À maneira de jogo entre vários gêneros narrativos - ensaio, autobiografia e novela -, Juanjo Sáez reconstrói, em seu novo livro, alguns dos capítulos mais interessantes da História da Arte. E o faz por meio de uma conversa com sua mãe, criando assim um vínculo estreito com o leitor, convidando-o a refletir sobre algumas obras de arte e sobre a própria figura do artista. No entanto, não se trata de um livro acadêmico que pretenda falar de cátedra, muito ao contrário. Com humor e sem dissimulações, com um estilo cúmplice e popular, Juanjo Sáez pensa em voz alta sua visão de Arte, e para exemplificá-la detém-se no trabalho de alguns dos criadores mais representativos dos últimos tempos: Calder, Picasso, Warhol, Dalí e Chillida, entre outros. Em outro plano igualmente fascinante, Sáez cumpre uma missão de natureza mais sentimental: percorre salas de museus junto com sua mãe, relembra cenas familiares cotidianas, revisitando sua própria memória.
Non c'è nulla, letteralmente nulla, che non abbia adorato di questo libro.
Inaspettato, tenero, impertinente, vario, sempre profondo, sorprendente, non avevo mai idea di cosa mi sarei trovata davanti girando pagina, ma sono sempre rimasta soddisfatta da quello che man mano leggevo. Tralasciando l'argomento, allineato ai miei interessi, e lo stile dell'illustrazione, perfetto perché coerente con l'intento manifestato, uno dei maggiori pregi sta nella convivenza senza prevaricazioni nè ostacoli delle varie anime del testo (o dell’autore?): le sue riflessioni sul concetto di Arte si fondono ed allo stesso tempo scaturiscono da analisi brevi (ma mai superficiali) di artisti moderni/contemporanei, molto conosciuti ma considerati “difficili da capire”, ed il tutto si innesta con naturalezza dentro umanissimi episodi della vita familiare di Sáez, tramite l’espediente di adorabili conversazioni immaginarie (ci sarebbe poi da vedere quanto siano realmente inventate) con la madre. Mi sono ritrovata a prendere appunti sulla poetica visuale di Chillida e dopo 20 secondi a commuovermi, poi, giusto il tempo di recuperare un fazzoletto, e mi dovevo fermare di nuovo per riflettere se fossi o meno d’accordo su una delle sue astrazioni. Il nucleo portante e luminoso delle sue considerazioni ruota attorno al senso di Arte: quale sia il ruolo e come si collochi nel presente. La sua indagine su questo significato potrebbe essere considerata una sorta di Filosofia dell’Arte, ma l’autore alza l’asticella e conduce questa analisi sfidando la semplicità: utilizza un linguaggio più che quotidiano, frasi minime che, se lette superficialmente, possono sembrare quasi scontate e si avvale anche di molte esemplificazioni, ottenendo come risultato una profondità concreta e, soprattutto, chiara. È stato un piacere essere guidata in certi ragionamenti con una linearità e trasparenza rare. Il suo sguardo è vero, tangibile, tanto quando contesta il valore di libertà, tanto quando descrive la cucina di sua madre.
Lo terminé hace días pero no había tenido tiempo de escribir la reseña. Me gustó mucho. La Sofía Flores Garabito me lo prestó. Cuando lo presentó en clases dijo: se trata de un artista que le "enseña" de arte a su mamá, explicándole que en el arte no hay nada que pensar, sino que hay que sentir. Y eso es todo. Al final es cómo nos sentimos lo que se expresa en una obra palpable. Sentirnos pequeñas, miserables, tristes, gigantes, imposibles, enamoradas, confundidas. El arte es la abstracción del sentir humano. Me gustó mucho el dibujo "feo" deliberado. Al autor no le gusta el virtuosismo, desecha la "perfección", la gracia no está en capturar la vida exactamente como la vida es, sino cómo la experimenta cada cual. Y a veces ese experimentar no coincide con la realidad [porque, además, ¿qué es la realidad?], estamos todo el tiempo actuando, ejecutando verbos, haciendo cosas y algunas salen mejor de lo que habíamos esperado, coinciden con lo que tienen que ser, libremente, sin forzar; y otras intentamos que se parezcan a nuestros deseos y no descansamos hasta torcer la realidad a nuestro gusto. En ambos casos el viaje está lleno de baches, el problema es que cuando tenemos expectativas aparece la frustración. Quiero decir. No existe lo perfecto. Las cosas son bellas cuando son lo que son. Cuando son libres en su forma de ser. Por eso el trazo de Juanjo Sáez es así, porque ha decidido defender ese trazo, porque su belleza, su brillo, está en no seguir el virtuosismo, sino la simpleza. Algunas ideas que apunté a partir del libro:
- Crear obras que solo un extraterrestre o dios pudiera crear, atrapar la vida, desafiar a la naturaleza pero a la vez mostrarla en su máximo esplendor.
