, I nearly cried. It was a bit difficult to pick up the book afterwards. Fair enough – all that grime and darkness of Medieval ages, religious fanatics, psycopaths and sociopaths flourishing amidst war and torture, rivers of blood, shattered bones and brain spraying all over.

God, how lucky us millennials are to be born when we were.

The idea that the world is unfair and that one can only deal with that is probably one of the leitmotifs in the trilogy. Which, I think, is a bit difficult to accept for us millennials – we were simply born in a very different – and privileged – world. And Reynevan, is, in a sense, one of us – a Gen Z fellow. But it does not make it easier to accept the alternative reality of his world.

But it was not only this that I was somewhat wary of. When reviewing “Warriors of God”, I admitted that Hussite trilogy was, in a way, more difficult. Not only because of lists of dates, names and surnames, villages, no matter how important they are to portray the period in as realistic way as possible, were difficult to keep track of. Yes, I did it again – picked up the book without having glanced at the previous books of the trilogy, so impatient I was. But there was more to it. The story itself is more difficult to deal with.

To start with, Sapkowski digs deep and he crumbles the intrigues (other than the evident ones) distributing them piece by piece contextually, in the background. For one, he’s an absolute troll and does not bother with holding the reader by a hand: if you wish, you may pick those bits up and make out the bigger picture. Or you may not. Nolens volens, etc.

The old devil, he is.

To keep the reader interested, he plays around with the obvious ones. E.g. will Reynevan and co. find his beloved and pay his enemies what they are due when there are so many of them? The reader may suspect that yes, he will. But, since this is Sapkowski, one should be careful.

To be fair, already when reading the earlier books, I had begun to be somewhat tired of that constant run and chase motif. Silesia, Bohemia, Poland, Moravia. And now – the German lands. On one hand, that’s interesting. I have recently heard another fan of Sapkowski suggesting that the geography of Hussite trilogy can be wonderfully exploited for one’s holiday in a very beautiful and yet relatively undiscovered part of Europe. Which is a wonderful idea. Sapkowski’s descriptions are detailed and a lot of towns or villages described in the book still remain, including their churches and castles. But what was tiring – the constant chase. You barely have the characters’ arses out of the bushes and there is already someone capturing them or there’s a battle. Followed by an algorithm of some rescuing party or some rabble worse than the one they are having troubles with or some deus ex machina magically mysteriously appearing. Followed by “Assassin’s Creed” like chase by some faction, depending on whose territory the characters crossed. In a computer game, you can kind of tolerate that but in a book, a third book in a series at that, you start to get bored.

Although. If not for rivers of blood and authorship/profit sharing issues, I totally see the Hussite trilogy as a PC game.

Getting back to irks – somebody in the past criticised Sapkowski for abusing destiny as a plot device. I fervently disagreed then. But now I have to admit that he does that somewhat. Although, in our part of the continent coincidences kind of make sense. Everyone knows one another. Reliance on networking is key. And here the story is set in Medieval Ages when the population is minute and, considering the setting, one is often at quite a risk of being burnt at a stake. Which kind of explains the obsession with heraldry in this series.

And then, Sapkowski still does that: he drops an intriguing concept or a detail and then, he just drops it off for the annoyance of the reader. In this case, I was a bit disappointed with the scene involving Grellenort’s headquarters. On one hand, it follows the best of traditions of mafia/police movies with concussioney flashbacks and does it so well. On the other, I was expecting so much more from it!

And just when you’re about to get properly irritated, Sapkowski suddenly changes his modus operandi and starts pulling bunnies from his magic hat. Suddenly, there is an almost forgotten but interesting character who turns out to be more important than one thinks. Or a new character and good luck figuring out what their role is despite knowing they are important to the story. Complaints on the Wallcreeper being nerfed just because he was shown somewhat too human in the second book? There you go – have some extra background and some hiccups along with that. You thought the tax collector arc is over? Think over. The story going too dark? There you go, humour and irony. As the story was written having Eastern European audience in mind, there, have some authentic regional political intrigues of that era. Turns out, my Lithuanian ancestors were some good nasties too and contributed to disturbances in the region just like everyone else. And, importantly, the question of the Vytautas’s crown! Want to know why we ended up not having a second king? And what it has to do with the Hussites or the Pope?

