Σπάνιες γαίες

by Σώτη Τριανταφύλλου, Soti Triantafillou

Ο Πραβιέν Σεργκέγεβιτς Μακάρεφ γεννήθηκε στο Μουρμάνσκ, στη βορειοδυτική Ρωσία, δέκα χρόνια μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων. Σπούδασε εδαφολογία στο Λένινγκραντ, ερωτεύτηκε μια ακροβάτισσα, διέπραξε ένα έγκλημα. Ύστερα, γνώρισε έναν Άγγλο κατάσκοπο: η φιλία αυτή τον οδήγησε σε μια απόφαση που δεν πραγματοποίησε. Αναζητώντας Σπάνιες Γαίες, ο Μακάρεφ άκουσε τις γοργόνες να τραγουδάνε και τους ψιθύρους της ιστορίας που μορφάζει σαν τέρας. Αυτό το βιβλίο είναι τα απομνημονεύματά του.

"Κοιμόμασταν σε μεταλλικές κουκέτες, ξυπνούσαμε μαζί το πρωί -ο Βαλόντια κι ο Ανατόλι φρέσκιοι φρέσκιοι, εγώ κατάκοπος με μαύρους κύκλους γύρω απ' τα μάτια. Πετάγονταν απ' τα κρεβάτια τους ολόχαροι, φλύαροι· το πάτωμα έτριζε καθώς έκαναν πενήντα κάμψεις μετρώντας τες μεγαλοφώνως. Ύστερα, ξυρίζονταν σιγοτραγουδώντας, έριχναν πάνω τους μεγάλες ποσότητες κολόνιας λεμονιού και στη συνέχεια τρέχανε όλοι μαζί στα μαθήματα, στις παραδόσεις, στα εργαστήρια και στις εξετάσεις. "Φοιτητική ζωή". Μελετούσαμε γύρω από μια μεγάλη σανίδα τοποθετημένη σε τέσσερα πόδια -εδαφοχημεία, αγρογεωλογία-, τρώγαμε μαζί στην τραπεζαρία (χοντρά, καραβίσια μακαρόνια και πυνκόρρευστες σούπες με ετερόκλητα υλικά και αηδιαστική γεύση), ακούγαμε πλάκες από έναν παλιό φορητό φωνογράφο και, κάθε τόσο, σοβατίζαμε τον ξεφλουδισμένο τοίχο. Σ' αυτόν τον τοίχο ήταν κρεμασμένα σημαιάκια της Σπαρτάκ Μόσχας, μια αφίσα από έναν αγώνα του 1936 με την Ντυνάμο και η φωτογραφία ενός περίφημου ποδοσφαιριστή που έδειχνε με καμάρι τη φανέλα του -εγώ πάντως δεν τον είχα ακούσει ποτέ. Δεν είμαι αθλητικός τύπος· όταν μια φορά πήγα μαζί με τον Βαλόντια και τον Ανατόλι στο γήπεδο με μπέρδεψε η αλλαγή των τερμάτων στο ημίχρονο".

318 pages, Paperback

First published October 1, 2013

About the author

Soti Triantafillou

Η Σώτη Τριανταφύλλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957. Σπούδασε Φαρμακευτική στη Φυσικομαθητική Αθηνών, Ιστορία και Πολιτισμούς στην Εcole des Hautes Etudes en Sciences Sociales στο Παρίσι, Ιστορία της Αμερικανικής Πόλης στη Νέα Υόρκη καθώς και Γαλλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι θαυμαστές της Σώτης Τριανταφύλλου τονίζουν τη δυνατότητα του έργου της να 'ταξιδεύει' μέσα από μια ποικιλία εικόνων, σε διάφορα μέρη του πλανήτη και διάφορες ιστορικές περιόδους (από τις γειτονιές της Νέας Υόρκης, μέχρι τα σπίτια της ελληνικής κοινότητας στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και το Λονδίνο των αρχών του 20ου αιώνα). Στο έργο της Σώτης Τριανταφύλλου συμπεριλαμβάνεται η αρθρογραφία της σε διάφορες εφημερίδες και περιοδικά. Τα άρθρα της στον αθηναϊκό τύπο αντικατοπτρίζουν τις αριστερές ανθρωπιστικές αξίες, ενώ πολλές φορές παράλληλα στέκονται κριτικά απέναντι στη αριστερά και τις επιλογές της στο χρόνο. Έχει γράψει τρεις συλλογές διηγημάτων («Μέρες που έμοιαζαν με μανταρίνι», «Το εναέριο τρένο στο Στίλγουελ», «Άλφαμπετ Σίτυ»), δύο βιβλία για τον κινηματογράφο («Κινηματογραφημένες πόλεις», «Ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου 1976-1992»), τέσσερα μυθιστορήματα («Σάββατο βράδυ στην άκρη της πόλης», «Αύριο, μια άλλη χώρα», «Ο υπόγειος ουρανός», «Το εργοστάσιο των μολυβιών») καθώς και ένα βιβλίο για παιδιά «Η Μαριόν στα ασημένια νησιά και τα κόκκινα δάση» (1999). Εργάζεται επίσης ως μεταφράστρια, επιμελήτρια εκδόσεων, reader σε εκδοτικούς οίκους και καθηγήτρια της Ιστορίας του Κινηματογράφου.

