Waarom niemand kwantum begrijpt

by Frank Verstraete, Céline Broeckaert

Waarom is gras groen en de hemel blauw? Waarom zak je niet door je stoel en verschrompelt de aarde niet tot een erwt? Wat bepaalt hoe de ultieme computer er zal uitzien? Eén antwoord: kwantum.

Kwantumfysica geeft ons een begrip van de materie dat zo breed, krachtig en precies is dat vrijwel alle moderne technologie ervan afhangt. Tegelijk is kwantum ongemeen onvatbaar. Geen enkele andere theorie spreekt onze intuïtie zo tegen en heeft tot zoveel controverse geleid.

Wiskundeknobbel Frank Verstraete en talenknobbel Céline Broeckaert vertellen in een heldere en speelse stijl het onwaarschijnlijke verhaal van de kwantumfysica. Niet vanuit een ivoren wiskundetoren, maar vanuit het perspectief van de wetenschappers die kwantum grootmaakten.
Hun boodschap: kwantum is moeilijk, maar niet onbegrijpelijk.


'Een heerlijk boek voor al wie geen wiskunde spreekt, maar wel nieuwsgierig is naar de mooiste der theoriën en haar impact op ons leven'
- Barbara Terhal (TU Delft)

Genres: Science, Nonfiction

328 pages, Paperback

First published August 29, 2023

Reviews

[Marc Verhaeghe · Rating 3 out of 5]

Moeilijk om dit boek een eerlijke rating te geven. De drie sterren die ik gaf zijn een kruising tussen de leesbaarheid van dit boek, zijn begrijpbaarheid en uiteindelijk de nieuwe inzichten dat het aan de lezer (ik dus) gaf. Wat het eerste betreft: een volle vijf sterren. Ongelooflijk hoe iemand zo'n moeilijk en complex onderwerp in gewone en vooral frisse taal weet te verwoorden. Of het ook allemaal te begrijpen was, tja, aanvankelijk zeker nog wel maar toen ik de laatste bladzijde omsloeg zag ik toch vooral meer vragen dan antwoorden. Complexe wiskunde verwoorden in mensentaal lukt toch niet zo goed. En dan bedenken dat ik vanuit mijn opleiding (chemicus) toch al enigszins vertrouwd was met kwanta.
En dan rest nog het derde punt. De nieuwe inzichten die het boek mij gegeven heeft. Wetenschap is ook en misschien zelfs vooral verbeelding. Dit was toch de teneur die mij het meest bijgebleven is. De durf en het lef om vooral out-of-the-box te durven denken helpt onze wereld vooruit. Zolang we maar op de schouders van onze voorgangers blijven staan en uit hun inzichten onze nieuwe inzichten maken.

[Hans Segers · Rating 3 out of 5]

Een eenvoudige uitleg over wat kwantum is en betekent voor ons. Toch tot twee derden van het boek. Daarna werd het boek zijn titel waardig....

[Johan Keppens · Rating 1 out of 5]

Voor mij werkte dit boek in co-auteurschap niet. De ene heeft niet de aanleg om zijn kennis eenvoudig uit te leggen en degene die het heeft neergepend slaagt er ook niet in om dit helder te doen, wellicht omdat ze het zelf te weinig begrijpt.
Te moeilijk, zelfs voor iemand met enige voorkennis van fysica, chemie en kwantum. Ongetwijfeld niet wiskundig genoeg voor de ‘aficionado’. Mogelijks nog het meest leesbaar voor mensen die het domein eigenlijk al diep kennen en ter ontspanning nog eens wat concepten willen opfrissen. Getuige daarvan de endorsements op de kaft van o.a. TU Delft en Caltech.
Ook vreemde sprongen qua diepgang. Op één plaats denken te moeten uitleggen wat een atoom is, maar op andere wat staan goochelen over quaternionen.
Te veel willen doen. Minder, maar helderder was hier zeker beter geweest.
Warrige structuur.
Aan de positieve kant: hier en daar omwille van het boek wat zaken gaan opfrissen mbv internet bvb. rond matrices, eigenwaarden, fourier analyse en daardoor wel enkele verbanden kunnen leggen en inzichten verwerven die ik voorheen niet had.
Zou het niet aanraden aan de doorsnee geïnteresseerde leek.

PS Flauwe grapjes en een hele grappig bedoelde epiloog die voor mij ook niet werkten.

[Frank Vanhaverbeke · Rating 2 out of 5]

Spoiler: moeilijk

[Mona Soors · Rating 2 out of 5]

In het begin allemaal fun & games, maar daarna viel er ni meer veel te lachen. Hayek man, dit is dan zogezegd voor mensen die niks met wetenschappen hebben.

