Cengiz Han'a Küsen Bulut

by Chingiz Aitmatov, Refik Özdek (Translator)

"Ünlü yazar Aytmatov'un bu son romanı, aslında ""Gün Olur Asra Bedel' adlı romanın içinde yer alması gereken ve onu tamamlayan uzunca bir bölümdür. Fakat, on yıl kadar önce kaleme alınan o eserde, KGB'yi en çarpıcı örneklerle en ağır bir şekilde suçlayan bu bölüme izin verilmemiş, ya da Aytmatov bunu, ""Dişi Kurdun Rüyaları""adlı daha sindirici romanını yazdıktan, bugünkü ortama ulaşıldıktan sonra ayrı bir roman halinde yayınlama fırsatını beklemiştir."Bugün heykelleri yıkılmakta olan Dzerjinski'nin kurduğu KGB için iktidar, daha doğrusu bu örgüt, hiç söndürülmeden yanması gereken bir sobadır. Bu sobanın yakıtı yalnız insandır. Yaş, kuru ayrımı yapılmadan insanlar yakılacaktır ki soba sönmesin... "Bu son romanında Aytmatov, ""Gün Olur Asra Bedel'in kahramanlarından biri olan öğretmen Kuttubayev'in nasıl öldüğünü anlatıyor. Oysa, sözünü ettiğimiz büyük romanda resmi makamlar onun kalp sektesinden öldüğünü bildirmişlerdi." Kuttubayev'i suçlayan askerî savcı (KGB) en önemli delil olarak onun, Cengiz Han'la ilgili bir efsaneyi kaleme almış olmasını gösteriyor. Bu efsane, Avrupa'yı fethe giden Cengiz Han'ın Sarı- Özek'ten geçerken iki sevgiliyi idam ettirmesi olayıdır. Bu, hem çok güzel bir aşk hikâyesi hem de ""diktatör karşısında bireylerin durumu"" gibi evrensel bir konunun işlenmesidir. Anlatan Aytmatov olunca, orada, masal ve efsane aracılığıyla geçmişimizi, günümüzu hatta geleceğimizi apaçık görebiliyoruz."
(Tanıtım Yazısından)

Genres: Fiction, Historical Fiction, Roman, Novels, Turkish Literature, Classics, Literature

113 pages, Paperback

First published January 1, 1992

About the author

Chinghiz Aitmatov (Чингиз Айтматов, Tschingis Aitmatow, Čingiz Ajtmatov, Tšõngõz Ajtmatov, Cengiz Aytmatov, Tsjingiz Ajtmatov, Tchinguiz Aïtmatov, جنكيز ايتماتوف) was an author who wrote in both Russian and Kyrgyz. He was the best known figure in Kyrgyzstan literature.

Aitmatov's parents were civil servants in Sheker. The name Chingiz is the same as the honorary title of Genghis Khan. In early childhood he wandered as a nomad with his family, as the Kyrgyzstan people did at the time. In 1937 his father was charged with "bourgeois nationalism" in Moscow, arrested and executed in 1938.

Aitmatov lived at a time when Kyrgyzstan was being transformed from one of the most remote lands of the Russian Empire to a republic of the USSR. The future author studied at a Soviet school in Sheker. He also worked from an early age. At fourteen he was an assistant to the Secretary at the Village Soviet. He later held jobs as a tax collector, a loader, an engineer's assistant and continued with many other types of work.

In 1946 he began studying at the Animal Husbandry Division of the Kirghiz Agricultural Institute in Frunze, but later switched to literary studies at the Maxim Gorky Literature Institute in Moscow, where he lived from 1956 to 1958. For the next eight years he worked for Pravda. His first two publications appeared in 1952 in Russian: The Newspaper Boy Dziuio and Ашым. His first work published in Kyrgyz was Ак Жаан (White Rain) in 1954, and his well known work Jamilya appeared in 1958. 1980 saw his first novel The Day Lasts More than a Hundred Years; his next significant novel, The Scaffold was published in 1988. The Day Lasts More than a Hundred Years and other writings were translated into several languages.

