What do you think?
Rate this book
In wat voor land leef ik eigenlijk?
Het leven en werk van Anil Ramdas (Paramaribo, 1958) laat zich lezen als een rusteloze reis van een schrijver op zoek naar een allesomvattend antwoord op vragen over beschaving, identiteit en afkomst. Een reis die vroegtijdig ten einde kwam met zijn zelfmoord in 2012.
De tragiek van zijn leven werd vaak gezocht in zijn thuisloosheid en de ontworteling die zo kenmerkend is voor het bestaan van de migrant. Amatmoekrim voegt hier een ander perspectief aan toe: in een tijd waarin populistische opvattingen verschuiven van de onderbuik naar het centrum van ons politiek denken, houdt Anil Ramdas de Nederlander een genadeloze spiegel voor. Wat zegt de manier waarop Ramdas werd gelezen en begrepen over Nederland zelf?
In wat voor land leef ik eigenlijk? onderzoekt de wisselwerking tussen het innerlijk van Anil Ramdas en de buitenwereld, beide even turbulent. Voor haar onderzoek kreeg Amatmoekrim volledig inzage in de persoonlijke archieven, brieven en e-mailcorrespondentie. Het resultaat is een fascinerend en onthullend portret van een uniek leven, dat tegelijkertijd een scherp licht werpt op de grotere wereld daarbuiten.
Karin Amatmoekrim (Paramaribo, 1976) publiceerde zes romans (waaronder het veelgeprezen Het gym), het kinderboek Tori en een bundel met korte verhalen. Ze is als vaste columnist verbonden aan NRC en schrijft regelmatig voor De Correspondent. De biografie van Anil Ramdas is de handelseditie van het proefschrift waarop ze aan de Universiteit Leiden is gepromoveerd.
De tragiek van zijn leven werd vaak gezocht in zijn thuisloosheid en de ontworteling die zo kenmerkend is voor het bestaan van de migrant. Amatmoekrim voegt hier een ander perspectief aan toe: in een tijd waarin populistische opvattingen verschuiven van de onderbuik naar het centrum van ons politiek denken, houdt Anil Ramdas de Nederlander een genadeloze spiegel voor. Wat zegt de manier waarop Ramdas werd gelezen en begrepen over Nederland zelf?
In wat voor land leef ik eigenlijk? onderzoekt de wisselwerking tussen het innerlijk van Anil Ramdas en de buitenwereld, beide even turbulent. Voor haar onderzoek kreeg Amatmoekrim volledig inzage in de persoonlijke archieven, brieven en e-mailcorrespondentie. Het resultaat is een fascinerend en onthullend portret van een uniek leven, dat tegelijkertijd een scherp licht werpt op de grotere wereld daarbuiten.
Karin Amatmoekrim (Paramaribo, 1976) publiceerde zes romans (waaronder het veelgeprezen Het gym), het kinderboek Tori en een bundel met korte verhalen. Ze is als vaste columnist verbonden aan NRC en schrijft regelmatig voor De Correspondent. De biografie van Anil Ramdas is de handelseditie van het proefschrift waarop ze aan de Universiteit Leiden is gepromoveerd.
- GenresBiography
520 pages, Hardcover
Published September 1, 2023
14 people are currently reading
211 people want to read
About the author
Karin Amatmoekrim
21 books26 followersKarin Amatmoekrim was born in 1976, in Paramaribo, Suriname. She emigrated to the Netherlands in 1981 and has been living in Amsterdam since 1999. She studied modern literature at the University of Amsterdam.
Het knipperleven was her first novel.
Het knipperleven was her first novel.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 21 of 21 reviews
October 7, 2023
Geweldige biografie. Het openlijke racisme van de Nederlandse literaire wereld in het Fortuyn/Wilders tijdperk is beklemmend.
November 18, 2023
Een waanzinnige biografie. Niet alleen een scherpe schets van het Nederlands literaire landschap van de vorige/begin deze eeuw, maar ook van de politieke verschuivingen die hebben plaatsgevonden. Het racisme en, bovenal de haast constante, pesterijen die Ramdas tegen het einde van zijn leven heeft doorstaan, van o.a. Joost Zwagerman, zijn stuitend om te lezen. Next up, Badal.
October 12, 2023
Ik vind dit een heel mooie biografie. Mij is het eerlijk gezegd een raadsel waarom Anil Ramdas vanaf zijn Balie-tijd zo verguisd werd. Zijn destructieve drankzucht zal hieraan mede debet geweest zijn, maar dan nog.
Waarom moest Joost Zwagerman karaktermoord op Ramdas plegen? En dat terwijl Ramdas groot gelijk had met zijn tirade tegen het pvv-crapuul: “En zie de aanhang van de PVV, die almaar groeit, en nu al staat op meer dan twee miljoen. Die Hollanders die in die eigen eigen huizen wonen en een eigen auto hebben en met vakantie kunnen, zijn voor een groot deel white trash. Het zijn tokkies, het zijn families Flodder, met achterlijke ideeën en onbeschofte omgangsvormen. Wat kun je anders zeggen van de meeste Telegraaflezers, SBS-6- en RTL-kijkers en PVV-stemmers, dan dat ze boers, onbehouwen, ruw, plat, vulgair, ordinair en ongemanierd zijn? Primitieve, rancuneuze, rechtse en extreemrechtse types zonder moraal, zonder principes, zonder idealen; kan het anders worden geformuleerd?”
Ik denk het niet. Ramdas had en heeft nog steeds groot gelijk.
Waarom moest Joost Zwagerman karaktermoord op Ramdas plegen? En dat terwijl Ramdas groot gelijk had met zijn tirade tegen het pvv-crapuul: “En zie de aanhang van de PVV, die almaar groeit, en nu al staat op meer dan twee miljoen. Die Hollanders die in die eigen eigen huizen wonen en een eigen auto hebben en met vakantie kunnen, zijn voor een groot deel white trash. Het zijn tokkies, het zijn families Flodder, met achterlijke ideeën en onbeschofte omgangsvormen. Wat kun je anders zeggen van de meeste Telegraaflezers, SBS-6- en RTL-kijkers en PVV-stemmers, dan dat ze boers, onbehouwen, ruw, plat, vulgair, ordinair en ongemanierd zijn? Primitieve, rancuneuze, rechtse en extreemrechtse types zonder moraal, zonder principes, zonder idealen; kan het anders worden geformuleerd?”
Ik denk het niet. Ramdas had en heeft nog steeds groot gelijk.
February 19, 2024
Ik heb gehuild tijdens het lezen, wat een ontroerende biografie. Amatmoekrim vervlecht weergaloos de persoonlijke, sociale, geografische en politieke contexten die Anil navigeerde en schetst daarmee een gelaagd en complex beeld van zijn gefragmenteerde identiteit, thuisloosheid en innerlijke ontwrichting. Noties die voor veel migranten waarschijnlijk herkenbaar zullen zijn.
Verder is het uitermate triest om te zien met hoeveel onmenselijkheid en gebrek aan empathie hij werd ontvangen in de laatste periode van zijn leven en hoe zijn kritiek op het gebrek aan zelfkritiek en nuance in extreem rechtse kringen nog steeds pijnlijk accuraat en relevant is.
Echt een parel met veel stof tot nadenken. Ik hoop dat hij vrede heeft.
