What do you think?
Rate this book
Tussen morgenzee en avondland
‘Alexandrië had zich allang in hem genesteld. Hoe vaak was hij in zijn vroege puberjaren niet wakker geworden met natte haren – vooral na lange, lome zomerdagen vol lamlendigheid –, vechtend met een zee zo zwart, zo groot, en de lichten van de stad als vuurvliegjes in zijn rug. Golf na golf. En dan twee fluorescerende ogen als van een kat, die hem aanstaarden terwijl hij naar adem hapte op het dek van een vissersboot. Die nachtmerrie, bijna vergeten, keerde samen met de herinneringen aan de stad terug.’
Wanneer Amir hoort dat zijn vader Nessim een week eerder in Alexandrië is begraven, probeert hij die informatie weg te stoppen, de stad en zijn vader te vergeten. Hij wil in Nederland wortelen en carrière maken, en zijn leven niet laten beïnvloeden door de dood van een man die zijn gezin ooit in de steek liet. Tevergeefs. Alexandrië kruipt via een bijna vergeten droom zijn hoofd in.
Ook Nessim heeft ooit geprobeerd de stad achter zich te laten. In zijn jeugd ziet hij hoe de nationalistische plannen van de Egyptische regering geen ruimte bieden voor de levendige, internationale gemeenschap. Steeds meer families vertrekken en ook Nessim wil naar Europa. Misschien dat de liefde tussen hem en een Joods meisje daar wel een kans krijgt.
Tussen morgenzee en avondland laat op sprankelende en poëtische wijze zien hoe uit een mengelmoes van culturen nieuwe, inspirerende verhalen ontstaan.
Wanneer Amir hoort dat zijn vader Nessim een week eerder in Alexandrië is begraven, probeert hij die informatie weg te stoppen, de stad en zijn vader te vergeten. Hij wil in Nederland wortelen en carrière maken, en zijn leven niet laten beïnvloeden door de dood van een man die zijn gezin ooit in de steek liet. Tevergeefs. Alexandrië kruipt via een bijna vergeten droom zijn hoofd in.
Ook Nessim heeft ooit geprobeerd de stad achter zich te laten. In zijn jeugd ziet hij hoe de nationalistische plannen van de Egyptische regering geen ruimte bieden voor de levendige, internationale gemeenschap. Steeds meer families vertrekken en ook Nessim wil naar Europa. Misschien dat de liefde tussen hem en een Joods meisje daar wel een kans krijgt.
Tussen morgenzee en avondland laat op sprankelende en poëtische wijze zien hoe uit een mengelmoes van culturen nieuwe, inspirerende verhalen ontstaan.
- GenresDutch Literature
384 pages, Paperback
First published April 14, 2023
5 people are currently reading
251 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 23 of 23 reviews
April 17, 2025
De Bronzen Uil, 2023, beste debuutroman dus in het Nederlandse taalgebied. Dat schept verwachtingen. En het moet gezegd: dit is absoluut verdienstelijk als debuut. Ik weet het, dat klinkt een beetje blasé en nietszeggend tegelijk. Wat opvalt, is de poging tot meerstemmigheid, met achtereenvolgens de Nederlandse Egyptenaar Amir, diens Egyptische vader Nessim, zijn Nederlandse moeder Marije, en zijn partner Guusje in beeld, doorsneden door de nogal onbehouwen commentaren van de Egyptische stad Alexandrië en de meer bescheiden Sint-Jansberg in Nederlands Limburg. Dus compositorisch zeker geslaagd te noemen. Alleen, al vrij vlug heb je door dat hier de persoonlijk worsteling centraal staat van Amir met zijn identiteit: Nederlands, Egyptisch, of geen van beiden, de typische 2de generatie-problematiek. Je kan je niet van de indruk ontdoen dat hier een behoorlijke portie autobiografisch materiaal in steekt. Respect daarvoor, absoluut. Alleen: de evolutie van het verhaal wordt daarmee wel heel voorspelbaar en het einde klef-melodramatisch, uitermate geschikt voor de feel goed-behoeftige lezer. Gemengd oordeel dus. Rating 2.5 sterren.
March 12, 2024
Genomineerd geweest voor de Libris Literatuurprijs en winnaar van De Bronzen Uil. En terecht. Wat vond ik dit een mooie roman!
Over hoe een bepaalde culturele opvoeding doorwerkt in je leven en relaties, ervaringen met verschillende religies binnen een familie, je zinvol voelen op verschillende (werk)plekken of in levensfases, het doorgeven van ervaringen aan een volgende generatie.
El-Dardiry vertelt afwisselend over Amir en Nessim, zoon en vader én geeft Alexandrië en De Jansberg een stem.
Amir groeit op in Noord-Limburg, Limburgse moeder, Alexandrijnse vader. Voelt zich ondanks Egyptische vakanties vooral Nederlander die een islamitisch-roomse opvoeding genoten heeft. En dan op het Amerikaanse hoofdkantoor van het consultancybedrijf waar hij werkt direct herkend worden als "zoon van Alexandrië", door zijn loopje.
Zijn vader die hij al lang niet meer had gesproken is kort daarvoor overleden en dat zet een gedachtestroom in gang. "Conformeren of vertrekken", kameleon of vervellende slang zijn.
Tussendoor komt de jongere kant van Nessim aan het woord, door wiens ogen je een deel van de Egyptische geschiedenis leest. Een liefde met een Joodse, wat eigenlijk niet kan. Vluchten voor het gevoel van liefde, naar Europa, waar hij Amirs moeder ontmoet en het toch weer aandurft. Wel/niet kunnen aarden in een taal met harde g's. Verscheurd zijn tussen morgenzee en avondland.