There! Now you will know – at least one of the possibilities of what may have happened. Of course, in Sapkowski’s all-mocking light.

„Now aged a little over thirty, the Lithuanian, raised among Poles at the Wawel, embodied the worst features of both nations: benightedness, narrowmindedness, duplicity, pathological ambition, hubris, savagery, unbridled lust for power and an absolute lack of self-criticism.“ p230.

And that‘s how Sapkowski got me so bad, I couldn‘t put the book down. I read the book when on a train, when munching pizza in my bed, reading throughout the night with a light in my bed just like a teenager. Overslept and got late for work? Never mind! You can read more on the train. And then at work. Because what can you do when you wait?

Ah, so bad.

And yet, I will absolve Sapkowski from any sins, if only for the red-haired vejdalotas of god Perkūnas - Budrys - and his prophecies! This scene made me roar with laughter on a train, earning some funny looks from fellow passengers.

The holy river in Jordan, my ass :D

Won‘t share more details. Want more – read the book (thanks to Gollancz, it's now available in English!).

One last thing.

THE question.

The Witcher saga or the Hussite Trilogy?

Well... My heart is with Geralt. It was, it is and it will be. The Witcher saga is lighter, more playful and it does not leave so much grime in one‘s heart after reading the book. Despite the Styga castle. Despite Rivia. Massacres of non-humans. The pitchfork. Because the witcher, despite having renounced all, finds the inner strength to do the right thing – to protect something that is dear to him. Even knowing the end point. Yennefer, Ciri, Tris – they do the same. Giving the hope to the reader – things can be different. That things are not over yet.

That works for me because I want to believe in fairy tales.

The Hussite trilogy, instead, takes this and wipes arse with such wishes, then throws them on the ground, tramples them over and spits on them. And you pick them up, rub them off – because what can you do? And carry on. If you are lucky, there will be someone to touch your arm in support. There is some hope – you know that God exists in this world, so, in theory, there is also some hope of retribution. Maybe.

I think Hussite trilogy does the final developments better. While the story itself is a bit dragged out at times and Sapkowski drops off a couple of characters I thought were important without revealing what happened to them (or maybe I missed it while nodding off reading late into the night), there is an overall sense of finality. You do get a sense of where the story is going. Not because of predictability but because you are gradually moving towards something that just has to happen. And the way the story ends is realistic and logical (even considering the fantasy elements). It‘s just more organic. You don‘t have the Styga chapter that suddenly crushes your hopes and feelings. You‘ve had that constantly happening throughout the story and when the inevitable happens, you just take it stoically because you had to take in all that grime and darkness earlier. And I have a feeling that was an intentional effect.

There is more – that bird‘s eye view. The complex political picture of Europe at the time. And that picture is believable.

The Hussite trilogy has more character development, although that mostly regards Reynevan.

The Witcher saga is more playful in terms of fantasy but that is predefined by the story itself. When you finish the Hussite trilogy, you understand how much of a fairy tale the Witcher saga was after all. Yes, it is based on the condition of fairy tales being inhabited by real people but the world is fairy tale, though. And the world in Hussite saga is brutal, based on reality. At the same time it is constructed so richly that I will need to read it a few more times to obtain the full experience. Consider history, geography, philosophies of Medieval world, medieval cuisine, fashions, magic (the magic in this book is based on actual beliefs). Consider references to historical figures, literature and Easter eggs involving direct nods to Lovecraft, for instance. And the level of that richness is such that, as I said before, CDPR took some worldbuilding elements from The Hussite trilogy rather than the Witcher saga for their great fanfiction (e.g. lamias, magic mirrors for communication, the war landscapes, battlefields, visual NPC design).

Whichever you prefer, both series reflect different sides of the same coin – Sapkowski‘s powerful imagination.

[Miku · Rating 5 out of 5]

Ostatni tom trylogii husyckiej to kolejna dawka ciekawych wydarzeń oraz przygód naszego Reynevana. Była Praga, a teraz będziemy trochę siedzieć na Śląsku. Główny bohater tak jak zawsze przeżywa mnóstwo przygód i wpada w niejedną kabałę, ale z niezwykłą umiejętnością spada na cztery łapy. Ma swoich kompanów, którzy skoczą za nim w ogień, a w końcu to jest najważniejsze.

