No Exit

by Jean-Paul Sartre, Paul Bowles

Fantasy / Characters: 2 male, 2 female

Scenery: Interior

No Exit was first presented in New York at the Biltmore Theatre with Claude Dauphin, Annabella, and Ruth Ford. Two women and one man are locked up together for eternity in one hideous room in hell. The windows are bricked up; there are no mirrors; the electric lights can never be turned off; and there is no exit. The irony of this hell is that its torture is not of the rack and fire, but of the burning humiliation of each soul as it is stripped of its pretenses by the cruel curiosity of the damned. Here the soul is shorn of secrecy, and even the blackest deeds are mercilessly exposed to the fierce light of hell. It is an eternal torment.

Genres: Plays, Philosophy, Classics, Fiction, Drama, France, Theatre

60 pages, Paperback

First published January 1, 1944

About the author

Jean-Paul Charles Aymard Sartre was a French philosopher, playwright, novelist, screenwriter, political activist, biographer, and literary critic, considered a leading figure in 20th-century French philosophy and Marxism. Sartre was one of the key figures in the philosophy of existentialism (and phenomenology). His work has influenced sociology, critical theory, post-colonial theory, and literary studies. He was awarded the 1964 Nobel Prize in Literature despite attempting to refuse it, saying that he always declined official honors and that "a writer should not allow himself to be turned into an institution."
Sartre held an open relationship with prominent feminist and fellow existentialist philosopher Simone de Beauvoir. Together, Sartre and de Beauvoir challenged the cultural and social assumptions and expectations of their upbringings, which they considered bourgeois, in both lifestyles and thought. The conflict between oppressive, spiritually destructive conformity (mauvaise foi, literally, 'bad faith') and an "authentic" way of "being" became the dominant theme of Sartre's early work, a theme embodied in his principal philosophical work Being and Nothingness (L'Être et le Néant, 1943). Sartre's introduction to his philosophy is his work Existentialism Is a Humanism (L'existentialisme est un humanisme, 1946), originally presented as a lecture.

Reviews

[Fergus, Weaver of Autistic Webs · Rating 4 out of 5]

I DON’T CARE WHAT THEY SAY
I WON’T STAY
IN A WORLD WITHOUT LOVE!
- Peter & Gordon, 1963

But what if you didn’t have a CHOICE?

So says Jean-Paul Sartre in this play that is so close to the bone - and so close to theological orthodoxy - that we’re actually AMAZED to find it’s written by an atheist.

Three people, together for all Eternity. Three pathologically angry, anti-social people.

And this is their shared Hell.

Their forever home.

And you know what else? Forever after, they “can‘t get no satisfaction!”

Because they’re ALL sexually incompatible with one another.

It’s not surprising the biggest takeaway one-liner from this work is ‘Hell is other people’ - for there’s now NO EXIT from each others’ ruthless and judgmental surveillance!

But is this oft-quoted maxim true for ALL of us?

You, know, if it ISN’T true for us - for not all of us can sympathize with Sartre’s unrepentant despair - we’ll probably never have to share this trio’s ugly fate!

Our love for each other and for life’s simple joys will save us.

Just like it was for the remarkable writers that emerged from the prisons, the ‘work camps’, the gas chambers of the twentieth century - writers like Nien Cheng, Ernest Gordon, and Elie Wiesel - who had enough faith and love left to REBUILD their lives.

For their love had been endlessly refined in a crucible of Fire.

And they had protected their deep humanity, for to them, it was sacred.

The devil may always get his due - and his endlessly various ways with us - but for a loving heart that endures in spite of his torture, like these faithful hearts, hell is never permanent.

For these are the ones who in this world - and the next - continuously escape the damnation of despair, unlike the postmodernists who exalt their personal angst and disquiet to a godly status.

For those unfortunates, like Sartre, there may NEVER be any rest.

And poor old Sartre, eternally avoiding the Other, could never - for reasons of pride - muster up the strength to truly ‘face the face’ of this Other in shared Love and respect.

And simple warm humanity.

He had made his decision, and his hurt pride called it irrevocable.

So for him a hellish conclusion was inevitable.

But hopefully it will never be so for us...

If we always let love and hope guide us.

[هدى يحيى · Rating 5 out of 5]

ثلاثة أشخاص
‏+‏
غرفة واحدة
‏+‏
أبدية

هذه هي المعطيات
وعليك الآن استخدامها بحرفية لابتداع قصّة لم يكتب مثلها من قبل‏

آه هناك تفصيلة أخرى مهمة
لا توجد مرآة

لا تستطيع؟
حسنا لهذا حظينا بعبقري دعوه يوما جان
ونناديه نحن بسارتر

:::::::::::::::::::
‎
أولا الغرفة موجودة في مكان ظريف للغاية
كلنا بدرجات متفاوتة نحاول ألا نطأه أبدا
هذا المكان هو جهنم يا أعزائي

وجهنم هنا لا ترى فيها نيران محرقة
ولا أجساد تصلى السعير
ولا سلاسل وشياطين بقرون حمر

العذاب هنا عذاب من نوع آخر

:::::::::::::::::::

الجحيم هو الآخرون
العبارة الأشهر ‏
والأكثر صدقا
العبارة الحادة الجارحة
والحقيقية لدرجة الألم

جحيم سارتر إذن ليس نيران ملتهبة تتلظى فيها أجساد الخاطئين

إنه أفظع من ذلك بكثير

إنهم ثلاثة أشخاص لا يعرفون بعضهم البعض‏
‏ إنما ارتبط مصيرهم سويا للنهاية‏

طيب أليس من الممكن أن يعيش الثلاث معا
يقضونها في حوارات لطيفة
أو في ندم على ما فات
أو غير ذلك..؟؟
لا

فنحن مع الوقت نكتشف استحالة التوافق بينهم
فكل منهم يعرف ماضي الآخر ‏
ويعنفه لما فعل في حياته الدنيا من قرارات خاطئة
فالشخص الثالث فى كل مرة يعمل كرقيب أو شاهد

لن يستطيعوا الحياة جوار بعضهم البعض
وهناك من يتلصص عليهم ‏


الجحيم هو الآخر ‏
فنحن من نستنزف بعضنا بعضاً‏

صار الجحيم وكأنه" يقتات من الوجود الإنساني" ‏

:::::::::::::::::::

‏"سنمكث في هذه الحجرة معاً إلى الأبد"‏

جارسان جندي هارب من الحرب حكم عليه بالإعدام
وهل هو مجرد شخص جبان؟؟
لا
فسنكتشف أنه دمر حياة زوجته بعلاقاته المتكررة مع النساء
والذي أدى إلى انتحارها في ‏النهاية

‏ ‏
استيل امرأة خانت زوجها
ولكن هل توقفت عند ذلك؟
لا بل نكتشف أنها قتلت طفلتها من عشيقها بإغراقها في النهر‏
مما أدى إلى انتحار العشيق بالتبعية

‏ اينز امرأة مثلية الجنس
ولكن هل جرمها أنها سحاقية؟
لا؛ فقد تسببت في مقتل أحد أزواج عشيقاتها بما دبرته‏
وهي امرأة قاسية بلا قلب
ولكنها الأصدق والأجرأ بين الثلاثة

:::::::::::::::::::

كل شخصية تجلس قبالة الأخرى ‏
كل شخصية تحتقر الأخرى ‏

كل شخصية لها أهدافها ‏المقززة و-الإنسانية- لأبعد درجة

استيل تشتهي جارسان‏
انيز تشتهي استيل
جارسان يريد استيل‏
انيز تمنعهما
‏ علاقات مستحيلة التحقق
وحجرة واحدة أبدية

:::::::::::::::::::

فالجحيم هو
‏1-مسئولية الانسان عن أفعاله وما يترتب عليها من نتائج ‏
‏2- الآخرون الذين أبدا لا يشبهوننا
ولا يتوانون ما إن تواتيهم الفرصة عن تعذيبنا بتلك القرارات

وشعورنا بالخجل أمامهم
بالعري
بالفضيحة

:::::::::::::::::::

الجنون في جحيم سارتر
نكات دامية


‏1- هناك- إحم مدفأة في الجحيم
حدثني مرة أخرى عن "الحرارة التي لا تطاق والنار المستعرة أبدا"‏

‏2-الغرفة مؤثثة على طراز الإمبراطور لويس فيليب الثاني
مزينة بالتحف والتماثيل ‏

‏3- كل ما في الحجرة هو تعذيب بالضغط على الأعصاب حتى تنفجر

فصحيح أن هناك أريكة ‏
ولكنها لا تريح من يجلس عليها ‏..
ألوان الديكورات مائعة مقرفة ‏..
فرشاة الأسنان هي نفسها للثلاث شخصيات ‏..
التمثال بشع يثير الرعب ..
تحاول إحدى الشخصيات رفع مطفاة سجائر من على المنضدة
فتجدها ثقيلة لدرجة عدم استطاعته حملها..