Reviews

[. . . _ _ _ . . . · Rating 5 out of 5]

Η Σώτη Τριανταφύλλου έχει φανατικούς εχθρούς στα ελληνικά σόσιαλ μύδια : καμία έκπληξη για μια ουσία αριστερή διανοούμενη με σπουδές και κουλτούρα απέναντι στους μισθωτούς κανέκους της Κουμουδούρου, χρόνια στο ανεπίσημο payroll και τώρα στο επίσημο, άκαπνα παιδάκια που τα πήρε ο φωτισμένος ηγέτης σε πενθήμερη στην Κούβα. Καμία έκπληξη για ένα κόμμα που ξεκίνησε από την κουλτούρα ενός Κύρκου για να ξεπέσει στους Πολάκηδες και στα ανώνυμα twitter accounts που φώναζαν ΨΟΦΟ για να βρεθούν στο payroll της Γεροβασίλη και να στουκάρουν μια μέρα με τη μηχανή. Γιατί πως να αντιπαρέλθεις την κουλτούρα της Τριανταφύλλου (ή ενός Χωμενίδη) όταν μπερδεύεις τη Μυτιλήνη με την Λέσβο ; Φταίει και η ίδια ; Πιθανόν. Έχει αυτό το μπλαζέ υφάκι όταν καταδέχεται να πατήσει το πόδι της στο γιδότοπο, ερχόμενη από την Νέα Υόρκη και Παρίσι, βλέποντας με φρίκη να τρώνε μπουγάτσα στα Εξάρχεια και όχι κρουασάν.
Το ίδιο το βιβλίο τώρα ; Ιδανικό συμπλήρωμα στον "Αχό της Εποχής" του Τζούλιαν Μπαρνς, αναφερόμενο στην ίδια περίοδο (με μια αναφορά στον Σοστακόβιτς), αλλά πολύ πιο ενδιαφέρον,με γραφή που ρέει, και ένα καταπληκτικό εύρημα (ο εδαφολόγος-κλόουν) που οδηγεί σε μια κορυφαία σκηνή : στην επανένωση του εκτοπισμένου πατέρα με τον ντυμένο κλόουν γιο του (και σε ένα συγκλονιστικό γράμμα). 4,5 αστεράκια για την ακρίβεια, σκέφτομαι ώρα αν πάω προς τα πάνω ή προς τα κάτω (ΓΙΑ ΧΙΛΙΟΣΤΗ ΦΟΡΑ ΒΑΛΤΕ ΜΙΣΑ ΑΣΤΕΡΑΚΙΑ ΓΑΜΩ ΤΟ GOODREADS). Το τέλος ίσως είναι πιο άνευρο από ότι θα ήθελα, ο χαρακτήρας του (πραγματικού) Γκάυ Μπέρτζες μοιάζει λίγο ουρανοκατέβατος στην πλοκή, αλλά είναι αυτή η αίσθηση της ματαιότητας στο φινάλε, η σύγκρουση του ανθρώπου με την Ιστορία, η ιστορία ενός ανθρώπου που πρόδωσε τον έρωτα του γιατί ήταν πολύ δειλός, που έχασε Έρωτα, Οικογένεια για μια Ουτοπία. Η φενάκη ενός καθεστώτος που αποδομείται μέσα σε λίγες σελίδες, no wonder γιατί σκυλιάζουν τα πληρωμένα accounts (και διάφοροι με δεξιό lifestyle αλλά μοίραζαν κόλλυβα για τον Φιντέλ, μη χέσω). Εξάλλου,μια τέλεια μίξη μυθοπλασίας και πραγματικών γεγονότων και χαρακτήρων, με μικρές ενώσεις σουρεάλ (ο κόσμος του τσίρκου) που δεν ενοχλούν, με μικρές τραγωδίες του ήρωα να χάνει σταδιακά πατέρα, αδερφή, μητέρα και ερωμένη.Κάπου μεταξύ 4 με 5, θα του δώσω 5.

