What do you think?
Rate this book
Wat ons nog rest
Uit heel wat ramen hangen witte lakens te rafelen aan gebroken glas. Twee oude vrouwen hebben op straat een vuur gemaaktvan Hitlerportretten en nazivlaggen. De woede van de Russen hoeft niet aangewakkerd. Ik klauter de andere richting uit. Over het puin van andermans leven.
Berlijn, april 1945. Alle hoop lijkt verloren. De Russen staan op het punt om de Duitse hoofdstad binnen te vallen. In de ruïnes van de stad probeert een zeventienjarig meisje te overleven, samen met haar moeder, haar jongere broer en de buren die zich met hen in de kelder verschanst hebben. De gevechten komen elke dag dichterbij. Tot het front over hun wijk rolt en de Russen heer en meester worden.
Berlijn, april 1945. Alle hoop lijkt verloren. De Russen staan op het punt om de Duitse hoofdstad binnen te vallen. In de ruïnes van de stad probeert een zeventienjarig meisje te overleven, samen met haar moeder, haar jongere broer en de buren die zich met hen in de kelder verschanst hebben. De gevechten komen elke dag dichterbij. Tot het front over hun wijk rolt en de Russen heer en meester worden.
239 pages, Hardcover
Published October 10, 2023
8 people are currently reading
661 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 98 reviews
March 2, 2025
2025 is het jaar van eerste keren voor mij.
De eerste keer dat ik een verse novel lees. Het was een schot in de roos. Dit verhaal over een 17-jarig Berlijns meisje op het einde van de oorlog is beklijvend. Ik had nog maar zelden een oorlogsverhaal vanuit dit perspectief gelezen. Pluim voor de originaliteit dus, maar nog veel meer voor de verwoording. Ik heb zo hard genoten en probeer hieronder de oorzaken van dit leesgenot te verwoorden.
Ten eerste: de (voor mij) radicaal nieuwe vorm. De zinnen zijn kort en goed bedacht in stukken gekapt. Enter: vaart in het verhaal. Het fascineert me hoeveel je kan zeggen met zo weinig woorden. Er komen heel wat personages voor in het verhaal, sommige verdwijnen al na één of twee zinnen, maar ze blijven toch hangen. De vrouw uit het hoofdstukje 'Dorp' (p. 159) zal ik nooit vergeten. Je leest snel, maar wilt vertragen, door alle parels.
'Bedankt',
is het eerste wat het meisje hijgt.
Een woord dat geen antwoord hoeft. (p. 189)
(...)
'Bedankt',
zei ze nog een keer,
alsof het woord
pas na herhaling
betekenis krijgt. (p. 191)
Ten tweede doordat je, vanaf de eerste zin, in het verhaal gezogen wordt. Je bént daar: in de kelder, in de kast, in de schuur, in de greppel, op de trein. Het is makkelijk om je te identificeren met het meisje. Er staat geen woord te veel. Deze beknoptheid verhoogt de urgentie van elk woord.
'Binnenkort is het voorbij',
probeer ik,
maar we weten
beiden beter.
'Het zal nooit voorbij zijn.
Ik zal voor altijd moeten leven
met wat ik heb gezien.' (p. 143)
Ten derde: door de slimme lay-out (flashbacks staan rechts op de pagina's, het verhaal links) kan de auteur heel efficiënt schrijven, met enkel de noodzakelijke woorden. Uitroeptekens worden overbodig als je één zin in het vet en groot van de pagina kan doen laten springen.
ZIJ
HADDEN
ME
MOETEN
BESCHERMEN
Ten vierde: de stomp in de maag, zo typisch bij kortverhalen (is dit een kortverhaal?). De angst, de dreiging, de wreedheid, het uitzichtloze, de twijfel tussen trouw zijn en je eigen leven redden; alles komt in dit verhaal aan bod. Het vervagen van normen, zo eigen aan oorlogssituaties, is wat me het meeste trof. Net wanneer alle hoop verloren lijkt, komt er een sprankje hoop, in de vorm van een lotgenote.
