In de wereld van de achtjarige Else hangt een loodzwaar geheim: haar moeder komt uit een NSB-gezin. Terwijl ze opgroeit, wordt de onuitgesproken spanning tussen haar en haar moeder steeds groter. Else zoekt haar toevlucht in klassieke muziek en haar dwarsfluit. Dan vindt ze een oude verwaarloosde viool op zolder - die moet van haar moeder zijn, maar waarom speelt zij niet meer? Vele jaren later heeft Else pas de moed om het verleden van haar familie te onderzoeken. En pas wanneer haar moeder overleden is, vindt ze begrip en rust.
Yvonne van den Berg (1955) is auteur en programmeur klassieke muziek. Haar interesse in het schrijven begon na haar conservatoriumstudie piano en dwarsfluit, toen ze zich op iets anders wilde richten dan de muziek. Ze volgde verschillende schrijfcursussen en schreef korte verhalen. Uiteindelijk nam de muziek steeds meer plaats in haar leven in, waardoor het schrijven op een lager pitje kwam te staan. Toch verdween haar liefde voor het schrijven nooit helemaal naar de achtergrond; ze schreef publiciteitsstukken voor haar werk als programmeur bij De Oosterpoort in Groningen en schreef over de klassieke muziek. Ondertussen maakte ze carrière als docent aan het conservatorium en als beleidsmaker en organisator in de muziekwereld.
In de zomer van 2011 pakte ze het schrijven weer op. In haar debuutroman De viool van mijn moeder beschrijft ze het verhaal dat ze moést vertellen. Om zichzelf te bevrijden van de druk en om openheid te geven over een geheim dat nog steeds gevoelig ligt in de maatschappij. Om aan te tonen dat zij niet schuldig is aan de keuzen van haar opa. Om duidelijk te maken dat ze haar moeder ook een ander leven had gegund. En om haar verhaal te delen met mensen die een vergelijkbare achtergrond hebben en die misschien troost kunnen vinden in haar zoektocht om in het reine te komen met de geschiedenis van haar voorouders.
Een meeslepend verhaal over een beladen verleden. Leuk èn knap vind ik dat het taalgebruik en de sfeer van het begin van de roman passen bij de leeftijd van het hoofdpersonage Else. Ze is dan een jaar of 6, en de taal, de beschrijving van Else is nog kinderlijk. Naarmate ze opgroeit wordt het geheel wat zwaarder. Ik ben niet helemaal zo laaiend enthousiast als de lezers hieronder. Ik vond de taal soms wat gemaakt, metaforen wat overtrokken. Beetje tè wollig soms. Een voorbeeld: “het verleden van opa was alsof er een vijfde persoon aan tafel zat. Eerst lepelde hij hapjes uit mijn soep, daarna verslond hij in zijn eentje het hoofdgerecht en uiteindelijk grijnsde hij naar mijn lege bord” Sterk vond ik de auteur in het beschrijven van de muziek. Dan valt haar taal beter op zijn plek. “de breekbare solo van de fluit, ondersteund door losse plukjes aan de snaren van de drie strijkers. De instrumenten tikten elkaar voorzichtig aan met hun klank en vlochten een vangnet onder de fragiele melodie, kwetsbaar als de vleugels van een libelle.”
Misschien nog wel het meest boeiend vond ik de bijbehorende website: www.devioolvanmijnmoeder.nl waar je de in het boek genoemde muziekfragmenten kunt beluisteren.
Een erg mooi boek. Het hinkte voor mij naar het einde toe wel wat op twee benen. Ik had de indruk dat de auteur er twee thema's in wilde verwerken en dat leek soms wat van het goede teveel. Enerzijds het oorlogsverleden van haar grootvader, anderzijds het communciatieprobleem met haar moeder. Op de duur bleef ik met beide verhaallijnen wat op mijn honger zitten. Los daarvan is het een erg mooi en oprecht boek over een keuze die generaties later nog steeds het dagelijks leven bepaalt. Sterk! Voor echt muziekliefhebbers is het verweven van de muziekstukken in het verhaal bovendien een dikke plus. Wat mij betreft, zeker een 4,5 * ster waard.