Het verhaal voelt niet zwaar aan, ook al komt er nog meer boven nu ik het allemaal opschrijf. 'Tussen morgenzee en avondland' is eerder een vriend die met je meegaat op een fijne lange avondwandeling.
"Kon iemand door terug te keren definitief verdwijnen?"
Over hoe een bepaalde culturele opvoeding doorwerkt in je leven en relaties, ervaringen met verschillende religies binnen een familie, je zinvol voelen op verschillende (werk)plekken of in levensfases, het doorgeven van ervaringen aan een volgende generatie.
El-Dardiry vertelt afwisselend over Amir en Nessim, zoon en vader én geeft Alexandrië en De Jansberg een stem.
Amir groeit op in Noord-Limburg, Limburgse moeder, Alexandrijnse vader. Voelt zich ondanks Egyptische vakanties vooral Nederlander die een islamitisch-roomse opvoeding genoten heeft. En dan op het Amerikaanse hoofdkantoor van het consultancybedrijf waar hij werkt direct herkend worden als "zoon van Alexandrië", door zijn loopje.
Zijn vader die hij al lang niet meer had gesproken is kort daarvoor overleden en dat zet een gedachtestroom in gang. "Conformeren of vertrekken", kameleon of vervellende slang zijn.
Tussendoor komt de jongere kant van Nessim aan het woord, door wiens ogen je een deel van de Egyptische geschiedenis leest. Een liefde met een Joodse, wat eigenlijk niet kan. Vluchten voor het gevoel van liefde, naar Europa, waar hij Amirs moeder ontmoet en het toch weer aandurft. Wel/niet kunnen aarden in een taal met harde g's. Verscheurd zijn tussen morgenzee en avondland.
Het verhaal voelt niet zwaar aan, ook al komt er nog meer boven nu ik het allemaal opschrijf. 'Tussen morgenzee en avondland' is eerder een vriend die met je meegaat op een fijne lange avondwandeling.
"Kon iemand door terug te keren definitief verdwijnen?"
June 4, 2024
Los van de inhoud van dit boek: wanneer gaan mannelijke auteurs stoppen met het beschrijven van vrouwen aan de hand van hun borsten, en dan specifiek diens vorm en grootte? Als ik nog 1 keer het woord tieten moet lezen I swear to god
November 20, 2023
Een boek met hoge ambities, die niet helemaal waargemaakt worden. Voor mij misten de verhaallijnen 'drive': zelden krijg je een echte inkijk in de wensen van de vertellers, waardoor je als lezer je houvast kwijtraakt en dreigt te verdrinken in de verhaallijnen. Ook miste ik hier en daar een stevige hartklop, zoals bij de verliefdheid op Sarah: nergens krijgt zij een scherpere invulling. Hierdoor voelde het boek voor mij ongrijpbaar.
Read
October 7, 2025veel potentie, niet waargemaakt. gekunsteld taalgebruik, flat characters en onduidelijkheid over waarom en hoe bepaalde karakers worden uitgelicht .
de verteller commentarieert zelf al dat ie niet over vrouwen schrijft 'want dat kan in deze tijd niet meer' maar doet het daarna toch en slecht (of heb ik weer iets meta-mega-interessants gemist). pls laat het stoppen mannen ik smeek jullie. je bent niet interessant.........
jammer (2,5 ster)
de verteller commentarieert zelf al dat ie niet over vrouwen schrijft 'want dat kan in deze tijd niet meer' maar doet het daarna toch en slecht (of heb ik weer iets meta-mega-interessants gemist). pls laat het stoppen mannen ik smeek jullie. je bent niet interessant.........
jammer (2,5 ster)
September 26, 2024
Dit boek had veel potentie, maar de uitwerking liet op bepaalde punten steken vallen. De personages bleven oppervlakkig waardoor ik geen verbinding met ze voelde. Het idee van pratende steden vind ik fantastisch maar de vertelstem van de steden was irritant. Het laatste gedeelte van het boek over het avondland voelde afgeraffeld hoewel ik de omkeer in perspectief een goed idee vond.
November 15, 2024
Een prachtig boek, dat kalmpjes kabbelt tussen morgenzee en avondland en meerdere levens onthult. Levens van mensen die in meerdere culturen leven (soms zonder ooit een ander land dan Nederland te bezoeken), wat soms pijn doet, maar veel vaker juist een verrijking is. Ramy (ik vind dat ik Ramy mag zeggen - ik heb hem lang geleden in de klas gehad) maakt van dat multiculturele leven niet iets ellendigs (hoewel het niet altijd leuk is), maar maakt er ook geen lofzang van. Dit is een rustig boek. Dat wil weer niet zeggen dat er niks gebeurt. Op de plekken waar die verschillende levens elkaar langer of korter raken is van alles aan de hand. Dat alles wordt dan weer fijntjes beschouwd vanuit het perspectief van de plekken waar die levens zich afspelen, een beetje zoals het koor van een Griekse tragedie dat doet. Alexandrië en de Jansberg (maar een paar kilometer van de plek waar ik deze review schrijf) geven een grote diepte aan het verhaal van deze gewone mensen en plaatsen hun verhaal in een veel grotere historische en geografische context. Voor een Nijmo als ik is het overigens erg leuk om te locaties hier in de buurt te (her)kennen.
Het verhaal is erg intelligent geschreven in een verfijnd taalgebruik en met een fijnzinnig gevoel voor intermenselijke verhoudingen. Het is een comfortabel boek dat ik met veel plezier heb gelezen. Dat kabbelige is mijn enige (zeer milde) kritiekpunt, vooral in de laatste pakweg 80 pagina’s, waar het boek een breuk heeft ondergaan, en waarvan ik me heb afgevraagd of die nog wel zo veel aan het verhaal toevoegt. Maar geen punt, de personages mogen nog fijn “landen” in dat laatste stukje van het boek en ook de wat meer nuchtere beschouwingen van de Jansberg vormen een mooi contrapunt tegenover de ambitieuzere teksten van Alexandrië.