Ten slotte: de anaforen, metaforen, alliteraties zijn zo goed ingezet, het taalplezier spat van de pagina's.
Conclusie: voor de tweede keer in een week tijd rep ik me naar de boekhandel. Dit boek vraagt om herlezing. Ik heb het gevoel dat ik niet alle schatten tot mij genomen heb. Een aanrader!
De eerste keer dat ik een verse novel lees. Het was een schot in de roos. Dit verhaal over een 17-jarig Berlijns meisje op het einde van de oorlog is beklijvend. Ik had nog maar zelden een oorlogsverhaal vanuit dit perspectief gelezen. Pluim voor de originaliteit dus, maar nog veel meer voor de verwoording. Ik heb zo hard genoten en probeer hieronder de oorzaken van dit leesgenot te verwoorden.
Ten eerste: de (voor mij) radicaal nieuwe vorm. De zinnen zijn kort en goed bedacht in stukken gekapt. Enter: vaart in het verhaal. Het fascineert me hoeveel je kan zeggen met zo weinig woorden. Er komen heel wat personages voor in het verhaal, sommige verdwijnen al na één of twee zinnen, maar ze blijven toch hangen. De vrouw uit het hoofdstukje 'Dorp' (p. 159) zal ik nooit vergeten. Je leest snel, maar wilt vertragen, door alle parels.
'Bedankt',
is het eerste wat het meisje hijgt.
Een woord dat geen antwoord hoeft. (p. 189)
(...)
'Bedankt',
zei ze nog een keer,
alsof het woord
pas na herhaling
betekenis krijgt. (p. 191)
Ten tweede doordat je, vanaf de eerste zin, in het verhaal gezogen wordt. Je bént daar: in de kelder, in de kast, in de schuur, in de greppel, op de trein. Het is makkelijk om je te identificeren met het meisje. Er staat geen woord te veel. Deze beknoptheid verhoogt de urgentie van elk woord.
'Binnenkort is het voorbij',
probeer ik,
maar we weten
beiden beter.
'Het zal nooit voorbij zijn.
Ik zal voor altijd moeten leven
met wat ik heb gezien.' (p. 143)
Ten derde: door de slimme lay-out (flashbacks staan rechts op de pagina's, het verhaal links) kan de auteur heel efficiënt schrijven, met enkel de noodzakelijke woorden. Uitroeptekens worden overbodig als je één zin in het vet en groot van de pagina kan doen laten springen.
ZIJ
HADDEN
ME
MOETEN
BESCHERMEN
Ten vierde: de stomp in de maag, zo typisch bij kortverhalen (is dit een kortverhaal?). De angst, de dreiging, de wreedheid, het uitzichtloze, de twijfel tussen trouw zijn en je eigen leven redden; alles komt in dit verhaal aan bod. Het vervagen van normen, zo eigen aan oorlogssituaties, is wat me het meeste trof. Net wanneer alle hoop verloren lijkt, komt er een sprankje hoop, in de vorm van een lotgenote.
Ten slotte: de anaforen, metaforen, alliteraties zijn zo goed ingezet, het taalplezier spat van de pagina's.
Conclusie: voor de tweede keer in een week tijd rep ik me naar de boekhandel. Dit boek vraagt om herlezing. Ik heb het gevoel dat ik niet alle schatten tot mij genomen heb. Een aanrader!
Read
January 27, 2024Een prachtige en zeer aangrijpende young adult versroman over de zeventienjarige Duitse Henrike. Gedurende de laatste weken van de Tweede Wereldoorlog vertelt ze over de voelbare angst en onzekerheid in Berlijn, ten tijde van het afbrokkelende, nazistische wereldbeeld. Een bijzonder boek dat bijblijft en tegelijkertijd de gruwelijkheden en waanzin van de oorlog niet schuwt. Uitgegeven bij Davidsfonds/Infodok, vanaf 16 jaar en ouder.