‏4- المسرحية تبدأ دون رفع لستار
وفي نهايتها يؤكد سارتر على إسدال الستار

‏5- هناك جرس وهناك باب‏
ولكن كلاهما عاطل عن العمل في لحظة احتياج الشخصية لأحدهما
‏ فلا الباب ينفتح ولا الجرس يدق ‏

:::::::::::::::::::

جارسان : ألن يأتي الليل ابداً‏
اينيز : ابدا
جارسان : هل ستظلين تراقبين؟
اينز : دائما
جارسان : لا استطيع ان أحبك وهى تراقبني
استيل : فى هذه الحالة سأجعلها تقف عن المراقبة‏
‏(تنزع قطاعة الورق وتتجه لتطعن اينز التى تضحك ساخرة)‏
اينز : انا ميتة .. كل السكاكين والحبال والسم ..كلها لا تجدي شيء
‏ فقد مت سابقا وسنبقى هنا للأبد‏
جارسان : كنت سابقا لا أومن بالجحيم ‏
والآن عرفت ما هو الجحيم… إنه الاخرون ..‏
L'enfer, c'est les autres‏ ‏

:::::::::::::::::::

في الحقيقة لم أقرأ الكتاب بالعربية لأحكم على ترجمته
ولكنه على كل حال متوافر بترجميتبن
بعنوان جلسة سرية
لمجاهد عبدالمنعم‎ ‎

وبعنوان الجحيم
ل طارق فوده

#هامش
Jean-Paul Sartre’s No Exit
A BBC Adaptation Starring Harold Pinter (1964)‎
:
:
https://www.youtube.com/watch?v=mshvq...

[Steven Godin · Rating 5 out of 5]

The mere abstraction of 'forever' makes me shiver, but throw in that word 'hell', and the heat starts to rise to an unprecedented level, whether bliss or burning to be subjected to anything forever, with no foreseeable or even imaginable end is almost impossible to comprehend. I would promptly take living multiple lives briefly, than a single one indefinitely. As reality outside of any timeline doesn't seem to carry with it any kind of need for initiative, for good nor evil.

"Hm! So here we are?"

As with most of Sartre's work, he seeks to identify the various tenets commonly associated with existentialism, and 'No Exit' is widely regarded as the literary expression of another Sartrean work, 'Being and Nothingness', published in the same year.
The thing I found most unsettling about this play was not the play itself, but the fact Sartre wrote with only 'one act' in mind, simply as to not piss off the Germans by keeping theatergoers there after the imposed curfew, this was 1944, with many forms of entertainment going through approval by German censors, prior to the liberation of Paris.

Garcin, Estelle, Inez, three souls, all whisked away to that doomed place of fire and brimstone, there's no escaping each other, trapped in a room, and there's no escaping the truth. These characters torture each other as they are able to reflect each other better than any mirror, they also torture one another because of what they can't have. Inez wants Estelle, but Estelle wants Garcin, Garcin sides with Inez, creating a three-way non-love affair. Just dealing with other people is hell enough, who needs, torture devices, molten lava, or perpetual darkness, emotional pain takes the brunt of the suffering.

I was thinking along the lines of a dark, surreal Kafkaesque nightmare, but it's nothing of the sort really. Here, this is much more of a quirky and light-hearted rendition of hell, Sartre's saying something that's very true to human nature, pushing this idea to its extreme, but using hell as a metaphor for the actions of the three individuals.
Ironically, the play starts with forever, and ends with forever.....

Looking back on the past is a form of torture, particularly when we fail to choose an act when the opportunity presents itself. When alive man can always choose, to rearrange order, before lifelong events are frozen into the void, where they will reside on a permanent basis.

[فؤاد · Rating 5 out of 5]

یه روز چشم هاتو باز می کنی و می بینی توی همین اتاق، با همین آدم های دور و برتی... اون وقت می فهمی که مُردی و بردنت جهنّم!
آل پاچینو *
سرپیکو

جهنّم یعنی دیگران.
ژان پل سارتر
خلوتکده



کمی جهنّم
این صحنه رو تصور کنید: یه روز می بینید توی یه هتل، به سبک "هتل آقای هیلبرت" هستید. با دکوراسیون معمولی، با در و دیوار معمولی. همه چیز عادیه. خیلی با احترام شما رو راهنمایی می کنن به اتاق تون با مبلمان مناسب که با چند مهمان محترم دیگۀ هتل شریکی قراره توش مستقر باشید. و در رو می بندن و میرن. نه نه، اصلاً فکر نکنید که اون مهمون ها هم قراره خاطرات هولناکی رو براتون تداعی کنن. نه کسایی که کشتید رو می بینید، نه دشمنان خونی تون. نه، دو نفر کاملاً محترم شبيه همۀ آدم هايى كه هر روز مى بينيد، که قراره ابدیت رو باهاشون سپری کنید. ها، البته یکی شون همیشه به شما نگاه می کنه و يه جورى بهتون زل می زنه كه انگار داره توی ذهنش لخت تون می کنه، که البته کار ناپسندیه و شما هم بدتون میاد، ولی نه اون قدرها. اون یکی یه مقدار عیب جو و بی ملاحظه است، و همه ش از کارها و حرف های شما انتقاد می کنه، و همین شما رو می رنجونه، ولی نه اون قدرها. ولی فقط همین. نه سیخ داغی، نه مار و عقربی، نه آب جوش و لباس قطرانی، نه نه. همين زندگى هر روزه، همین آدم های هر روزه. همین آدم های هر روزه که قراره تا ابد عذاب تون بدن.
چقدر ساده،
چقدر هولناک:
دوزخ.


کمی فلسفه
بیاید یه ذره ماجرا رو سرگرم کننده تر کنیم.
سارتر قیافۀ مطبوعی نداشت و طبیعیه که مورد علاقۀ دیگران نبود، و "دیگران" رو عذاب آور می دونست. اما چه دلیلی داره که فکر کنیم دیگران برای ما هم جهنّم اند؟

سارتر میگه: من تضمين مى كنم كه ديگران براى شما هم عذاب آورن، هر چند مثل من بهش فكر نكرديد. چرا؟ چون صرف حضور دیگری، هر رفتاری هم داشته باشه، باعث میشه که من دیگه اختیار دار خودم نباشم، بلکه "مفعول" فعل کس دیگه ای قرار بگیرم. انگار یه "شیء" شدم که دیگری داره روش به دلخواه فعلی انجام میده.
به من نگاه می کنه،
من رو قضاوت می کنه،
نسبت به من موضعی احساسی اتخاذ می کنه،
احساسی عاشقانه،
شهوانی،
خصمانه،
حمایتگرانه،
یا هر احساس دیگه.
من مورد نگاه قرار مى گيرم،
مورد قضاوت قرار مى گيرم،
مورد عشق و شهوت و دشمنی و حمايت قرار مى گيرم.
ديگرى براى من تصميم مى گيره، انگار يه صندلى يا خودكار باشم. من در جایگاه "مفعولی" قرار مى گيرم و هر چی هم اراده کنم، نمی تونم خودم رو به جایگاه "فاعلی" بالا بیارم. بلکه همیشه و به رغم هر تلاشی، در این جایگاه "مفعولی" و "شیء بودگی" قرار خواهم گرفت.
در نتیجه، صرف حضور يك انسان دیگه، در ذات خودش، باعث میشه من در عذابی دائم باشم، حتى اگه با من خوش رفتار باشه. عذاب "شیء بودگی" و از دست دادن "وجود انسانی". من مفعول فعل انسان های دیگه میشم که در مورد من تصميم مى گيرن و درمورد من ديدگاهى اتخاذ مى كنن و در نتيجه من رو به یک "شیء" تنزل ميدن. من دیگه اختیار دار خودم نیستم و میشم "موضوع" فعل یک انسان دیگه. و همینه که باعث میشه زندگی با دیگران، همیشه یک جهنم باشه، هر چی هم که بشه.


کمی نمایشنامه
ژان پل سارتر سه تا رفیق بازیگر داشت، یک مرد و دو زن و می خواست براشون نمایشنامه ای بنویسه. اما نمی دونم این سه تا زیادی حسود بودن یا سارتر زیادی خیال پرداز و وسواسی بود. چون با خودش فکر کرد: اگه من هر کدوم از این ها رو یه لحظه از صحنه خارج کنم، با خودشون فکر میکنن بخش های بهتر رو اون دو تا دیگه که الان روی صحنه ن دارن. در نتیجه تصمیم گرفت یه نمایشنامه بنویسه که هر سه بازیگر تقریباً به مدت یک ساعت و نیم تمام، روی صحنه باشن و خارج نشن.
نتیجه شد خلوتکده.
البته هیچ کدوم از اون سه بازیگر حاضر نشدن این نمایشنامه رو بازی کنن، ولی خب یکی از بزرگ ترین نمایشنامه های سارتر خلق شد. این به اون در.



* کمابیش یقین دارم که آل پاچینو هرگز چنین جمله ای نگفته، ولی جمله ی متناسبیه، پس چه میشه کرد؟

[Piyangie · Rating 4 out of 5]

You remember all we were told about the torture chambers, the fire, and brimstone, the "burning marl." Old wives' tales! There's no need for red-hot pokers. Hell is—other people!

No Exit is an excellent thought-provoking existentialist work by Jean-Pual Satre. Written in the format of a One-Act play, Satre examines in depth his philosophical doctrine that "Existence precedes Essence". Satre's doctrine rejects the notion that human beings possess any inherent identity which precedes their existence. His doctrine advocates that it is the human beings who create their own identity and values through their own consciousness. This own creation of values and identity helps determine humans the meaning of life for themselves. In other words, we humans, through our own consciousness, make free choices, and they define our identity and values instead of being the result of a previously designed model or purpose. This then is the philosophy behind "Existence precedes Essence". However, the problem is that with freedom of choice comes responsibility. When we make our own choices, we must take responsibility for our actions deriving from our choices. And this is where most people will shy from the freedom of choice, this fear of responsibility. So, it is easy for those who shy from responsibility to let others define for them their identity and values. But whatever is said, living with one's freedom restricted is not so easy. Having constantly to live up to the standards and values placed by others is torture. This is what Satre means when he says that "L'enfer, c'est les autres" (Hell, it is other people).

