Біг Мак

by Serhiy Zhadan, Сергій Жадан

“Біг Мак” є книгою вибраних оповідань Сергія Жадана, написаних протягом 2002 – 2010 років. Збірка містить як тексти першої прозової книги автора “Біг Мак” (2002 – 2003), так і пізніші твори, датовані другою половиною 2000-х. Оповідання в книзі подані у хронологічному порядку, що дає можливість допитливому читачеві прослідкувати час та географію написання кожного з них.

Genres: Ukraine, Ukrainian Literature, Nonfiction

368 pages, Paperback

First published January 1, 2003

About the author

Serhiy Zhadan (23 August 1974 in Starobilsk, Luhansk region, Ukraine) is a contemporary Ukrainian novelist, writer, essayist, poet, translator, musician and public figure. Among his most notable works are novels Depeche Mode (2004, translated into into English in 2013 by Glagoslav Publications), Anarchy in the UKR (2005, translation into English is yet to come), Voroshilovgrad (2010, translated into into English in 2016 by Deep Vellum Publishing) and Orphanage (2017, translation into English forthcoming in 2020 by Yale University Press) as well as collection of short stories and poems Mesopotamia (2014, English translation by Yale University Press in 2018).

Please note that this English-language profile is intended for all own literary works of Serhiy Zhadan. For works of other authors translated into Ukrainian from a different language by Zhadan, please add both this profile (as a second author) as well as his Ukrainian-language profile: Сергій Жадан (as a third author)

Reviews

[Iryna K · Rating 5 out of 5]

Я довго намагаюся пригадати, що було раніше: поезія чи проза. Здається, спочатку він приніс мені Бігмак, ми зустрілися у бібліотеці, біля вікна, почалася весна, він віддав мені маленьку книжку у щільній паперовій обкладинці, потім пішов у якихось справах, а я одразу почала її читати. Я ніколи раніше не читала таких книжок, там були дивні речі про життя у іншій країні, про якихось стрьомних випадкових людей, про алкоголь, про сучасне суспільство, тоді мені здавалося, що у цих розповідях зосереджено весь смисл світу, всю глибину, всю правду, я виписувала цитати на маленькі папірчики і розпихала їх по кишенях і шухлядам. Мені було 17, це була моя перша весна в університеті, перші стосунки, перший незграбний підлітковий секс, загалом кожного дня щось зі мною ставалося вперше. А потім він приніс роздруківку із віршами зі старих збірок, з генерала юди, балад про війну і відбудову, з цитатника. На першій сторінці була Контрабанда, може, тому її я вивчила напам'ять першою. Здавалося, ці вірші поселилися в мені назавжди, я якось не знала, що роблять із подібними речами, коли ти читаєш, а всередині ніби ворушиться щось живе, щось там крутиться і тобі не вистачає кисню і крові, бо дихати треба за двох.
Я потім роками тягала ту роздруківку у подорожі і між зйомними квартирами, вона 10 років була зі мною, вкривалася плямами від чаю, алкоголю, часу, краї сторінок позатиралися, я ятрила нею свої рани, багато над нею плакала, а потім якось просто винесла у макулатуру разом з іншими пам'ятками з мого минулого.
А тепер мені за 30, у мене квартира, собака, хороша робота, друзі, я слідкую за літературною і музичною творчістю улюбленого автора, він зробив успішну кар'єру і, здається, навіть кинув пити, принаймні, виглядає непогано на свій вік, активно щось пише і виступає. Мені подобаються його нові вірші, але перечитуючи Бігмак, я ледве стримую сльози, і не розумію, чи то справа у цих розповідях, настільки не схожих на його пізніше прозу, найбільш поетичних із написаного ним, найбільш близького мені духом розгубленості і щему від того, скільки різних речей з тобою відбувається і абсолютно неясно, що із цим усім робити, чи справа просто у ностальгії за тим, коли тобі 17 і життя б'є твоїм серцем об землю, як баскетбольний м'ячем, а потім закидає трьохочковий, ти кудись летиш, подих перехоплює, ну коротше, 17, ясно про що йдеться.
І ще я думаю, як, мабуть, страшно бути письменником, купа народу читає твої книжки, вони відіграють у чиємусь житті може навіть вирішальну роль, і ти ніби несеш відповідальність - все, що потім із ними двома сталося, вся хуйня, це твоя провина чи заслуга. Абсолютно неясно, як письменники з цим живуть, але я хочу сказати от що: дякую тобі, чувак, за книжки, зі вірші на роздруківках, за презентацію Депеш Мод в Могилянці, за всі концерти, за те, як відклеюються від корінців сторінки, а я впихаю їх назад, за те, що ти пишеш про війну і писатимеш, я впевнена, про відбудову, за те, що мені колись давно було 17, була весна і Бігмак, і за те, що пройшло півжиття, а я досі це пам'ятаю, досі щось відчуваю тією частиною тіла, яка відповідальна за сприйняття літератури. Дякую тобі за ці 14 років разом.