Verder is het uitermate triest om te zien met hoeveel onmenselijkheid en gebrek aan empathie hij werd ontvangen in de laatste periode van zijn leven en hoe zijn kritiek op het gebrek aan zelfkritiek en nuance in extreem rechtse kringen nog steeds pijnlijk accuraat en relevant is.
Echt een parel met veel stof tot nadenken. Ik hoop dat hij vrede heeft.
September 15, 2025
Komende dinsdag bespreken we op werk met de leesclub deze lijvige, meeslepende, genuanceerde en goed gedocumenteerde biografie van Anil Ramdas. De Surinaams-Nederlandse schrijfster Karin Amatmoekrim promoveerde in 2023 op deze biografie aan de Universiteit Leiden.
Het portret van een scherpe, hoogst intelligente, tegendraadse schrijver, essayist en denker die vecht voor zijn idealen, betrokkenheid en de idee dat schrijvers een belangrijke rol spelen bij het bewaken van de beschaving.
In een periode waarin het maatschappelijke debat steeds meer verhardt en waarin Wilders aan populariteit wint, blijkt deze houding steeds moeilijker houdbaar en voert hij felle polemieken waarin hij uiteindelijk wordt afgeserveerd. De woordenstrijd met Zwagerman ging heel ver, uitmondend in een karaktermoord bij Pauw & Witteman.
Tijdens het lezen schiet meermaals het boek van Sinan Çankaya (Mijn ontelbare identiteiten) te binnen dat we eerder met de leesclub op werk bespraken. Ook bij Anil gaat het over identiteit. En dan vooral het gebrek daaraan: de gefragmenteerde identiteit. Thema’s als ontheemding en onzekerheid. Waar hoor ik eigenlijk thuis? In welk land leef ik en wie ben ik? Iets wat in de laatste jaren van zijn leven tegen hem gebruikt zou worden in het publieke debat.
Daarnaast is deze biografie, zeker in de eerste hoofdstukken, een leerzaam en vooral zeer levendig portret van Suriname. Het oude Suriname van de jaren zestig, begin jaren zeventig en de roerige aanloop naar de onafhankelijkheid in 1975. We zien een jonge Anil die opgroeit op het benauwende platteland van Nickerie, Noord-West-Suriname. Als idealistische student vertrekt hij kort na de onafhankelijkheid naar Nederland waar hij zijn weg probeert te vinden als nieuwkomer in een ander land. De zoektocht naar identiteit en schrijverschap. Ook de liefde met zijn vrouw Chandra komt uitgebreid aan bod en de gecompliceerde relatie met zijn ouders.
Hieronder mijn gedetailleerde leesaantekeningen voor later.
Hoofdstuk 1: Zonder liefde valt best te leven
Hindostanen (niet noodzakelijkerwijs Hindoestanen). Migratie van Indiase contractarbeiders naar Suriname. Daarmee gepaard armoede en behoud van meegebrachte identiteit.
Ouders van Anil Ramdas. Vader Harripersad Ramdas, onderwijzer, had brahmanen in de familie, uit de hogere kasten in India en genoot daardoor meer (religieus) aanzien in Suriname. Ambitieuze en oogverblindende moeder Kamla Sukul had ook een brahmaanse achtergrond en werd aan hem uitgehuwelijkt, binnen de eigen kaste. Ze was ambitieus, maar veroordeeld tot een bestaan als traditionele Hindostaanse echtgenote. Het vrijgevochten karakter botste meermaals met dat van haar echtgenoot en ze wilde meermaals van plek veranderen. Anil werd als derde kind geboren in 1958 en de existentiële ontevredenheid van zijn moeder vormde hem. In 1960 verhuisden ze terug naar het afgelegen Nickerie, in Noord-West-Suriname, waar de familie van Harripersad woonde. Vlakbij de oceaan en de rivier de Corantijn, de natuurlijke grens met Guyana.
Hoofdstuk 2: Een Nickeriaans rijstdrama
Het afgelegen Nieuw-Nickerie met zijn rijstpolders. In die tijd was er nog geen weg van Paramaribo naar het westen, maar was het een onstuimige bootreis van een half etmaal. Bij aankomst kon iedereen zien welke nieuwkomers er kwamen. Sterke sociale controle, of je nu moslim of hindoe was. De absolute hel voor moeder Kamla.
Anil hechtte veel waarde aan zijn brahmaanse afkomst en toen het gezin in 1965 naar Paramaribo verhuisde, was het omschakelen naar de wetten van de straten, waar de creoolse jongeren heersten.
Hoofdstuk 3: Paramaribo 1965-1975
Toenemende politieke spanningen in Guyana en Suriname tussen de Hindostaanse en creoolse bevolkingsgroepen. In Paramaribo raakte Anil goed bevriend met zijn creoolse buurjongen Emile en de twee zagen elkaar als broers, waarbij Emile hem beschermde tegen de pestkoppen op straat.
Anil bleek op school zeer welbespraakt en wist zijn afwijkende meningen via debatten te etaleren. Na de scheiding bleef Anil bij zijn moeder en de buitenechtelijke baby. In het kanteljaar 1974 waarin de raciale spanningen steeds meer opliepen, werd Anil zich meer en meer bewust van zijn eigen etnische afkomst en verdiepte zich in Indiase helden als Gandhi.
Het waren ook de jaren waarin veel Surinamers naar Nederland vertrokken. De achterblijvers maakten zich op voor de geboorte van een zelfstandig Suriname.
Hoofdstuk 4: Srefidensi
Eind 1975, onafhankelijkheid van Suriname. Een uitgelaten sfeer in Paramaribo. Anil ontmoette zijn buurmeisje Chandra die zijn grote liefde zou worden en met wie hij twee jaar later naar Nederland zou verhuizen.
Wij slaven van Suriname (1934) werd herontdekt en deed zijn intrede onder de ideologische jongeren van Suriname, waar Anil er een van was.
Ondanks grote financiële injecties door Nederland na de verzelfstandiging werd Suriname een politieke chaos vol corruptie en verliep de focus op de ontsluiting van bauxiet in West-Suriname dramatisch.
Hoofdstuk 5: Nederland 1977
De fragmentatie van Anils identiteit zou tijdens zijn studententijd in Nederland alleen nog maar verder toenemen. Daarnaast waren er sinds de onafhankelijkheid niet alleen meer hoogopgeleide Surinamers naar Nederland gekomen, maar uit alle lagen van de bevolking. Het imago van de Surinaamse migrant verslechterde.
Anil en Chandra trouwden in 1977 in Leiden, inwonend bij Anils vader. Grote ruzies over wel of geen traditionele Hindoestaanse bruiloft. Het stel verhuisde in het voorjaar van 1978 naar Uilenstede. Anil studeerde aan de UvA. In Uilenstede ontstond een netwerk van gelijkgestemde, intellectuele, links georiënteerde vrienden die vaak met elkaar discussieerden.
Paar jaar later verhuizing naar de Rivierenbuurt. Jeugdvriend Emile trof hij ook in Nederland waar, maar die gleed langzaam af.
Hoofdstuk 6: Kanonschoten in de ochtend
Begin 1980 was Anil voor zijn scriptie over Nickerie terug in Suriname en was onbedoeld getuige van de militaire coup van Bouterse. Hij was er aanvankelijk vol enthousiasme teruggekeerd, maar eens te meer bleek de haat-liefdeverhouding die hij met het land had.
Hoofdstuk 7: Nieuwe focus: Nederland
Na de Decembermoorden in 1982 werd duidelijk dat Anil en Chandra definitief niet meer zouden terugkeren naar Suriname.