Citaat : Haar verleden had zijn plaats opgeëist, twintig jaar na afloop op de tennisbaan. Op de plek waar ze zich veilig waande, opging in haar spel en alle angsten vergat, had ze opnieuw de vernedering moeten ondergaan, veroorzaakt door de keuze van haar vader. Review : In 2009 schreef Alex Verburg de roman Dwalingen waarin hij wel een oorlogsslachtoffer centraal stelde maar niet van de kant die we gewoon zijn. Hij baseerde zijn hoofdpersonage Annie op een bestaand iemand, een dochter van een NSB-er die op zeventienjarige leeftijd midden in de oorlog verliefd werd op een Duits soldaat. Iedereen in dat gezin werd de dupe van de foute keuze van haar vader. Dit thema komt ook in bod in De viool van mijn moeder de autobiografische debuutroman van Yvonne van den Berg. Na een masterclass creatief schrijven besloot ze met deze roman het oorlogstrauma van haar moeder dat ook haar eigen leven beïnvloedde, aan te kaarten. Zij koos voor een romanvorm omdat haar herinneringen gekleurd zijn door haar beleving en daardoor ook vroegen om aanvulling met fictie.
In de wereld van de jonge Else is een loodzwaar geheim: haar moeder komt uit een nsb-gezin. Het is haar broer Bob die aanvankelijk meer van de feiten wil weten. Maar dan wil ook Else meer van dit geheim te weten. Hoe meer ze over de oorlog hoort en hoe meer haar moeder vertelt, hoe meer het haar opslurpt.- Ze leefde in een spagaat. Overdag gaat ze naar school waar ze de dochter van een rechter, een invloedrijk man is , en s' avonds spoelen het geheim en de schuldvraag over de tafel. Het geheim en de oorlog drukt op de hele familie en tekent hen stuk voor stuk. De foute keuze van haar grootvader, een man die ze nochtans adoreert, wurgt het familiaal geluk. Haar vader heeft het moeilijk met een vrouw die overspoeld wordt met trauma's, daardoor manisch depressief wordt en weigert professionele hulp te zoeken. Hij probeert het gezin samen te houden en hij probeert zijn vrouw en zijn kinderen te begrijpen.
Terwijl Else opgroeit, wordt de onuitgesproken spanning tussen haar en haar moeder steeds groter. De liefde voor muziek is wel een communicatiemiddel die de generaties met mekaar verbindt. Else zoekt haar toevlucht in klassieke muziek en haar dwarsfluit. Dan vindt ze een oude, verwaarloosde viool op zolder – die moet van haar moeder zijn. Aan de vraag waarom zij niet meer speelt, zitten echter nog meer geheimen verbonden. Vele jaren later heeft Else pas de moed om via professionele wegen het verleden van haar familie te onderzoeken. En pas dan kan ze diverse verwerkingsprocessen opstarten.
Met De viool van mijn moeder heeft de auteur een bijzonder knap boek afgeleverd. Zij is er op een overtuigende manier in geslaagd diverse thema's aan te kaarten, collaboratie, trauma's, moeder-dochter relatie, seksuele voorkeur, schuldvraag enz, die ze allemaal hun plaats geeft en in een vlot, goedgeschreven verhaal laat samenkomen. Een bedwelmend boek vol muziek en sublieme beeldtaal.
Dit boek raakte me diep. Welke gevolgen heeft ingedeeld worden bij “goed” of “fout” op de volgende generaties?
Hoofdpersonage wil graag al haar sores op haar moeder schuiven, net als haar moeder iedereen en alles de schuld gaf van haar ellende. Werkt intergenerationeel trauma op deze manier?
Misschien wel, tot dat iemand het geheel onder ogen kan zien. Inclusief eigen aandeel of het aandeel van mensen die ze meer liefhebben. In dit verhaal de vader. Hij gedraagt zich afschuwelijk tov zijn getraumatiseerde vrouw. Hij heeft, als rechter, man en “goede” Nederlander, alles mee natuurlijk.
Ook wist hij waarschijnlijk heel goed dat zijn vrouw eigenlijk a bit out of his league was. Dus beknotte en kleineerde hij haar, smeedde hij bondjes met zijn kinderen en zette ze tegen hun moeder op. Nog steeds jaloers op de onbereikbare schim van vroeger. Nog steeds zich minderwaardig voelend, maakte hij gebruik van het wapen dat de geschiedenis hem gaf: het NSB verleden van zijn vrouw en schoonvader.