[Taras Malyi · Rating 5 out of 5]

Перечитувати коротку прозу Жадана з відстані у 12 років, ніби повертатися у часі: безкінечна нічна мандрівка у плацкартних вагонах і в чужих авто, перетини кордонів, Східна, а за нею і Центральна Європа, дивна балканська музика, німецький тютюн, польський джин, вокзали, Берлін, Харків, Крим, зрештою, футбольні матчі на які ви їдете аж ніяк не заради гри. Пам'ять і досвіди. У цих оповіданнях стільки поезії, що за нею можна впізнати кожну із майбутніх написаних збірок. «Біг Мак» і «Депеш Мод» – те з чого мала б розпочинатися українська література про 90-ті і 00-і, варта того, щоб її розповісти і комусь прочитати.

[Ilonka Sheleshko · Rating 5 out of 5]

ніщо не змушує мене так любити життя як це робить проза Жадана, навіть якщо на поверхні він говорить про безнадійність, особливо якщо про неї. бо й за це теж Жадан і любить життя, і я вчусь разом із ним

[Lubomír Tichý · Rating 4 out of 5]

Protloukání a vláčení bez zjevného cíle, cesty ne rozjařené a objevující, ale spíš utrmácené a plné pošlapaného bohémství. Potkávání existencí ve stylu "sice divná, ale přece jenom společnost", jejichž vymykající se význam je uvědoměn až ex post, až po roztržení tohoto spontánního kumpánství, které je sice ztraceno, ale skrz vyprávění dochází alespoň k utvrzení toho, že je možné být součást příběhu.

Oproti Depeche Mode mi přišel Bic Mac i v rámci jednotlivých povídek roztříštěnější – příznačné je dělení textu na drobnější bloky, které slouží jedné scéně. Ta se ztvárňuje skrz nekončící souvětí, absorbující do sebe úvahy, popisy i dialogy; horlivost vyjádření zdárně evokuje spontánnost situace. Zajímavě se pracuje s du-formou – vypravěč se v určitých chvílích intenzivně obrací ke čtenáři, přičemž to působí, jako by chtěl zdůraznit, že daný moment mu musí být přece dobře známý, ale zároveň se jedná o tak specifické chvíle a dojmy, že to ve výsledku působí spíš jako zvláštní intimní zasvěcování. Žitá realita středoevropského prostoru prvního tisíciletí (v níž je již obsazena řada známých věcí – od východoevropských příchozích v mrzkých zaměstnáních až po slova jako "projekt", pod něž lze schovat naprosto vágní cokoliv) se střídá s rozjetými reflexemi – ty jsou někdy pronikavé, jindy naopak zcela jalové, což je však zřejmě schválně, neboť vážný či nostalgický tón Žadanova textu leckdy skosí ironie.

Nejpodařenější (a to vážně velmi) mi připadají povídky Porno a Autoatlas Ukrajiny, které se částečně vracejí do rodného prostoru východní Ukrajiny; dochází zde k určitému paradoxu vzývané "cesty" a zároveň vědomí toho, že i tendence neustálého pohybu má někde své zárodky (v tomto případě v hromadném ježdění na regionální fotbalové zápasy a v převoznických cestách s otcem). Poslední povídka, zároveň omamná óda na mapy jakožto objekty rozněcující imaginaci, je i implicitní ukázkou střetu mentalit – zatímco rakouský kamarád dychtí z jeho perspektivy po "exotických" opuštěných industriálních prostorech, které pro něj představují akorát tak umrtvené a lehce zachytitelné cingrlátko, vypravěč v celkovém průjezdu východní oblastí nachází metafyziku závodů a uondaných hrdinů. Pocit domova v liminálních prostorech.

Poté, co jsme z okolního vzduchu vyhmátli obraz krajiny, černobílý industriál, který se přes svou zatuhlost nezdá být zase tak mrtvý, nezbylo nám než odsud odjet. Při překonání té samé vzdálenosti pokaždé zafungují ty samé receptory, obnovuješ jakoby palubní deník, jenž se po dlouhé době setřel a ztratil jasnost, proto je třeba ho čas od času navrátit k životu. To všechno se ukládá do jakéhosi katalogu: zaznamenáváš a označuješ pro sebe každou zatáčku, každé parkoviště, domy u tratě, názvy městeček, rozmístění strážních postů, vzdálenosti mezi benzinkami a bary, ceny na benzinkách a v barech, pracovní dobu čerpadlářů a prostitutek, které tu všichni znají, každý rozbitý náklaďák, s vyvrhnutými vnitřnostmi, každou postavu na křižovatce, každý pohřební průvod, jejž není možné předjet, takže vzniká dojem, že nepřetržitě jedeš za pohřebním průvodem, přičemž nemáš možnost dostat se před něj a podívat se, co ve skutečnosti začíná tam, kde končí život.