Stuart Hall was een van de grote voorbeelden van Anil, ook voor zijn latere schrijverscarrière. Hall was een Brits-Jamaicaanse cultuurtheoreticus en socioloog en net als Anil op z’n negentiende verhuisd van de Cariben naar Europa en met soortgelijke intellectuele ambities. Ook een marxist, welbespraakt en humoristisch.
Raakte bevriend met journalist Stephan Sanders en vond zo een ingang bij de Groene Amsterdammer. Een belangrijk standpunt dat Anil in deze tijd zou ontwikkelen: de Nederlandse letteren besteedden geen aandacht aan de multiculturele werkelijkheid, met als voorbeeld ‘De buitenvrouw’ van Joost Zwagerman. Het startpunt van een felle en langlopende polemiek tussen de twee.
Een andere held van Anil was de Hindostaanse Trinidadse schrijver Naipaul die zich veelvuldig kritisch uitliet over de Cariben. En in het verlengde daarvan had Anil een zwak voor Hermans die duidelijk stelling nam als het om Suriname en de koloniale erfenis ging.
Tijdens debatavonden in de Balie nam Anil bepaald geen blad voor de mond en was hij uiterst kritisch ten aanzien van Suriname en betoogde hoezeer de Surinaamse literatuur mislukt was. Vier jaar daarvoor was inmiddels hun eerste dochter Nezjma geboren. Chandra was inmiddels lerares op een basisschool.
Hoofdstuk 8: Een komeetachtig begin
In 1992 was Anil Zomergast, gepresenteerd door Peter van Ingen. Een avond die hij koste wat kost wilde laten slagen. Het werd ook een zinderende monoloog. Niettemin lukte het hem niet om aan het label allochtoon te ontsnappen. Ook bleek dat het gevoel van ontheemding en zich nergens thuis voelen sterk aanwezig te zijn. Een gefragmenteerde identiteit.
Hoofdstuk 9: De vlucht naar boven
Anil ontwikkelde zich tot gevierd schrijver, essayist en televisiepersoonlijkheid. In maart 1997 schreef hij het gewraakte essay waarin hij erg kritisch was over Leon de Winter en Joost Zwagerman en waarin hij hen verweet geen oog te hebben voor de van kleur en aard veranderde samenleving in Nederland. De zwarte romanfiguren in hun boeken zouden veel te veel gekarikaturiseerd zijn. Met name Zwagerman nam het hoog op en vond dat hij als schrijver de vrijheid diende te hebben om te schrijven wat hij wilde.
In april dat jaar kwam het tot een hoogtepunt bij een debatavond in de Balie van Adriaan van Dis waarbij Anil en Zwagerman tegenover elkaar geplaatst werden. Het publiek bevond zich overwegend in het kamp van Anil.
Hoofdstuk 10: Het blauwe licht
In 1996 verhuisde het gezin van Amsterdam naar Loenen aan de Vecht. Anil en Stephan Sanders met het succesvolle programma Het blauwe licht. Twee drinkebroers, ging van kwaad tot erger. Uiteindelijk werd Anil ontslagen, wat hem zwaar viel.
Hoofdstuk 11: In je eentje de Titanic optillen
Gezin verhuisde naar India, Anil voor een paar jaar correspondent voor NRC, tussen 2000-2003, een periode waarin er veel gebeurde in Nederland. 9/11, Fortuyn etc. En dat terwijl Anil steeds meer worstelde met onzekerheid, ontworteling en alcoholisme. Op het dieptepunt werd hij opgenomen in het ziekenhuis vanwege een alvleesklierontsteking waardoor de alcohol veel te langzaam werd afgebroken in zijn lichaam.
Hoofdstuk 12: Terug naar Madurodam
Bij terugkomst in Nederland werd Anil gevraagd als directeur van De Balie. Een rol die hij met veel verve zou vervullen met spannende, vooruitstrevende (debat)programma’s. Evenzogoed was het een periode waarin zijn ambities achteruitgingen en zijn alcoholverslaving erger werd. Hij werd uiteindelijk noodgedwongen ontslagen door Rottenberg.
Hoofdstuk 13: De wereld die niet meer bestaat
Een reis terug naar Suriname in 2006 bleek een deceptie. Waar hij in Nederland bekendheid genoot, was dat daar niet het geval. Een lezing werd voortijdig afgekapt door zijn pedante gedrag en door zijn aanhoudende alcoholisme werd zijn psoriasis steeds erger.
Hoofdstuk 14: Nét niet doodgaan
Terug in Nederland bleek dat hij veel van zijn goede vrienden zoals Pieter Hilhorst en Stephan Sanders van zich vervreemd had.
Na zijn eerste hartinfarct in 2007 vond hij een baan als adviseur bij multicultureel platform Kosmopolis. Er kwam een tweede hartinfarct en hartritmestoornissen. Kosmopolis stopte ermee en Chandra was klaar met zijn destructieve leven. Een ultimatum werd gesteld om te stoppen met dranken. Anders echtscheiding. Anil zou gaan afkicken onder begeleiding van een psychiater. Het ging goed voor anderhalf jaar.
Hoofdstuk 15: Tenzij er iets gruwelijk misgaat
Anil besloot om af te kicken, woonde tijdelijk afgezonderd in Zandvoort en begon in 2010 aan zijn autobiografie Badal. Groots en meeslepend moest het worden, een ideeënroman aan de hand van zijn leven.
De verkiezingsuitslag van 2010 en de grote overwinning van Wilders legt een loden last op de schouders van Anil. Hij werd in 2010-2011 oprecht bang door de politieke wind en toenemende allochtonenhaat.
In september 2010 schreef hij een column over de mislukte multiculturele samenleving versus de mislukte (autochtone) culturele samenleving. Het was het begin van een felle polemiek met Joost Zwagerman waarin veel oud zeer naar boven kwam. Het culmineerde in een uitzending bij Pauw & Witteman waarbij alleen Zwagerman werd uitgenodigd en Anil publiekelijk aan het kruis werd genageld.
Hoofdstuk 16: Gute Nacht, Freunde
Anil wankelde toen zijn moeder op dat moment besloot het manuscript over haar leven bij een uitgever aan te leveren, wat een stevige familiecrisis opleverde.
Parallel hieraan kwam Anils roman Badal in het voorjaar van 2011 uit. De tendens van de recensies was dat het een mislukte autobiografie was, een ontluisterend zelfportret en niet zozeer een ideeënroman. Tijdens de publieke optredens en interviews over zijn boek die hierop volgden, werd hij weggezet als een uitgerangeerd schrijver.
Anils oprechte betrokkenheid en zijn opvattingen over idealistisch schrijverschap botsten steeds meer met de samenleving waarin individuele vrijheid het grootste goed was. Anil ervoer die periode als een ontmaskering waarbij door zijn afnemende talent ook zijn identiteit wegviel.
Het ging daarna hard. Zijn vader overleed, Chandra was definitief bij hem weg, de alcoholverslaving was terug en hij had een ernstige depressie. Een korte opname in een psychiatrische kliniek hielp weinig.
In het voorjaar van 2012 pleegde hij zelfmoord. Een overdosis kalmeringsmiddelen weggespoeld met wodka.
Het portret van een scherpe, hoogst intelligente, tegendraadse schrijver, essayist en denker die vecht voor zijn idealen, betrokkenheid en de idee dat schrijvers een belangrijke rol spelen bij het bewaken van de beschaving.