[Stratos · Rating 2 out of 5]

Το βιβλίο μεταφέρει το κλίμα της Σοβιετικής Ένωσης μέσα από τα μάτια ενός επιστήμονα-κλόουν!Δεν λέω έχει κάποια ενδιαφέροντα στοιχεία όμως δεν μας δίνει κάτι καινούργιο, κάτι διαφορετικό. Όχι ότι είναι κακό αλλά δεν χάνεις και τίποτα εάν δεν το διαβάσεις. Η αλήθεια είναι ότι η συγγραφέας είναι πολυγραφότατη, ταλαντούχα με ... ειδίκευση σε τέτοια θέματα. Αλλά όλα αυτά για την τραγωδία της Σοβιετικής Κοινωνίας επί κομμουνισμού είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα....

[Kostas 78 · Rating 4 out of 5]

Κάπου μεταξύ 4 και 5. Σίγουρα από τα καλύτερά της.

Μια μόνο σκέψη που με προβλημάτησε λίγο. Υπάρχουν 2 γεγονότα στο βιβλίο σημαδιακά για τον ήρωα, η εκτέλεση της ερωμένης και η επανασύνδεση του ήρωα με τον πατέρα του. Θα μπορούσαν να αποδοθούν με έναν τρόπο ωστε να μεταδώσουν κάτι το συγκλονιστικό στον αναγνώστη, αλλά έχω την αίσθηση οτι αυτό δεν έγινε, κι οτι ειδικά το πρώτο αποδώθηκε λίγο ψυχρά. Δεν μπορεί η Σώτη να ''βγάλει'' το συναίσθημα που χρειάζεται σε τέτοιες στιγμές, ή ήταν συνειδητό? Μήπως ο ίδιος ο ήρωας δεν ένιωσε άμεσα και έντονα το σοκ στο εκτελεστικό απόσπασμα όντας ο ίδιος brainwashed από το σύστημα?

Περιμένω με ενδιαφέρον κάποια απάντηση στο ερώτημα από τους φίλους αναγνώστες που το έχουν διαβάσει.

[Ian D · Rating 4 out of 5]

Πρώτη και μάλλον ασυνήθιστη γνωριμία με τη συγγραφέα αλλά μάλλον όχι τυχαία, δεδομένης της ιδαίτερης σχέσης που έχω με τη Ρωσία - περισσότερο τη λογοτεχνία και τη μουσική της.

Δείγματα υπέροχης γραφής με φόντο τη Σοβιετική Ένωση του Στάλιν, με πρωταγωνιστή έναν αξιολάτρευτα ελαττωματικό και νευρωτικό αντιήρωα που πολεμάει με τις δικές του φοβίες, τη διάλυση της οικογένειάς του και μια μεγάλη απώλεια. Τρόπος αντιμετώπισης; Η εργασιοθεραπεία κι έτσι ο Πραβιέν Μακάρεφ, εδαφολόγος που αναζητά τις σπάνιες γαίες του τίτλου κι ερασιτέχνης κλόουν, περνάει 5 χρόνια της ζωής του ντυμένος με παρδαλό παντελόνι, κόκκινη μύτη και βαρύ μακιγιάζ ερευνώντας πετρώματα και γνωρίζοντας ξένους κατασκόπους.

Έργο διακριτικά αντιπολεμικό, μια περέργη ιστορία επιβίωσης, συμφιλίωσης και διαχείρισης του πένθους, με ανατροπές και εκπλήξεις που όμως δε μονοπωλούν το ενδιαφέρον της αφήγησης.
Εξαιρετικό!
4/5

[Georgina Koutrouditsou · Rating 4 out of 5]