(Autoatlas Ukrajiny, s. 156)

[wiszi · Rating 4 out of 5]

love it

[Katherine · Rating 2 out of 5]

Порівняно з іншими творами Жадана якось зовсім не те, тільки під кінець зачепило кілька історій, але в цілому дочитувала по інерції.

[Lisa · Rating 4 out of 5]

ganz dicht geschrieben, dabei sehr alltäglich und schnell, reproduziert viel unnötigen sexismus

[Tomasz · Rating 5 out of 5]

Tak właśnie wygląda wykluwanie się wielkiego talentu, dziękuję, nie zapraszam do dyskusji.

[Olha Kyselova · Rating 5 out of 5]

Ще не раз повертатимусь до цих історій.

[Antonina · Rating 4 out of 5]

,,Widziałem w życiu nie tak znowu wiele, a z tego, co widziałem, prawie niczego nie zrozumiałem, możliwe, że to się zmieni, chociaż wątpię, po prostu, rozumiesz, są jakieś rzeczy, których już chyba nie zrozumiem, może dlatego, że nie potrzebuję ich rozumieć, zbyt są poplątane."

[Magdalena]

Ten Żadan, od którego pewnie nie należy zaczynać, ale chciałam chronologicznie. Fraza miejscami pięknie płynąca, ironiczno-melancholijne obserwacje z marginesu na centrum czasami bardzo ze mną współgrały (może ciut nostalgicznie, bo to echo tych pierwszych zderzeń z zachodem, gdzie różnice między różnymi przestrzeniami europejskimi bywały drastyczne; gdzie ci do tej współczesnej kapitalistycznej wspólnoty złączonej szkłem korporacyjnych biurowców i tymi samymi trzema rozwiązaniami dizajnerskimi, które wydają się być modne w każdej knajpie kontynentu), ale nie jest to w stanie przeskoczyć tego, że na poziomie fabuły (choć słowo to jest trochę na wyrost) większość historii tutaj to trochę historie o studenckim/post-studenckim snuciu i picu za niewiele i turlaniu się po świecie bez większego celu, co nigdy nie było moją ulubioną kategorią opowieści.

[kompan · Rating 4 out of 5]

4.5

[not_the_actual_frantisek_skala · Rating 4 out of 5]

Žadan mě přesvědčil!

Zpočátku to bylo spíš horší než dobré. Nicméně za spolehlivý ukazatel toho, že tenhle soubor povídek nakonec stál za to, považuji to, že jsem si sem po dočtení zapomněl cokoli poznamenat, a přesto, ačkoli je tomu už měsíc, stále vím, o čem jsem četl (což není až tak samozřejmé). A co víc, dokonce mi některé ty pointy nebo myšlenky leží v hlavě.

Ten rozjezd za moc nestojí. K prvním pár povídkám jsem si nedokázal vytvořit žádný vztah a vlastně mám pocit, že stojí přesně na tom, na čem Kerouacovo Na cestě. Které mě moc nebere. Zkrátka anekdotní příběhy z tahů po městě, které fungují jako historky z natáčení, jimž se zasměje akorát člověk, který v nich figuruje. Nebo to takhle aspoň působí na mě, nevím.

To se ovšem záhy mění. Žadanovi se daří šedivé a prázdné situace plnit úvahami a postřehy, nad kterými se prostě nejde nezastavit se a říct si: no jo, asi jo. Třeba že cestování vlakem a autobusem je nejtotalitnější forma pohybu z místo na místo.

"Dvě hodiny v dešti, u dálničního nájezdu, na úzkém chodníku, všechna voda zpod kol letí samozřejmě na mě, sklesle stopuju, a abych se trochu uklidnil, počítám dlouhé, těžce naložené kamiony, jež jako ponorky protínají hustý, větrem nasycený vzduch: sto první, sto druhý, sto třetí, sto čtvrtý; úplná řeka kamionů, po celé dálnici, nad kterou plavou nebesa, letí déšť, z místa na místo se stěhují nachlazení ptáci, nekonečná řeka nákladních monster o mnoha nápravách, nikoho z řidičů ani nenapadne, aby zastavil, Evropané se postupně mění v jakási mechanická nedochůdčata, společnost má neodvratně namířeno k tomu, aby se v očích Stvořitele zcela zdiskreditovala, stálo snad starému za to, vytahovat se tak se svým stvořením, když to teď všechno takhle smutně končí, jedni stojí v kalužích, vyvržení na černý asfalt předměstí jako ryby na pobřežní písek a neschopní se dostat do Berlína, zatímco druzí s neuvěřitelnou lhostejností míjejí a nechávají po sobě ve vzduchu vůni nafty a sociální nespravedlnosti."