Aitmatov suffered kidney failure and on 16 May 2008 was admitted to a hospital in Nuremberg, Germany, where he died of pneumonia on 10 June 2008, aged 79. His obituary in The New York Times characterized him as "a Communist writer whose novels and plays before the collapse of the Soviet Union gave a voice to the people of the remote Soviet republic of Kyrgyz" and adds that he "later became a diplomat and a friend and adviser to the Soviet leader Mikhail S. Gorbachev."

Chinghiz Aitmatov belonged to the post-war generation of writers. His output before Jamila was not significant, a few short stories and a short novel called Face to Face. But it was Jamila that came to prove the author's work. Louis Aragon described the novellete as the world's most beautiful love story, raising it even above Rudyard Kipling's World's Most Beautiful Love Story. Aitmatov's representative works also include the short novels Farewell, Gulsary!, The White Ship, The Day Lasts More Than a Hundred Years, and The Scaffold.

Aitmatov was honoured in 1963 with the Lenin Prize for Jamila and later he was awarded a State prize for Farewell, Gulsary!. Aitmatov's art was glorified by admirers. Even critics of Aitmatov mentioned high quality of his novels.

Aitmatov's work has some elements that are unique specifically to his creative process. His work drew on folklore, not in the ancient sense of it; rather, he tried to recreate and synthesize oral tales in the context of contemporary life. This is prevalent in his work; in nearly every story he refers to a myth, a legend, or a folktale. In The Day Lasts More Than a Hundred Years a poetic legend about a young captive turned into a mankurt serves a tragic allegory and becomes a significant symbolic expression of the philosophy of the novel.

A second aspect of Aitmatov's writing is his ultimate closeness to our "little brothers" the animals, for their and our lives are intimately and inseparably connected. The two center characters of Farewell, Gulsary! are a man and his stallion. A camel plays a prominent role in The Day Lasts More Than a Hundred Years; one of the key turns of the novel which decide

Reviews

[Ömer Faruk]

Sovyet ve KGB'nin işkencelerinin yanı sıra, eserin teması devlet veya devleti şahsında somutlaştıran lidere genel bazda eleştiridir. Sovyetler ve Cengiz handa bu örnek var. yazar Sovyetin sonununda Cengiz gibi olacağını söylüyor. İkisi de devleti bir soba olarak görüp bunun odunu olarak da vatandaşları biliyorlar. Devlet millet için değil millet devlet için olunca çöküş başlıyor. Devletin yaşaması için sürekli bir iç düşman üretme durumu mevcut. İç düşman ve karşı ideoloji bulamayınca hayali düşmanlar yaratılıyor.

[Ayşe · Rating 5 out of 5]

Gün Olur Asra Bedel’in Sovyet hükümeti tarafından yasaklanan bölümleri, rejim yıkıldıktan sonra Cengizhan’a Küsen Bulut olarak yayımlanmış.
Sosyalist devlet yönetiminin ne kadar insanlıktan uzak, bireyin varlığını önemsemeyen, yaralayıcı bir sistem olduğunu gözler önüne seriyor. Duygu yok, insan ihtiyaçları, merhamet yok sadece devletin çıkarları önemli.
Abutalip Kuttubayev’in tutukluluk sırasında yaşadıkları, Cengiz Han zamanı halk yönetimi, Sarı Özek’te geride kalanların hayatı. Öyle etkileyici satırlar ki. Gün Olur Asra Bedel’in devamında mutlaka okunmalı
Youtube kanalım : https://www.youtube.com/user/ayseum

[Ahmet · Rating 3 out of 5]

3.5/5
"Gün olur asra bedel" kitabından tanıdığımız Abutalip Kuttubayev'in hikayesinin yanında bir de Cengiz Han'a küsen bulut isimli bir hikayenin bulunduğu oldukça sürükleyici ve etkileyici bir kitap.İnce olduğundan dolayı tek oturuşta rahatça bitirebilirsiniz.Bu kitap öncesi mutlaka "Gün olur asra bedel" eserini pas geçmemenizi öneririm!

"İnsan insana nasıl bu kadar acımasız olur, bu kadar nefret duyar? Oysa onların hiçbirine en küçük bir kötülük yapmış değilim. Ne ben onları tanıyorum ne onlar beni. Ama yine de bana kin besliyor ve alınacak öçleri varmış gibi üzerime çullanıp pestilimi çıkarıyorlar? Niçin? Niçin? Nasıl böyle davranabiliyor, nasıl bu derece acımasız olabiliyorlar? Niçin işkence ediyorlar bana?"