Świetna trylogia, przy której spędziłam mnóstwo miłych chwil. Tak jak czułam już przy drugim tomie, cała seria stała się moim typowym comfort readem do którego będę z sentymentem wracać. Nie jest to seria idealna, bo Sapkowski też pisze na swój specyficzny sposób, ale autor ma w sobie coś co przyciąga czytelnika jak magnes i nie chce puścić. Poznałam wszystkie trzy książki przy użyciu słuchowiska i to był dosłownie strzał w dziesiątkę. Warto poświęcić swój czas na te książki oraz sprawdzić jak sobie autor ogólnie radzi poza tym wiedźmińskim światem. Świetnie oddany średniowieczny klimat, specyficzny humor, ciekawe postacie, sporo przygód oraz brak nudy. Jedyny zgrzyt miałam z zakończeniem, ale to jest do przeżycia. Na tle wszystkich pozytywnych emocji jakie te książki we mnie zostawiły, można przymknąć oko na małe niedociągnięcia.

Zostawiam 5 gwiazdek.

[Boris · Rating 5 out of 5]

Husitska trilogija Andžeja Sapkovskog može se svrstati u istorijsku fantaziju-obuhvata period strašnih
verskih ratova husita i krstaša u centralnoj i istočnoj Evropi, začinjeno sa elementima fantastike i mitologije.
Opravdani revolt protiv pape i licemernog katoličkog sveštenstva, koje grabi novac, vlast i moć, zaklanjajući se iza tobožnje ljubavi prema Bogu, crkvi i bližnjem, prerasta u svoju suprotnost. Naravno, kao i bezbroj puta pre njih, i kao što će se desiti bezbroj puta posle njih, revolucionari i pobunjenici postaju isti kao i oni protiv kojih su se digli ; nema razlike između pohoda husita i krstaša ; i jedni i drugi ubijaju, kolju, pale, ruše.
U svem tom metežu, pratimo paralelno avanture glavnog junaka i njegovih sadrugova, verske, političke i druge spletke, bitke, pobede i poraze, špijunaže i izdaje, ljubavne zgode i nezgode, radosti i tuge.
Svojim britkim jezikom, uz puno humora i ironije, Sapkovski bez milosti zaseca u srce čovečje tame, iznosi na videlo dana sve, i one najskrivenije crte čovekovog (ne) morala, njegovu gramzivost, surovost, pohlepu, izdajstvo, kukavičluk...
Ali ima i hrabrosti. Ima i nade. Ima i svetlosti, usred tih pokolja, izdaja, surovosti.
Neću vam reći kako završava knjiga. Pročitajte sami. Vredi.
Sapkovski je sjajan pisac. Meni omiljen, i među pet, meni najomiljenijih
pisaca fantastike.
Ovo je dvanaesta njegova knjiga koju sam pročitao, i svih dvanaest su bile za uživanje.

[Данило Судин · Rating 1 out of 5]

як не дивно, але Сапковський вбив не всіх головних персонажів. а напівголовних поклав штабелями в одному абзаці в одному з останніх розділів. і, звісно, ввів deus ex machina, пообривав всі сюжетні лінії з попередніх томів - як сокирою втяв. хоча, в цьому томі і сюжету як такого не було. а частину ліній лишив незакритою - наче його це і не хвилює.
загалом, цикл слабкий, а цей роман - взагалі безнадійний

[Grima · Rating 2 out of 5]

This trilogy was unforgivably ruined for me by the lazy, anticlimactic, and meaningless ending.

Overall, the second and third books turned into something much more dark, depressing and gruesome than the first one. Which isn't bad, I appreciate when an author depicts in a realistic way the miseries of human condition. Humor starts to disappear, and the fantasy elements start to wither. However, I began to enjoy myself quite a bit because the dark turn was also balanced with new interesting characters and storylines. The key factor wasn't that Reynevan is less of an idiot, but that he becomes a more capable, less useless idiot. All of this, alongside with Sapkowski's talent for world-building narrative and a growing climax rhythm throughout the central two quarters of the third book, made me hopeful for a satisfying ending, even if it was bittersweet or tragic. A good conclusion after an epic final confrontation in which most of the storylines are resolved.