[Jakob Neven · Rating 4 out of 5]

Geen simpele materie, maar interessant !!!

[Erik Thibaut · Rating 4 out of 5]

Leuk geschreven, en (soms) verhelderend. Op sommige momenten bleek het kort opzoeken van een filmpje of extra uitleg wel nodig voor mij om de draad niet te verliezen.

[Rudi · Rating 4 out of 5]

Het is een boek over de geschiedenis (ontdekking) en werking van kwantum, zonder veel toekomstdromen of filosofie,
De stukken over hoe kwantum werkt waren soms wat moeilijker te volgen voor een leek lezer , maar men raakt de draad niet kwijt als men stukjes overslaat ,
…. Ik heb wel een bedenking gekregen over de werking van tijd als deze in Bv de + richting draait , en men keert om in de - richting, terwijl andere stukken blijven draaien in de + richting , ….. maar als alles verbonden is hoe kan het dan tegelijkertijd zowel in + als - richting draaien , (?)
4 sterren een niet te simpel boek over geschiedenis en werking van kwantum

[Tim Verstraete · Rating 4 out of 5]

Interesting book although it should be read by somebody who has already some knowledge about physics and chemistry … sometimes I felt they should have taken a bit more time to explain certain things but it did spark my interest to read more about it .. so 👍

[Marie · Rating 3 out of 5]

Kwantum is zo ongelooflijk fascinerend, dood aan het reductionisme!!

In dit boek leerde ik heel wat concepten kennen die mijn hersenen en denken enorm hebben geprikkeld: verstrengelde deeltjes, emergentie, superpositie, dualiteit, renormalisatie, de pracht en kracht van symmetrie, veeldeeltjessystemen, kwantumcomputers, ...
Het schetst een mooi overzicht over de huidige kennis en ontdekkingen van de (kwantum)fysica. Naar het einde toe kon ik wel niet altijd meer volgen. De combinatie van én heel complexe materie én een (toen ik alles nog begreep wel hard geapprecieerde) geknutselde schrijfstijl was iets te veel van het goede. Gelukkig konden mijn broer en het internet het meeste (in de mate dat kwantum duidelijk is natuurlijk) verduidelijken.
Vind dit boek moeilijk om te beoordelen: kwantum en de wetenschap errond verdienen 5/5, de tekst kon het echter niet altijd helemaal (begrijpelijk) overbrengen aan mij.
Zeker WEL een aanrader om je eens te verdiepen in kwantum!!! (Ik ga zelf misschien ingaan op het aanbod van mijn broer om zijn cursus eens door te nemen: al het tegenintuïtieve wiskundig verklaard zien🤯)

[Marnix Verplancke · Rating 4 out of 5]

Het versleutelen van onze via de computer lopende communicatie is essentieel voor onze privacy en bankrekening. Het principe achter die cryptografie is dat wanneer je twee priemgetallen van pakweg honderd cijfers met elkaar vermenigvuldigd en het resultaat ontbindt in priemfactoren, je zelfs met de beste hedendaagse computers een paar decennia zoet bent. Lekker veilig dus, alleen niet voor een kwantumcomputer, die het gigantische aantal berekeningen niet achter elkaar, maar tegelijkertijd uitvoert, en dus in een wip je gecodeerde boodschap ontcijfert. Gelukkig is die kwantumcomputer voorlopig nog een belofte.
Rond de kwantumfysica, waarvan die computer het kind is, hangt een waas van geheimzinnigheid, alsof we met zijn allen midden jaren 1920 afgehaakt zijn nadat Erwin Schrödinger, Werner Heisenberg en Paul Dirac aantoonden dat het deterministische wereldbeeld van Isaac Newton en Albert Einstein misschien wel heel intuïtief was, maar niet klopte. ‘God dobbelt niet,’ zei de laatste, maar dat doet hij volgens de kwantumfysica, met haar golven die deeltjes zijn en haar waarschijnlijkheid en onbepaaldheid wel.
Hoog tijd om die wazige geheimzinnigheid weg te blazen, meenden fysicus Frank Verstraete en theaterauteur Céline Broeckaert, en dus schreven ze het bijzonder intelligente en spitsvondige Waarom niemand kwantum begrijpt en iedereen er toch iets over moet weten. Natuurlijk komen Heisenberg en co erin aan bod, maar ook Simon Stevin die in 1586 twee ‘loyen cloten’ met een verschillend gewicht van een Delftse kerktoren liet vallen en merkte dat die net even snel op de grond terecht kwamen, waarmee hij het tijdperk van het empirisch onderzoek inluidde, en Emmy Noether, die met haar symmetriebegrip aan de basis lag van de wiskunde achter kwantum.
Net zoals Verstraete en Broeckaert in hun boek veel verder het verleden induiken dan de meeste andere auteurs, weiden ze ook veel meer uit over de hedendaagse toepassingen van kwantum. Een smartphone bevat al gauw vijftien miljard transistoren die er zonder kwantum niet zouden zijn, net zoals we zonder kwantum de ouderdom van de aarde niet zouden kennen en niet precies zouden weten waarom de tabel van Mendelejev klopt.
Verstraete en Broeckaert werken met kadertjes voor nerds en beginners, voegen grapjes en rijmpjes toe en maken uitstapjes naar parallelle kunst- en cultuurwerelden, allemaal om dat kwantum wat behapbaarder te maken, maar wie denkt dat hun boek daardoor een wandelingetje door het park is, zit fout. Zoals het eerste deel van hun titel luidt, begrijpt in feite niemand kwantum precies, dus ook de lezer niet, alleen zal hij inzien dat het desondanks werkt.