In een periode waarin het maatschappelijke debat steeds meer verhardt en waarin Wilders aan populariteit wint, blijkt deze houding steeds moeilijker houdbaar en voert hij felle polemieken waarin hij uiteindelijk wordt afgeserveerd. De woordenstrijd met Zwagerman ging heel ver, uitmondend in een karaktermoord bij Pauw & Witteman.
Tijdens het lezen schiet meermaals het boek van Sinan Çankaya (Mijn ontelbare identiteiten) te binnen dat we eerder met de leesclub op werk bespraken. Ook bij Anil gaat het over identiteit. En dan vooral het gebrek daaraan: de gefragmenteerde identiteit. Thema’s als ontheemding en onzekerheid. Waar hoor ik eigenlijk thuis? In welk land leef ik en wie ben ik? Iets wat in de laatste jaren van zijn leven tegen hem gebruikt zou worden in het publieke debat.
Daarnaast is deze biografie, zeker in de eerste hoofdstukken, een leerzaam en vooral zeer levendig portret van Suriname. Het oude Suriname van de jaren zestig, begin jaren zeventig en de roerige aanloop naar de onafhankelijkheid in 1975. We zien een jonge Anil die opgroeit op het benauwende platteland van Nickerie, Noord-West-Suriname. Als idealistische student vertrekt hij kort na de onafhankelijkheid naar Nederland waar hij zijn weg probeert te vinden als nieuwkomer in een ander land. De zoektocht naar identiteit en schrijverschap. Ook de liefde met zijn vrouw Chandra komt uitgebreid aan bod en de gecompliceerde relatie met zijn ouders.
Hieronder mijn gedetailleerde leesaantekeningen voor later.
Hoofdstuk 1: Zonder liefde valt best te leven
Hindostanen (niet noodzakelijkerwijs Hindoestanen). Migratie van Indiase contractarbeiders naar Suriname. Daarmee gepaard armoede en behoud van meegebrachte identiteit.
Ouders van Anil Ramdas. Vader Harripersad Ramdas, onderwijzer, had brahmanen in de familie, uit de hogere kasten in India en genoot daardoor meer (religieus) aanzien in Suriname. Ambitieuze en oogverblindende moeder Kamla Sukul had ook een brahmaanse achtergrond en werd aan hem uitgehuwelijkt, binnen de eigen kaste. Ze was ambitieus, maar veroordeeld tot een bestaan als traditionele Hindostaanse echtgenote. Het vrijgevochten karakter botste meermaals met dat van haar echtgenoot en ze wilde meermaals van plek veranderen. Anil werd als derde kind geboren in 1958 en de existentiële ontevredenheid van zijn moeder vormde hem. In 1960 verhuisden ze terug naar het afgelegen Nickerie, in Noord-West-Suriname, waar de familie van Harripersad woonde. Vlakbij de oceaan en de rivier de Corantijn, de natuurlijke grens met Guyana.
Hoofdstuk 2: Een Nickeriaans rijstdrama
Het afgelegen Nieuw-Nickerie met zijn rijstpolders. In die tijd was er nog geen weg van Paramaribo naar het westen, maar was het een onstuimige bootreis van een half etmaal. Bij aankomst kon iedereen zien welke nieuwkomers er kwamen. Sterke sociale controle, of je nu moslim of hindoe was. De absolute hel voor moeder Kamla.
Anil hechtte veel waarde aan zijn brahmaanse afkomst en toen het gezin in 1965 naar Paramaribo verhuisde, was het omschakelen naar de wetten van de straten, waar de creoolse jongeren heersten.
Hoofdstuk 3: Paramaribo 1965-1975
Toenemende politieke spanningen in Guyana en Suriname tussen de Hindostaanse en creoolse bevolkingsgroepen. In Paramaribo raakte Anil goed bevriend met zijn creoolse buurjongen Emile en de twee zagen elkaar als broers, waarbij Emile hem beschermde tegen de pestkoppen op straat.
Anil bleek op school zeer welbespraakt en wist zijn afwijkende meningen via debatten te etaleren. Na de scheiding bleef Anil bij zijn moeder en de buitenechtelijke baby. In het kanteljaar 1974 waarin de raciale spanningen steeds meer opliepen, werd Anil zich meer en meer bewust van zijn eigen etnische afkomst en verdiepte zich in Indiase helden als Gandhi.
Het waren ook de jaren waarin veel Surinamers naar Nederland vertrokken. De achterblijvers maakten zich op voor de geboorte van een zelfstandig Suriname.
Hoofdstuk 4: Srefidensi
Eind 1975, onafhankelijkheid van Suriname. Een uitgelaten sfeer in Paramaribo. Anil ontmoette zijn buurmeisje Chandra die zijn grote liefde zou worden en met wie hij twee jaar later naar Nederland zou verhuizen.
Wij slaven van Suriname (1934) werd herontdekt en deed zijn intrede onder de ideologische jongeren van Suriname, waar Anil er een van was.
Ondanks grote financiële injecties door Nederland na de verzelfstandiging werd Suriname een politieke chaos vol corruptie en verliep de focus op de ontsluiting van bauxiet in West-Suriname dramatisch.
Hoofdstuk 5: Nederland 1977
De fragmentatie van Anils identiteit zou tijdens zijn studententijd in Nederland alleen nog maar verder toenemen. Daarnaast waren er sinds de onafhankelijkheid niet alleen meer hoogopgeleide Surinamers naar Nederland gekomen, maar uit alle lagen van de bevolking. Het imago van de Surinaamse migrant verslechterde.
Anil en Chandra trouwden in 1977 in Leiden, inwonend bij Anils vader. Grote ruzies over wel of geen traditionele Hindoestaanse bruiloft. Het stel verhuisde in het voorjaar van 1978 naar Uilenstede. Anil studeerde aan de UvA. In Uilenstede ontstond een netwerk van gelijkgestemde, intellectuele, links georiënteerde vrienden die vaak met elkaar discussieerden.
Paar jaar later verhuizing naar de Rivierenbuurt. Jeugdvriend Emile trof hij ook in Nederland waar, maar die gleed langzaam af.
Hoofdstuk 6: Kanonschoten in de ochtend
Begin 1980 was Anil voor zijn scriptie over Nickerie terug in Suriname en was onbedoeld getuige van de militaire coup van Bouterse. Hij was er aanvankelijk vol enthousiasme teruggekeerd, maar eens te meer bleek de haat-liefdeverhouding die hij met het land had.
Hoofdstuk 7: Nieuwe focus: Nederland
Na de Decembermoorden in 1982 werd duidelijk dat Anil en Chandra definitief niet meer zouden terugkeren naar Suriname.
Stuart Hall was een van de grote voorbeelden van Anil, ook voor zijn latere schrijverscarrière. Hall was een Brits-Jamaicaanse cultuurtheoreticus en socioloog en net als Anil op z’n negentiende verhuisd van de Cariben naar Europa en met soortgelijke intellectuele ambities. Ook een marxist, welbespraakt en humoristisch.
Raakte bevriend met journalist Stephan Sanders en vond zo een ingang bij de Groene Amsterdammer. Een belangrijk standpunt dat Anil in deze tijd zou ontwikkelen: de Nederlandse letteren besteedden geen aandacht aan de multiculturele werkelijkheid, met als voorbeeld ‘De buitenvrouw’ van Joost Zwagerman. Het startpunt van een felle en langlopende polemiek tussen de twee.