Kortom: een fijn boek. Ik heb het genoegen gehad Ramy te horen spreken en was ook toen onder de indruk van zijn rust, zijn intelligentie, zijn realistische en genuanceerde blik en zijn taal- en vertelvermogen. Laten we hopen dat er nog meer moois uit zijn vaardige pen gaat vloeien.
Het verhaal is erg intelligent geschreven in een verfijnd taalgebruik en met een fijnzinnig gevoel voor intermenselijke verhoudingen. Het is een comfortabel boek dat ik met veel plezier heb gelezen. Dat kabbelige is mijn enige (zeer milde) kritiekpunt, vooral in de laatste pakweg 80 pagina’s, waar het boek een breuk heeft ondergaan, en waarvan ik me heb afgevraagd of die nog wel zo veel aan het verhaal toevoegt. Maar geen punt, de personages mogen nog fijn “landen” in dat laatste stukje van het boek en ook de wat meer nuchtere beschouwingen van de Jansberg vormen een mooi contrapunt tegenover de ambitieuzere teksten van Alexandrië.
Kortom: een fijn boek. Ik heb het genoegen gehad Ramy te horen spreken en was ook toen onder de indruk van zijn rust, zijn intelligentie, zijn realistische en genuanceerde blik en zijn taal- en vertelvermogen. Laten we hopen dat er nog meer moois uit zijn vaardige pen gaat vloeien.
October 12, 2023
3.
Een mooie roman over hoe plaatsen, oorsprongen, culturen aan mensen trekken. Een bedachtzame schets van hoe een persoon die je uit meerdere culturen voortkomt, kan voelen alsof die eigenlijk nergens echt thuishoort.
Er waren twee zaken die mij weerhouden om dit boek hoger te scoren:
- Ik was GEEN fan van hoe vrouwen (vooral in de eerste 80% van deze roman) worden voorgesteld. De mannen behandelen de vrouwen in hun leven vooral als seksobject en/of nutsvoorwerp (ik kreeg vaak een beetje een 'wat handig dat ze er zijn'-gevoel, niet echt iets om warm van te worden). En zelfs wanneer de vrouwen in het laatste stukje van de roman het woord lijken te krijgen, worden hun verhalen nogal snel snel verteld en afgerond.
- Wat mij brengt bij mijn tweede 'bezwaar', namelijk dat deze roman ineens nogal snel wordt afgerond. Met zorg worden - in deze toch wel lijvige roman - de verhalen van Nessim en Amir over honderden pagina's verteld. Maar de laatste 80 pagina's moet alles precies snel afgerond worden.
Het kan bewust zijn, maar het kwam nogal gejaagd over.
Een mooie roman over hoe plaatsen, oorsprongen, culturen aan mensen trekken. Een bedachtzame schets van hoe een persoon die je uit meerdere culturen voortkomt, kan voelen alsof die eigenlijk nergens echt thuishoort.
Er waren twee zaken die mij weerhouden om dit boek hoger te scoren:
- Ik was GEEN fan van hoe vrouwen (vooral in de eerste 80% van deze roman) worden voorgesteld. De mannen behandelen de vrouwen in hun leven vooral als seksobject en/of nutsvoorwerp (ik kreeg vaak een beetje een 'wat handig dat ze er zijn'-gevoel, niet echt iets om warm van te worden). En zelfs wanneer de vrouwen in het laatste stukje van de roman het woord lijken te krijgen, worden hun verhalen nogal snel snel verteld en afgerond.
- Wat mij brengt bij mijn tweede 'bezwaar', namelijk dat deze roman ineens nogal snel wordt afgerond. Met zorg worden - in deze toch wel lijvige roman - de verhalen van Nessim en Amir over honderden pagina's verteld. Maar de laatste 80 pagina's moet alles precies snel afgerond worden.
Het kan bewust zijn, maar het kwam nogal gejaagd over.
June 26, 2024
Hebban Debuutprijs 2024
July 2, 2024
De ster van Ramy El-Dardiry lijkt rijzende. In 2020, dus nog niet eens zo heel lang geleden, won hij de El Hizjra Literatuurprijs, een aanmoedigingsprijs voor literair talent. Drie jaar later was het opnieuw raak, want zijn in 2023 verschenen debuut Tussen morgenzee en avondland werd in datzelfde jaar bekroond met De Bronzen Uil. Voor deze roman heeft hij zich laten inspireren door een grote hoeveelheid mensen, plaatsen, boeken en films, maar autobiografisch is het boek in geen geval. Alle personages en gebeurtenissen zijn volledig fictief.
Marije en Nessim, de ouders van Amir, zijn al geruime tijd geleden gescheiden. Zijn vader woont sindsdien weer in Alexandrië, zijn moeder nog steeds in Limburg. Op een dag hoort Amir dat zijn vader een week daarvoor is overleden en begraven. Hij houdt deze informatie voor zich, omdat hij niet herinnerd wil worden aan de Egyptische stad en de man die zijn gezin voor een ander verliet. Dit gaat echter niet zomaar, want Alexandrië blijft in zijn dromen namelijk tevoorschijn komen. Hierdoor lukt het hem niet, net als Nessim destijds, de stad te vergeten.