[Neda · Rating 5 out of 5]

U svakoj priči se govori o teškoj sudbini ljudskoj i čovekovom stradanju bilo zbog nečovečnosti i zla u ljudima, bilo zbog nepredvidjenih okolnosti u primitivnim i teškim uslovima u surovim predelima u kojima ljudi izmedju ostalog u ljubavi prema porodici vide glavni smisao života; zatim o mnogostrukim gubicima usled ratnih okolnosti i vladajućeg režima.
Priče koje su me najviše dotakle su Materinsko polje, Kad bajka nestane i Pegavi pas koji trči obalom mora.

[Umut Çalışan · Rating 4 out of 5]

Cengiz Han'a Küsen Bulut, Kazak ve Karakalpak Destanlarını gelecek kuşaklara aktarmak için efsaneleri öğrenmeye kafa yoran, bunları bir kitap altında toplamaya çalışan, bu nedenle KGB'nin dikaktini çeken eski savaş esiri, öğretmen Abutalip Kuttubayev'in tutuklandıktan sonra olanlar anlatılırken, araya serpiştirilen (ve kitabın çoğunu kaplayan) kendi derlediği ve başını derde sokan efsanelerden biri. Bu nedenle kitapta ayrı ayrı değerlendirilmesi gereken iki hikaye var.http://ucalisan.blogspot.com.tr/2014/...

[Caterina · Rating 5 out of 5]

Kendine has diliyle nefis anlatımıyla bir solukta okunan bir eser.

[Fearless · Rating 5 out of 5]

Bu aralar Cengiz Aytmatov'un butun eserlerini okumak istiyorum bakalim.

Dili hem kucaklayici hemde gonul yaralayici.. ozellikle de seçtiği konular ve detaylandirirken kattigi minik eglenceler, guzellikler; bunlari tasvir edisi sanki hüzünlü gibi.

Bu kitabi Gun Olur Asra Bedel kitabinin arkasindaki not yuzunden okumaya basladim. Bu romani tamamen okumus olmak icin Cengiz Han'a Küsen Bulut'u da okumak gerekiyormus. Gerçektende oyle.

Gun Olur Asra Bedel'de bulunan saygin, okumus ve kimseye zararı dokunmayan iyi insan Abutalip Kittubayev'i halk oykulerini yazdigi icin milliyetci propaganda yaptigi gerekcesiyle tutuklayip hapsettikten sonra basina gelenleri okuyoruz bu kitapta. Asil ölümünün nedeni ve Tansikbayev'in delil nitelediginde gostermeyi dusundu kitaba adini veren hikayeyle beraber.

Son anda Boranli'ya yaklasirken onun icin cok üzüldüm. Istedigine kavusmus olmasi pek bir seyi degistirmedi onun icin. Onceki kitapta dedigi gibi ayrilik acisina dayanamadi yuregi, o da atmayi biraksin istedi. Birakti.

[Murat · Rating 5 out of 5]

"Aytmatov, dokuz yaşındayken babasından ayrıldı ama babasının başına neler geldiğini, dünyaca ünlü bir yazar olduğu yıllarda dahi öğrenemedi. Babası Törekul Aytmatov, dönemin aydınlarındandır. Stalin’in 1937’de başlattığı “temizlik hareketi” sonucunda “vatana ihanet” suçlamasıyla 1938 yılında, 138 Kırgız Türkü aydınla birlikte Bişkek yakınlarındaki tuğla ocağında kurşuna dizilmiş ve buraya gömülmüştür." (1)

Aytmatov babasından ayrılışını şöyle anlatır:

“Henüz altı aylık olan küçük Rosa ile birlikte dört kardeştik. Babam Kazan garına götürmüştü bizi. Tren oradaydı. Kapıları açıktı. Vagonun biri bize rezerve edilmiş bölümlerden oluşuyordu. Altlı üstlü ranzalar vardı. Babam bunlardan ikisine bizi yerleştirdi. Ve vedalaştı. Annemin nasıl ağladığını ve babamın kendisine nasıl güçlükle hâkim olabildiğini görüyordum. (…) Bu arada tren hareket etti ve yürümeye başladı. Babam uzun müddet, gücünün yettiği kadar pencerenin yanı sıra koştu, bize el salladı, salladı… Ben ranzanın üst tarafındaydım, her şeyi anlamıştım, en azından hissetmiştim birbirimizi bir daha asla göremeyecektik.” (2)

(1) https://www.turkyurdu.com.tr/yazar-ya...
(2) https://teis.yesevi.edu.tr/madde-deta...