Een andere held van Anil was de Hindostaanse Trinidadse schrijver Naipaul die zich veelvuldig kritisch uitliet over de Cariben. En in het verlengde daarvan had Anil een zwak voor Hermans die duidelijk stelling nam als het om Suriname en de koloniale erfenis ging.
Tijdens debatavonden in de Balie nam Anil bepaald geen blad voor de mond en was hij uiterst kritisch ten aanzien van Suriname en betoogde hoezeer de Surinaamse literatuur mislukt was. Vier jaar daarvoor was inmiddels hun eerste dochter Nezjma geboren. Chandra was inmiddels lerares op een basisschool.
Hoofdstuk 8: Een komeetachtig begin
In 1992 was Anil Zomergast, gepresenteerd door Peter van Ingen. Een avond die hij koste wat kost wilde laten slagen. Het werd ook een zinderende monoloog. Niettemin lukte het hem niet om aan het label allochtoon te ontsnappen. Ook bleek dat het gevoel van ontheemding en zich nergens thuis voelen sterk aanwezig te zijn. Een gefragmenteerde identiteit.
Hoofdstuk 9: De vlucht naar boven
Anil ontwikkelde zich tot gevierd schrijver, essayist en televisiepersoonlijkheid. In maart 1997 schreef hij het gewraakte essay waarin hij erg kritisch was over Leon de Winter en Joost Zwagerman en waarin hij hen verweet geen oog te hebben voor de van kleur en aard veranderde samenleving in Nederland. De zwarte romanfiguren in hun boeken zouden veel te veel gekarikaturiseerd zijn. Met name Zwagerman nam het hoog op en vond dat hij als schrijver de vrijheid diende te hebben om te schrijven wat hij wilde.
In april dat jaar kwam het tot een hoogtepunt bij een debatavond in de Balie van Adriaan van Dis waarbij Anil en Zwagerman tegenover elkaar geplaatst werden. Het publiek bevond zich overwegend in het kamp van Anil.
Hoofdstuk 10: Het blauwe licht
In 1996 verhuisde het gezin van Amsterdam naar Loenen aan de Vecht. Anil en Stephan Sanders met het succesvolle programma Het blauwe licht. Twee drinkebroers, ging van kwaad tot erger. Uiteindelijk werd Anil ontslagen, wat hem zwaar viel.
Hoofdstuk 11: In je eentje de Titanic optillen
Gezin verhuisde naar India, Anil voor een paar jaar correspondent voor NRC, tussen 2000-2003, een periode waarin er veel gebeurde in Nederland. 9/11, Fortuyn etc. En dat terwijl Anil steeds meer worstelde met onzekerheid, ontworteling en alcoholisme. Op het dieptepunt werd hij opgenomen in het ziekenhuis vanwege een alvleesklierontsteking waardoor de alcohol veel te langzaam werd afgebroken in zijn lichaam.
Hoofdstuk 12: Terug naar Madurodam
Bij terugkomst in Nederland werd Anil gevraagd als directeur van De Balie. Een rol die hij met veel verve zou vervullen met spannende, vooruitstrevende (debat)programma’s. Evenzogoed was het een periode waarin zijn ambities achteruitgingen en zijn alcoholverslaving erger werd. Hij werd uiteindelijk noodgedwongen ontslagen door Rottenberg.
Hoofdstuk 13: De wereld die niet meer bestaat
Een reis terug naar Suriname in 2006 bleek een deceptie. Waar hij in Nederland bekendheid genoot, was dat daar niet het geval. Een lezing werd voortijdig afgekapt door zijn pedante gedrag en door zijn aanhoudende alcoholisme werd zijn psoriasis steeds erger.
Hoofdstuk 14: Nét niet doodgaan
Terug in Nederland bleek dat hij veel van zijn goede vrienden zoals Pieter Hilhorst en Stephan Sanders van zich vervreemd had.
Na zijn eerste hartinfarct in 2007 vond hij een baan als adviseur bij multicultureel platform Kosmopolis. Er kwam een tweede hartinfarct en hartritmestoornissen. Kosmopolis stopte ermee en Chandra was klaar met zijn destructieve leven. Een ultimatum werd gesteld om te stoppen met dranken. Anders echtscheiding. Anil zou gaan afkicken onder begeleiding van een psychiater. Het ging goed voor anderhalf jaar.
Hoofdstuk 15: Tenzij er iets gruwelijk misgaat
Anil besloot om af te kicken, woonde tijdelijk afgezonderd in Zandvoort en begon in 2010 aan zijn autobiografie Badal. Groots en meeslepend moest het worden, een ideeënroman aan de hand van zijn leven.
De verkiezingsuitslag van 2010 en de grote overwinning van Wilders legt een loden last op de schouders van Anil. Hij werd in 2010-2011 oprecht bang door de politieke wind en toenemende allochtonenhaat.
In september 2010 schreef hij een column over de mislukte multiculturele samenleving versus de mislukte (autochtone) culturele samenleving. Het was het begin van een felle polemiek met Joost Zwagerman waarin veel oud zeer naar boven kwam. Het culmineerde in een uitzending bij Pauw & Witteman waarbij alleen Zwagerman werd uitgenodigd en Anil publiekelijk aan het kruis werd genageld.
Hoofdstuk 16: Gute Nacht, Freunde
Anil wankelde toen zijn moeder op dat moment besloot het manuscript over haar leven bij een uitgever aan te leveren, wat een stevige familiecrisis opleverde.
Parallel hieraan kwam Anils roman Badal in het voorjaar van 2011 uit. De tendens van de recensies was dat het een mislukte autobiografie was, een ontluisterend zelfportret en niet zozeer een ideeënroman. Tijdens de publieke optredens en interviews over zijn boek die hierop volgden, werd hij weggezet als een uitgerangeerd schrijver.
Anils oprechte betrokkenheid en zijn opvattingen over idealistisch schrijverschap botsten steeds meer met de samenleving waarin individuele vrijheid het grootste goed was. Anil ervoer die periode als een ontmaskering waarbij door zijn afnemende talent ook zijn identiteit wegviel.
Het ging daarna hard. Zijn vader overleed, Chandra was definitief bij hem weg, de alcoholverslaving was terug en hij had een ernstige depressie. Een korte opname in een psychiatrische kliniek hielp weinig.
In het voorjaar van 2012 pleegde hij zelfmoord. Een overdosis kalmeringsmiddelen weggespoeld met wodka.
November 17, 2024
Ik lees zelden biografieën, maar kon deze niet neer leggen. Een prachtig boek over een fascinerende man en zijn ideeën, maar bovenal ook over onze veranderde tijdsgeest en hoe we ons verhouden tot de (migrante) Ander en de teloorgang van de culturele en intellectuele elite in Nederland. Verrassend meeslepend.
May 25, 2025
'Migratie is een versplinterende ervaring.'
#DeZinVanHetBoek
Aangrijpend portret van een groot intellectueel en van een kleingeestig land. Uitgebreider bespreking volgt.
#DeZinVanHetBoek
Aangrijpend portret van een groot intellectueel en van een kleingeestig land. Uitgebreider bespreking volgt.
January 3, 2024
Frits Bolkestein ‘maakt het geheim gevoel openbaar’ ‘dat de affiniteit van Nederlanders bij Nederlanders ligt. Wat Anil Ramdas het meest opviel dat niemand verbaasd was, de algehele verontwaardiging ging over andere dingen. Over de vraag of het juridisch wel kon en of het moreel verantwoord was en of het politiek correct was en of het de problemen wel echt oploste. Maar niemand vond het vreemd dat hier een onberedeneerd gevoel, een instinctief sentiment, een niet onderzoekbaar en diep verborgen besef werd gepresenteerd alsof het voortkwam uit redelijke en verstandelijke berekeningen’ Deze zin alleen al opgediept in een biografie over Anil maakt deze biografie uiterst waardevol.