De roman bestaat uit twee delen die ieder een iets andere strekking hebben, maar desalniettemin één heel duidelijke gemeenschappelijke factor hebben, namelijk de stad of streek waar een aantal personages, of ze het nu willen of niet, een connectie mee heeft. Deze locaties, de Egyptische havenstad Alexandrië en het Limburgse natuurgebied Sint-Jansberg hebben beide een belangrijk aandeel in de plot en El-Dardiry laat hen daarom, alsof ze twee individuen zijn, hun eigen verhaal vertellen. Een aardig idee, soms interessant, maar heel erg levendig is dit allemaal niet. Door de toon is vooral wat Alexandrië te zeggen heeft nog weleens saai. Haaks daarop staan de lotgevallen van Amir, zijn verloofde Guusje, Nessim en Marije. Met hen kan de lezer zich zonder meer identificeren en de verhaallijnen vanuit hun perspectief – die van Guusje en Marije zijn overigens aanzienlijk beknopter – zijn écht uit het leven gegrepen en spreken daarom aanmerkelijk meer aan.
Omdat de auteur een Egyptische achtergrond heeft, weet hij als geen ander hoe het is om als immigrant in Nederland te leven, waarbij het er eigenlijk niet toe doet of je er wel of niet geboren bent. Veel mensen kijken anders tegen je aan en blijven dat doen. Amir kan daarom beschouwd worden als de personificatie van hen die zich in zo’n situatie bevinden. Behalve deze problematiek heeft El-Dardiry ook nog diverse andere thema’s in zijn roman verwerkt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gemengde huwelijken en cultuurverschillen. Mede daardoor, maar eveneens omdat enkele waargebeurde historische feiten aangehaald worden, is het verhaal over het algemeen behoorlijk realistisch. Soms krijg je zelfs de indruk dat de auteur uit eigen ervaringen put, hoewel hij zelf aangeeft dat hier in feite geen sprake van is.
Vaak komen de gevoelens van de personages erg goed over, zoals de worsteling waar Amir mee zit als hij hoort dat zijn vader overleden is, terwijl hij hem al vele jaren geleden dood heeft verklaard. Maar tevens de innerlijke strijd van de jonge Nessim als hij hevig verliefd wordt op een meisje van joodse afkomst, iets dat zeker in het Egypte in de jaren zestig van de vorige eeuw absoluut niet kon, wordt goed overgebracht. Ondanks dat de diverse persoonlijke dilemma’s en andere problematiek meestal niet de meest eenvoudige zijn, heeft de auteur zijn debuut zodanig geschreven dat het geen al te zware kost is. Soms is het even doorbijten, maar het grootste deel is de roman erg toegankelijk en vlot, waarbij regelmatig ook nog eens mooi en bijna poëtisch taalgebruik wordt gehanteerd.
Dit alles maakt dat Tussen morgenzee en avondland, de prachtige titel wordt aan het eind duidelijk, een prima debuut van een veelbelovende auteur is.
Marije en Nessim, de ouders van Amir, zijn al geruime tijd geleden gescheiden. Zijn vader woont sindsdien weer in Alexandrië, zijn moeder nog steeds in Limburg. Op een dag hoort Amir dat zijn vader een week daarvoor is overleden en begraven. Hij houdt deze informatie voor zich, omdat hij niet herinnerd wil worden aan de Egyptische stad en de man die zijn gezin voor een ander verliet. Dit gaat echter niet zomaar, want Alexandrië blijft in zijn dromen namelijk tevoorschijn komen. Hierdoor lukt het hem niet, net als Nessim destijds, de stad te vergeten.
De roman bestaat uit twee delen die ieder een iets andere strekking hebben, maar desalniettemin één heel duidelijke gemeenschappelijke factor hebben, namelijk de stad of streek waar een aantal personages, of ze het nu willen of niet, een connectie mee heeft. Deze locaties, de Egyptische havenstad Alexandrië en het Limburgse natuurgebied Sint-Jansberg hebben beide een belangrijk aandeel in de plot en El-Dardiry laat hen daarom, alsof ze twee individuen zijn, hun eigen verhaal vertellen. Een aardig idee, soms interessant, maar heel erg levendig is dit allemaal niet. Door de toon is vooral wat Alexandrië te zeggen heeft nog weleens saai. Haaks daarop staan de lotgevallen van Amir, zijn verloofde Guusje, Nessim en Marije. Met hen kan de lezer zich zonder meer identificeren en de verhaallijnen vanuit hun perspectief – die van Guusje en Marije zijn overigens aanzienlijk beknopter – zijn écht uit het leven gegrepen en spreken daarom aanmerkelijk meer aan.
Omdat de auteur een Egyptische achtergrond heeft, weet hij als geen ander hoe het is om als immigrant in Nederland te leven, waarbij het er eigenlijk niet toe doet of je er wel of niet geboren bent. Veel mensen kijken anders tegen je aan en blijven dat doen. Amir kan daarom beschouwd worden als de personificatie van hen die zich in zo’n situatie bevinden. Behalve deze problematiek heeft El-Dardiry ook nog diverse andere thema’s in zijn roman verwerkt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan gemengde huwelijken en cultuurverschillen. Mede daardoor, maar eveneens omdat enkele waargebeurde historische feiten aangehaald worden, is het verhaal over het algemeen behoorlijk realistisch. Soms krijg je zelfs de indruk dat de auteur uit eigen ervaringen put, hoewel hij zelf aangeeft dat hier in feite geen sprake van is.