In No Exit three people find themselves in one room, in hell. There are no "official" torturers there, no torture equipment. Each of their tormentors is one of the others. Each one sees him or her through the eyes and mind of the other since there are no mirrors in the room to see oneself. Through this allegorical setting, Satre shows that when one lets others define one's identity, values, and standards, one has no peace of mind. One constantly lives in hell. And this hell is the other people who control you, who restrict your freedom, who shove their own values down your throat. When one is in this hell, there is NO EXIT!

No Exit, is one of the profound existentialists works. There is much food for thought here. Even if you don't agree with Satre's doctrine, you cannot deny some of its truths. And his choice to present his deep philosophical doctrine through the medium of a play is equally commendable, for I feel it is not the easiest medium to set a philosophical work.

More of my reviews can be found at http://piyangiejay.com

[Forrest · Rating 4 out of 5]

As a function of pure entertainment, Sartre's No Exit is brilliant. Ironically, Sartre uses almost-pure dialogue to "show not tell" the dilemma faced by Garcin, Inez, and Estelle, three "absentees" (a euphemism for "the dead") locked into a room, condemned to be together for eternity. Each has arrived here for different reasons, but all three possess qualities that bring out the worst in the others. Rather than the traditional hellish tropes of horned demons and hell-fire, this play evokes more special tortures - the ability to see into the world of the living only long enough to know what other living beings are saying about you since you've been "absent," the pressure of having three personalities who delight in interfering with each potential pairing (and the promise of solace that might mean), and the exquisite pains of honest self-doubt.

I had hoped to take this as a "primary source" of Sartre's philosophy, but perhaps I've got it all backwards. I am familiar with the tenets of existentialism that Sartre espoused, but the philosophical gloss that is given in No Exit seems to be as much a veneer as a core underpinning.

That said, one need not think too hard to realize that this is an excruciatingly uncomfortable examination of human nature in all its banality. The characters at once seem likable, or at least their character flaws seem excusable, initially. As the play goes on, though, we begin to see each person's flaws magnified, as with a glass, until the full impact of their crimes and selfishness are realized. Soon, the audience feels shame for having excused or even liked the absentees, with a full realization that any of them (the audience, that is) could be seen as Garcin, Inez, or Estelle, or possibly even a conglomeration of any two or all three.

Not for those who don't like looking in the mirror. Or even for those who do. Prepare to be discomfited!

[فايز غازي Fayez Ghazi · Rating 4 out of 5]

يموت المرء دائماً قبل الآوان، او متأخراً جداً. ومع ذلك تنتهي الحياة، ويوضع الخط الأخير لجمع الحساب. انت لست سوى ما عشته

- لا أعتقد ان سارتر قد تخيّل يوماً ان تصل البشرية الى العيش خلف الأبواب المقفلة وأن تتحول كلماته في هذه المسرحية الى واقعٍ ملموس متخذةً معنىً جديداً يتناسب مع الحالة التي نعيشها في زمن كورونا والخوف من "الآخر"، "الآخر" الذي قد يكون حاملاً للفيروس، الفيروس الذي اذا ما اصابنا "قد" ينهي حياتنا، فيتحول الآخر بل الآخرون الى جحيم يسير بجانبنا ونتحول بدورنا الى جحيم نسير بجانبهم.. نيران تحاذي بعضها ويفتك الشرر باللهب!!

- أمّا المسرحية فقد انتهكتها الترجمة السيئة (ترجمة هاشم الحسيني)، لفظاً ومعنى، وأفقدتها الكثير من روحيتها فتنقلت بين النصّين العربي والإنكليزي! لكنها، وعلى عادة سارتر، تطرح الكثير من الأسئلة وتدعو للتفكير في مسائل وجودية وحياتية كعلاقة الأشخاص ببعضهم البعض، كيفية عيش الحياة، الخوف، العذاب، المعتقد، الميول، الندم، مراجعة الذات، الإفتراضات الميتافيزيقية، الخيانة.. وغيرها الكثير..

- رغم ان العبارة الأشهر في هذه المسرحية هي "الجحيم هو الآخرون" إلا ان قفلة المسرحية، بما قد تتضمنه من معاني، "حسناً، فلنتابع" كانت مميزة جداً.

[J.L. Sutton · Rating 4 out of 5]

“So this is hell. I'd never have believed it. You remember all we were told about the torture-chambers, the fire and brimstone, the "burning marl." Old wives' tales! There's no need for red-hot pokers. Hell is—other people!”


In Jean-Paul Sartre's 1944 play No Exit, three people who have died find themselves locked in a room together, presumably for eternity. It doesn't go well. They realize they are their own torturers, but there is seemingly nothing any of them can do to change the situation. No Exit is filled with existential angst and a sense of dread. Is that the reason that it is actually funny? In the play, Sartre makes it clear that we are responsible for the hell that chooses us even if we don't quite understand why. A quick and very interesting read!

“You are -- your life, and nothing else.”

[Dalia Nourelden · Rating 4 out of 5]

بدأت المسرحية بنسخة بعنوان الأبواب المقفلة ثم بحثت عن نسخة أخرى فوجدت ان هناك ترجمة أخرى بعنوان جلسة سرية . واتضح لي الفارق الشاسع في الترجمة . نسخة الابواب المقفلة اكثر وضوحا ومنظمة اكثر لكن الجلسة السرية رغم سوء شكل النسخة الالكترونية المتوفرة وهناك كلمات غير واضحة إلا انها افضل بكثير في الترجمة و تركيبة الجمل توضح ما أربكته وفشلت في ايضاحه النسخة الأخرى. بس كنت بتنقل احيانا ما بين الترجمتين لما بتوه في فهم حاجة او بحس انها مش واصلة كويس بس في المجمل ترجمة جلسة سرية افضل. واتمنى ان تتم إعادة ترجمتها لان المسرحية رائعة و تستحق أن يعاد ترجمتها ونشرها في نسخة أفضل شكلا وترجمة .

" الجحيم هو الآخرون

ثلاث شخصيات ماتت . رجل وامراتان ( جارسان و أنيز واستيل ) . لم يكن يعرف أحدهم الآخر . الثلاثة التقوا واجتمعوا في غرفة في الجحيم . يشاهد كل منهم على حدة حياة معارفه واصدقائه واحبائه وأحاديثهم عنهم بعد الوفاة ، ينظر اليهم ، يستمع لهم ولا يستطيع التدخل ، لا يستطيع منعهم من الحديث او التحكم فيما يقولون ، سيصرخ كما يشاء لكن لن يسمعه أحد .

لكل منهم حكايته التي تجعله يستحق الجحيم ، هل يستحقون حقا !! . هذا ما ستعرضه لنا الشخصيات .

كل منهم ظن انه سيجد الجلاد وأدوات التعذيب تنتظره في الجحيم لكن الجحيم ليس بحاجة الى جلادين وأدوات تعذيب متعارف عليها لتنفيذ العقاب .فهناك طرق أخرى للعذاب .

" إن أى شئ ، اى شئ خير من عذاب العقل ، هذا الألم الزاحف الذي يقرض ويتسكع ويلاطف المرء ولا يؤذي بما فيه الكفاية "



لكل ��احد منا حكايته ، واخطاءه ، وحياته ،لكل منا افعاله التي قد تسئ للآخرين او يسئ بها لنفسه ولكل منا عذابه وجحيمه وجلاده الخاص . فنحن كثيرا ما نكون جلادين أنفسنا بأفكارنا ومشاعرنا تجاه أنفسنا . افكارنا تجاه الماضى او اهتمامنا الزائد بأراء الآخرين ونظرتهم لنا .

لا تستطيع ان تخنق الأفكار بيديك

لكن هناك جلادين اخرين حولنا ولا نحتاج إلى الجحيم لنراهم .
تذكرت وانا اقرأ جملة قيل انها وجدت مكتوبة على حائط مصحة نفسية "كنا بخير .. لولا الآخرون "



إن البشر غالبا لا يفعلون شيئا سوى إلقاء الاتهامات والإهانات وإصدار الاحكام على بعضهم البعض حتى أقرب الناس دون ان يعبئوا بما تفعله احكامهم وكلماتهم وتصرفاتهم بالآخرين . حتى وإن رغبت في العزلة وان لا تفعل شيئا سوى البقاء بمفردك بمعزل عن الآخرين . لا لن تستطيع ان تختلى بنفسك وبأفكارك لن يسمح لك الآخرون بذلك ، لن يهتموا برغباتك ، لن يهتموا سوى بأنفسهم .



واحيانا يكون كل مانحتاجه ان نجد حتى ولو إنسان واحد فقط يحبنا كما نحن ، يتقبل كل مابنا ، يرانا على حقيقتنا . حينها ربما يمكننا ان نقول " لقد انقذنا من الجحيم "

" اذا كانت لديك ثقة في أكون قد أنقذت "

شكرا لصديقتي نور على ترشيحها لهذه المسرحية كبداية قرائتي لسارتر . رغم انى لست من هواة قراءة المسرحيات لكن كانت تجربة جيدة واستمتعت بها واعجبتنى . وسيكون لي لقاءات اخرى مع سارتر ان شاء الله.

٢٥ / ١٠ / ٢٠٢١

[Seyed Hashemi · Rating 3 out of 5]

دیدم مروری که برای دوزخ نوشتم رو اینجا نداشته بودم. باورم نمی‌شه حدود دو سال پیش اینو خوندم.


"آیا واقعا من وجود دارم؟"


1- نمایش‌نامهٔ "دوزخ" به عنوان یکی از اولین آثار نمایشی ژان پل سارتر، در 1944 اجرا و در سال بعد منتشر شده است.
در این نمایش‌نامهٔ نمادگرایانه، رگه‌هایی از کلان ایده‌های اگزیستانسیالیستی نویسنده هويدا است.