[Semih Eker · Rating 5 out of 5]

Cengiz Aytmatov'un "Gün Olur Asra Bedel" kitabını okuduktan sonra okunması gereken, yine aynı güzellikte ve tamamlayıcı bir kitap."Gün Olur Asra Bedel" kitabını okuyanların hemen hatırlayacağı öğretmen Kuttubayev'in başından geçenleri anlatıyor. Kısacık ama içerisinde hem bir destan, hem de duygu seli barındırıyor.

Konu olarak, insanların başka insanları kullanarak bir yerlere gelme isteği işlenmiş.

Ve yine spoiler vermeden bir alıntı;

Devlet bir sobadır ve yakıtı da yalnız insandır.Yakılacak insan olmazsa soba söner.Sönen,yanmayan sobanın da hiçbir yararı yoktur.Ama öte yandan bu insanlar da devlet olmadan yaşayamazlar.Sobayı tutuşturan,yakan onlardır.Sobayı yanar tutmakla görevli olanlar da ona yakıt temin etmelidirler.

[Murat Tecimer · Rating 3 out of 5]

Gün Olur Asra Bedel kitabının kahramanlarından Abutalip’in Rus Polis Teşkilatı tarafından neden tutuklandığını ve nasıl öldüğünü anlamak için Gün Olur Asra Bedel’den sonra okunması gereken kitap.
Gerek Abutalip’in hikayesinde gerek kitapta yer alan Cengiz Han’ın efsanesinde devletin zaman zaman sun’i düşmanlar oluşturduğu bu sun’i düşmanlara karşı kazandığı zafer(!) ile gücünü perçinlemeyi ve daha dirayetli kalmayı hedeflediği vurgulanıyor.

“Devlet bir sobadır ve yakıtı da yalnız insandır. Yakılacak insan olmazsa soba söner. Sönen, yanmayan sobanın da hiç bir yararı yoktur. Ama öte yandan insanlar da devlet olmadan yaşayamazlar.”

[وليد الشايجي · Rating 5 out of 5]

رواية بحجم الكب كيك، مكتوبة بعبقرية أمم... يا الهي كم هي لذيذة

[Esranur]

Yazarın, Gün Olur Asra Bedel kitabının devamı niteliğindeki bu kitabın KGB'yi ve dönemin insanlarını az da olsa anlamlandırmama büyük katkısı oldu. Kitabı da en iyi kahramanı Kuttubayev özetlemiş sanırım:
" Devletin gizli düşmanlarını toptan yok etmek için onun zincirin sadece ilk halkası olduğunu nereden bilecekti? Devletin çıkarlarında daha önemli ne olabilirdi? Bazıları insan hayatının önemli olduğunu sanıyorlardı.. ne laf ya! Devlet bir sobadır ve yakıtı da yalnız insandır. Yakılacak insan olmazsa soba söner. Sönen, yanmayan bir sobanın da hiçbir yararı yoktur. Ama öte yandan bu insanlar da devlet olmadan yaşayamazlar: Sobayı tutuşturan, yakan onlardır.Sobayı yanar tutmakla görevli olanlar da ona yakıt temin etmelidirler. Her şey buna bağlı. " (syf-22)

[Elif · Rating 2 out of 5]

Cengiz Aytmatov’dan daha öncesinde Gün Olur Asra Bedel ve Toprak Ana kitaplarını okudum. İlkini çok beğenmemiştim ancak ikincisi favorilerime girmişti. Cengiz Han’a Küsen Bulut aslında Gün Olur Asra Bedel içerisine dahil edilecek bir kitapmış sonradan ayrı basılmış. Araya yıllar girdiğinden ana karakterin hikayesini anlattığını kaçırmışım, yorumlardan öğrendim. SSCB eleştirisi ağır bir şekilde yapılmış ve bir yandan da Cengiz Han’ın da anlatıldığı bir hikayeye yer verilmiş. O hikaye kısmı güzeldi ama genel olarak zor ilerleyen bir kitaptı. Gerçi son zamanlarda insanların dünya çapında odağını kaybetmesi hakkında birçok yazı okudum ve belki bu yüzden incecik kitabı bitirmem uzun sürmüş olabilir. Yani ille de okuyun demem ama yazarı seviyorsanız belki bakabilirsiniz. Ben Toprak Ana’yı belki daha sade yazıldığından daha çok beğenmiştim.