Wat ontzettend jammer dat Anil niet meer leeft (zou hij wel een weerwoord hebben tegen het rechtse bolwerk?) en wat een interessant en moeilijk leven heeft hij geleefd vooral gekenmerkt door de kleur van zijn huid en zijn streven toch vooral boven zijn migrant zijn uit te stijgen.
Karim Amatmoekrim beschrijft het nauwgezet, psychologiseert iets te gemakkelijk maar al met al schrijft ze een belangrijk boek.
Wat ontzettend jammer dat Anil niet meer leeft (zou hij wel een weerwoord hebben tegen het rechtse bolwerk?) en wat een interessant en moeilijk leven heeft hij geleefd vooral gekenmerkt door de kleur van zijn huid en zijn streven toch vooral boven zijn migrant zijn uit te stijgen.
Karim Amatmoekrim beschrijft het nauwgezet, psychologiseert iets te gemakkelijk maar al met al schrijft ze een belangrijk boek.
Read
January 2, 2025Sjonge. Wat als we begin jaren '90 rustiger naar deze man geluisterd hadden? Het is beschamend hoezeer hij gelijk had en hoe dat afketste op zelfgenoegzaamheid of slachtofferigheid. Misschien zou het hem ook geholpen hebben vrediger voort te leven in plaats van steeds machtelozer te ageren en op te moeten geven. Maar op dit punt is de wens de vader van de gedachte.
October 27, 2023
Prachtige biografie, met name in het eerste deel ook vanwege de context die beschreven wordt waarin dit bewogen leven zich afspeelde. De veranderingen in de samenlevingen van Suriname en Nederland maken dit levensverhaal dus ook interessant voor degenen die net als ik graag over maatschappelijke ontwikkelingen lezen. De biograaf slaagt erin dat heel helder naar voren te brengen en tegelijkertijd dit boeiende en intellectuele leven te beschrijven, met alle ambities, kosmopolitische levensloop, vele identiteiten, eigen denkbeelden, flinke worstelingen en uiteindelijke val van schrijver Anil Ramdas.
September 6, 2025
Wat een meeslepende biografie over de boeiende en tegenstrijdige persoonlijkheid van de gepassioneerde wereldverbeteraar en mens Anil Ramdas. Zijn we slechts op de vlucht voor onszelf? Zijn we voortdurende in reactie op wat buiten ons afspeelt en waardoor we onszelf steeds verder fragmenteren in splintertjes van de werkelijkheid waar we ons al dan niet terecht mee identificeren of in het verleden hebben gedaan?
De wereld is zoals ze is, als zodanig valt ze niet te veranderen. Alleen wanneer we het aanvaarden zoals het is, kunnen we ons van binnenuit misschien een beetje bijsturen. Wanneer iemand mij de les leert, ben ik eerder geneigd om me af te sluiten dan me over te leveren aan de grillen van die buitenkant mens. Wanneer ik hetzelfde doe met een ander is vermoedelijk het contact meteen verbroken wat er nog niet was. Fragmenten op drift, zoekend naar houvast. Krampachtig, rusteloos en tegelijkertijd je existentie proberen waar te borgen en dat van je familie.
In 98-99 was ik vrijwilliger twee dagen in de week bij vluchtelingenwerk als een soort maatschappelijk begeleider. Daar leerde ik de spiegel zien dat je als "blanke Nederlander" ook een vluchteling kunt zijn. Vluchteling van de wereld, waarin je leeft? Op de vlucht voor jezelf, het leven?
Wanneer we goed naar het leven van mensen op deze planeet kijken en de geschiedenis ervan, zien we kijkend vanuit een bepaalde invalshoek, hoeveel energie we stoppen in het niet hoeven, willen zijn, van wie we "natuurlijk" innerlijk zijn. We "liever" een spel spelen die ons dwingt te overleven in plaats van samen te leven. En ja we zien "die ander hetzelfde" doen als onszelf. De omstandigheden leren ons aan te passen aan de menselijke conditie, de menselijke cultuur. Een cultuur waarin het lonend kan zijn de anderen en de natuur zelf te slim af te zijn.
Is dat slim ? Menselijk, en praat voor mezelf is dat zeker. Of we daar als mensheid onszelf en anderen werkelijk en dienst mee bewijzen, valt te betwijfelen. Tegen die muur lopen we allemaal wel eens op. Dit is de muur waar we Anil Ramdas op zien vast lopen, maar het is de muur waar we als samenleving en individuen over struikelen. Door 'voor' en 'tegen' te zijn bouwen genadeloos deze muren in onze psyche in binnen onze samenleving. Paradoxaal, omdat we allemaal houvast nodig hebben in iets wat we aan de oppervlakte of ietsje onder de oppervlakte (tijdelijk?) als wezenlijk onaantastbaar bestempelen. We vermeningen existentie met beschaving en andersom, zien onvoldoende dat de ander hier ook mee knoeit. De wereld van vergelijkingen is een gevaarlijke valkuil. Minder of minder beschaving is vaak slechts ego-overlevings-strategie om mij enigzins staande te houden in deze wereld en bouw ik een kloof tussen mezelf en de ander. Dat wat ten diepste zou willen verbinden om eenheid van het leven te kunnen ervaren. Intelectueel weet ik dat wel, maar ik verlies het soms uit het oog, de essentie van zijn in al dat leeft, is. Electronen in een atoom, energie of leven of beide? We hebben nog maar kleine stapjes gezet in de wereld die we niet kennen. Het portret dat Karin Amatmoekrim schetst van Anil Ramdas en de andere personages in dit boek, is ook in belangrijke mate een schets van onszelf, de mens die met vallen en opstaan probeert te ontdekken wat het leven is dat door ons golft en ieder ander zijn en worden.
Een nederlandse schrijver (Kerkhof of zoiets) schreef ooit, de mens is een angstig dier. Het houdt ons in een isolerende overlevingsmodes, in plaats dat we de kracht en moed zoeken om onszelf uit die isoleringsmodes proberen te bevrijden. Anil Ramdas wilde zichzelf en Nederland bevrijden en in mijn ogen was hij daarin uitermate moedig en daadkrachtig. Dat hij zichzelf daarbij ook bij tijd en wijle ook overspeelde, is hopelijk een ervaring die we als lezer, schrijver, ambachtsman, vakkenvuller, dakloze, intellectueel, politicus, ondernemer mee kunnen nemen in onze eigen unieke levens.
Ik ben benieuwd hoe Anil Ramdas het in 2016 verschenen boek van de Amerikaanse Princeton Socioloog Arlie Russell Hochschild zou hebben gelezen: Strangers in their own Land?
https://www.goodreads.com/book/show/2...
De wereld is zoals ze is, als zodanig valt ze niet te veranderen. Alleen wanneer we het aanvaarden zoals het is, kunnen we ons van binnenuit misschien een beetje bijsturen. Wanneer iemand mij de les leert, ben ik eerder geneigd om me af te sluiten dan me over te leveren aan de grillen van die buitenkant mens. Wanneer ik hetzelfde doe met een ander is vermoedelijk het contact meteen verbroken wat er nog niet was. Fragmenten op drift, zoekend naar houvast. Krampachtig, rusteloos en tegelijkertijd je existentie proberen waar te borgen en dat van je familie.