- Hay pinturas que son ficción.
- "Me hace feliz sentir arte porque durante ese momento dejo de existir".
- El que no siente no vive. Siente el arte, eso es todo.
- La intuición es lo sabemos más allá de la razón.
- "Cuando eres pequeño y te sientes diferente quieres ser igual a los demás".
- "No le importó avanzar hacia la fealdad", porque así se descubre la belleza.
- A veces está bien sentirse incómodo, significa que estás creciendo.
- Probar cosas nuevas para avanzar.
- "No sé si este libro tiene interés, pero lo hago".
Y eso, quiero dibujar mucho y que quede feo nomás.
¿Es esa grieta en la pared ARTE? ¿Es ese paquete de jabón ARTE? ¿Son las magdalenas que prepara tu madre ARTE? ¿Es ese dibujo tan sencillo (eso que podría dibujar tu hijo) ARTE? ¿Es el día de Reyes ARTE? ¿Es ese móvil que cuelga sobre la cuna de tu bebe ARTE? ¿Es un gol de Maradona ARTE? Juanjo Sáez reflexiona en este libro sobre estas cuestiones y otras más, mientras trata de explicarle a su madre su visión del arte (moderno y contemporáneo), eso que él tanto ama y que ella dice no entender.
El autor asegura por un lado que los intelectuales se equivocan cuando dicen que hay que saber de arte para poder apreciarlo, ya que para él el arte está relacionado con las emociones. Para él si algo te hace sentir, TE PROVOCA PIEL DE GALLINA, entonces significa que puedes añadirlo a tu museo particular.
Pero además también afirma que CUALQUIER CREACIÓN ARTISTÍCA es arte (sin importar su función). Por lo tanto para él el arte no estaría hecho unicamente por el denominado artista, sino que cualquiera podría crear.
Pero estas dos ideas pueden llegar a ser contradictorias ¿no?
En cualquier caso es un libro que te hace pensar, interesante, divertido, provocador y emotivo. Habla de arte, de artistas y de la vida. Recomiendo la edición ampliada por el décimo aniversario que incluye un prólogo y un epílogo que añaden sentido a la obra.
Precioso.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Primeira de muitas vezes que lerei esse livro.. A utilização do arroz doce para explicar aquela reação, as definições sobre liberdade, todo o didatismo que há, incrível.. As minhas partes preferidas foram a "a arte de navegar" deu vontade de imprimir e cobrir as paredes, poético e simples ao mesmo tempo (esse é um elemento forte no autor, ele abnega traços mais realistas e preciosistas -- tanto no traço quanto no texto- para que a sensação/ informação que ele quer passar não sofra com ruídos ou detalhes irrelevantes, tipo conselho de vó).. Um livro que faz a gente ir atrás dos temas levantados (google imagens usado sem dó)... Também vale destacar essa edição maravilhosa da Martins Fontes: primeiro a capa que é de um soft touch que eu nunca tinha visto antes (dá a sensação de que eles usaram o soft mais caro que encontraram) e a gramatura das folhas que não deve nada a de edições de luxo, clap clap, ótima edição.
Bonito relato de Juanjo Saez que no llega a la altura en mi opinión de Hit Emocional, para mí, una de las grandes lecturas de la década a la que le dediqué un programa especial junto a mi amigo oictioscopio. En El Arte, Juanjo se dedica en disitintos capítulos a opinar sobre que le parecen ciertos movimientos artísticos, ciertas misceláneas entorno al arte y ciertos artistas. Está bastante chulo de leer, pero no me ha llegado tanto como Hit Emocional. Lo noto a veces algo disperso, donde los capítulos van saltando o apareciendo así un poco a boleo. De todas maneras es una agradable lectura, y un precioso homenaje y recuerdo para su madre. Leed si podéis por supuesto la edición 10º aniversario.
Estava mirant arròs covat i vaig pensar que els dibuixos em sonàven un munt! Vaig anar a buscar el llibre i sí! En Juanjo Sáez és creador d’Arròs covat!
A part d’aquest fet que em va encantar descobrir, m’encanta la història que explica en aquest llibre, mostrant aquesta genuïna relació que té amb la seva mare, mentres va explicant història de l’art contemporani. Em flipa.