2- اول نکته‌ای که باعث این می‌شود که نسبت به این نمایشنامه گارد بگیرم، نیت‌مندی آشکار نویسنده در نمادپردازی است. اگر دال را با قصدِ پیشین در اثر قرار بدهیم که خواننده صرفا به یک مدلول خاص برسد، هیبت اثر در دید من فرو می‌ریزد. البته این نگاه(علیه نماد بودن) را در سینما بیشتر قبول دارم تا جهان تئاتر و نمایش که بعضا تاروپود آن به بولد بودن المان‌ها است.(برای مثال فیلم The Platform 2019 را به همین علت اگزجره نمادین و شاذ بودن دوست نداشتم.)
بگذارید به نحوی دیگر موضع خودم را شفاف کنم. مثال مشهور از گریز در نمادپردازی شاذ، شاید همینگوی باشد. پیرمرد و دریا و حتی وداع با اسلحه را تماما می‌توان استعاری خواند، دریا/ماهی/تور ماهی‌گیری/جنگ/ون حمل بیمار و هزار و یک عنصر دیگر در این آثار است که می‌تواند نماد و نشانه از چیزی باشد، اما نویسنده نیامده صرفا یکسری نماد را پشت هم ردیف کند.

از زاویه‌ای دیگر: باید نمادها را کشف کرد، نه اینکه در نمادها غرق شد. وجه اساسی نماد در ادبیات، برای من، ماهیت اساطیری و رازگونه آن است. نماد وقتی برای من نماد است که به واسطه یک لحظه شبه‌روحانی به کشف و شهود برسم.
با توجه به این مختصات، نمادپردازی بولد این اثر، باب طبع همایونی نبود :)

2- در مورد مختصات فلسفه اگزیستانسیالیستی هم اطلاعات خودم پراکنده و ناقص است، هم برای شرح بیشتر آن باید با جهان سارتر بیشتر آشنا بشوم، و برای همین فعلا خیلی در شرح اگزیستانسیالیسم در آثار سارتر قلم‌فرسایی نمی‌کنم.

3- نسبت به ترجمه‌های حمید سمندریان مشکوک شده ام. یحتمل چون مترجم متقدم و قدیمی و در عین حال معروفی است، فشار اهل سانسور روی او و آثارش زیاد است، اما در ترجمهٔ دیگری که از سمندریان خوانده بودم، "باغ وحش شیشه‌ای" از تنسی ویلیامز، تغییرات و کاستی‌های مهمی در ترجمه بود و در یکی دو فقره این کم بودن‌ها به بار عاطفی و لحظه‌های اساسیِ اثر آسیب زده بود.
این ترجمه مشخص، دوزخ، را وقت نکرده ام با متن انگلیسی مقابله کنم، اما از جوانب امر می‌توان فهمید که تاحدی تلاش شده است از سد سخت سانسور با کمترین لطمات ممکن رد شود.
نام فرانسوی اثر، Huis Clos به معنای پشت درهای بسته، و ترجمه انگلیسی آن به عنوان No Exit به معنای غیرقابل خروج یا خروج ممنوع نیز معانی جالبی را به ذهن متبادر می‌کنند.

4- در ضمن پیشینه و سابقه سارتر در قبل از این نمایشنامه را نمی‌دانم، ولی از لحاظ شرح صحنه و میزان سن و بعضا حرکت‌های کاراکترها، به نظر می‌رسد سارتر در موقع نگارش این اثر خیلی تجربه نمایش نوشتن و... نداشته است. البته می‌دانم که در مورد اینکه: "آیا نویسنده باید دست کارگردان را ببندد و اغلب عناصر اثر را از پیش تعیین کند یا دست کارگردان باز باشد؟" معرکه آراست، ولی وقتی نمایشنامه‌ای این میزان نمادپردازی دارد، اما موقعیت را گم می‌کند و خواننده را با آن آشنا نمی‌کند نقط ضعف مهمی است. واقعا جا داشت توصیفاتی بیشتر از این دوزخ می‌داشتیم.

[امیر لطیفی · Rating 5 out of 5]

یکی از بهترین چیزهایی بود که در زندگیم خوندم.

مثل زمینی بود که هیچ‌جاش سقفی نداره، تنهایی و برای همیشه داره بارون می‌باره. مثل یک عصرِ همیشه تقریباً آبی و تقریباً تاریک.

پی‌نوشتی به بهانه‌ی ۵ ستاره‌ای که دادم:
من همیشه در حال خواندن فلسفه، و تاریخ، و علوم انسانی هستم. از چیزهایی که می‌خوانم لذت می‌برم و خودم را با آن‌ها تعریف می‌کنم، ولی هیچ‌وقت با خیال راحت به هیچ‌کدام از چیزهایی که می‌خوانم ۵ ستاره نمی‌دهم. داشتم با خودم فکر می‌کردم چرا به یک نمایشنامه ۵ ستاره دادم. به چیزی که تقریباً تصادفی خواندم، به ژانر و موضوعی که خودم را با آن تعریف نمی‌کنم. چطور چیزی که از خود دور می‌دانم چنین متاثرم کرد. چطور چیزی که از جنس من نیست و دوست ندارم از جنس آن باشم، چنین افسونم کرد.

به نظر می‌آید، پاسخ باید در تواناییِ چنین اثری در آزاد کردنِ تنش باشد. تنش‌هایی که عقل اراده‌گر در برابر آن، گونه‌ای دیگر عمل می‌کند. مثل حسیات، عقل اراده‌گر هم به دنبال تعامل با تنش است. ولی در نهایت فکر می‌کنم نمی‌تواند هم‌پایِ حسیات و با همان کیفیات و توانایی با آن رو در رو شود و عریانش کند. آنچه خواندم، متوسل به همان زبان و روشی‌ست که عده‌ای همچون هایدگر و نیچه برای کشف حقیقت و هستی توصیه می‌کنند. شبیه کارهای همان خدایی بود که عده‌ای معتقدند باید بیاید و به داد انسانی برسد که خدا را کشته است. چیزی بود از جنس اسطوره‌ها و افسون‌های جدیدی‌ که برای انسان مدرن تجویز می‌شود.

نمی‌خواهم این ادعا را منتفی بدانم که تنها زبان هنر است که چنین می‌تواند انسان را عریان کند، ولی همچنان معتقدم راه معرفت و حکمت از عقل می‌گذرد. هنر می‌تواند از هستیِ انسان عکس بگیرد، عکسی که اگر عقل تلاش کند بگیرد، ممکن است خود مانع دیدن آن شود. هنر برای ثبت تصویر به مدت نوردهی کوتاه‌تری نیاز دارد و می‌تواند «آنی» را ثبت کند که عقل با نیاز به نوردهی طولانی مدت ممکن است «آن» را خراب کند. به هر صورت همانطور که معقول نیست برای روبرویی با خود از هنر و هیچ ابزار دیگری غافل شویم، معقول نیست که برای تفسیر و تشخیص و تجویز نیز چنین کنیم. اگر در مواردی تصویر را هنر می‌تواند بهتر یا سریع‌تر بندازد، نباید این امکان را از او گرفت، ولی موجه نیست که حکم به ناتوانی عقل و فلسفه برای تفسیر و تشخیص و تجویز براساس چنین عکسی دهیم.

مشخصاً سعی کردم میانداری کنم و هر دو کفه‌ی ترازو را هم‌سطح نگاه داریم، ولی معتقدم در نهایت عقل باید در مقام ترازوداری بنشیند.

پی‌تر‌نوشت:
عادت دارم که هر چه می‌نویسم را مزین کنم به «به نظرم»، «فکر می‌کنم»، «شاید» و غیره. یعنی سعی می‌کنم متواضع باشم، حکم کلی ندهم، جانبداری نکنم. شاید هم با دورویی راه را برای انکار در آینده باز می‌گذارم. ولی از روزی که هایدگر خواندم، با خودم فکر می‌کنم که این رفتار «اصیل» نیست. «فکر می‌کنم» «شاید» «به نظرم»، میان اصالتِ هایدگر و رواداریِ لاک «پرتاب شده‌ام!»

[persephone · Rating 5 out of 5]

Dream blunt rotation

[Sidharth Vardhan · Rating 5 out of 5]

Two is Company, Three is Hell

Oh my sweet Satan! this is one hell of a play. This definitely is scariest vision of inferno, and the vision is just too simple:

"You re-member all we were told about the torture-chambers, the fire and brimstone, the "burning marl." Old wives' tales! There's no need for red-hot pokers. Hell is—other people!"

And who can be better torturer than brains behind holocausts and Abu-Gharibs?

“As for me, I am mean: that means that I need the suffering of others to exist. A flame. A flame in their hearts. When I am all alone, I am extinguished.”

Just as even the bigesst loners among us need some sort of company every once in a while, each one of us need some time alone, all by oneself. The three characters of the play are struck in a locked room where lights never go off and there is no question of sleeping. The dis-likable nature of these people, the uncertainty as to what punishments are to follow and visions of what is being said about them in their absence (after their death) is enough to create a tension that leads to differences between them, making them each other's nemesis. But what would you do if you have to live, okay correction, stay forever with two of your foes and none of you can kill each other?

You may argue that it is their inability to co-operate which created lead to those quarrels but really, being constantly seen by each other means that sooner or later you should find something to fight about - and, unlike while living, once you started fighting you can't have a moment alone or listen to music or something to calm down. The only item left in the place is a pen-knife, which is useless except to ensure that these people know how they hate each other by trying to stab each-other. Perfect. Forget Biblical authors, forget Hindu pundits, forget old wives, forget John Krammer, forget Dante; Devil himself needs to take lectures from Sartre.