In 98-99 was ik vrijwilliger twee dagen in de week bij vluchtelingenwerk als een soort maatschappelijk begeleider. Daar leerde ik de spiegel zien dat je als "blanke Nederlander" ook een vluchteling kunt zijn. Vluchteling van de wereld, waarin je leeft? Op de vlucht voor jezelf, het leven?
Wanneer we goed naar het leven van mensen op deze planeet kijken en de geschiedenis ervan, zien we kijkend vanuit een bepaalde invalshoek, hoeveel energie we stoppen in het niet hoeven, willen zijn, van wie we "natuurlijk" innerlijk zijn. We "liever" een spel spelen die ons dwingt te overleven in plaats van samen te leven. En ja we zien "die ander hetzelfde" doen als onszelf. De omstandigheden leren ons aan te passen aan de menselijke conditie, de menselijke cultuur. Een cultuur waarin het lonend kan zijn de anderen en de natuur zelf te slim af te zijn.
Is dat slim ? Menselijk, en praat voor mezelf is dat zeker. Of we daar als mensheid onszelf en anderen werkelijk en dienst mee bewijzen, valt te betwijfelen. Tegen die muur lopen we allemaal wel eens op. Dit is de muur waar we Anil Ramdas op zien vast lopen, maar het is de muur waar we als samenleving en individuen over struikelen. Door 'voor' en 'tegen' te zijn bouwen genadeloos deze muren in onze psyche in binnen onze samenleving. Paradoxaal, omdat we allemaal houvast nodig hebben in iets wat we aan de oppervlakte of ietsje onder de oppervlakte (tijdelijk?) als wezenlijk onaantastbaar bestempelen. We vermeningen existentie met beschaving en andersom, zien onvoldoende dat de ander hier ook mee knoeit. De wereld van vergelijkingen is een gevaarlijke valkuil. Minder of minder beschaving is vaak slechts ego-overlevings-strategie om mij enigzins staande te houden in deze wereld en bouw ik een kloof tussen mezelf en de ander. Dat wat ten diepste zou willen verbinden om eenheid van het leven te kunnen ervaren. Intelectueel weet ik dat wel, maar ik verlies het soms uit het oog, de essentie van zijn in al dat leeft, is. Electronen in een atoom, energie of leven of beide? We hebben nog maar kleine stapjes gezet in de wereld die we niet kennen. Het portret dat Karin Amatmoekrim schetst van Anil Ramdas en de andere personages in dit boek, is ook in belangrijke mate een schets van onszelf, de mens die met vallen en opstaan probeert te ontdekken wat het leven is dat door ons golft en ieder ander zijn en worden.
Een nederlandse schrijver (Kerkhof of zoiets) schreef ooit, de mens is een angstig dier. Het houdt ons in een isolerende overlevingsmodes, in plaats dat we de kracht en moed zoeken om onszelf uit die isoleringsmodes proberen te bevrijden. Anil Ramdas wilde zichzelf en Nederland bevrijden en in mijn ogen was hij daarin uitermate moedig en daadkrachtig. Dat hij zichzelf daarbij ook bij tijd en wijle ook overspeelde, is hopelijk een ervaring die we als lezer, schrijver, ambachtsman, vakkenvuller, dakloze, intellectueel, politicus, ondernemer mee kunnen nemen in onze eigen unieke levens.
Ik ben benieuwd hoe Anil Ramdas het in 2016 verschenen boek van de Amerikaanse Princeton Socioloog Arlie Russell Hochschild zou hebben gelezen: Strangers in their own Land?
https://www.goodreads.com/book/show/2...
October 16, 2024
https://www.youtube.com/watch?v=xy35y...
Karin Amatmoekrim: In wat voor land leef ik eigenlijk? Anil Ramdas, onmogelijk kosmopoliet, Prometheus, Amsterdam 2023, 516 p. ISBN 9789044637250.
De Surinaams-Nederlandse Karin Amatmoekrim deed vijf jaar over het schrijven van een promotieonderzoek naar schrijver Anil Ramdas (1958-2012). Tevens verscheen haar werk in boekvorm. Karin Amatmoekrim leverde een zeer onderhoudend en gedegen boek af, met tal van foto’s uit privé-archieven en inhoudelijk gebaseerd op talrijke gesprekken met nabestaanden en collega’s. De selectie welke fragmenten zouden gebruikt worden, gebeurde een enkele keer in samenspraak met de familie. Zo zijn al te persoonlijke e-mails die Ramdas aan het einde van zijn leven schreef, niet gepubliceerd op vraag van zijn familie. Het grote publiek kende Anil Ramdas aanvankelijk vooral als de bevlogen analist, en van een vroege uitzending van Zomergasten uit 1992.
Anil Ramdas was een Nederlandse Surinamer met Indische achtergrond. Hij werd geboren in 1958 in het arme, afgelegen district Nickerie in een gegoede familie van brahmanen Vanaf 1977 studeerde Anil Ramdas in Nederland sociale geografie. In Suriname werd hij geprezen omwille van zijn intelligentie, in Nederland viel hij aanvankelijk niet zo op. Hij deed na het behalen van zijn diploma promotieonderzoek naar hoe de Nederlandse vreemdelingendiensten verhalen van vluchtelingen en asielzoekers construeerden.
Ramdas ging schrijven voor het linkse blad De Groene Amsterdammer, waar hij zijn zielsverwant Stephan Sanders leerde kennen. Samen maakten ze een aantal televisieprogramma’s en documentaires. Zijn ultieme wens was niet langer als buitenstaander gezien te worden, als immigrant, maar beoordeeld te worden op zijn merites. Hoe meer hij dat probeerde, hoe minder hij daarin slaagde, mede door het veranderende sociale klimaat in Nederland.
Karin Amatmoekrim schetst een beklijvend beeld van de ondergang van een man die ooit met zoveel ambitie naar Nederland was gekomen. Een familieman die zich uiteindelijk ook in zijn eigen gezin geïsoleerd zou voelen en uiteindelijk de dood boven het leven zou verkiezen.
Als biograaf brengt Karin Amatmoekrim grote kennis mee van de Surinaamse geschiedenis, de migratiegeschiedenis en het debat daarover,
Karin Amatmoekrim: In wat voor land leef ik eigenlijk? Anil Ramdas, onmogelijk kosmopoliet, Prometheus, Amsterdam 2023, 516 p. ISBN 9789044637250.
De Surinaams-Nederlandse Karin Amatmoekrim deed vijf jaar over het schrijven van een promotieonderzoek naar schrijver Anil Ramdas (1958-2012). Tevens verscheen haar werk in boekvorm. Karin Amatmoekrim leverde een zeer onderhoudend en gedegen boek af, met tal van foto’s uit privé-archieven en inhoudelijk gebaseerd op talrijke gesprekken met nabestaanden en collega’s. De selectie welke fragmenten zouden gebruikt worden, gebeurde een enkele keer in samenspraak met de familie. Zo zijn al te persoonlijke e-mails die Ramdas aan het einde van zijn leven schreef, niet gepubliceerd op vraag van zijn familie. Het grote publiek kende Anil Ramdas aanvankelijk vooral als de bevlogen analist, en van een vroege uitzending van Zomergasten uit 1992.