Vaak komen de gevoelens van de personages erg goed over, zoals de worsteling waar Amir mee zit als hij hoort dat zijn vader overleden is, terwijl hij hem al vele jaren geleden dood heeft verklaard. Maar tevens de innerlijke strijd van de jonge Nessim als hij hevig verliefd wordt op een meisje van joodse afkomst, iets dat zeker in het Egypte in de jaren zestig van de vorige eeuw absoluut niet kon, wordt goed overgebracht. Ondanks dat de diverse persoonlijke dilemma’s en andere problematiek meestal niet de meest eenvoudige zijn, heeft de auteur zijn debuut zodanig geschreven dat het geen al te zware kost is. Soms is het even doorbijten, maar het grootste deel is de roman erg toegankelijk en vlot, waarbij regelmatig ook nog eens mooi en bijna poëtisch taalgebruik wordt gehanteerd.
Dit alles maakt dat Tussen morgenzee en avondland, de prachtige titel wordt aan het eind duidelijk, een prima debuut van een veelbelovende auteur is.
November 21, 2023
Het verhaal begint met Amir die een job heeft als consultant in de Nederlandse afdeling van een Amerikaanse multinational, genre Boston Consulting Group (BCG), McKinsey of Bain & Company. Volgens Pieter, die het tot partner schopte, is hij het belangrijkste lid van het ‘minderheidskabinet van de firma’. ‘Dankzij’ zijn Egyptische roots, voldoet het bedrijf aan de minimumeisen op het gebied van diversiteit. Dat zet meteen de toon.
Met een titel als ‘Tussen morgenzee en avondland’ verwachtte ik als lezer een poëtische schrijfstijl, maar die verwachting werd helaas niet ingelost. Er wordt wel verwezen naar Alexandrijnse dichters, er worden zelfs gedichten geciteerd, maar ik struikelde vaak over de taal.
Als ik een rapport van BCG of een ander consultancybedrijf doorneem, overkomt het me soms dat ik een paragraaf moet herlezen omdat ik niet meteen begrijp wat er staat. Dat soort teksten is meestal zo geschreven dat je twee keer moet kijken voor je ‘mee’ bent. Dat had ik ook bij sommige passages in dit boek en dat viel me tegen.
Het was alsof ‘Amir de consultant’ zelf grote stukken het boek geschreven had en dat is zeker geen compliment.
We leren Amir kennen op het moment dat hij met een week vertraging te horen krijgt dat zijn vader, Nessim, overleden is. Het nieuws komt uit de bakermat van Amir en Nassim: Alexandrië. In het eerste deel van het boek wordt de stad ook als personage aangevoerd; in het tweede deel wordt die rol overgenomen door De Jansberg, de plaats waar Amir opgroeide.
Het verhaal van Nessim is boeiend; er worden gaandeweg heel wat mysteries onthuld. Het wedervaren van Amir voelt bij momenten echter wat kunstmatig aan. Amir verzwijgt (te) lang het nieuws van de dood van zijn vader voor zijn vrouw, broer en in Nederland gebleven (van zijn vader gescheiden) moeder. Dat knaagt aan hem terwijl hij mijmert over zijn jeugd, maar als lezer had ik liever wat meer vaart gehad in het verhaal.
Amirs vader, Nessim, blijkt een man van de wetenschap te zijn. Dankzij zijn moeder verkreeg hij van zijn vader dat hij naar een elitaire school mocht, wat voor een Egyptenaar met de ambitie in het buitenland verder te studeren geen overbodige luxe was. Om ook hier vorm en inhoud met elkaar te verenigen, probeerde de auteur metaforen te bedenken die verwijzen naar de wetenschap. Ik vond die pogingen niet altijd even geslaagd en bij momenten zelfs een beetje storend.
Er zit heel wat symmetrie in de familierelaties: zowel Amir als Nessim groeien op met een broer die een beetje hun tegenpool is. Die tegenstellingen zijn nuttig bij het uitwerken van bepaalde thema’s zoals de beleving van de Islam als religie.
Dat maakt het interessant voor de lezer die meer over de problematiek wil weten, al vond ik dat de auteur soms te veel uit wil leggen. Ik had iets te weinig ruimte om het fictieve gedeelte van het verhaal zelf in te vullen; alles werd mij voorgesneden.
Het verhaal van De Jansberg vond ik eigenlijk overbodig. Ik vermoed dat de auteur ook hier symmetrie nastreefde, maar voor mij was het verhaal af na het eerste deel. Tijdens het lezen van het tweede deel sleepte ik me naar de laatste bladzijde.
Met een titel als ‘Tussen morgenzee en avondland’ verwachtte ik als lezer een poëtische schrijfstijl, maar die verwachting werd helaas niet ingelost. Er wordt wel verwezen naar Alexandrijnse dichters, er worden zelfs gedichten geciteerd, maar ik struikelde vaak over de taal.
Als ik een rapport van BCG of een ander consultancybedrijf doorneem, overkomt het me soms dat ik een paragraaf moet herlezen omdat ik niet meteen begrijp wat er staat. Dat soort teksten is meestal zo geschreven dat je twee keer moet kijken voor je ‘mee’ bent. Dat had ik ook bij sommige passages in dit boek en dat viel me tegen.
Het was alsof ‘Amir de consultant’ zelf grote stukken het boek geschreven had en dat is zeker geen compliment.
We leren Amir kennen op het moment dat hij met een week vertraging te horen krijgt dat zijn vader, Nessim, overleden is. Het nieuws komt uit de bakermat van Amir en Nassim: Alexandrië. In het eerste deel van het boek wordt de stad ook als personage aangevoerd; in het tweede deel wordt die rol overgenomen door De Jansberg, de plaats waar Amir opgroeide.
Het verhaal van Nessim is boeiend; er worden gaandeweg heel wat mysteries onthuld. Het wedervaren van Amir voelt bij momenten echter wat kunstmatig aan. Amir verzwijgt (te) lang het nieuws van de dood van zijn vader voor zijn vrouw, broer en in Nederland gebleven (van zijn vader gescheiden) moeder. Dat knaagt aan hem terwijl hij mijmert over zijn jeugd, maar als lezer had ik liever wat meer vaart gehad in het verhaal.