Also one can't help but love the way Sartre keeps things simple whether it is time moving faster in hell (thus cutting drama to one scene) or fact that visions from Earth are narrated by character in question (instead of showing actual scenes - limiting play to only four characters and a single place). Genuis!

P. S. Now I know from where they got the idea for 'Big Brother'.

[Manny · Rating 4 out of 5]

We created a multimodal LARA version of Sartre's Huis clos, and as part of doing that we ended up composing a new English translation of the play. Since it was sitting there we couldn't resist the temptation to do a LARA version of the English translation. We've just posted the result here. Go take a look if you're curious! Among other things, you can read or listen to the English and then mouseover a pencil icon to see the original French text; so, if your French is uncertain, this gives you a cheap and easy way to be able to claim that you've read Sartre in the original. Don't worry, we won't tell anyone you cheated.

I could talk about how much fun the process was. It feels pretty cool to produce your own online play, and despite the fact that all the lines were recorded separately they came together remarkably well. I could talk about the many difficult translation decisions we needed to make. But I've come round to feeling that the real point of doing this kind of exercise is that it forces you to think unusually carefully about the text itself. You look at every word many times, and you give it the kind of attention you hardly ever give to something you're reading. I thought about the language, which is brilliant; alas, our translation, as usual, does not do it justice. I looked around to find various things which seemed like they'd influenced the way Sartre developed Huis clos. All of that was interesting too. But after a while, the details started to recede and I was left with the big question. Sartre was a philosopher. This is one of his most famous works, and it's usually described as a work of philosophy. Why, exactly?

In the play, three people have ended up sharing a room in Hell. They wonder at first if they'll be put into vats of boiling oil and prodded by demons with pitchforks, but they soon realise that this is unnecessary. They can inflict more pain just by talking to each other, indeed just by thinking about each other, than anyone could by physical violence. They have trouble believing it. Why should it be so painful just to know that someone's thinking about you in the wrong way? But the play is arranged so that it becomes completely credible. You look at what's happening between the characters, and you think: yes, of course. This is how it works. People have made me feel that bad, just by thinking about me. It's true. I know it from my own experience.

But how does it work? What does this tell us about the way our minds are constructed? As usual with philosophical questions, I don't have an answer. But it's strange that we don't think more about the question Sartre is asking here.

[Saleh MoonWalker · Rating 3 out of 5]

خروجی نیست...

کوچولوی من، ما در جهنم هستیم. هرگز اشتباهی در کار نیست و هرگز مردم را برای هیچ و پوچ به دوزخ نمی کنند...


نمایشنامه خوبی بود. سارتر نشان داد که چگونه مردم، جهنمِ یکدیگر هستند.


گارسَن : ... عجب شوخی ای! نیازی به سیخ نیست: جهنم، همان دیگران است.

[Harun Ahmed · Rating 5 out of 5]

"hell is other people"

সাধাসিধা,বিশেষত্বহীন একটা ঘর। এই ঘরে মৃত্যুর পর বসতি গেড়েছে দুই নারী আর এক নর। এই ঘরকে আর যা-ই হোক, নরক ভাবা যায় না। অথচ জায়গাটা সত্যিই নরক। কীভাবে? নরক বলতে তো চোখের সামনে ভেসে ওঠে এমন একটা জায়গার কথা পাপীদের আর্তচিৎকারে যেখানে আকাশ বাতাস ভারী, জ্বলন্ত আগুন আর বিভীষিকাই যেখানে সত্য, পুঁজ আর রক্ত যেখানে খাবার। সার্ত্রের জ্বলন্ত রৌরবহীন জায়গাটার তাহলে বিশেষত্ব কী?

১.আমরা, বেশিরভাগ মানুষ, বেঁচে থাকি মূলত অন্যের অনুমোদনের ওপর নির্ভর করে। নিজের বাহ্যিক সজ্জা, কাজ, কথা থেকে শুরু করে অন্যেরা আমাদের কীভাবে দেখছে তা সব জায়গাতেই সবচেয়ে গুরুত্ব বহন করে। নিজেরা নিজেদের কীভাবে দেখছি তার চেয়ে অন্যরা আমাদের কীভাবে দেখছে সেটাই বড় হয়ে দাঁড়ায়।

২.পৃথিবীর সিংহভাগ মানুষ অমেরুদণ্ডী। তারা অন্যায়ের প্রতিবাদ করতে পারে না, পদে পদে নিজেরাও পাপ আর অন্যায়ের সাথে জড়িয়ে যায়। আমরা নিজেদের ভুলগুলো, নিজেদের কমতিগুলো ভুলে থাকতে চাই। নিজের কোনো দোষ ঢাকতে মনগড়া ব্যাখ্যা দাঁড় করিয়ে প্রাণপণে বিশ্বাস করতে চাই (এবং সফলও হই।)

অন্যের অনুমোদন আর আত্মপ্ররোচনা আমাদের "সুস্থ" জীবনের জন্য আবশ্যক। কেমন হবে যদি অন্যেরা আপনার কোনো কথা বা কাজ অনুমোদন না করে? নিজের যে ক্ষত ও পচন আপনি লোকচক্ষুর আড়ালে রাখতে চান, নিজের যে বীভৎস চেহারা আপনি সিলগালা করে রাখতে চান, নিজের যে পাপবোধ আপনাকে ভেতরে ভেতরে কুরে কুরে খেতে চায়, নিজের যে অপরাধ আপনি নিজেই ভুলে থাকতে চান প্রাণপণে - কেমন হবে নিজের সেই আত্মপ্ররোচনার কথা কেউ যদি ক্ষণে ক্ষণে আপনাকে মনে করিয়ে দিতে থাকে? অন্যের অনুমোদনহীন সেই জায়গাটাই নরক, নিজের আসল কদর্য রূপ যেখানে এক মুহূর্তের জন্যও ভুলতে পারা যায় না সেই জায়গাটাই নরক আর সেখানে আপনি বন্দী। অনন্তকাল ধরে বন্দী, বিরতিহীনভাবে বন্দী, ক্ষমাহীনভাবে বন্দী। সেই নরকে আটকা পড়তে কেমন লাগবে ভাবেন তো একবার!!

[Sajjad · Rating 4 out of 5]

جهنم واقعی دیگرانن، جهنم شما هستید.
عجب نمایشنامه ای، تصورش هم زجر آور بود.

طبق وعده های ادیان، جهنم جایی است با سرب داغ و شکنجه‌های جسمی ولی چی میشه اگر این شکنجه و عذاب فکری و روانی باشه
تصور کنید محکوم به بودن در یک اتاق در بسته همراه با چند نفر دیگه تا ابد باشید. هیچ وقت نمی‌تونید بخوابید، اشکی بر صورت جاری نمیشه و هیچ آینه ای نیست که چهره تون در اون منعکس بشه و همواره گناهان و کمبود هایی که در زندگی داشتید توسط دیگران به رخ کشیده بشه و عملا جلاد های ذهنی یک‌دیگر باشید و به مرحله ای برسه که متوجه میشی اون سرب مذاب و زنجیر های داغ قابل تحمل تر از این جهنم و دوزخ فکری هستش.

[Gary Inbinder · Rating 5 out of 5]

L'enfer, c'est les autres" or "Hell is other people. Imagine being locked in a small room for eternity with a group of people you don't like and/or who don't like you. Is that hell? Maybe. It certainly wouldn't be fun. But there's more to it than that. Do we exist without other people? Do they objectify us? Do they define us? Are we just characters in someone else's play? At least it's a point of departure for a discussion.

[তানজীম রহমান · Rating 5 out of 5]

নিঃসন্দেহে ‘নো এক্সিট’ হচ্ছে সার্ত্রের মাস্টারপিস, ‘নজিয়া’ নয়।

খুঁটিনাটিতে যাওয়ার আগে দুটো কথা বলে নেওয়া ভালো। প্রথমতঃ আমি ফিকশনের ক্ষেত্রে নো এক্সিটকে সার্ত্রের সেরা কাজ হিসেবে ধরছি, প্রবন্ধের ক্ষেত্রে নয়। তার ‘এক্সিসটেনশিয়ালিজম ইজ আ হিউম্যানিজম’ আমার পড়া অসাধারণ প্রবন্ধের তালিকায় প্রথম তিনের মধ্যে থাকবে।
দ্বিতীয়তঃ ‘সার্ত্রে’ তার নামের সঠিক উচ্চারণ নয়। কিন্তু ফরাসি শব্দ সঠিক উচ্চারণে বাংলায় লিখলে তা বিচিত্র, হাস্যকর এবং অপরিচিত দেখায়। তাই আপাতত পরিচিত বানানে থাকছি।

এবার আসি গল্পের কথায়।

সার্ত্রের মতো অস্তিত্ববাদীরা একটা চমৎকার কাজ করেছেন। মানুষের মনের ভেতরটা দেখতে কেমন, সেটা বোঝার জন্য বেশ স্পষ্ট একটা ম্যাপ তৈরি করেছেন। পুরোটা যে অস্তিত্ববাদীদের তৈরি করা তা বললে ভুল হবে অবশ্য—হাসার্ল আর হেইডেগারের মতো ফেনোমেনোলজিস্টরা প্রথম এই ম্যাপ আঁকার পদ্ধতি ভেবে বের করেন। তবে অস্তিত্ববাদীরা সেই পদ্ধতি ব্যবহার করেন আরও দক্ষ, সাহসী হাতে।