Well. Not only that epic confrontation does not ever happen, the ending is also painfully pointless. Those interesting new characters and plotlines go nowhere. They become some sort of irrelevant prop that the author uses to justify the circumstances the main heroes go through. When those conflicts are over, those characters are gone without explanation, in spite of having entire chapters dedicated to display the dimension of their past, personality traits and progress over the timeline of events of the book. Past secondary character arcs and side stories remain unresolved as well. Major characters die in stupid and meaningless manner. Scharley's character arc simply stalls and Reynevan's is inconclusive and non-transforming. All the events of the third book are rendered meaningless and pointless because of the unnecessary tragic conclusion given to Reynevan's quest to save his beloved, all he does is literally for nothing. It's frustrating because even with how much of an unlikable idiot Reynevan is, after all he's been through, I wanted to see him if not succeed, at least extract something transformative out of the tragedy. But that doesn't happen. We don't even get to see the idiot succeed at taking proper revenge against Grellenort!

After reading this trilogy and his Witcher saga, I'm left with the impression that Sapkowski is an author of great talent for generating and building amazing ideas, but fails miserably when putting them to an end. Almost as if he grew tired, lost his patience and out of spite went like: "to hell with it, I didn't even ask all of you idiots to enjoy this". As much as I love the body of Sapkowski's work, I don't think I'll be reading anything else from him any time soon. And I wouldn't advise you to do so either, if you don't wanna get the stories you have enjoyed and characters you liked ruined at the very end for no reason.

[Tomás Sendarrubias García · Rating 4 out of 5]

Hace como seis años que empecé la leer la Trilogía Husita de Andrzej Sapkowski, y hoy por fin le he puesto fin. No es que yo sea especialmente lento leyendo, es que su publicación no ha sido rápida, pero por fin, tras una relectura de los dos primeros volúmenes, he llegado al punto final de Lux Perpetua, el final de la historia de Reinmar de Bielau, conocido como Reynevan, que comenzara en Narrenturm mientras escapaba de un lío de faldas, y que culmina en Lux Perpetua, con el ocaso de las fuerzas militares husitas que habían aterrorizado a Silesia, Sajonia y Lausacia, que habían puesto en un brete el propio Sacro Imperio Romano Germánico, que se habían enredado en conflictos dinásticos y territoriales entre Bohemia, Silesia, Polonia y Lituania...

Creo que ya he comentado en alguna ocasión lo complicado que es desde España asomarse a la historia del Este de Europa, ni siquiera a través de traducciones de trabajos de historiadores o periodistas extranjeros. Si llegué a interesarme por la historia de los países del Este fue a través de Vampiro: Edad Oscura y sus suplementos "transilvanos". Adentrarse en la historia de los husitas desde un punto de vista novelizado ha sido un auténtico placer, y más de la mano del maestro Sapkowski.

En Lux Perpetua, Reynevan y sus aliados se vuelcan en la búsqueda de su amada Jutta de Apolda, prisionera de la Inquisición... o al menos eso es lo que creen. Reinmar, Scharley, el enigmático Sansón, Tybald Raabe, Urban Horn, Szierzka de Skalka, la joven Elencza... todos ellos vuelven para tratar de encontrar a Jutta, mientras evitan caer en las manipulaciones y trampas tendidas por el maquiavélico arzobispo Conrado de Wroclaw, y sobre todo, de las arteras hechicerías del Treparriscos, Birkart von Grellenort y sus Jinetes Negros. En esta última parte de la saga, mientras la guerra husita se desarrolla en Silesia y las regiones orientales de Alemania, aliados y enemigos entrecruzan sus posiciones para ayudar o entorpecer el camino de Reynevan, las intenciones de unos y otros cambian... y por fin llega a su final la historia, un final trágico en parte, en parte anticlimático y que no cierra todos los enigmas que la trilogía ha abierto.