Dit zou een mooi onderwerp zijn voor een volgend boek.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Een knap boek... en ook ontroerend... Triest dat de moeder nooit opener is geweest maar kan me hat ook wel goed voorstellen dat ze dit niet heeft kunnen doen. Een geheim wat je al zolang meedraagt daar praat je ook niet snel over. Had ze dat wel gedaan dan had de dochter de moeder beter kunnen begrijpen en wellicht ook tot steun kunnen zijn. En waarschijnlijk ook haar vader die ook veel alleen heeft moeten dragen...
Beklemmend boek over de gevolgen van de keuze voor de NSB bij drie generaties. Over een geschonden gezin van de 2e en 3e generatie met een moeizame moeder-dochterrelatie. Je beseft de impact van zo'n familiegeheim op de jeugd en volwassenheid van beiden. Klassieke muziek speelt hierbij een grote rol.
Het is een heel interessant boek, over geschiedenis die nog altijd aanwezig is bij sommige families. Het laat zien hoe moeilijk het kan zijn om de stappen die in het verleden zijn gemaakt een plaats te geven en echt verder te gaan, zeker als je daar zelf in feite niets mee te maken hebt
De wereld door de ogen van een kind is bijzonder en hoe aangrijpend is het als je als kind hoort dat die lieve stille opa uit Amsterdam tijdens de 2e wereldoorlog voor de Duitsers, de bezetter was en hun hielp. Voor Else is het een groot mysterie die tijdens de verschillende fases van haar leven steeds weer nieuwe vragen oproept. Ze mag er met niemand over praten want de angst is groot dat als “de mensen” erachter komen dat ze iedereen kwijtraken. Als Else erachter komt dat haar moeder dezelfde idealen had als zij, naar het conservatorium gaan, maar dat deze droom door de gebeurtenissen van de oorlog niet door kon gaan krijgt ze er steeds meer moeite mee. Zeker als ze de viool van haar moeder vindt en haar moeder er niets mee te maken wil hebben loopt het contact met haar moeder steeds moeizamer. Het leven gaat door maar Else kan het niet loslaten en gaat op onderzoek uit. Uiteindelijk vind ze rust. Het bijzondere vond ik dat het verhaal begeleid wordt door verschillende muziekstukken, muziek die mij niet echt bekend was en dat ik op de site die hierboven vermeld wordt kon beluisten. De rol van de muziek is een hoofdrol en de relatie van Else en haar moeder een 2e rol. Je begrijpt waarom ze dit pas na het overlijden van haar moeder kon schrijven en ik heb diep respect voor de manier waarop.
Wat dit boek met me deed? Ik vond het heel bijzonder om de andere kant van het verhaal eens te `horen` Er wordt, als de tweede wereldoorlog ter sprake komt vooral gewezen naar de slachtoffers en naar het verzet. Tijdens dit verhaal is er een stukje over dat Else voor de geschiedenisles iets over het verzet mee moet nemen naar school en dat ze thuis alleen maar een speldje van de Jugendstorm kan vinden en niets van het verzet. Het dilemma waar ze dan mee op school komt want hoe leg je dit uit…..de vijf jaren van de oorlog werkt tot in de generaties door en dat maakt dit boek echt heel duidelijk. Het zou naast het dagboek van Anne Frank een goed boek zijn voor onze kinderen. Beide kanten van een verhaal leren kennen verrijkt je. Dit boek heeft mij verrijkt want ik kan net als Else de keuzes van haar opa niet waarderen en er niets aan doen. Ik vind het erg om te lezen hoe het effect is op zijn nageslacht tot in deze tijd.
Yvonne van den Berg heeft een mooi debuut geschreven waar ik echt een paar heerlijke leesuren mee beleefd heb ondanks het pittige onderwerp. Ik hoop en verwacht dat ze verder gaat met schrijven.
Zelden ben ik zo onder de indruk. Zelfs de tekst komt als muziek naar binnen, ondanks het zware onderwerp. Het is autobiografisch en gaat over hoever de invloed in het leven reikt van de dochter/ kleindochter van hun vader/grootvader bij de NSB. Ook de moeder-dochter relatie heeft hier onder te lijden. Een geweldige toevoeging zijn de muziekstukken die in het boek voorkomen te beluisteren zijn.
Op deze pagina staat de bijbehorende muziek van de stukken die in het boek een rol spelen.