What do you think?
Rate this book
Edebiyat Yazıları
Jale Parla’nın yaklaşık 40 yıla yayılan kısa çalışmalarının bir araya getirildiği Edebiyat Yazıları, edebiyat tarihine ve edebiyat kuramına çok geniş bir perspektiften bakıyor. Romanın ortaya çıkışı, edebi kültür dünyasının modern çağa geçerken aldığı biçim, dünya edebiyatı, karşılaştırmalı edebiyat, kanon tartışmaları, edebiyatta karakter ve tip, tarihin edebiyatla kesişmesi... Bu tartışmalara dair itirazlar, eleştiri ekolleri, araçları, feminist eleştiri... Dünya edebiyatı ve ulusal edebiyat arasındaki gerilim ve etkilenmeler... Bu gerilim ve etkilenmelerin hem dünya edebiyatındaki örnekleri hem de Tanzimat’tan günümüze uzanan edebiyat tarihimizdeki yeri...
Jale Parla, edebiyat tarihi ve edebiyat eleştirisi üzerine 16. yüzyıldan günümüze uzanan ve çok farklı rotalara yönelen bir seyahatte, muazzam bir rehberlikle, bildiğimizi düşündüğümüz “hikâyeler”in ötesine nasıl bakılacağını anlatıyor.
Jale Parla, edebiyat tarihi ve edebiyat eleştirisi üzerine 16. yüzyıldan günümüze uzanan ve çok farklı rotalara yönelen bir seyahatte, muazzam bir rehberlikle, bildiğimizi düşündüğümüz “hikâyeler”in ötesine nasıl bakılacağını anlatıyor.
440 pages, Paperback
Published September 29, 2023
3 people are currently reading
30 people want to read
About the author
Jale Parla
12 books15 followers1945’te İstanbul’da doğdu. 1964’te Arnavutköy Amerikan Koleji’ni, 1968’de Robert Kolej’in Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nü bitirdi. 1978’de Harvard Üniversitesi’nden anadalı İngiliz Edebiyatı, yandalları Fransız ve Alman Edebiyatları olmak üzere Karşılaştırmalı Edebiyat doktorası aldı. 1976-2000 yılları arasında Boğaziçi Üniversitesi Batı Dilleri ve Edebiyatları Bölümü’nde öğretim üyeliği yaptı. Halen Bilgi Üniversitesi’nde Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü’nde öğretim üyeliği yapmakta olan Parla’nın Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik (1985), Babalar ve Oğullar - Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri (1990), Don Kişot’tan Bugüne Roman (2000), Kadınlar Dile Düşünce (Sibel Irzık ile beraber, 2004), Balkan Literatures in the Era of Nationalism (Murat Belge ile beraber, 2008), Türk Romanında Yazar ve Başkalaşım (2011), Orhan Pamuk’ta Yazıyla Kefaret (2019) adlı kitapları yayımlanmıştır.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 2 of 2 reviews
January 4, 2024
Yeni yılın ilk kitabı Jale Parla'nın yazıp,derlediği yazılardan oluşan Edebiyat Yazıları oldu.
Uzun bir zaman dilimine sığdırdığı yazılarını bu kitapta toplayan akademisyen-yazar Jale Parla sanıyorum ki hayatının en önemli işlerinden birine imza atmış bu kitabı yayınlayarak. İçinde pek çok teori,kuram ve kitap karşılaştırmasının olmasının yanı sıra sanırım akdemisyenliğinin vermiş olduğu o ayrıntıcı araştırmacı ruhu okudukça hissediliyor ve bu keyif veriyor okuyucuya.
Bi dil mezunu olarak çok fazla öğrendiğim, altını çizdiğim,notlar alarak okuduğum şahane
bir kaynak oldu. Kitapta yer alan Tanpınar hakkındaki tespitleri ve Veba Geceleri hakkında yazmış olduğu yazı ile beraber uzun bir süre faydalanacağım kaynaklar arasında yer alacağını söyleyebilirim. Kitabı çok ayrıntılı olarak inceledigim ve not alarak okuduğum için uzun sürdü okumak ve inanın çok keyifliydi.
Edebiyatı seven ve karşılaştırmalı edebiyatla ilgilenen herkesin okuması gereken bir kitap.
Uzun bir zaman dilimine sığdırdığı yazılarını bu kitapta toplayan akademisyen-yazar Jale Parla sanıyorum ki hayatının en önemli işlerinden birine imza atmış bu kitabı yayınlayarak. İçinde pek çok teori,kuram ve kitap karşılaştırmasının olmasının yanı sıra sanırım akdemisyenliğinin vermiş olduğu o ayrıntıcı araştırmacı ruhu okudukça hissediliyor ve bu keyif veriyor okuyucuya.
Bi dil mezunu olarak çok fazla öğrendiğim, altını çizdiğim,notlar alarak okuduğum şahane
bir kaynak oldu. Kitapta yer alan Tanpınar hakkındaki tespitleri ve Veba Geceleri hakkında yazmış olduğu yazı ile beraber uzun bir süre faydalanacağım kaynaklar arasında yer alacağını söyleyebilirim. Kitabı çok ayrıntılı olarak inceledigim ve not alarak okuduğum için uzun sürdü okumak ve inanın çok keyifliydi.