[Perihan · Rating 5 out of 5]

"Bu yerlerde trenler doğudan batıya, batıdan doğuya gider gelir, gider gelirdi..."
Ah Aytmatov ah ,yine kederi şiir gibi sundun satır satır bize. Hüzün yağmurlarını yağdırdın üzerimize, her düşen damla yüreğimizi hem yıkadı hem dağladı!!!
Ah o tren ah o istasyon ve işte o an... O saniyelerle sınırlı o an... O iki çocuk , Zarife...
Gün Olur Asra Bedel'in devamı olan bu incecik kitabı okuduktan sonra siz de Cengiz Han'a küsen bulut gibi, yön değiştirip, küseceksiniz bu adaletsiz , iktidar yüzünden canları harcayan dünyaya....

[Nigar Gasimli · Rating 5 out of 5]

Gün olar əsrə bədəl romanını oxuyanlar mütləq bu romanı oxumalıdır. Adı çəkilən kitabının bir hissəsi olan, amma müəyyən səbəblərdən kitabın tərkib hissəsi kimi yayımlanmağına icazə verilmədiyi üçün ayrıca roman kimi nəşr olunub. Əsərdə Gün olar əsrə bədəl romanının qəhrəmanı Kuttubayevin tutulduqdan sonrakı həyatı haqqında məlumat verilir.

[Gülnihal · Rating 5 out of 5]

Çok güçlü bir kalem. Tasvirler inanılmaz, kendinizi birdenbire karanlık bir hapishanede ardından cengiz han efsanesi ile bozkırlarda bulacaksınız. Yüz sayfaya ne kadar acı sığdırılabilir ki demeyin!!

[Kutluhan Polat · Rating 5 out of 5]

Gün Olur Asra Bedel'in içinde yer alamamış, tek kelimeyle harika eser.

[Tuba Kılıç · Rating 3 out of 5]

Gün Olur Asra Bedel’de öldüğünü bildiğimiz ama nasıl bir süreçten geçtiğini bilmediğimiz Abutalip’in hikayesi anlatılıyor romanda. Romanda Cengiz Han ile ilgili bir efsaneye yer verilir. Efsanede anlatılan Erdene ile Abutalip’in yaşadıkları aynıdır aslında. Farklı ideallerle gücü elinde bulunduran Cengiz Han da olsa Stalin de olsa insana verilen zarar aynıdır.

“Niçin böyle davranır bunlar? Görünüşe bakılırsa onlar da insan! İnsan insana nasıl bu kadar acımasız olur, bu kadar nefret duyar? Oysa onların hiçbirine en küçük bir kötülük yapmış değilim. Ne ben onları tanıyorum ne onlar beni. Ama yine de bana kin besliyor ve alınacak öçleri varmış gibi üzerime çullanıp pestilimi çıkarıyorlar! Niçin? Niçin? Nasıl böyle davranabiliyor, nasıl bu derece acımasız olabiliyorlar? Niçin işkence ediyorlar bana ?...”

[Rüçhan · Rating 5 out of 5]

Yozlaşmış ve kokuşmuş Sovyet sisteminin üzerindeki perdeyi hafifçe aralayan bu kısacık kitap, Orta Asya halklarının sözlü kültüründen yansımalarıyla da etkiledi beni. Cengiz Han haksızlık edince nasıl bütün gücünü yitirdi ve bulut tarafından terk edildiyse; Sovyet sistemi de aynı şekilde haksızlıklara başlayınca gücünü gitgide yitirmiş ve Cengiz Han'ın uçsuz bucaksız devleti gibi bölünüp yıkılmaya mahkûm olmamış mıdır? Haksızlığa, çıkarcılığa ve istismara küçük bir başkaldırı. İyi ki okudum.