"Η αληθινή τραγωδία είναι να νιώθεις μόνος στο σύμπαν κι απόλυτα υπεύθυνοςγια τις πράξεις σου.Ελεύθερος και καταδικασμένος."
Η βιβλιοφιλική μου λοιπόν χρονιά ξεκινά με Σώτη Τριανταφύλλου!
Προτού αναφερθώ στο βιβλίο που τελείωσα μέσα σε 3 μέρες σχεδόν,ας μιλήσω για την ίδια τη συγγραφέα.Απλά την λατρεύω!Την λατρεύω που εκφράζει την άποψή της,ακόμα και όταν-πολλές φορές-δεν συμφωνώ μαζί της,και δεν έχει να φοβηθεί τίποτα και κανέναν.Άλλωστε αυτή είναι η αξία της Δημοκρατίας!Την λατρεύω για τον τρόπο γραφής της,για την θεματολογία που επιλέγει και τέλος την λατρεύω γιατί αυτό το βιβλίο το αφιερώνει σε έναν πολύ σημαντικό άνθρωπο του χώρου της Ιστορίας.Τον εξαιρετικό καθηγητή Μάρκ Φερρό.
Ο τρόπος που την ανακάλυψα ήταν μέσω της παρουσίασης του (αυτοβιογραφικού)βιβλίου της "ο χρόνος πάλι" και μου κέντρισε το ενδιαφέρον από το εξώφυλλο(!) καθώς μου θύμησε εμένα σε κάτι φωτογραφίες από παιδικά πάρτυ στις απόκριες(πώς δεν τις άντεχα αυτές τις στολές...).Αυτό ήταν!Και από τότε έχω βάλει στόχο να διαβάσω όλα τα βιβλία της και νομίζω θα τα καταφέρω!
Είχα να διαβάσω ένα χρόνο βιβλίο της.Το τελευταίο μου ήταν το "Άλμπατρος" που το λάτρεψα και το προτείνω!Όταν έμαθα ότι ετοίμαζε βιβλίο για την περίοδο του σταλινισμού ξετρελάθηκα!Το περίμενα πώς και πώς.Καθώς η συγγραφέας έχει τη δύναμη να μπολίαζει στο λόγο της πολλά γεγονότα από την Ιστορία και έτσι η μυθοπλασία της αποκτά ίσως μια αίσθηση αλήθειας.Παρόλα αυτά τα βιβλία της δεν θεωρούνται αμιγώς ιστορικά μυθιστορήματα.
Οι "σπάνιες γαίες" έχουν μια γρήγορη ροή,έναν ξεκάθαρο λόγο-κλασικό για όσους ξέρουμε τα βιβλία της.Νομίζω ότι το δεύτερο μέρος ήταν που με κέρδισε περισσότερο.Ο ήρωας και το περιβάλλον του αποτυπώνουν(όχι και τόσο έντονα όπως θα ήθελα),την όλη Ουτοπία του 20ου αιώνα.Η συγγραφέας μας επαναφέρει στην πραγματικότητα,στη γη,λόγω και του τίτλου,δείχνοντάς μας ότι ακόμα και τα "σπουδαία" (διαφορετικά κάθε φορά για τον καθένα μας) πρόσωπα ήταν απλοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας.Όσο για αυτούς που πιστεψαν στην Ιδέα(όποια και αν ήταν αυτή)πολλές φορές τυφλώθηκαν-κυριολεκτικά ή μεταφορικά- ή διαψεύστηκαν ή προδόθηκαν...
Έχει εξαιρετικές ατάκες όλο το βιβλίο!Αγαπημένη:"Ο αγγλικανισμός,Μακάρεφ, είναι για τον καθολικισμό ό,τι ο τροτσκισμός για τον σταλινισμό".
Οπότε διαβάστε το!
Παρόλα αυτά αν δεν γνωρίζετε τη συγγραφέα ξεκινήστε από τα παλιά και αγαπημένα μας,καθώς νομίζω ότι επιβάλλεται μια σειρά πριν διαβάσετε το παραπάνω.Λόγου χάρη πριν από αυτό επιβάλλεται να διαβαστεί το υπέραγαπημένο μου "εργοστάσιο μολυβιών".
Α και 2 ωραία link για το βιβλίο "σπάνιες γαίες" http://frear.gr/?p=2932 & http://www.athensvoice.gr/the-paper/a...