Edebiyatı seven ve karşılaştırmalı edebiyatla ilgilenen herkesin okuması gereken bir kitap.
November 19, 2023
Jale Parla’yı kitap boyutunda çalışmalarıyla tanıyoruz. İlgilendiği konuyu hakkını vermeden, en ince ayrıntısına kadar inceleyip irdelemeden bırakmıyor. Bunun akademisyenlikle bir bağı olabilir ama esas olarak kişiliğinden kaynaklandığını düşünüyorum. Tabii zaman zaman dergilerde makalelerini görüyorduk ama belli bir konuya yoğunlaşmayan bir makaleler derlemesi olarak sunulan ilk kitabı “Edebiyat Yazıları”. Girişindeki “Birkaç söz” başlıklı kısa sunumda kitabın son kırk yılda yazdığı makaleler ve basılmamış konferans ve sempozyum konuşmalarından derlendiğini belirtiyor.
“Edebiyat Yazıları”nda yer alan en eski makaleler 1986 tarihli ama esas olarak 2000’lerin ilk on yılından çalışmalar okuyoruz. 2020’lerde yeniden makalelere yönelmiş. Son makaleleri “Canlanan Heykelin Tekinsizliği” (Notos) 2021, “Veba Geceleri: Görsel Bir Modern Epik” (Kitap-lık) 2021 ve “Cevat Çapan’ın Şiir Dünyasının Duyumsattıkları” (Sözcükler) Ocak-Şubat 2022.
440 sayfalık kitapta Kuram ve İnceleme bölümlerinde 30 makale yer alıyor. Her makale ortalama 15 sayfa. Kuram bölümünde 16 ve 17. Yüzyıl Avrupa Edebiyatı’ndan başlayıp 20. Yüzyılda Edebiyat Eleştirisi’ne varan üç uzun yazı ile giriş yapıyor. Sanki bir makaleler derlemesi değil de planlı olarak yazılmış bir kitap hissine kapılıyorsunuz bu üç makaleyi okurken. Makalelerde romanın doğuşunu ele alıp kaynaklarını tartışırken edebiyat kuramlarının ve eleştirinin doğuşu ve günümüze kadar geçirdiği evreleri de ele alıyor. Böylece Jale Parla’nın eleştiri anlayışı ve edebiyata nasıl baktığı da netleşiyor.
Jale Parla roman türünün ortaya çıkışında kadın yazarların önemli ve belirleyici rolüne dikkati çekiyor. Zamanla erkek egemen bir tür haline gelen romanın kadın bakışıyla, feminist eleştiri anlayışıyla nasıl ele alındığını ortaya koyuyor. Edebiyat Kanonları, dünya edebiyatı, karşılaştırmalı edebiyat, edebiyatta karakter ve tip, tarihle edebiyatın ilişkisi, üst kurmaca, gelenek ele aldığı konulardan. Hangi konuyu ele alsa tüm tarafların ne dediklerini, tezlerini nasıl savunduklarını, nasıl eleştiriler geliştirdiklerini mutlaka inceliyor ve bu konularda kendi görüşlerini de belirtiyor. Örneklerini hem Dünya edebiyatından hem de edebiyatımızdan veriyor.
Esas ilgi alanı roman, öyküye de bir anlatı türü olarak ilgisi var ama şiiri ancak anlatılarla, özellikle romanla ilişkisi içinde değerlendiriyor. Bu ilgi kitabın ikinci bölümü olan İncelemeler’de ele alınan yazar ve eserlere baktığımızda netleşiyor.
Jale Parla çalışmalarını Dünya ve Türk romanının ilk örneklerinden yola çıkarak yapsa da çağdaş edebiyatı yakından izleyen bir eleştirmen. Birçok araştırmacı gibi belirli bir zaman aralığına, belli yazarlara takılıp kalmamış. İkinci bölümde esas olarak çağdaş yazarları ve romanlarını ele alıyor. Memet Baydur’un “Gözün Kahverengi Suyu”, Birgül Oğuz’un “Hah”, Aslı Erdoğan’ın “Mucizevi Mandarin”, Tarık Buğra’nın “Oğlumuz, Yarın Diye Bir Şey Yoktur” değerlendirdiği öykücüler ve kitapları. Kitaptaki tek şair ve şiir yazısı ise “Cevat Çapan’ın Şiir Dünyasının Duyumsattıkları”. Bu tespiti bir eksiği ya da yanlışı göstermek için yapmıyorum. Aksine Jale Parla’nın 40 yıllık bir eleştirmen olarak hangi türe, türlere yoğunlaştığını belirtmek için yazıyorum. Her şeyden anlayan, her konuda fikri olan değil belirli bir türe yoğunlaşan bir eleştirmen olması benim için daha önemli ve kıymetli.