[Alice · Rating 3 out of 5]

3,5 🌟

Dieses Büchlein beherbergt 11 unterschiedliche, total skurrile und politisch unkorrekte (was einige vielleicht stöhren wird) ausgedachte Geschichten, die aber durchaus einen wahren Kern haben könnten.
In der ersten Hälfte sind sie in einem "stream of consiousnes" erzählt. Es klingt, als hätte er es in seinen frühen 20ern geschrieben. In der zweiten Hälfte (ab 2003) ist der Schreibstil deutlich besser, erwachsener, erzählerischer, lyrisch und auch nicht mehr so politisch unkorrekt. Und ab 2010 wird's nochmal besser.

Ich hatte Spaß, und konnte mich gegen Ende schön in seinem tollen Erzählen und seinem lyrischen Schreibstil verlieren 🥰
Ich bin mir aber unschlüssig, ob es für den Einstieg in sein Werk taugt 🤔

[Jane Rukas · Rating 4 out of 5]

Цікаво читати раннього Жадана з відстані 14 років після написання. Тут є усе, за що можна любити його прозу: залізниця, вокзали, західноєвропейські міста та небанальні історії кохання. Окремо хочеться виділити географію збірки, бо вона тут неабияк важить (особливо з погляду осені 2023): Берлін, Харків, Крим. Звісно, не всі оповідання тут однаково сильні, але сильних все ж таки більшість. Ще сподобалось тут яскрава присутність авторського стилю: з нецензурною лексикою, історії невизначених людей, які завжди, здається, в дорозі.

[Katia Chaukina · Rating 4 out of 5]

Vivid essays, sent me back to crazy student times, times of exploration, meeting random crazy people on the life path...

[Cornelius · Rating 4 out of 5]

Laconic, poetic, sometimes rambling, infuriating even - Zhadan’s stories touch on the inexplicable, the beautiful, and the eternal, as well as the mundane. Thank you.

[Wiktoria Hanc · Rating 5 out of 5]

szybko się czyta. chyba nigdy nie będę mieć tak spontanicznego życia jak narrator. wrócę do niej.

[Ola · Rating 4 out of 5]

“[Modlić się] nie umiem. (…) Lepiej kupię mu pomarańcze.”

[ttilia]

Momentami przebija się tu do głosu poetycki język czy ciekawe społeczne obserwacje, ale jednak przez większość czasu giną one w natłoku "historii" o snuciu się pod wpływem alkoholu...

[Marharyta Melnychuk · Rating 2 out of 5]

Жадан є Жадан

[Reader · Rating 4 out of 5]

ʼЗабуття - то найбільша зрадаʼ

Саме такої літератури мені не вистачало в мої університетські роки, якось вона мені не зустрічалася. Максимально подобається то як автор складає слова в речення, які ці речення стаюсь щемкими, як вони примушують їх відчувати.

Було приємно почитати як то, коли люди ставали емігрантами, може і вимушено, але за власним бажанням, а не через кляту росію. Зараз важко було читати оповідання(чи частину?) про Донбас та Схід, бо ти знаєш що було далі, в що це все перетворили і не знаєш чи буде можливість це повернути.
Особливо для мене була чутлива тема памʼяті.
Жадан абсолютно майстер, буду читати і інші його книги.

[Oleksandr Morozov · Rating 5 out of 5]

Про бухачі, про ригачки, про бійки, про подорожі, про кохання, про сімейний абʼюз, про дивакуватих людей... Але як! ЯК! Як же красиво написано!

Не подумайте, що наче це лише якийсь бруд та жесткач, але я розумію, що це може когось відлякати чи відвернути, тому хочу радше попередити, підготувати. Ці короткі есеї ні про що і про все водночас. Одним словом, про життя.

[msgschr · Rating 1 out of 5]

This was just plain bad.

[Anna Dekhtiarenko · Rating 3 out of 5]

Якби прибрати трійку оповідань було б вау

[Nibi · Rating 4 out of 5]

wreszcie taka, która nie dostanie pięciu gwiazdek. :D tylko solidne cztery i pół.
ale jak na dłoni widać, jaki Żadan będzie dobry w przyszłości, nie że tu nie jest, ale będzie lepszy.

[niebieskieniebo · Rating 3 out of 5]

3.5