[Valentijn Verbeke · Rating 4 out of 5]

Ik ben normaal niet zo'n fan van popular science boeken, die gaan al snel vervelen. Al te vaak worden dingen heel simplistisch uitgelegd en is een boek een eindeloze herhaling van iets dat op tien bladzijden kan worden uitgelegd. Of een aaneenschakeling van feitjes die allang gekend zijn door iedereen met een gezonde interesse in wetenschap. Ga je naar de meer complexe boeken dan wordt het al snel onbegrijpbaar omdat bepaalde basiskennis ontbreekt, mijn laatste fysica- en wiskundelessen zijn alweer meer dan 20 jaar geleden.

Dit boek zit mooi tussen te eenvoudig en te complex. Ondanks het complexe en ongrijpbare gegeven dat kwantum is slagen de auteurs erin het onderwerp toch enigszins begrijpbaar te brengen, dat alleen al is een prestatie. Ik zeg enigszins want evengoed waren er hele stukken waarin ik compleet de draad kwijt was en niet meer snapte wat ik nu aan het lezen was. Maar dat maakt niet uit, wie snapt iets contra-intuïtief en complex als kwantum nu echt helemaal?

[Ray Lo · Rating 2 out of 5]

Zoals veel mensen voel ik mij aangesproken tot de wereld waarin oneindig groot en oneindig klein elkaar ontmoeten. Het is algemeen geweten dat de meeste pogingen om dit verstaanbaar te maken in lekentaal afspringen omwille van beperkingen die een "taal" heeft. In dat opzicht is wiskunde dus inderdaad de taal die de natuur moet spreken... soit. In dit boek zijn er weinig formules en berekeningen, maar helaas is de schrijfstijl nogal 'leuk' en wordt het tot den duur rommelig en onduidelijk. Bovendien worden een hele tijd bevindingen naar voor geschoven zonder dat er wordt uitgelegd hoe men tot die bevindingen is gekomen. In de LHC in Zwitserland laat men protonen tegen elkaar kletsen, maar ze leggen niet uit wat je dan meet. Ten slotte, naar mate dat het boek vordert, worden verschillende ontdekkingen kris kras door elkaar gehaald en is het nog steeds niet inzichtelijk wat nu de meerwaarde is van kwantumonderzoek.

[Ans Schapendonk · Rating 1 out of 5]

Jammer dat de auteurs niet aan bronvermelding doen. Kwant (4) helixt via het kwentje (staartje alias er ligt een addertje onder het gras) in de kwintessens, maar die ontbreekt in dit boek, omdat de auteurs zelf niet het besef van de klankhelix hebben. Dat had Simon Stevin nu juist wel (clootkrans), waardoor hij de drukker Plantijn ondersteunde in het initiatief om de werken van de lijfarts Goropius Becanus te publiceren. Taalkundigen begrepen die niet en nu ze dat wel doen (zie nieuwe kerndoelen in het onderwijs) zwijgen ze over hun falen.

[Bjorn Comhaire · Rating 3 out of 5]

Weinig mensen begrijpen kwantum mechanica en de reden is simpel: het is een compleet onbegrijpelijk theoretisch model dat blijkbaar het een en ander van onze fysieke wereld verklaart. Een vreselijk ingewikkelde wiskundige theorie die tracht een meerdimensionale wereld te omschrijven voor een soort die in drie dimensies leeft.

Het boek slaagt er heel goed in om aan de lezer duidelijk te maken dat ie er geen knijt van begrijpt. Missie geslaagd!