[Seyyah Kudema · Rating 5 out of 5]

Gün olur asra bedel romanından çıkarılan bazı bölümler daha sonra ayrı bir kitap olarak yayınlandığı için önce Gün olur asra bedel'in okunması faydalı olacaktır. Sovyetler Birliği ve Stalin hakkında çok sert eleştiriler bulunduğu için söz konusu bölüm yazar tarafından çıkarılmıştır.

[Fatma Karakas · Rating 4 out of 5]

Mitlerle, tarihi gerceklerin cok guzel harmanlandigi uzun bir öykü olmus. Dili guzel hikayesi guzel. Cengiz Aytmatov'u okumayan kaldiysa bu kitabiyla olmadi gun olur asra bedelle baslayabilir :)

[Epichan · Rating 5 out of 5]

Yıllar önce Türk Devletleri Tiyatro Festivalinde Kazak oyuncuların bu oyununu izlemiştim. Cengiz Han'a hikayesi çok hoşuma gitti. Sonunda ki idrak de.

[Rıdvan · Rating 3 out of 5]

Cengiz Han'a Küsen Bulut.

Gün Olur Asra Bedel isimli romanın ek kitabı gibi düşünülebilir. Gün Olur Asra Bedel zaten bir baş yapıt. Aytmatov denince akla gelen ilk eser. Bu kitapta bir karakterimiz var, adı Abutalip.
Kendi kendine bir şeyler yazıp karalayan, küçük küçük hikayeler yazan, kadim efsaneleri kağıda döken bir köylü. Askerden sonra Sarı-Özek'e geri dönmüş, burada evlenmiş, iki de çocuğu var.
Derken günlerden bir gün Sovyet Rusya'nın zalim komutanlarından biri bu yazdıkları yüzünden suçsuz günahsız yere alır götürür Abutalip'i. Ve bir sure sonra Abutalip'in ölüm haberi gelir köye. Rus hapishanelerinde başına ne geldiğini bilmiyoruz.
Buraya kadar ilk kitap.

Aytmatov, Abutalip'in hikayesine ilk kitapta yer vermemiştir. Nedeni kesin olarak bilinmesede tahmin edilen iki olasılık var. Ya Aytmatov yazdı ancak Rusya, Abutalip'in hikayesini zorla çıkardı kitaptan, ya da Aytmatov peşinen riskten kaçındı ve hiç yazmadı Abutalip'i. Ta ki tehlike geçinceye kadar.

İkinci kitapta ise Abutalip'in Rusyanın elinde nasıl can verdiğinin hikayesini okuyoruz. Aynı zamanda Abutalip'in kağıda döktüğü Cengiz Han efsanesinide okuyoruz.

Yine bir Aymatov klasiği. Anlatım oldukça lirik. Bir solukta okunan çok güzel bir eser.

[Fatih · Rating 5 out of 5]

Kendisini Kudret Tanrısına adayan Tansıkbayev'in Kuttubayev üzerinden şöhret merakı, bir soba olan devletin yakıt olarak insanları kullanmasından faydalanarak kabardıkça kabarıyor ve masum bir insanın hayatını mahvediyor yetmiyor ruhunu öldürerek istediğine ulaşmaya çalışıyor.

Tansıkbayev'in akıl almaz bir şekilde Kuttubayev'i suçladığı bir iki efsaneden biri olan Cengiz Han kıssasında, sevenleri hırsı için emirlerinin boyun eğilmezliğine kurban eden Cengiz Han, bulutunu ve akabinde kudretini yitirir ve hayat sahnesinden ayrılır.

Hikayenin sonunda Zarife ve çocuklarını son bir kez gören Kuttubayev, aslında onlara uzaktan da olsa veda etmiştir ve dünya üzerindeki yolculuğu nihayete erer.

Şahane bir eser, tekrar olacak ama bilim-kurgu yazmadığı zaman Aytmatov'un anlatımı mükemmel.

[Ercan · Rating 5 out of 5]

The story in the book is a must read for anybody who loves anything related to Cengiz Khan. A very short book but a very good read. Aitmatov keeps me amazing on every book I read.