[Catherine Riga · Rating 2 out of 5]

Γενικώς, η Σώτη τριανταφύλλου μ΄αρέσει. Μ΄αρέσει ο κυνισμός, ο σαρκασμός της, το χιούμορ της, όπως μ’αρέσει και ο κοσμοπολιτισμός των βιβλίων της. Σπάνιο μία συγγραφέας να μπορεί να διηγηθεί πειστικά μία ιστορία η οποία να εκτυλίσσεται τόσο στο Λος Αντζελες ή την Βόρεια Αφρική, όσο και στην ελληνική επαρχία. Αλλά, οι “Σπάνιες Γαίες” δεν με κέρδισαν. Παρ’ότι ξαναβρήκα κάποια από τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της γραφής της (το ιδιόμορφο χιούμορ ή την ικ��νότητά της να μας ταξιδεύει ανά τις δεκαετίες και τις ηπείρους- πολύ θα ‘θελα να επισκεφτώ το Μουρμάσκ, παρεπιπτόντως), ένοιωθα ότι πιο δυνατή και από την κεντρική ιστορία, ήταν η επιθυμία της να καταδείξει την παραδοξότητα του σοβιετικού καθεστώτος, και την τρομοκρατία που επικρατούσε την εποχή εκείνη. Μεγάλο βάρος δίνεται στη δυσπιστία του κόμματος προς τους «εχθρούς της επανάστασης», στην κατασκοπία, στην ύπαρξη των στρατοπέδων εργασίας, στις ανακρίσεις και στις εκτελέσεις.
Προφανώς, υπήρξαν όλα αυτά- δεν χωράει, πλέον, καμία αμφιβολία. Και το να αναφερθεί σε αυτή την πραγματικότητα ένας συγγραφέας ο οποίος αποφασίζει να παιδευτεί με αυτή τη χρονική περίοδο της ρωσικής και ευρύτερα ευρωπαϊκής ιστορίας είναι αναπόφευκτο. Παρόλα αυτά, στις «Σπάνιες Γαίες» η ανάδειξη αυτών των πτυχών του σοβιετικού καθεστώντος ανάγεται σε κύριο στόχο της διήγησης, σε σημείο που η εμβάθυνση στον εσωτερικό κόσμο και στις ψυχικές συγκρούσεις των πρωταγωνιστών να έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Οι διάλογοι δεν είναι πάντα πειστικοί, ενώ η εξέλιξη μοιάζει εξ’αρχής προδιαγεγραμμένη με τρόπο τέτοιο, ώστε να αναδειχτεί η παράνοια του ολοκληρωτικού σοβιετικού συστήματος. Αυτό είναι που με εμπόδισε, τελικά, να «μπω» στην ιστορία : η αίσθηση ότι οι χαρακτήρες και η πλοκή εξυπηρετούν έναν άλλο, πολιτικό μάλλον παρά λογοτεχνικό στόχο.

[Miltiadis Michalopoulos · Rating 4 out of 5]

Στο τέλος του βιβλίου "Σπάνιες Γαίες", κάπου στις ευχαριστίες, η Σώτη αναφέρεται και σε έναν φίλο της ο οποίος διάβασε το βιβλίο και ξεκαρδίστηκε από τα γέλια. Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω το γιατί. Σε τελική ανάλυση δεν έχει και σημασία. Πάντως εγώ δεν γέλασα (ούτε καν χαμογέλασα) στιγμή με το βιβλίο αυτό. Ούτε ακόμη και με την χιουμοριστική συνέντευξη της φίλης του Άγγλου κατασκόπου,ούτε με τον τον ίδιο τον ιδιόρρυθμο κατάσκοπο, ο οποίος αψηφούσε (στον βαθμό που είχε τη δυνατότητα) τους αυστηρούς κανόνες του συστήματος. Το βιβλίο, ας μη γελιόμαστε,παρουσιάζει με έξοχο τρόπο την απάνθρωπη πλευρά ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, το οποίο στο όνομα ενός υψηλού σκοπού, καταβροχθίζει τα παιδιά του. Αυτό έγινε στην περίπτωση του πατέρα του και της μητέρας του αντι-ήρωα Πραβιέν, τη ζωή του οποίου παρακολουθούμε από κοντά να καταστρέφεται λίγο-λίγο. Χάνει την αδελφή του, τους φίλους του και την αγαπημένη του, η οποία οδηγείται στο εκτελεστικό απόσπασμα. Σε ελάχιστα μυθιστορήματα εκφράζεται τόσο έντονα ο παραλογισμός και η απανθρωπιά του ολοκληρωτισμού. Η περίπτωση των κατασκόπων επίσης πεεριγράφεται με ευφυή τρόπο. Έμμεσα είναι μια απάντηση στο μεγάλο ερωτημα, πώς στην ευχή υπήρχαν άνθρωποι πρόθυμοι να προδώσουν την πατρίδα τους και ένα ανθρώπινο σε γενικές γραμμές σύστημα, για χάρη ενός αποδεδειγμένα απάνθρωπου καθεστώτος. Δίνω τέσσερα αστέρια αντί για πέντε, αφού πρώτα προβληματίστηκα αρκετά ανάμεσα στα δύο, όπως συνέβη και με άλλους αναγνώστες.