He reconegut a molts artistes i obres que hem fet a llenguatges arrístics, recomano aquest llibre a tothom que faci el batxi artístic.
Es un libro para leer a fuego lento. Tuve un parón importante porque las circunstancias personales no me daban fuerza para digerirlo, pero luego lo disfruté muchísimo: he reído, he llorado, he pensado, recapacitado y me he reconciliado con mi entorno y mi “artista” interior. Juanjo Sáez regala arte y vida de una manera sencilla y divertida.
Historias y reflexiones muy divertidas e interesantes, un relato gráfico y narrado plenamente honesto y un emotivo mensaje que se va percibiendo desde el principio, pero no se termina de entender hasta el final y, en especial, con la edición ampliada por el décimo aniversario.
Creo que es el mejor libro de Juanjo Sáez. Y es una obra maestra, por cómo explica de forma sencilla algo complicado. La nueva edición incluye un material extra que contextualiza la primera edición y te hace entender cosas más profunda si cabe.
Divertido, honesto y diferente, a través de las páginas del libro, Juanjo homenajea la memoria su madre hablando imaginariamente con ella. No se debe de leer como una obra académica o de historia del arte, sino como una historia de cómo los artistas hablan de su humanidad.
This entire review has been hidden because of spoilers.
HAbia leído viviendo del cuento de Juanjo Saez y no había conseguido conectar .... totalmente contrario a estas conversaciones con su madre. Un acierto, me ha parecido sincero ---- recomendable 100%
El fin de semana terminé de leerlo pero por cuestiones de salud, hasta hoy les comparto mis letras desparramadas de emoción en forma de reseña:
Si bien es sabido que el concepto de arte es complejo para muchos, se sigue teniendo la creencia que es exclusivo para pocos debido a su "muy complicado entendimiento" 😒, pero ¿quién dice que debe ser sólo para algunos? ¿quién dice que sólo esos algunos tienen la "capacidad" de comprenderlo, cuando realmente cada cabeza es un mundo y un mundo diferente? ¿por qué comprarnos la idea de que es un círculo muy selecto en el cual sólo los intelectuales pueden entrar?
Juanjo nos cuenta, a manera de ilustraciones chistosísimas, algunas conversaciones con su madre (imaginarias, que le hubiera gustado tener pero que si las hubiese tenido, seguramente habrían sido tal cual) acerca del arte; pero no de ese tipo de pláticas pomposas -que en la mayoría de los casos se llevan a cabo con un cierto tono de arrogancia intelectual- si no pláticas de manera simple, divertidas... como la vida en sí, así que no esperes encontrar un manual que puedas usar en tus reuniones llenas de esnobismo los inevitables viernes por la noche.
Por supuesto que los personajes principales son Juanjo y su madre, quien centra la mayor parte de su atención y dedicación a la yaya (abuela) quien está tumbada en cama muy enferma. Dichas pláticas se van desarrollando en momentos de la vida cotidiana: en casa, durante la cena, por las tardes, mientras miran la televisión..., con el objetivo de "enseñarle" acerca del arte, explicándole las obras y el estilo de algunos artistas como Picasso, Miró, Warhol, Dalí, etc. a lo que ella responde "bueno, ya sabes que de eso no entiendo". Sin embargo, lo hace ver tan simple e interesante, con comparaciones tan simples e interesantes de la propia vida, que podemos ver que su madre es una artista en sí, haciendo todas las cosas que acostumbra atender en el día a día y que, para ella, son comunes y corrientes.
Además de ser divertidísimo, las ilustraciones son imperfectas, simples y bonitas, como lo es la vida; somos nosotros los que nos compramos la idea de que lo perfecto existe y que los privilegiados sólo deben ser algunos.
A raíz de una visita al guggenheim, surge una plática filosófica sobre "el arte" entre Juanjo y su madre. La cual es desechada por parte de su madre con un "bueno, ya sabes que de eso no entiendo".
La anterior es una escena con la que muchos de los que nos tomamos el tiempo para pensar en esas cosas nos hemos topado, por parte de familia o amigos. Pero en el caso de Juanjo, decide continuar esa conversación (y otras) con su madre de manera imaginaria, inventando las situaciones y los diálogos en los que habla sobre su concepto del árte, sus artistas favorítos, su desprecio por el virtuosismo y su opinión sobre el estado actual de la "industria del arte".
El libro es muy fácil de leer, es entretenido e inspirador.