Una lectura maravillosa, que no se lleva las cinco estrellas con todo mi pesar porque hay tramas que creo que no cierran y enigmas que no se resuelven... aunque sin duda esa es la intención de Sapkowski. Aún así... el mejor.

[Gancu · Rating 1 out of 5]

Lux perpetua, czyli mrok permanentny – jak Andrzej Sapkowski postanowił zmęczyć czytelnika na śmierć

Gdyby ktoś zapytał mnie, czy trzeci tom Trylogii Husyckiej to literacka tortura, odpowiedziałbym: tak, ale tylko wtedy, jeśli ktoś lubi tortury przeciągane na 600 stron i oparte na schemacie „Reynevan idzie, wpada w tarapaty, ucieka, powtarzaj do znudzenia”. Naprawdę, patrząc na ten tom, mam wrażenie, że Sapkowski podczas pisania wziął swoją maszynę do pisania, zgubił instrukcję, po czym pomylił „ctrl+C” z „ctrl+V”. A potem jeszcze raz. I jeszcze.

Tom pierwszy? kiepsko ale jednak wziąłem tom drugi. Tom drugi? Lepszy. Jednak dalej nie porwał aż tak. A tom trzeci?

Tom trzeci to literacki zjazd na dupie po stromym zboczu fabularnej bezradności.

Reynevan – nasz kochany wiecznie błąkający się emo-nauczyciel łaciny i okazjonalny kochanek mężatek – wciąż biega jak kurczak bez głowy między Śląskiem a Czechami, ciągle a to uwięziony, a to torturowany, a to ratujący się cudem przez okno, komin, kanał lub magiczne deus ex machina. Po 600 stronach jego ucieczek zaczynasz się zastanawiać, czy przypadkiem nie czytasz husyckiej wersji „Uciekiniera” z Arnoldem Schwarzeneggerem. Tyle że bez Arnolda. I bez sensu.

A propos sensu – czy ktoś go widział? Może zgubił się w redakcji? Może Sapkowski zostawił go w drugim tomie, obok swojego zapału do opowiadania ciekawej historii? Bo trzeci tom to mroczna, duszna podróż donikąd, która kończy się czym? ZGROZĄ. ZDRADĄ. NICZYM.

Czytając zakończenie, miałem wrażenie, że autor się na mnie obraził. Tak po prostu. Bo inaczej nie potrafię wyjaśnić, czemu cała historia kończy się, jakby ktoś spalił scenariusz i postanowił zagrać w kości z losem czytelnika. Wszystkie wątki, które mogłyby mieć jakiś ładunek emocjonalny, są albo porzucone, albo spłycone do poziomu taniej telenoweli, tylko bez dramatycznej muzyki w tle.

Nikoletta? Pojawia się, żeby umrzeć. Ale nie w sposób symboliczny, nie w sposób epicki. Tylko tak, że człowiek siedzi i myśli: serio? SERIO? To po to było to wszystko? To już telenowele na TVN mają więcej sensu. Tam przynajmniej wiadomo, kto kogo zdradza.

Dodajmy do tego nudne, rozwlekłe opisy bitew (czyt. “płoną kolejne miasta, dym, trup, husycki chaos, insert historyczny komentarz autora, Reynevan ucieka”), filozoficzne(gdyby chociaż nie były taj płytkie) pogadanki w środku akcji oraz magiczne wybory fabularne typu: „A teraz narracja nagle przenosi się do postaci, o której zapomnieliście od 300 stron”.

I żeby było śmieszniej – ten tom próbował być głęboki. Jak studnia bez dna. A wyszło jak włożenie stopy do kałuży i udawanie, że to Morze Czarne.

"Lux perpetua" to lektura penitencjalna. Czytasz to nie dla przyjemności, ale z poczucia obowiązku, bo „skoro przeszedłem dwa tomy, to trzeci też muszę”. Nie musisz. Zatrzymaj się po „Bożych bojownikach” i żyj z godnością. Tam kończy się dobra historia. Trzeci tom to tylko długi, smutny epilog, w którym autor chyba bardziej się zmęczył niż bohaterowie.

chciałem dać 2 gwiazdki ale szczerze tom pierwszy czytało mi się lepiej niż to 1.5/5

[mateusz szum era · Rating 4 out of 5]

kurevsko nedobre novinky samson miodek labai liūdna

[Zdbl · Rating 4 out of 5]

"Moja jest tylko racja i to święta racja. Bo nawet jak jest twoja, to moja jest mojsza niż twojsza. Że właśnie moja racja jest racja najmojsza."