[Eline · Rating 2 out of 5]

Lastig om een rating te geven, twijfel tussen twee of drie. De auteurs doen een poging "een toegankelijk boek over kwantum" te schrijven. Dat is wat mij betreft niet gelukt. Verwacht dus geen "Kwantum voor dummies". Toch interessant om te lezen over een aantal belangrijke concepten rond kwantum en om te leren over de wetenschappers die door de eeuwen heen op elkaars werk door gingen. De soms grappig bedoelde gedichtjes tussendoor werken voor mij niet.

[Dylan De Brake · Rating 4 out of 5]

Zeker interessant, maar vaak lastig om doorheen te komen. Als liefhebber wil je toch graag de materie (proberen te) begrijpen, ondanks dat duidelijk vermeld wordt dat je gewoon door moet lezen en de delen voor aficionado's kan overslaan. Maar er wordt een ongelooflijk breed onderwerp relatief behapbaar behandeld.

[Ruben Dierckx · Rating 2 out of 5]

Voor een boek dat als de bedoeling heeft populariserend te werken, had ik het veel toegankelijker verwacht (al was het dan weer misschien naïef van mezelf om te denken dat de ingewikkelde wereld van kwantum écht toegankelijk kon neergepend worden...).

Er waren wel zeker boeiende delen en interessante inzichten, voor mij gewoon te verregaand om van een ontspannend boek te kunnen spreken.

[Laura · Rating 3 out of 5]

*luisterboek*
De eerste hoofdstukken was ik helemaal mee en liet ik me met veel plezier onderdompelen in de wereld van kwantumfysica. Rond hoofdstuk 8 bleek toch dat kwantumfysica uitleggen zodat 'iedereen' het begrijpt, bij mij in elk geval niet gelukt is. Het verhalende nam ook sterk af waardoor het minder aangenaam werd om naar te luisteren.

[Gert Houben · Rating 2 out of 5]

Dit kon zoveel beter; boek heeft wel de verdienste dat het de ontwikkeling van kennis en wetenschap ivm quantum illustreert, met biografische weetjes. Maar waar in het begin de zijsprongetjes en versjes wat voor luchtigheid zorgen, lees je ze tegen het eind met plaatsvervangende schaamte. De epiloog slaat alles.

[Herman Verhoeven · Rating 4 out of 5]

Niet alleen de wetenschap van de kwatumfysica en van de algemene relativiteitstheorie worden beschreven. Maar ook de geschiedenis en de samenhang van de verschillende opeenvolgende stappen die de geleerden gezet hebben worden helder naar voor gebracht. Het ganse boek blijft zijn titel bevestigen: waarom niemand kwantum begrijpt en iedereen er toch iets over moet weten. 😉

[Elie De Brauwer · Rating 3 out of 5]

... En na het lezen niet bijster veelmvooruitgang gemaakt heeft in het begrijpen van kwantum :).

Gedegen voorkennis chemie, fysica en germaanse filologie (of althans doorgedreven tolerantie voor dit laatste) zijn toch aan te raden.

[Bert B. · Rating 2 out of 5]

Theoretische truukjes om van negatieve getallen positieve te maken wanneer nodig, truukjes om eerst oneindigheid in te roepen en daarna om te vormen naar becijferbare getallen, truukjes om massa te creëren voor partikels die onzichtbaar en gewichtloos zijn ... (hahaha)

[Eddy Vermeulen · Rating 3 out of 5]

Meer een geschiedkundig verhaal dan diepgang in kwantum waardoor het op sommige hoogtes toch wat onbegrijpelijk wordt wat mij betreft. Sommige zaken hebben me wat duidelijkheid gebracht, andere net meer verwarring.

[Jensvdbroeck · Rating 4 out of 5]

Een boek dat ondanks de stevige materie wel vlot leest. Het is soms wel zoeken naar de balans tussen basisinformatie en verdiepende stukken. Deze twee slingeren op bepaalde momenten stevig door elkaar. Maar alles samengenomen erg blij dat ik deze gelezen heb!

[Simon Coudeville · Rating 4 out of 5]

Ik begrijp er nog altijd niks van. Maar wel heel leuk om te lezen.

[Evelien Janssen · Rating 3 out of 5]

Toch vrij technisch en dus iets te hoog gegrepen. Gelukkig hielp Celine het toch nog uit te lezen

[Vnaj · Rating 5 out of 5]

Razend interessant en beremoeilijk

[Nick · Rating 5 out of 5]

Schitterend boek

[Michel Jochems · Rating 5 out of 5]

Kwantumfysica poëtisch en kloppend (cloppend) beschreven. Resultaat van een prachtige samenwerking tussen een natuurkundige en en een virtueus schrijfster.