তাদের ম্যাপ অনুযায়ী, মানুষের মনের একদম মাঝখানে হচ্ছে ‘সেল্ফ’, বা সে নিজে। যেভাবে আমরা নিজেরা নিজেদের কল্পনা করি আরকী। আর আমাদের ঘিরে রেখেছে ‘আদার্স’, বা অন্যরা। এই অন্যরা কেমন, তা নিয়ে আমাদের মনে অনেকরকম তথ্য জমা আছে। প্রত্যেককে নিয়ে আছে একটা আলাদা প্রোফাইল। যেমন ‘মা’—মা আমাকে ভালোবাসে, ছোটোবেলায় পড়ালেখা করার জন্য তাড়া দিতো, এখন ভাবে আমি একটু অগোছালো, কিন্তু মানুষ খারাপ না। বা ‘বন্ধু’—আমার বন্ধুর সাথে পরিচয় হয়েছিলো ইউনিভার্সিটিতে, সে একটা রক ব্যান্ডে ড্রামস বাজাতো, এখন আগের তুলনায় শান্ত হয়ে গেছে—ইত্যাদি।

কথা হচ্ছে: আমাদের মনে যেমন এই ‘অন্য’দের প্রোফাইল আছে, আমাদের প্রোফাইলও আছে তাদের মনে। আমার মা আমাকে কী মনে করে, বন্ধুরা কেন আমাকে পছন্দ করে, বা আদৌ করে কিনা, এসব চিন্তা আমি নিজেকে যেভাবে দেখি সেটা বদলে দিতে পারে। যদি অন্য সবাই মনে করে আমি খারাপ, তাহলে কি নিজেকে ভালো মানুষ হিসেবে দাবি করতে পারি? আমি নিজেকে সাহসী মনে করি, কিন্তু অন্য কেউ যদি সেটা স্বীকার না করে তাহলে কি আমি আসলেই সাহসী? হয়তো আমি নিজেকে যা ভাবি আর যেমন আচরণ করি, সে দুইয়ে মিল নেই।

এই যে এই চ��ন্তাটা—আমি আসলে কেমন, তা অন্যরা ঠিক করে দিতে পারে—এই চিন্তাটাই হচ্ছে নরক। এই চিন্তার আগুনে আমরা জ্বলেপুড়ে মরি প্রতিদিন। নিজেকে সবসময় বিচার করতে থাকি অন্যের মানদণ্ডে। নিজের সংজ্ঞা অন্যের হাতে লেখাই। তারা যেমন ভাবে আমাকে, আমি কি সত্যি তেমন?—প্রশ্ন করতে করতে নিজের অজান্তেই তাদের এক্সপেকটেশন অনুযায়ী নিজেকে সাজাতে থাকি। ‘লোকে কী বলবে’ খুবই শক্তিশালী বিষ।

নো এক্সিট হচ্ছে এ চি���্তার ভিত্তিতে লেখা একটা নাটক। মাত্র তিনজন চরিত্র এখানে (শুরুতে এক্সপোজিশন দেওয়ার জন্য আরেকজন থাকে, তবে তাকে ধরছি না)। এই তিনজন একটা ছিমছাম, সাজানো-গোছানো ঘরে থাকতে এসেছে। ঘরটা হচ্ছে নরক।
কিন্তু এই নরকে শয়তান নেই, আগুন নেই, কাঁটাগাছ নেই। শুধু আছে এই তিনজন মানুষ। চিরকাল তারা এখানেই থাকবে। একে-অপরকে চিনবে। আর নিজের সংজ্ঞা অন্যদের দিয়ে লেখাবে। এভাবেই শুরু হবে ভয়ংকরতম অত্যাচার। ‘সেল্ফ’-এর ওপর ‘আদার্স’-এর অত্যাচার।

খুবই সংক্ষিপ্ত নাটক নো এক্সিট। কিন্তু প্রত্যেকটা চরিত্র মনে রাখার মতো। সবকিছুর এখানে একটা উদ্দেশ্য আছে, সবকিছুর নির্দিষ্ট অর্থ আছে। একটা শব্দ, একটা দৃশ্যও ফেলে দেওয়ার মতো নয়। দারুণ স্টোরিটেলিং ইকোনমি। এবং ঠিক সেখানে যেয়েই গল্পটা শেষ হয়, যেখানে হওয়ার কথা।

সব মিলিয়ে দারুণ। যারা সাধারণত চিত্রনাট্য পড়েন না, তাদেরকে অবশ্যই নো এক্সিট পড়তে অনুরোধ করব। ছোটো, দ্রুত এবং সহজবোধ্য এই নাটক চিত্রনাট্য পড়ার অভ্যাসের চমৎকার একটা শুরু হিসেবে ধরা যেতে পারে।

[Saman · Rating 4 out of 5]

پس اینجا جهنمه. هیچ وقت باور نمی‌کردم. یادتونه که چه حرف‌هایی درباره‌ی جهنم می‌زدن؟ جهنم پر از آتیش، شلاق‌های سیمی… گرزهای داغ… چقدر مضحکه! به وسایل شکنجه هم احتیاجی نیست. جهنم دیگرانن. جهنم شما هستین..

سه نفر پس از مرگشون وارد اتاقی میشند و در ادامه متوجه می‌شیم اینجا جهنمه. جهنم توصیف شده در این اتاق با باورهای ما فرق داره و خبری از روغن داغ و شکنجه و جلاد نیست.بلکه مسائل دیگه ای هست که جهنم رو تشکیل داده و اتفاقا خیلی بدترم هست چون شخصیت های داخل اتاق به جایی می‍رسند که آرزوی شکنجه جسمی می‌کنند تا این شکنجه فکری که درگیرش شدند. حرف اصلی سارتر در این نمایشنامه اینه که : جهنم دیگرانن... بله جهنم دیگرانن ولی به صورت مشروط .اگر مثل شخصیت گارسن تنها چیزی که آرومت بکنه تایید و نظر دیگران باشه.برداشت من از این نمایشنامه این بود آدمی باید خودش رو از شر نگاه و تایید دیگران تا حد توان نجات بده تا بتونه با آرامش زندگی کنه. اساس فکری گارسن تایید دیگران بود و زندگی‌اش یه جورایی وابسته به نظرات دیگران و این براش جهنم بود.واقعا هم زندگی تحت تاثیر نظرات آدمیان و خم شدن و کم آوردن زیر نگاه های قضاوت گر ملامت گر بی شباهت از دوزخ نیست. از آنجایی که تغییر نگاه دیگران کاری است بس هزینه بر و بعضا بی نتیجه، بهتره انسان روی خودش کار کنه تا در برابر سیل قضاوت ها و نظرات دیگران ساحل امنی براش خودش بسازه.

جهنم به تصویر کشیده شده در این نمایشنامه همانطور که بالا گفتم، با تصور عمومی تفاوت داره.انسان ها مجبور به دیدن همدیگه هستند.انسانها در نبود آینه، آینه همدیگر میشند و به توصیف و توضیح و قضاوت همدیگه می‌پردازند. خبری از خواب نیست و همیشه چراغی روشنه..اما یک ویژگی دیگه جهنم ساخته سارتر در این نمایشنامه داشت که عجیب دردناک بود.جایی که تاکید میکرد اینجا میشه گریه کرد، اما اشکی ریخته نمیشه. و امان از گریه بدون اشک که بدجوری دردناکه.... خدایا رحم کن بر کسی که سرمایه‌اش امید به تو و سلاحش گریه است(فرازی از دعای کمیل)...

[Petra X · Rating 5 out of 5]

One day, aged nearly 16 I was an observant, Orthodox Jew. I enjoyed the ritual, I enjoyed the scholarship, I submerged myself in the study of Rashi, the Ramban, Talmud and Torah and boys. Then I read Iron in the Soul and the next day I had started to think for myself. I've been an existentialist ever since. Still a tribal Jew though, and I still like boys.

[°•.Melina°•. · Rating 5 out of 5]

🟤پروژه‌ی آخر ترم "تحلیل نمایشنامه‌"ی ترم چهارم در باب دوزخ ژان پل سارتر:

مقدمه و خلاصه:
دوزخ از آثار برجسته ژان پل سارتر است که در سال 1944 منتشر شده. این نمایشنامه از ابتدا تا آخر در یک فضای محدود و بسته در یک اتاق اتفاق می‌افتد و به بررسی مفاهیم اگزیستانسیالیسم یا هستی‌شناسی می پردازد. در این اثر سه شخصیت اصلی به نام‌های گارسن، اینس و استلا، بعد از مرگشان در یک اتاق محصور میفتند و یکی یکی با هم مواجه می‌شوند و گویی از ابتدا می دانسته اند که قرار است با همدیگر در آن فضا محصور بمانند. اما آنها تصور می‌کردند که در این مکان به نوعی مجازات جسمی دچار خواهند شد ولی به تدریج متوجه می‌شوند که «دوزخ»ای که در آن قرار دارند در حقیقت همان فضا و ارتباط بین خودشان است(هیچ یک با هم نم سازند و یک جورهایی مدم به مشکلات و احساسات کختلف بر می خورند.) به طور کلی سارتر با این اثر می‌خواهد نشان دهد که انسان‌ها در زندگی خود به انتخاب‌هایشان به خصوص انتخاب کردن روابط و اعمالشان وابسته‌اند و عواقب اعمال خود را تا به آخر به دوش می‌کشند. اما نه لزوما جسمی بلکه صد در صد روانی..
این اثر هم بازتابی از فلسفه ی خود سارتر است و هم نقدی بر اخلاقیات آدمها و سبک زندگی هایشان. همچنین هر مبحثی که شخصیت ها می کنند با توجه به شرایطی که دارند بر می گردد مسئله ی آزادی، مسئولیت و هویت دارد. این نمایشنامه -یک جورهایی برخلاف ایبسن- بر فردیت تاکید دارد که معتقد است انسان اول و آخر متشکل از انتخاب هایش است و تا ابد اسیر آنهاست.(اگزیستانسیالیسم) انتخاب ها یک شدنی از ما می سازند که آن شدن ها منتهی می شوند به معنای زندگی و مسئولیت هایی که دربر می گیرد.