Amirs vader, Nessim, blijkt een man van de wetenschap te zijn. Dankzij zijn moeder verkreeg hij van zijn vader dat hij naar een elitaire school mocht, wat voor een Egyptenaar met de ambitie in het buitenland verder te studeren geen overbodige luxe was. Om ook hier vorm en inhoud met elkaar te verenigen, probeerde de auteur metaforen te bedenken die verwijzen naar de wetenschap. Ik vond die pogingen niet altijd even geslaagd en bij momenten zelfs een beetje storend.
Er zit heel wat symmetrie in de familierelaties: zowel Amir als Nessim groeien op met een broer die een beetje hun tegenpool is. Die tegenstellingen zijn nuttig bij het uitwerken van bepaalde thema’s zoals de beleving van de Islam als religie.
Dat maakt het interessant voor de lezer die meer over de problematiek wil weten, al vond ik dat de auteur soms te veel uit wil leggen. Ik had iets te weinig ruimte om het fictieve gedeelte van het verhaal zelf in te vullen; alles werd mij voorgesneden.
Het verhaal van De Jansberg vond ik eigenlijk overbodig. Ik vermoed dat de auteur ook hier symmetrie nastreefde, maar voor mij was het verhaal af na het eerste deel. Tijdens het lezen van het tweede deel sleepte ik me naar de laatste bladzijde.
This entire review has been hidden because of spoilers.
September 21, 2023
Tussen morgenzee en avondland
Ramy El-Dardiry (Nederland)
Uitgever: Querido
2023
Omvang: 320 pagina’s
Ramy El-Dardiry (1985) is onderzoeker en schrijver. Hij promoveerde in de natuurkunde en werkt bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in Nederland. Zijn korte verhalen verschenen in onder meer De Gids, Kluger Hans, Liter en NRC. In 2020 ontving hij de El Hizjra Literatuurprijs. Tussen morgenzee en avondland is zijn debuutroman.Het verhaal begint met Amir, die te horen heeft gekregen dat zijn vader Nessim een week eerder in Alexandrië is overleden. Naar islamitisch gebruik is Nessim binnen een dag begraven. Het nieuws van diens dood bereikt Amir dan ook te laat om bij de begrafenis in Egypte aanwezig te zijn. De vraag is trouwens of hij naar de begrafenis zou gegaan zijn indien hij het tijdig geweten had, want de relatie met zijn vader was reeds lang getroebleerd.
El-Dardiry slaagt er schitterend in de (innerlijke) strijd van een tweede-generatie-immigrant en moeizame familiedynamieken bloot te leggen.
Het verhaal van Nessims jeugd wordt verteld, vanuit zijn eigen perspectief, en zo komt ook de stad Alexandrië (letterlijk) aan het woord. Deze drie perspectieven lopen door elkaar in het eerste gedeelte van de roman. In het tweede gedeelte is het de beurt aan Amirs moeder Marije, zijn vriendin Guusje en het Noord-Limburgse natuurgebied de Sint-Jansberg. In het derde gedeelte komen alle thema’s samen.
Amir wil Alexandrië en zijn vader te vergeten. Hij wil Nederland tot zijn echt thuisland maken maar hij slaagt er niet in om beiden uit zijn hoofd te verjagen.
Ook vader Nessim heeft de stad ooit geprobeerd te vergeten. In zijn jeugd zag hij de plek veranderen. De nationalistische plannen van de Egyptische regering Nasser bieden geen ruimte voor de levendige, internationale gemeenschap. Steeds meer families vertrekken en ook Nessim wilde naar Europa.
Tussen morgenzee en avondland laat in zéér mooie taal en stijl zien hoe uit een mix van culturen prachtige nieuwe verhalen ontstaan.
Ramy El-Dardiry (Nederland)
Uitgever: Querido
2023
Omvang: 320 pagina’s
Ramy El-Dardiry (1985) is onderzoeker en schrijver. Hij promoveerde in de natuurkunde en werkt bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid in Nederland. Zijn korte verhalen verschenen in onder meer De Gids, Kluger Hans, Liter en NRC. In 2020 ontving hij de El Hizjra Literatuurprijs. Tussen morgenzee en avondland is zijn debuutroman.Het verhaal begint met Amir, die te horen heeft gekregen dat zijn vader Nessim een week eerder in Alexandrië is overleden. Naar islamitisch gebruik is Nessim binnen een dag begraven. Het nieuws van diens dood bereikt Amir dan ook te laat om bij de begrafenis in Egypte aanwezig te zijn. De vraag is trouwens of hij naar de begrafenis zou gegaan zijn indien hij het tijdig geweten had, want de relatie met zijn vader was reeds lang getroebleerd.
El-Dardiry slaagt er schitterend in de (innerlijke) strijd van een tweede-generatie-immigrant en moeizame familiedynamieken bloot te leggen.
Het verhaal van Nessims jeugd wordt verteld, vanuit zijn eigen perspectief, en zo komt ook de stad Alexandrië (letterlijk) aan het woord. Deze drie perspectieven lopen door elkaar in het eerste gedeelte van de roman. In het tweede gedeelte is het de beurt aan Amirs moeder Marije, zijn vriendin Guusje en het Noord-Limburgse natuurgebied de Sint-Jansberg. In het derde gedeelte komen alle thema’s samen.
Amir wil Alexandrië en zijn vader te vergeten. Hij wil Nederland tot zijn echt thuisland maken maar hij slaagt er niet in om beiden uit zijn hoofd te verjagen.