Do rzeczy jednak:
1. Spojlerujące wstępy rozdziałów nieszczególnie przypadły mi do gustu.
2. Sapkowski ewidentnie cierpi na hiperosmię. Pachniała/pachniało: popiołem, rumiankiem, agrestem, rozmarynem, ługiem, tatarakiem itd... like srsly...TATARAKIEM? Czy postać podróżująca kilka dni lub uciekająca na łeb na szyję przez godzinę mogła później czymkolwiek przyjemnie pachnieć? Swoją drogą, cóż za dyskryminacja - czemuż to Sapkowski nie opisywał tak szczegółowo i doniośle zapachów postaci męskich? Z chęcią posłuchałabym o torsach owianych wonią kory dębu i sitowia.
2. Postać Reynevana jest totalną porażką, a przynajmniej takie wrażenie potęgował mizerny głos Pana Żurka w audiobooku. Nic tylko ubić na samym początku. Rozumiem, to fantasy, ale nawet w fantasy powinna obiwiązywać selekcja naturalna. Pożal się boże filozofina, który ponoć urodą nie grzeszy - chociaż i tego nie jestem pewna, bo autor zamiast porządnie zarysować wygląd głównego bohatera, wolał skupić się na bogatych opisach coraz to inszej, trzecioplanowej dziewki.
3. "Związek" Jutty i Reynevana jest jakimś absurdem. To relacja nieznajomych osób oparta na chędożeniu, do którego autor zupełnie zbędnie i wręcz na siłę dopisuje patos, metafizykę, zjednoczenie z kosmosem, lasem... i nieszczęsnym tatarakiem. Oni właściwie ze sobą nie rozmawiają, jedynie ustawicznie się... tzn. "składają hołd boginii".
4. Dzierżka, Dorota Faber... - to one powinny grać pierwsze skrzypce, a nie jakieś oderwane od rzeczywistości, tajemnicze, 'idealne' panny o głosach, jakby nieustannie były na hiperwentylacji.
5. Po co tyle łaciny? W ramach spójności brakło tylko kwestii Niemców po niemiecku i Czechów po czesku.
6. Ostatni rozdział zupełnie zbędny. Stokroć lepiej, by książka skończyła się na przedostatnim. Więcej do rozmyślania, więcej pola do popisu dla wyobraźni czytelnika.

Poświęciłam temu audiobookowi kilka miesięcy, a i naśmiać się - naśmiałam, wzdychać - nawzychałam. Zatem 4 za czas i całokształt.

[Anna · Rating 4 out of 5]

This review is for all three books in the series: Narrenturm, Boży bojownicy (Warriors of God) and Lux Perpetua, in audiobook format jointly published by Fonopolis and superNOVA. I must give full credits to these producers because they've done fantastic and very professional job. The cast of over 200 people including many well known actors and professional singers, special sound effects and music (written by the same composer who wrote the score to Wiedźmin (Witcher) game) makes listening a very memorable experience.

It is a damn good action/adventure/quest and love story on the background of the XV century Hussite Wars. The background is well researched, making this almost a historical books. Almost... Here and there, Sapkowski adds a wicked gilding of witchery and magic, not too much, just enough for that what-happens-next shiver of anticipation. Bad guys are very bad. Good guys are good... most of the time. When they are not, you want to yell and slap them, annoyed that they will get themselves into even more trouble. As of course they do. There's a lot of good fun, but there's also darkness. The war, the fighting, the torture and burning of the witches... when I wrote the listening was memorable, that was exactly what I meant. I wrote 'enjoyable' but crossed it out. There is no enjoyment in the top class special effects of the fighting, the crunching of the bones, the screaming. Still, there is a good balance between the darkness and the humour, the wars and the stories of the fictitious characters.