[Antonio Papadourakis · Rating 4 out of 5]

Μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται στην σταλινική και μετασταλινική εποχή. Το σημαντικότερο στοιχείο η αριστοτεχνική αφήγηση. Κυριαρχεί η αίσθηση της έλλειψης σκοπού...
"Ήταν δύσκολη εποχή, όλες οι εποχές είναι δύσκολες, μερικές όμως είναι δυσκολότερες από άλλες. Τότε όπως είπα, ήμουν ακόμα αγέννητος - στην άβυσσο της ανυπαρξίας όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι κι αθώοι, μόλις γεννηθούν αρχίζουν να κάνουν λάθη και να υποφέρουν από τα λάθη των άλλων."
"Δεν με ενδιαφέρει η ευτυχία όλων, με ενδιαφέρει η ευτυχία του καθενός. Και προπάντων η δική μου."
"Οι σοβιετικές ιδέες έχουν κυριαρχήσει στον κόσμο, δεν έχουν εφαρμοστεί αλλά έχουν κυριαρχήσει. Στην αρχή, οι καινούργιες ιδέες φαίνονται σαν αστεία και σαν παραξενιές. Ύστερα, σαν βλασφημίες και προδοσίες. Στη συνέχεια μπαίνουν σε ανοικτή συζήτηση και τελικά γίνονται παραδεκτές σαν γενικές αλήθειες. Κι αυτό είναι ο θάνατος τους."
"Στην πολιτική και στη θρησκεία οι μικρές διαφορές παίρνουν τεράστιες διαστάσεις, δημιουργούν σχίσματα, οδηγούν σε εγκλήματα."
"Ίσως να υπάρχει θεός, αλλά, εφόσον μας εγκατέλειψε στην τύχη μας, καλά κάναμε που τον εγκαταλείψαμε κι εμείς. Η αληθινή τραγωδία είναι να νιώθεις μόνος στο σύμπαν και απόλυτα υπεύθυνος για τις πράξεις σου. Ελεύθερος και καταδικασμένος."

[Νίκος Vitoliotis) · Rating 4 out of 5]

Πολύ καλό, σε γενικές γραμμές. Άψογο από πλευράς ύφους, με καλό ρυθμό στην αφήγηση, σε κάνει να θες να δεις τι θα γίνει παρακάτω, αν και η πλοκή είναι σχετικά απλή, παρόλα αυτά υπαρκτή, με επίκεντρο έναν ατελέσφορο έρωτα. Το δυνατό του σημείο είναι ότι περιγράφει μια εποχή δύσκολη, σχεδόν από την άνοδο του Στάλιν, μέχρι την κλιμάκωση του ανταγωνισμού για την κατάκτηση του διαστήματος, μέσα από τη ματιά ενός συνηθισμένου ανθρώπου, ας πούμε του μέσου σοβιετικού πολίτη. Δεν υπάρχει κάτι το ηρωικό στον πρωταγωνιστή αυτού του δράματος, εκτός ίσως από το ότι επιβιώνει μέσα σε ακραίες, από όλες τις απόψεις, συνθήκες.
Κάποια στοιχεία ίσως μοιάζουν υπερβολικά και λίγο πειστικά, ωστόσο η ύπαρξη τους σκοπεύει στην ανάδειξη χαρακτήρων (το αγαπημένο αντικείμενο της Τριανταφύλλου) και δεν επηρεάζουν αρνητικά την όλη εικόνα.
Συμπερασματικά, το θέμα, η κριτική στο σοβιετικό καθεστώς, αν και δεν είναι πρωτότυπο, είναι δοσμένο με τρόπο ενδιαφέροντα, ενώ το συνολικό αποτέλεσμα αξίζει.

[Ελένη Χατζή · Rating 4 out of 5]

Το βιβλίο παρουσιάζει με έξοχο τρόπο την απάνθρωπη πλευρά ενός ολοκληρωτικού καθεστώτος, το οποίο στο όνομα ενός υψηλού σκοπού, καταβροχθίζει τα παιδιά του. Μου άρεσε η περιγραφική της δεινότητα και η πιστή ανασύσταση μιας εποχής που έκλεισε οριστικά. Μου άρεσε.