Ook vader Nessim heeft de stad ooit geprobeerd te vergeten. In zijn jeugd zag hij de plek veranderen. De nationalistische plannen van de Egyptische regering Nasser bieden geen ruimte voor de levendige, internationale gemeenschap. Steeds meer families vertrekken en ook Nessim wilde naar Europa.
Tussen morgenzee en avondland laat in zéér mooie taal en stijl zien hoe uit een mix van culturen prachtige nieuwe verhalen ontstaan.
June 28, 2024
"Tussen morgenzee en avondland" van Ramy El-Dardiry is het boeiende verhaal over een Egyptische vader, die opgegroeid is in Alexandrie en over een van zijn zonen die in Nederland geboren is en daar een goede baan heeft.
Het verhaal beschrijft hoe het is om als kind op te groeien in twee culturen, want Amir is de zoon van een Egyptische vader en een Nederlandse moeder. De moeder bekeert zich tot de Islam en zij krijgen twee zonen. De broers leven tussen twee geloven en krijgen van beiden wat mee.
Verder komt er in het verhaal de Egyptische stad Alexandrië met zijn rijke verleden zelf aan het woord. Dat laatste komt het verhaal niet echt ten goede.
De overgangen in het boek zijn vooral in het begin erg verwarrend. Positief is echter dat het verhaal wel een goed idee geeft over de problematiek van de eerste en tweede generatie immigranten in Nederland en het opgroeien tussen twee culturen.
Het verhaal beschrijft hoe het is om als kind op te groeien in twee culturen, want Amir is de zoon van een Egyptische vader en een Nederlandse moeder. De moeder bekeert zich tot de Islam en zij krijgen twee zonen. De broers leven tussen twee geloven en krijgen van beiden wat mee.
Verder komt er in het verhaal de Egyptische stad Alexandrië met zijn rijke verleden zelf aan het woord. Dat laatste komt het verhaal niet echt ten goede.
De overgangen in het boek zijn vooral in het begin erg verwarrend. Positief is echter dat het verhaal wel een goed idee geeft over de problematiek van de eerste en tweede generatie immigranten in Nederland en het opgroeien tussen twee culturen.
December 29, 2023
Ode aan Alexandrië, had de ondertitel kunnen luiden, want deze stad staat centraal in het boek. Naast de boeiende verhalen over Nessim, die er opgroeide en over zijn zoon Amir die in Nederland geboren is en een goede baan aan de Zuid-As heeft, komt de Egyptische stad met zijn rijke verleden zelf aan het woord. Heel erg gelukkig is de constructie niet, want die zet het fragmentarische karakter van het begin van de roman nog verder onder druk. Later worden de hoofdstukken langer en komt er meer samenhang in de verhalen. Vooral de relatie die de islamitische Nessim met de joodse Sarah heeft spreekt tot de verbeelding.
March 31, 2024
Vermening van culturen en werelden. Holland ontmoet Egypte. Door twee generaties en verschillende plaatsen leren we de geschiedenis kennen.
Nazzim en Amir hebben hun eigen strijd met hun broers en hun liefdes, vader en zoon lossen het op hun eigen manier op.
Mooi tijdsbeeld van Alexandrië in de tijd van Nasser en de worsteling van de mensen die hun geluk elders zochten.
Door de wisselende perspectieven werd ik meegezogen dit prachtige verhaal, het liet me niet meer los. De personages gingen echt voor me leven.
Nazzim en Amir hebben hun eigen strijd met hun broers en hun liefdes, vader en zoon lossen het op hun eigen manier op.
Mooi tijdsbeeld van Alexandrië in de tijd van Nasser en de worsteling van de mensen die hun geluk elders zochten.
Door de wisselende perspectieven werd ik meegezogen dit prachtige verhaal, het liet me niet meer los. De personages gingen echt voor me leven.
January 31, 2024
7,5/10
Twee verhalen over twee broers, een duo dat opgroeit in Nederland maar met Alexandrijnse roots en een duo dat opgroeit in Alexandrië, Egypte. Er zijn veel parallellen en later blijkt dat het ene verhaal uit het andere ontspruit. Prachtig boek, over familie, migratie, (niet) kunnen aarden en liefde. Alleen het begin van het boek wist me niet zo te pakken, het duurde even voordat ik erin zat. Vandaar een 7,5 ipv hoger.
Twee verhalen over twee broers, een duo dat opgroeit in Nederland maar met Alexandrijnse roots en een duo dat opgroeit in Alexandrië, Egypte. Er zijn veel parallellen en later blijkt dat het ene verhaal uit het andere ontspruit. Prachtig boek, over familie, migratie, (niet) kunnen aarden en liefde. Alleen het begin van het boek wist me niet zo te pakken, het duurde even voordat ik erin zat. Vandaar een 7,5 ipv hoger.
August 26, 2025
Niet slecht voor een debuut maar dit is typisch zo een schrijfstijl voor een goede eerste draft, waarvan je daarna meer dan de helft schrapt en wat overblijft er potiger opzet. Helaas wordt hier lauwe soep geserveerd die een paar keer is aangelengd met zeewater. De personages blijven niet hangen, velen zijn niet sympathiek of interessant (inclusief de stad). Te clichématig, en ga zo maar door.
April 23, 2023
Een zeer mooi boek met boeiende personages, intrigerende relaties, vol cultuur en een spannende familiegeschiedenis. Zeker een aanrader.
April 23, 2023
Verhaal pakte me direct, creatief geschreven, een aantal onverwachte wendingen en ook nog gelachen. Overall vooral een heel mooi en ontroerend verhaal. Een verrassing dit boek!
October 5, 2023
Blij dat ik het heb gelezen! Mooi boek over familie, liefde en identiteit. En bijzonder om een boek te lezen geschreven door iemand die je kent.