“Edebiyat Yazıları” usta bir eleştirmenin dergilerde kalmış makaleleri ve çoğu yayınlanmamış konferansları ve sempozyum bildirilerinden oluşuyor. Kitabın tanıtımında belirtildiği gibi Jale Parla’nın “Edebiyat Yazıları, edebiyat tarihine ve edebiyat kuramına çok geniş bir perspektiften bakarken” edebiyatın klasikleşmiş eserlerinden günümüzdeki önemli örneklerine dek uzanıyor ve onlara da aynı anlayışla yaklaşıp değerlendiriyor.
“Edebiyat Yazıları”nda yer alan en eski makaleler 1986 tarihli ama esas olarak 2000’lerin ilk on yılından çalışmalar okuyoruz. 2020’lerde yeniden makalelere yönelmiş. Son makaleleri “Canlanan Heykelin Tekinsizliği” (Notos) 2021, “Veba Geceleri: Görsel Bir Modern Epik” (Kitap-lık) 2021 ve “Cevat Çapan’ın Şiir Dünyasının Duyumsattıkları” (Sözcükler) Ocak-Şubat 2022.
440 sayfalık kitapta Kuram ve İnceleme bölümlerinde 30 makale yer alıyor. Her makale ortalama 15 sayfa. Kuram bölümünde 16 ve 17. Yüzyıl Avrupa Edebiyatı’ndan başlayıp 20. Yüzyılda Edebiyat Eleştirisi’ne varan üç uzun yazı ile giriş yapıyor. Sanki bir makaleler derlemesi değil de planlı olarak yazılmış bir kitap hissine kapılıyorsunuz bu üç makaleyi okurken. Makalelerde romanın doğuşunu ele alıp kaynaklarını tartışırken edebiyat kuramlarının ve eleştirinin doğuşu ve günümüze kadar geçirdiği evreleri de ele alıyor. Böylece Jale Parla’nın eleştiri anlayışı ve edebiyata nasıl baktığı da netleşiyor.
Jale Parla roman türünün ortaya çıkışında kadın yazarların önemli ve belirleyici rolüne dikkati çekiyor. Zamanla erkek egemen bir tür haline gelen romanın kadın bakışıyla, feminist eleştiri anlayışıyla nasıl ele alındığını ortaya koyuyor. Edebiyat Kanonları, dünya edebiyatı, karşılaştırmalı edebiyat, edebiyatta karakter ve tip, tarihle edebiyatın ilişkisi, üst kurmaca, gelenek ele aldığı konulardan. Hangi konuyu ele alsa tüm tarafların ne dediklerini, tezlerini nasıl savunduklarını, nasıl eleştiriler geliştirdiklerini mutlaka inceliyor ve bu konularda kendi görüşlerini de belirtiyor. Örneklerini hem Dünya edebiyatından hem de edebiyatımızdan veriyor.
Esas ilgi alanı roman, öyküye de bir anlatı türü olarak ilgisi var ama şiiri ancak anlatılarla, özellikle romanla ilişkisi içinde değerlendiriyor. Bu ilgi kitabın ikinci bölümü olan İncelemeler’de ele alınan yazar ve eserlere baktığımızda netleşiyor.
Jale Parla çalışmalarını Dünya ve Türk romanının ilk örneklerinden yola çıkarak yapsa da çağdaş edebiyatı yakından izleyen bir eleştirmen. Birçok araştırmacı gibi belirli bir zaman aralığına, belli yazarlara takılıp kalmamış. İkinci bölümde esas olarak çağdaş yazarları ve romanlarını ele alıyor. Memet Baydur’un “Gözün Kahverengi Suyu”, Birgül Oğuz’un “Hah”, Aslı Erdoğan’ın “Mucizevi Mandarin”, Tarık Buğra’nın “Oğlumuz, Yarın Diye Bir Şey Yoktur” değerlendirdiği öykücüler ve kitapları. Kitaptaki tek şair ve şiir yazısı ise “Cevat Çapan’ın Şiir Dünyasının Duyumsattıkları”. Bu tespiti bir eksiği ya da yanlışı göstermek için yapmıyorum. Aksine Jale Parla’nın 40 yıllık bir eleştirmen olarak hangi türe, türlere yoğunlaştığını belirtmek için yazıyorum. Her şeyden anlayan, her konuda fikri olan değil belirli bir türe yoğunlaşan bir eleştirmen olması benim için daha önemli ve kıymetli.
“Edebiyat Yazıları” usta bir eleştirmenin dergilerde kalmış makaleleri ve çoğu yayınlanmamış konferansları ve sempozyum bildirilerinden oluşuyor. Kitabın tanıtımında belirtildiği gibi Jale Parla’nın “Edebiyat Yazıları, edebiyat tarihine ve edebiyat kuramına çok geniş bir perspektiften bakarken” edebiyatın klasikleşmiş eserlerinden günümüzdeki önemli örneklerine dek uzanıyor ve onlara da aynı anlayışla yaklaşıp değerlendiriyor.
Displaying 1 - 2 of 2 reviews