Anil Ramdas was een Nederlandse Surinamer met Indische achtergrond. Hij werd geboren in 1958 in het arme, afgelegen district Nickerie in een gegoede familie van brahmanen Vanaf 1977 studeerde Anil Ramdas in Nederland sociale geografie. In Suriname werd hij geprezen omwille van zijn intelligentie, in Nederland viel hij aanvankelijk niet zo op. Hij deed na het behalen van zijn diploma promotieonderzoek naar hoe de Nederlandse vreemdelingendiensten verhalen van vluchtelingen en asielzoekers construeerden.
Ramdas ging schrijven voor het linkse blad De Groene Amsterdammer, waar hij zijn zielsverwant Stephan Sanders leerde kennen. Samen maakten ze een aantal televisieprogramma’s en documentaires. Zijn ultieme wens was niet langer als buitenstaander gezien te worden, als immigrant, maar beoordeeld te worden op zijn merites. Hoe meer hij dat probeerde, hoe minder hij daarin slaagde, mede door het veranderende sociale klimaat in Nederland.
Karin Amatmoekrim schetst een beklijvend beeld van de ondergang van een man die ooit met zoveel ambitie naar Nederland was gekomen. Een familieman die zich uiteindelijk ook in zijn eigen gezin geïsoleerd zou voelen en uiteindelijk de dood boven het leven zou verkiezen.
Als biograaf brengt Karin Amatmoekrim grote kennis mee van de Surinaamse geschiedenis, de migratiegeschiedenis en het debat daarover,
February 4, 2024
Prachtige biografie over een tragisch leven. Het leven van een man die uit Suriname migreerde naar wat hij zag als, op een bepaalde manier, de beschaafde wereld, en die vervolgens in die wereld bitter teleurgesteld raakte. Een man die ook zijn eigen demonen met zich meedroeg en die niet de baas kon blijven.
Wilders en zijn groeiende aanhang spelen een centrale rol in het verhaal dat Amatmoekrim vertelt. De verharding van de samenleving, het ongeremd schelden, het toenemende (of openlijker) racisme hebben zeker bijgedragen aan Ramdas' depressies en zelfmoord. Gezien de manier waarop het rechtse 'gedachte'goed om zich heen heeft gegrepen sinds Ramdas' overlijden (2012) zou je bijna blij voor hem zijn dat hij het niet heeft hoeven meemaken.
Toch heb ik het gevoel dat Amatmoekrim de politieke kant misschien iets te veel benadrukt. Er zat misschien ook een onmatigheid in het karakter van Ramdas zelf, die ook een deel van de weerstand die hij opriep kan verklaren. En de alcohol speelde een belangrijke rol in zijn neergang. Maar het is een kwestie van nadruk. Voor mij als witte man is de dreiging die van Wilders en zijn meelopers kan uitgaan natuurlijk ook moeilijker in te schatten (hoewel ook ik me tot in mijn vezels bedreigd voel door de opkomst van de PVV).
Los van het verhaal van Ramdas en dat van Nederland was ik verbaasd en zelfs geschrokken over hoe weinig ik destijds van deze tragedie en de polemieken eromheen heb meegekregen. Ik heb De papegaai, de stier en de klimmende bougainvillea: Essays gelezen toen het uitkwam, en ik was er gematigd enthousiast over. Misschien had ik de Volkskrant moeten lezen in plaats van de NRC, of vaker televisie moeten kijken. Goedmaken kan ik dat niet, maar in elk geval wil ik wel alsnog Badal lezen.
Wilders en zijn groeiende aanhang spelen een centrale rol in het verhaal dat Amatmoekrim vertelt. De verharding van de samenleving, het ongeremd schelden, het toenemende (of openlijker) racisme hebben zeker bijgedragen aan Ramdas' depressies en zelfmoord. Gezien de manier waarop het rechtse 'gedachte'goed om zich heen heeft gegrepen sinds Ramdas' overlijden (2012) zou je bijna blij voor hem zijn dat hij het niet heeft hoeven meemaken.
Toch heb ik het gevoel dat Amatmoekrim de politieke kant misschien iets te veel benadrukt. Er zat misschien ook een onmatigheid in het karakter van Ramdas zelf, die ook een deel van de weerstand die hij opriep kan verklaren. En de alcohol speelde een belangrijke rol in zijn neergang. Maar het is een kwestie van nadruk. Voor mij als witte man is de dreiging die van Wilders en zijn meelopers kan uitgaan natuurlijk ook moeilijker in te schatten (hoewel ook ik me tot in mijn vezels bedreigd voel door de opkomst van de PVV).
Los van het verhaal van Ramdas en dat van Nederland was ik verbaasd en zelfs geschrokken over hoe weinig ik destijds van deze tragedie en de polemieken eromheen heb meegekregen. Ik heb De papegaai, de stier en de klimmende bougainvillea: Essays gelezen toen het uitkwam, en ik was er gematigd enthousiast over. Misschien had ik de Volkskrant moeten lezen in plaats van de NRC, of vaker televisie moeten kijken. Goedmaken kan ik dat niet, maar in elk geval wil ik wel alsnog Badal lezen.
November 29, 2023
Ik was altijd een fan van Anil Ramdas. Ik vond hem zeer intelligent en erudiet en belezen. Dit boek geeft nog meer inzicht hoe hij niet werd begrepen, vooral toen de rechtsradicalen hun recht op vrije meningsuiting, hoe stom en ongenuanceerd danook, gingen toepassen en Ramdas gingen neerhalen.
Misschien iets te veel herhalingen in dit boek, maar wel begrijpelijk daar het om een promotieonderzoek gaat van Karin Amatmoekrim
Misschien iets te veel herhalingen in dit boek, maar wel begrijpelijk daar het om een promotieonderzoek gaat van Karin Amatmoekrim
May 24, 2024
Ik vond het een mooie en ontroerende biografie. Tegen de achtergrond van de politieke en maatschappelijke ontwikkelingen in Nederland en Surimame is zijn leven beschreven. Dat maakt het extra de moeite waard.
December 10, 2024
Echt heel mooi. Amatmoekrim zet een eindeloos complex, intelligent en fascinerende mens neer, en schetst tegelijkertijd een veranderend guur Nederland en een generatie die zich daarin staande moet zien te houden. Dat is Ramdas niet gelukt.
In tijden niet zoiets goeds gelezen.
In tijden niet zoiets goeds gelezen.
May 3, 2025
Een prachtig en ingenieus geschreven boek. Genuanceerd, liefdevol, en toch ook zeker kritisch. Over een origineel denker die de wereld, zijn wereld én die van mij regelmatig laat kantelen. Dank je wel, Karin Amatmoekrim!
May 5, 2025
One of the best biographies I have ever read!
September 6, 2025
Een waardige, ontroerende uiteenzetting van een complex persoon. Schokkend hoe relevant de angsten van Ramdas nu nóg zijn, zo lang na zijn overlijden.
December 7, 2025
Een grootse biografie voor een grootse schrijver. Anil Ramdas, de grote essayist van Nederland van de afgelopen decennia. Verguisd en misschien aan het einde van zijn leven verbitterd en daardoor minder scherp dan zijn jongere zelf. Alle lof voor Amatmoekrim, die zichzelf heeft overtroffen met deze biografie. Het boek geeft niet alleen een inkijk in het leven van Ramdas, maar portretteert ook de tijdsgeest zeer accuraat. Daardoor kun je Ramdas’ handelen beter duiden. Must-read!
Displaying 1 - 21 of 21 reviews