May 21, 2024
Interessant over veel culturen, ook veel Nederlandse en Egyptische geschiedenis.
December 22, 2024
Heel mooi boek!
March 16, 2025
Onderzoeker en schrijver Ramy El-Dardiry won in 2023 de Bronzen Uil voor Tussen morgenzee en avondland. El-Dardiry promoveerde in de natuurkunde en werkt bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Zijn korte verhalen zijn onder andere verschenen in De Gids en in NRC Handelsblad. In 2020 ontving hij de El Hizjra Literatuurprijs, een aanmoedigingsprijs voor literair talent. Hij werd met zijn debuutroman eveneens genomineerd voor de Libris Literatuurprijs.
Het verhaal: Amir groeit op in Noord-Limburg, hij heeft een Limburgse moeder en een Alexandrijnse vader. Hij voelt zich vooral Nederlander, maar ook de Egyptische roots laten zich niet vergeten, hij gaat uiteindelijk op zoek naar zijn ware identiteit.
Bij het begin van het boek krijgt Amir via een telefoontje van zijn oom uit Alexandrië te horen dat zijn vader Nessim een week eerder is overleden en begraven. Amir had echter al met zijn vader gebroken op het ogenblik dat deze zijn gezin in de steek liet voor een jongere vrouw en terugkeerde naar zijn geboortestad. Veel treuren komt er dus niet aan te pas, vooral omdat Amir in die periode net alles op alles zet om promotie te krijgen op zijn werk. Hij verzwijgt het overlijden voor zijn partner Guusje, en ook zijn moeder Marije en zijn oudere broer brengt hij niet meteen op de hoogte.
Het verhaal van Amir wordt afgewisseld met het verhaal van de jonge Nessim in Alexandrië, ook de stad zelf komt in korte hoofdstukjes aan het woord. De nationalistische plannen van de Egyptische regering onder Nasser biedt geen toekomst voor de levendige, internationale gemeenschap in Alexandrië en steeds meer mensen verlaten de stad. Ook Nessim trekt naar Europa, hij vlucht na een noodlottige liefde met een Joods meisje en in Parijs leert hij Marije kennen, met wie hij later twee zonen krijgt in Nederland.
Tussen morgenzee en avondland brengt het verhaal van een migrant die wil wortelen in Europa maar wiens geboorteplek Alexandrië hem niet zomaar loslaat. Hij laat uiteindelijk zijn gezin achter in Nederland, waar zijn oudste zoon ook niet kan aarden en zijn jongste zoon, Amir, zijn best doet om afstand te nemen van zijn afkomst. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan.
Naar het einde van de roman toe komt ook Marije aan bod, en de Jansberg (in de buurt van Nijmegen) waar ze woont in het huis waar haar zonen werden geboren en opgroeiden.
Op sprankelende en poëtische wijze beschrijft El-Dardiry de moeizame integratie tussen verschillende culturen en religies, het innerlijke conflict voor wie in een mengelmoes van culturen en religies wordt geboren.
Het feit dat verhaallijnen uit verschillende perspectieven worden beschreven en in elkaar overvloeien, maakt dit een zeer boeiend en inspirerend verhaal.
Het verhaal: Amir groeit op in Noord-Limburg, hij heeft een Limburgse moeder en een Alexandrijnse vader. Hij voelt zich vooral Nederlander, maar ook de Egyptische roots laten zich niet vergeten, hij gaat uiteindelijk op zoek naar zijn ware identiteit.
Bij het begin van het boek krijgt Amir via een telefoontje van zijn oom uit Alexandrië te horen dat zijn vader Nessim een week eerder is overleden en begraven. Amir had echter al met zijn vader gebroken op het ogenblik dat deze zijn gezin in de steek liet voor een jongere vrouw en terugkeerde naar zijn geboortestad. Veel treuren komt er dus niet aan te pas, vooral omdat Amir in die periode net alles op alles zet om promotie te krijgen op zijn werk. Hij verzwijgt het overlijden voor zijn partner Guusje, en ook zijn moeder Marije en zijn oudere broer brengt hij niet meteen op de hoogte.
Het verhaal van Amir wordt afgewisseld met het verhaal van de jonge Nessim in Alexandrië, ook de stad zelf komt in korte hoofdstukjes aan het woord. De nationalistische plannen van de Egyptische regering onder Nasser biedt geen toekomst voor de levendige, internationale gemeenschap in Alexandrië en steeds meer mensen verlaten de stad. Ook Nessim trekt naar Europa, hij vlucht na een noodlottige liefde met een Joods meisje en in Parijs leert hij Marije kennen, met wie hij later twee zonen krijgt in Nederland.
Tussen morgenzee en avondland brengt het verhaal van een migrant die wil wortelen in Europa maar wiens geboorteplek Alexandrië hem niet zomaar loslaat. Hij laat uiteindelijk zijn gezin achter in Nederland, waar zijn oudste zoon ook niet kan aarden en zijn jongste zoon, Amir, zijn best doet om afstand te nemen van zijn afkomst. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan.
Naar het einde van de roman toe komt ook Marije aan bod, en de Jansberg (in de buurt van Nijmegen) waar ze woont in het huis waar haar zonen werden geboren en opgroeiden.
Op sprankelende en poëtische wijze beschrijft El-Dardiry de moeizame integratie tussen verschillende culturen en religies, het innerlijke conflict voor wie in een mengelmoes van culturen en religies wordt geboren.
Het feit dat verhaallijnen uit verschillende perspectieven worden beschreven en in elkaar overvloeien, maakt dit een zeer boeiend en inspirerend verhaal.
Displaying 1 - 23 of 23 reviews