I see the books have been translated into few languages, but no English yet. Bummer, eh, my friends? Read The Witcher Saga in the meantime :-), damn good fantasy (in this order: Blood of Elves, The Time of Contempt, Baptism of Fire, The Tower of the Swallow, Lady of the Lake. Two other volumes: The Last Wish and Sword of Destiny are collections of stories that can be read as a loose prequel).

Four stars for each of the volumes, because I only give five stars to books I know I will read again.

[Kaju Janowski · Rating 5 out of 5]

I could think of only two drawbacks this series has: overabundant number of Latin sentences and multitude of petty characters, you don't already remember. Happily, you will be too busy catching a breath after a flight, crying loudly for your love and laughing at greatest jokes, to even notice.

The trilogy isn't a philosophical tract, unveiling mystic truths about life, but it certainly made me look differently at the world we're living in. It just shows you how things REALLY are -- how plentiful of possible explanations meet ridiculous coincidence to make history; how religion and high ideals change nations as well as individuals; what war is truly like, and how to fight one; what means to have power, and how coin is bigger than that; finally, how there are things that mustn't be done, and things that you just have to do.

And the most incredible is, it does all this still being a fantasy book you can fall in love with.

P.S. Strongly recommend the dramatized audio books, with full cast and sound effects. Perfect for commuting.

[Tor Gar · Rating 3 out of 5]

Por fin. Esta es una serie de libros que no recomendaría salvo a los apasionados de historia que permitan elementos mágicos y sean capaz de leer a un ritmo muy bajo. Tanto que leer se convierta en una tarea ardua y sin recompensa alguna.

Es el mejor de los tres libros pero me ha dado pereza leerlo a pesar de afrontarlo con ganas y me ha dejado hundido. No por la temática sino por su lectura. Es excesivo y diría que le falta concreción y se pierde en los detalles pero es que es así toda la serie. No consigo encontrar el punto óptimo para entenderme con ellos. Lo bueno es que es un final para la historia.

Lo que yo he sacado de estos libros ha sido el interés y conocimiento —que me ha llevado a buscar mucho más— de unos hechos históricos que me eran desconocidos. Pero es un caos histórico-político y la forma de narrarlo no ayuda nada al lector.

Cansado. Es un libro cansado. Cansa al que lo lee y ofrece muy poco a cambio.

[Rafał · Rating 3 out of 5]

Albo robię się już za stary, albo Sapkowski trochę jednak przeciągnął tę skądinąd bardzo fajną trylogię. Dopóki w dwóch pierwszych tomach działo się barwnie i przygodowo, nie można było się nudzić. Tym razem trochę miałem wrażenie, że przez większość książki jak się nie biją, to się zdradzają i więżą, a jak się nie zdradzają i więżą, to się biją. Trochę jakby fabuły na cały duży tom zabrakło, ale jako cały cykl - oczywiście klasa, a audiobook-słuchowisko to już w ogóle wzór do naśladowania.

[Miroslav Mlinarček · Rating 4 out of 5]

Način na koji Sapkovski gradi priču i razvija glavne likove u Husitskoj trilogiji je izvanredan. Ova poslednja knjiga iz ovog serijala nikako ne može da vas ostavi ravnodušnim. Ja sam još dugo nakon čitanja i okretanja poslednje stranice sedeo i razmišljao o celoj priči i da li je moglo da se završi drugačije.
Meni lično, kraj Husitske trilogije je daleko bolji od kraja u Sagi o Vešcu, i pored toga što je dobro poznato kako su se završili husitski ratovi.

Ovo su glavna pitanja koja sam sebi postavljao tokom čitanja prve dve knjige iz Husitske trilogije i na koje sam dobio odgovor čitajući Lux perpetua:
Da li je Rejnevan brzoplet, baksuz, razmaženo derište, Lanselot koji juri svoju Ginevru, idealista ili najnesrećniji lik u celoj priči?
Da li vredi slediti svoje ideale, ideju koja vam deluje jedino ispravna, kada je sve oko vas politika i podložno "trgovini"?
Da li će dobro na kraju savladati sile zla?