[Oguz · Rating 5 out of 5]

Such a great writer is Aitmatov.

[Doğan · Rating 3 out of 5]

İlgili kitabı Gün Olur Asra Bedel'in bir bölümü olarak okuyabilseydik daha hoş olabilirdi. Ancak ayrı bir kitap olarak okuyunca biraz sırıtmış.

[Pertev · Rating 5 out of 5]

"gün olur asra bedel" kitabının içindeki bir hikayenin devamı... O kitabı okumadan bu okunabilir mi? evet okunur ama bu sefer o kadar etkili olmaz...

[Çağdaş · Rating 5 out of 5]

Hem gücü elinde tutanların, hem de ona biat edenlerin yozlaşmışlığını anlatan iki muhteşem öykü okuduk. Bu kitabın okunması için orijinal halinde bir parçası olduğu "Gün Olur Asra Bedel" isimli eserin okunmasına kesinlikle gerek yoktur. Kendi içinde anlatmak istediğini gayet net bir şekilde, lafı da hiç dolandırmadan anlatan, son derece açık bir eser bu.

Hükmettikleri insanlara her şeyin devlet, dava, özgürlük, rejim, vb için yapılması gerektiğini şiddet ile empoze eden, ve fakat tüm bu güdüleri yine bireysel hırslarından kaynaklanan, devlet fırınına odun atar gibi insan atarken kendi haysiyetlerini de aynı fırında yakıyor olduklarının farkında olmayan muhterisleri ve onların doğaya ve o doğanın parçası olarak küçük bir mutluluk beklentisiyle yaşamaktan başka gayesi olmayan insanlara olan düşmanlıklarını anlatıyor Aytmatov. Akıl ve vicdan ile düşündüklerinde bu insanlara karşı hiçbir kinleri olmaması gerektiğini anlayabilecek zekaya sahip insanların aslında kendilerinin de güçlerinin birer kölesi olduklarını da anlatıyor, o sıradan, devlete birer yakıt olacak insanların bu kaderden kaçabilmelerinin ancak ölümle olabileceğini de.

"İktidar" en tehlikeli silahtır. Başka hiçbir silahla karşılaştırılamaz; zira namlusunun ucu her zaman en yakındakilere çevrilir. Bunun istisnası yoktur, er ya da geç çevrilir. İnsan herhangi bir silaha sahip olabilir ve onu hiç kullanmama şansına sahiptir. Söz konusu iktidar olduğundaysa böyle bir şansı yoktur. Çünkü, iktidarın getirdiği yozlaşmışlık, bu kitapta Aytmatov'un çok güzel ifade ettiği "kendi gücünün kölesi olma" hali, insanı o gücü sürekli elinde bulundurma yönünde karar almaya zorlar; bir nevi, kendini kendi amacı haline getirir.

Burada tek suçlu olanlar Cengiz Han ve Stalin değildir. Bunlar nihayetinde birer insandırlar. Bu deliliği devam ettirenler bu liderlerin etraflarına topladığı, o sonsuz iktidarın sadece birer damlasına sahip olsalar da onunla sarhoş olmuş, gözleri dönmüş yardakçılardır. Sistem ancak sosyalizm için hareket ettiğini düşünen ama nefret ettiği iddiasında bulunduğu burjuva yaşamının avizeler ve gümüş yemek takımları gibi statü sembollerine sahip olma arzusuyla yanıp tutuşan Tansıkbayev gibilerle, üstüne vazife olmamasına rağmen Cengiz Han'ın gözüne girebilmek ve onun tanrısallığına yaklaşabilmek adına Togulan'ı konuşturmaya, bebeğinin babasını itirafa zorlayan o noyan gibilerle ayakta durur.

Kurban olan kitleler ise aynı Aytmatov'un söylediği gibi korkuyla karışık, o an için kurbanın kendileri olmadığına sevinen bir ruh halinde, bir sonraki kurbanın kendileri olma ihtmalini bile bile güçlüye gösteremediği öfkeyi kurbana kusan zavallılardır. İnsanın toplum içinde sadece varolabilmesi bile bir çok haysiyetsizliği kabullenmesini gerektirir. Hepimiz biliriz ki, bugün bir kurban olan ve devenin hörgücüne asılarak idam edilen, bunun için kendisine üzüldüğümüz Erdene, bir subay olarak dün o devenin hörgücüne başka bir kurbanı kendi elleriyle asıyordu...