اگزیستانسیالیسم:
در ابتدا نگاه کوتاهی به فلسفه ی اگزیستانسیالیسم می اندازیم. اگزیستانسیالیست ها به دو دسته ی خداباور و خداناباور تقسیم می شوند.(که سارتر از دسته دوم است.) خداباور ها بر این عقیده اند که انسان از ابتدا فطرتی دارد که بر اساس آن عمل می کند و از "هستی" تبدیل به "شونده" می شود. اما خدانابور ها بر این عقیده اند که آن ذات و ارزش را هم خود انسانها با توجه به تجربیات و انتخاب های خودشان به دست می آورند. می توانند هر راهی را که می خواهند انتخاب کنند اما وقتی که انتخاب کردند دیگر راه بازگشتی ندارند(دوزخی ابدی)
اما به هر حال هر دو بر این عقیده اند که انسان در ابتدا چیزی نیست و در طول مسیر چیزی می شود. زندگی فرآیند به وجود آمدن و به وجود آوردن است و ما هرگز نمی توانیم دست از ایجاد یا جستجوی معنا باشیم. برای اینکه کسی شویم باید معنایی پیدا کنیم و پس از آن دیگر راهی برای شانه خالی کردن از مسئولیت هایی که ایجاب می کند نیست.

نگاه و تائید دیگران:
اما این فرآیند من شدن و معنای وجود داشتنمان یک نفره نیست. چرا که ما با دیگران و برای دیگران زندگی می کنیم. در کنار هستی ما هستنده ی دیگری وجود دارد که اتفاقا قبل از هرچیزی آنهارا می شناسیم و حتی خودمان را هم از طریق نگاه دیگران می شناسیم.
اهمیتی که سه تا شخصیت ما به طرز برداشت و نگاه یکدیگر می دادند را به خاطر بیاوریم. به خصوص که می خواست تنها باشد اما وقتی تنها نبود دیگ نمی توانست آنها را نادیده بگیرد. مدام می گفت دیگر صحبت نکنیم اما نمی شود جلوی دهن هستنده های دیگر را گرفت. و گرچه آنها را تازه دیده بود و برایش نباید اهمیتی می داشتند اما بارها معذرت خواهی و بحث و احساسات دوستانه و دشمنانه و شهوتانه به میان کشیده شد. و این دالی است بر این که انسان نمی تواند ببیند و دیده نشود مگرنه به شیئ بدل م شود. نمی تواند وقتی زیر نگاه دیگران است حال خوب یا بدی برایش ایجاد نشود. برای همین هم هست که به طور کلی و ذاتی حال انسان به تائید یا تکذیب از سوی دیگران تغییر می کند.
و حتی دیالوگی که اینجا داریم:

"استل: عزیزم به من نگاه کن. چه اهمیتی داره که روی زمین درباره ی تو چی فکر می کنن؟ فراموشش کن. همه ی آدمای روی زمین هم می میرن. اصلا چه اهمیتی داره که درباره ی تو چی فکر می کنن.
گارسن: اونا فراموشم نمی کنن. بله زمینی ها می میرن، ولی عده ی دیگه ای می آن که از سرنوشت من کاملا باخبرن."

همینطور که میبینید گارسن حتی بعد از مرگ هم فکرش پیش این مانده که زمینی ها سرنوشتش را می دانند. بااینکه دیگر دیده نمی شود، زمانی و روزی دیده شده و به همان شکل باقی مانده. انسانها هنوز هم می توانند سرنوشتی را که از او به یاد دارند را قضاوت کنند. و این بار قضیه حتی بدتر است: او می تواند آنها را بشنود اما آنها نمی توانند او را، دفاع کردنش و حتی خودش را ببینند و این بار ها به کنار پنجره رفتن شخصیت ها را توجیه می کند.

پنجره:
پنجره ای تصورا دایره ای شکل در اتاق صحنه ی ما وجود دارد که از آن شخصیت ها می توانند تفاقات زمین را تماشا کنند. خانواده هایشان را از خاکسپاری هایشان گرفته تا اتفاقات بعد را می بینند چرا که زمان در زمین حالا رو دور تند برای آنها می گذرد و به تماشا گذاشته می شود.
این پنجره دو منظور را می رساند. یکی اینکه چقدر زود در زمین فراموش می شوند و دوم اینکه این فراموش شدن و "نیستی" را به عینه ببینند و همچو دوزخی زجر بکشند. دوزخ جایی نیست که جسما عذاب بکشیم بلکه فراموش شدن، نیست شدن و چیزی نبودن است.

آینه:
یکی دیگر از سمبل های مهم داستان آینه است. شخصیت ها کلافه و در تلاطم داشتن آینه هستند اما هربار به یاد می آورند که آِینه ای وجود ندارد و به بحثشان بر می گردند. این همان رنج و دورخ به خود نگاه نکردن و مدام توضیح دادن خودبه دیگران و توصیف کردن آنها به خودشان است. پس از عمری در آینه نگاه کردن حالا جهنم حایی است که دیگر خودت را هم نمی شناسی شاید چون زمانی که می توانستی بشناسی وقتت را به کلی هدر داده ای و هیچ چیز نشدی و حالا آینه ای برای چیزهای تو وجود ندارد.

نتیجه گیری:
پس از خوانش این نمایشنامه آدم فقط به یک چیز می تواند فکر کند و آن دوزخی است که سارتر برای ما به تصویر کشیده. مبل هایی رنگی و مجسمه ای که وسط اتاق نگاهت می کند و پنجره ای رو به اعمال گذشته و آدم هایی که ما مدام آنها را نگاه می کنیم و نشان می دهیم و تحمل می کنیم.
جهنم آنجایی است که درک نشوی و مدام خودت را به دو تا غریبه ای که به اجبار با آنها در یک جا، یک فضا، یک عمر افتاده ای توضیح بدهی. جهنم آنجایی است که آینه ای ندارد و تو مدام از توضیح و نگاه دیگران خودت را می شناسی. جهنم آنجاییست که آدم ها راست دروغ، عاشق و دشمن آینه ی یکدیگر با��ند. آنجایی که فعل باشد و ما فاعل نباشیم، کاری از دستمان بر نیاید و امکان ها را محقر نکنیم و بی هیچ عمل و شدنی از دنیا برویم.


🟤ریویوی بعد از خواندن کتاب در گودریدز:

بعد از خوندنش مدام دارم فکر میکنم:
"جهنم و بهشتِ" آدمها، آدمهان.

«استل: عزیزم به من نگاه کن. چه اهمیتی داره که روی زمین درباره‌ی تو چی فکر میکنن؟ فراموشش کن. همه‌ی آدمای رو زمین هم می‌میرن. اصلا چه اهمیتی داره که درباره‌ی تو چی فکر میکنن.
گارسِن: اونا فراموشم نمیکنن. بله زمینی‌ها می‌میرن، ولی عده‌ای دیگه‌ای میان که از سرنوشت من کاملا باخبرن.
استل: گارسن! تو خیلی فکر میکنی.»

از بهترین نمایشنامه‌هایی که امسال خوندم، و آغاز مطالعه‌ام از سارتر. بی‌نظیر بود. ایده، کانسپت، دیالوگ‌ها و باز هم ایده.
ریویوی دوستان رو که میخونم برای بار هزارم در روز بهم ثابت میشه بعد از ده یازده سال کتاب خوندن هنوز هیچی نمیدونم و نگاهم باید باز و باز و باز تر باشه. از خودم توقع دارم که معنا و مفهوم اینهارو بدون ریویو و نقد خوندن خودم به دست بیارم اما لعنتی ادبیات سیاه‌چاله‌ی تاریکیه بدون شمعی تو دستمون جز چشمامون.
ولی خب حداقل با خوندن اونها میتونم دست خالی سر کلاس نرم و حرفی داشته باشم.

این مفهوم عمیقی که سارتر فقط تو ۵۰ صفحه جاری کرد، که جهنم همون دیگرانه جهنم نگاه دیگرانه جهنم اصلا لزومی نداره آتش‌ باشه با شلاق و جگرسوزی...و من میگم جهنم و بهشتِ انسانها، همدیگه‌ان. ما دلخوشی و عذابی نداریم، جز "دیگری".
دلم‌ میخواست بدونم اقتباسی از این کتاب وجود داره؟
که اسمش بجای دوزخ بهشت باشه.
و آدمهای غریبه به شدت و به راحتی هم رو خوشحال و خوشبخت میکنن.
شاید این از اون سمت و سویِ روشنِ خوش‌بینِ وجودم میاد، بااجازه و برخلاف آقای سارتر.
اما بنظرم نمیشه فقط سیاه نگاه کرد.
اگر "دیگری" جهنم و عذاب ماست، بهشتمون هم از همونجاست.
چون تا اینجا، تا این ۲۱ سال، به من چیزی جز این ثابت نشده که انسان هرچقدر هم به دنبال دنیا و دارایی و دانایی بره، در نهایت در انتهای شب در انتهای جوانی در انتهای پیری در انتهای ناامیدی، دلش یه آغوشِ دیگه‌ میخواد. آغوش خیلی کلمه‌ی قشنگیه نه؟ چون ما به تنهایی آغوشی نداریم و فقط با دیگری بهش میرسیم.
همونطور که ممکنه به تنهایی دوزخی حس نکنیم.