[Fabulantes · Rating 4 out of 5]

Reseña: http://www.fabulantes.com/2016/12/lux...
"Sapkowski acomete en Lux perpetua la mayor exhibición literaria de su carrera. Un tour de force creativo no visto hasta ahora en ninguna de sus obras anteriores. Esta novela supone un broche de oro no sólo a su trilogía histórica sobre las Guerras Husitas, sino a toda su narrativa. Aquí tenemos reunidos todos sus temas principales, sus habilidades creativas más destacadas, elevadas hasta lo más alto. De forma tal que llegamos a percibir en cada página lo pensado de la serie, lo meditado de la disposición de cada uno de sus elementos, el cariño y el mimo con que el autor ha intentado elaborarla en cada uno de sus aspectos; además, conviene insistir en ello, se trata de una obra ejemplar respecto a la construcción equilibrada de personajes. Pero no es una novela perfecta. El equilibrio entre lo histórico y lo creativo se pierde a veces, en ciertos momentos el discurso desvirtúa el sentido de la trama, o algunos saltos temporales o espaciales rompen el ritmo y el sentido de un hilo argumental hasta entonces embriagadoramente cautivador."

[Kain · Rating 4 out of 5]

Pojmowanie przez Sapkowskiego znaczenia słów "szczęśliwe zakończenie" nieco odbiega od mojego. Wiadomo - w dzisiejszych czasach nie ma już miejsca na banały i prostolinijność, jeśli pisze się dla odrobinę bardziej wymagającego czytelnika. Jednakże największą sztuką byłoby zrobić tak, by niebanalnie wyszło na jedno.

Książka miewała momenty przestoju, ale nadrabiała często fajnymi motywami. Koniec końców sprawia, że czytelnik z żalem żegna się z postaciami.
Nie było może śpiewająco, ale warto było ;)

[Irka · Rating 3 out of 5]

Sigue muy histórico el relato, más una novela de guerra que de desventuras. Se parece mucho al segundo libro en esto. E igual de oscuro, llegando a algunos niveles muy negros... para mi espiritu romantico.
De todas maneras, el viaje (en zig zag, circulos y otras figuras geométricas) de Reynevan es interesante. Ver como crece el personaje y va perdiendo inocencia.

Sigue siendo mi favorito el primero de la saga. Los dos siguientes, tres estrellas nomás.

[Taras · Rating 4 out of 5]

Прикро, ще постійний перекладач Сапковського - Євгеній Вайсброт помер, не встигши перекласти останню книгу трилогії, але зміна перекладача не змогла зіпсувати чудовий витвір.

Тому оцінка і відгук аналогічні двом попереднім книгам.

[Anton Gladchenko · Rating 5 out of 5]

Достойное завершение трилогии.

Что можно сказать в целом? На мой взгляд, «Гуситская трилогия» ничуть не уступает «Ведьмаку». Читать было, пожалуй, даже интереснее. И это при том, что русский перевод является очень и очень плохим.

Одна из лучших серий в жанре фэнтези.

[Kacper Wardzała · Rating 5 out of 5]

Po rereadzie uznałem, że nie zabardzo podoba mi się sposób zakończenia fabuły.

Edit. Ostatecznie zostawiam 5 po przemyśleniu

[Temucano · Rating 5 out of 5]

Magistral cierre de la trilogía husita , y por lejos la mejor de las tres novelas. Si en las anteriores predominaba el humor o la ironía, ahora el drama se hace sentir con todo, se suelta la magia negra y continúa la matanza indiscriminada, el sajar y cortar incesante. La base histórica impresiona, una despiadada guerra religiosa que deja regueros de sangre por doquier, donde el protagonista baila, cual títere del destino, entre tanta violencia y muerte, y ahora incluso perseguido por la más horrible maldad primigenia. Entre tanta acción se agradece que Sapkowski se tome su tiempo para explicar ciertas motivaciones, alianzas u orígenes, que ayudan a desenredar la compleja trama y prepararnos para un final de aquellos que no se olvidan.

La recomendación es no rendirse con Narrenturm, si les parece mucho cachondeo, las continuaciones lo compensan y al final todo hilo secundario se cierra en esta coherente e increíble singularidad literaria, mezcla de novela histórica, fantasía y terror.