Buna karşı koyacak, bu yozlaşmadan kaçabilecek hiçbir bir insan yoktur. Bu yüzden iktidar her zaman ve sık sık değişmeli, iktidar sığınacak güvenli bir liman bulamadan, bir bulut gibi toplum üstünde gezmelidir. Mesela, sistemlerin iki seçim dönemini üçe çıkaran, üçü dört yapan hamleleri hiçbir zaman iyi niyetli görülmemelidir. İktidarın doğal davranış biçimi budur ve güç yozlaşmışlığının, o "Kudret Tanrısı'nın" ipleri kendi eline aldığının göstergesidir.

[Edward Brogan · Rating 4 out of 5]

cengiz aytmatov'un 2025 yılında okuduğum on birinci eseri.

ülkemizde genellikle 80-120 sayfa aralığında yayımlanan ve birden çok yayınevi tarafından basılan bu eseri, ben refik özdek çevirisinden okudum.

aytmatov'un dili ve refik özdek'in çevirisi, yazarın diğer eserlerinde olduğu gibi yine sade, net ve anlaşılırdı.

eser, aralarında yaklaşık 700 yıl bulunan iki hikâye üzerinden, totaliter ve baskıcı rejimler karşısında sevginin ne denli büyük zorluklarla karşılaştığını ortaya koyan bir tez niteliğindedir.

benim okuduğum baskıda, aynı temayı işleyen iki hikâye bulunuyor. bunlardan ilki, kitaba da adını veren "cengiz han'a küsen bulut"; diğeri ise abutalip kuttabayev'in 1953 yılında geçen trajik hikâyesidir.

bu kitap, aytmatov'un sovyet yönetimine ve kgb'ye yönelik en sert eleştirilerini içerir. bu durumun kişisel bir boyutu da vardır; zira babası törekul aytmatov, 1937 yılında stalin'in siyasi cinayetlerine kurban gidenlerden biridir.

--- spoiler ---

cengiz han'a küsen bulut" hikâyesi, tarihin en kudretli hükümdarlarından birinin gölgesinde, insanlığın en temel ve saf duygularının trajik mücadelesini anlatır. ilk olarak yazarın "gün olur asra bedel" romanı içinde bir efsane olarak yer alan bu hikâye, sovyet döneminde yaşamış aytmatov'un, bireyi ve insani değerleri ezen totaliter sistemlere yönelik derinlikli eleştirisini sunar.

bir yanda, dünyayı titreten iradesiyle ve imparatorluğunun geleceğiyle meşgul olan, mutlak gücün ve tavizsiz yasanın temsilcisi cengiz han yer alır. onun karşısında ise savaşın ve yıkımın ortasında filizlenen saf aşkı, hayatın devamlılığını ve en temel insani arzuları simgeleyen genç çift erdene ve doğlang bulunur.

hikâyenin temel çatışması, cengiz han'ın büyük bir sefer sırasında ordusunun odağını korumak için çıkardığı acımasız bir yasayla başlar: sefer bitene dek hiçbir kadın hamile kalmayacaktır. ancak hayat, yasaları dinlemez. genç çiftin bu yasağı çiğnemesiyle, devletin demir iradesi ile bireyin en doğal hakkı arasında kaçınılmaz bir trajediye doğru sürüklenilir.

diğer hikâyede ise kgb ve yozlaşmış sovyet bürokrasisine yönelik keskin eleştiriler yer alır. sovyet sistemini savcı tansıkbayev temsil ederken, insan onurunu ve sevgiyi ise abutalip kuttabayev ve zarife'nin hikâyesinde görürüz.

bu hikâye, sadece sovyet bürokrasisinde mevki sahibi olabilmek için yozlaşan idarecilerin, ikinci dünya savaşı'nda savaşmış bir vatanseveri dahi nasıl kolayca harcayabildiğini ve bunun yol açtığı trajik sonuçları gözler önüne serer.

* 1. konu ve içerik: 8/10
* 2. yazım tarzı ve dil: 8/10
* 3. karakterler: 8/10
* 4. yapı ve kurgu: 8/10

--- spoiler ---