یجورایی حسودیم میشه که من ننوشتمش.
حتما بخونیدش حتی اگر تجربه‌ی اولتون از نمایشنامه‌س، ۵۰ صفحه بیشتر نیست.

یک ساعت دیگه کلاس تحلیل نمایشنامه‌م در همین باب شروع میشه و اگر تونستم جمع بندی‌ای ازش بکنم، میام مینویسمش.

خوانش کتاب: آذر ۱۴۰۳
پروژه: دی ۱۴۰۲
.

[jay · Rating 2 out of 5]

hell truly is other people, but especially those three

[Flo · Rating 5 out of 5]

So this is hell. I'd never have believed it. You remember all we were told about the torture-chambers, the fire and brimstone, the "burning marl." Old wives' tales! There's no need for red-hot pokers. Hell is—other people!

Feb 24, 20

[Roula · Rating 5 out of 5]

5++++

Το σκηνικο:ενα σαλονι σε στυλ δευτερης αυτοκρατοριας.3 καναπεδες και ενα τζακι πανω στο οποιο βρισκεται ενας μπρουτζινος μπουστος.
Οι πρωταγωνιστες: δυο γυναικες και ενας αντρας.
Αυτο ειναι η κολαση για τον Σαρτρ.ουτε καζανια, ουτε φωτιες, ουτε "δημιοι".δε θα πω αλλα για αυτο το μικρο(ΜΟΝΟ σε εκταση) θεατρικο εργο του μεγιστου Σαρτρ γιατι ετσι θα αφαιρεσω απο τη μαγεια του , γιατι μονο ενα μαγικο εργο μπορει να σε κανει να νιωσεις μεσα σε λιγες σελιδες ακριβως το συναισθημα του να βρίσκεσαι στην κολαση.θα παραθεσω καλυτερα ενα αντιπροσωπευτικο κομματι του εργου:

ΙΝΕΣ:Δεν υπαρχουν σωματικα βασανιστηρια , ετσι δεν ειναι? Κι ομως ειμαστε στην κολαση.και δεν προκειται να ρθει κανενας αλλος.κανενας.θα μεινουμε μονοι και οι τρεις μαζι ως την αιωνιοτητα.ετσι δεν ειναι?καποιος ομως λειπει απο δω μεσα.ο δημιος.....ε λοιπον εκαναν οικονομια στο προσωπικο.αυτο ειναι ολο.οι πελατες θα εξυπηρετουνται μονοι τους οπως στα αυτοματα εστιατορια.....
ο δημιος ειναι ο καθενας απο μας για τους αλλους δυο.


Ή αλλιως , "L'enfer c'est les autres."

[Manny · Rating 5 out of 5]

We are proud to present our second LARA play. As with the first one, the full French text is available in online multimedia form. You'll find it here; please use Chrome or Firefox, other browsers are not yet well supported. You can play each scene as a single piece of audio using the audio control at the top of the page, and you can also play individual sentences by clicking on the speaker icons. There are English translations at both the sentence and word level. Hover over a pencil icon to see a sentence translation, hover over words to see them translated in context. Clicking on a word shows you a concordance of other places it appears.

I had not looked at Huis clos for ages, but in the course of doing this project I must have read every line half a dozen times, and I became intimately familiar with the text. It is an exceptionally unpleasant piece of work, and the more you examine it the more unpleasant it becomes. The characters are unpleasant, their interactions with each other are unpleasant, the background, when you start looking at it, is unpleasant. It's hard not to think that Garcin, Inès and Estelle are inspired by the notorious ménage à trois between Sartre, de Beauvoir and Olga Kosakiewicz, which has been written up ad infinitum (L'Invitée, L'Âge de raison, La Force de l'âge, etc); of the different versions, this is the one I like best. All the details have been changed, but psychologically it comes across as raw and honest. The three characters carry out their endless death spiral, finding ever more horrible ways to inflict pain on each other, and there is no way to get out: it is indeed Hell. The language is excellent, taut and economical. It's a fantastic piece of theatre.

I thought the cast turned in some fine performances! But if you're a francophone and feel you can do better, it will take us half an hour to set things up so that you can create your own audio version using our online recording tool. Please get in touch if that sounds like a fun way to spend a couple of evenings, it'll be a pleasure to help.
__________________________
[Update, Jul 22 2021]

Rereading Proust's Sodome et Gomorrhe, I'm struck by a number of phrases that also occur prominently in Huis clos. During the sequence at la Raspelière, we see a bronze by Barbedienne and Brichot wonders about the origins of the phrase bête comme choux; then close to the end, there's a long passage where M. de Charlus repeatedly mentions la rue des Blancs-Manteaux. As Auric Goldfinger says, once is happenstance, twice is coincidence, three times is enemy action.

Is Sartre intentionally referencing this book, and if so why? A theory suggests itself to me. Many people think you should read Proust with some of the genders reversed: Albertine is really Albert, and the narrator's obsessive and rather odd fear that his girlfriend is secretly lesbian is really the much more reasonable fear that his boyfriend is secretly straight.

Well, if you read Huis clos so that Inès is the central character, one does see parallels. She's in Hell because she has to spend eternity watching the woman she fell in love with at first sight shamelessly throwing herself at a shallow and unpleasant person whose only advantage, alas decisive, is that he's a man...
__________________________
[Update, Aug 9 2022]

Halfway through La Prisonnière, the fifth volume of Proust, I find another bronze by Barbedienne, this time exemplifying the emptiness and falseness of Marcel's relationship with Albertine: he thinks the piece is terrible, but because she likes it he reluctantly keeps it in his house. And the dominant theme of the whole book is the endless torture inflicted on the narrator by his jealousy over Albertine's (possibly imaginary) lesbian relationships.

Surely Sartre must be referencing Proust? But a quick search reveals surprisingly little.

[Vipassana · Rating 4 out of 5]

Hell is other people!

That statement is beyond doubt the most famous of Satre's. However, it is only after one is acquainted with No Exit does one realise how grossly misinterpreted that statement is. In the context of this play, the statement is not misanthropic. It highlights a symptom of the condition that is life. Perhaps this quote, where Estelle peers into the eyes of Inez for the lack of a mirror, characterizes Satre's iconic quote better.

Your scare me rather. My reflection in the glass never did that; of course, I knew it so well. Like something I had tamed...I'm going to smile, and my smile will sink down into your pupils, and heaven knows what it will become.

We see ourselves as a reflection of the perception of others. Often we cultivate the face that we present to them as well. Yet, the other people don't receive this image as we present it. The brush of a few layers, and see what we fear of ourselves. The denial of that moment is strong. It makes one defensive. But how long can you defend your self? It is absolute hell to live with one's guard up all the time. Though if one were to go through such a situation, I wonder how long it would last. It would appear pointless to go on forever. Does the will to hold up a crumbling mask last for long? "A man is what he wills himself to be", as Garcin says.

As a little thought experiment, I wonder what happens in this hell beyond the limits of this story. The end leads me to believe it might not be that hellish after all.

This is the first piece of Satre's that I have read. Due to several reasons, I did not expect to enjoy his work much. After reading this play, I look forward to them.

[mai ahmd · Rating 5 out of 5]

مسرحية فلسفية وجودية تشكل وجهة نظر سارتر عن الآخر
الآخر الذي نعيش معه ونحسب له كل الحسابات إما حبا خوفا أو احتراما
أو ربما أسبابا أخرى .. سارتر يرى أن وجود الإنسان مرتبط بالآخر
لكن تلك العلاقات دائما ما يشوبها الخوف والحذر والتوجس
تدور أحداث المسرحية في إحدى غرف جهنم حيث يلقى بها ثلاثة أشخاص
لا يعرفون بعضهم البعض ليعيشوا عالم الآخر دون القدرة على الفرار منه
هذه المسرحية ذات فكرة مجنونة نوعا ما خاصة في إطلالة شخصياتها على ما يحدث في الأرض بعد الموت
وفي مواجهة بين شخوصها
ثلاثة أشخاص لا يعرفون بعضهم البعض إنما إرتبطت نهايتهم بشكل عشوائي كالغرف التي يجمع فيها الطلاب لمشاهدة عرض ما دون أي رابط يجمعهم سوى إنهم في مدرسة واحدة
هل سيكون مصيرهم التآلف أم إنهم سيختلفون وإلى أي مدى سيصل وهل لديهم القدرة على تحمل الآخر مهما بلغ هذا الفارق !!
المسرحية تنتهي بالعبارة المشهورة التي قال فيها سارتر الآخرون هم الجحيم
في النهاية يطل بنا سارتر على حياة تجبرنا على أن نسمح بتدخلاتهم والتي قد تقلبها الى جحيم وهذه هي الحقيقة المؤلمة للأسف
هذه المسرحية من الممكن إنهائها في وقت قصير لقلة صفحاتها ولإعتمادها على الحوار
والذي من خلاله فقط تستطيع أن تكشف ملامح الشخصيات بكل إنفعالاتها وعدائيتها خوفها ورغباتها
متوفرة إلكترونيا غير أن الإصدار قديم والصفحات متهالكة لكن على الرغم من ذلك كانت فلسفة سارتر تستحق العناء !

[Bettie]

No Exit — Jean Jullien

Hell is other people.

[Sweet Jane · Rating 5 out of 5]

Ο Σαρτρ κατέβηκε στην κόλαση για να μας μιλήσει για την επίγεια ζωή. Αριστούργημα.-