We spreken Aline Sax uitgebreid over het boek in aflevering 110 van De Grote Vriendelijke Podcast. Luister nu via Spotify, je podcast-app of https://degrotevriendelijkepodcast.nl...
We spreken Aline Sax uitgebreid over het boek in aflevering 110 van De Grote Vriendelijke Podcast. Luister nu via Spotify, je podcast-app of https://degrotevriendelijkepodcast.nl...
November 19, 2023
Een jeugdroman over de laatste dagen van de Tweede Wereldoorlog verteld vanuit het unieke Duitse, vrouwelijke perspectief. Geschreven in vrije vers waardoor de lege ruimte om de woorden heen hard gonst met een verstrikkende verslagenheid. Wat ons nog rest; want wat heb je nog als alles en iedereen om je heen verwoest of verdwenen is, en die afgelopen jaren voor niks zijn geweest?
Over de onvoorstelbare kracht van de vrouw die eigenlijk nooit zo aangesproken had moeten worden, maar er wel is en blijft bestaan. In één adem uitgelezen met een brok in m’n keel.
Over de onvoorstelbare kracht van de vrouw die eigenlijk nooit zo aangesproken had moeten worden, maar er wel is en blijft bestaan. In één adem uitgelezen met een brok in m’n keel.
September 6, 2025
'Denk je dat deze hele oorlog
voor niets is geweest?'
Ik laat zijn vraag
tussen ons
neervallen.
Ik wil niet nadenken
over zinloosheid.
Wat een mooi, bijzonder verhaal. Een verse novel met zorgvuldig gekozen worden. Niet te weinig en vooral niet te veel. Indringend. Genomineerd voor de Thea Beckmanprijs 2025, terecht op de shortlist. Winnaar? Ik zeg geen nee.
Het verhaal van de 17-jarige Duitse Henrieke in april 1945. De Russen komen. Angst, honger, geestelijk en fysiek uitgeput, geestelijk en fysiek geweld. Uiteindelijk vlucht ze, op weg naar Amerikanen. Een barre tocht volgt waar ze eigenlijk nergens welkom is.
Nog even glijden mijn gedachten
naar huis.
Wat is er van Berlijn geworden?
Wat is er van Gerhard geworden?
Zelfs de Führer
laat ons
in de steek.
Wat rest
ons nog?
---
'Binnenkort is het voorbij,'
probeer ik
mar we weten
beiden beter.
'Het zal nooit voorbij zijn.
Ik zal voor altijd
moeten leven
met wat ik heb gezien.
Met wat ik heb gedaan.'
---
Als je te lang volgt,
kun je niet meer
zelf
denken.
Ik kan blijven citeren. Ik doe het niet. Met nog een keer lezen, zie ik ongetwijfeld nog meer moois. En vooral nog meer indringende waarheden. De waarheden die schuilen achter ogenschijnlijk makkelijke woorden of zinnen.
voor niets is geweest?'
Ik laat zijn vraag
tussen ons
neervallen.
Ik wil niet nadenken
over zinloosheid.
Wat een mooi, bijzonder verhaal. Een verse novel met zorgvuldig gekozen worden. Niet te weinig en vooral niet te veel. Indringend. Genomineerd voor de Thea Beckmanprijs 2025, terecht op de shortlist. Winnaar? Ik zeg geen nee.
Het verhaal van de 17-jarige Duitse Henrieke in april 1945. De Russen komen. Angst, honger, geestelijk en fysiek uitgeput, geestelijk en fysiek geweld. Uiteindelijk vlucht ze, op weg naar Amerikanen. Een barre tocht volgt waar ze eigenlijk nergens welkom is.
Nog even glijden mijn gedachten
naar huis.
Wat is er van Berlijn geworden?
Wat is er van Gerhard geworden?
Zelfs de Führer
laat ons
in de steek.
Wat rest
ons nog?
---
'Binnenkort is het voorbij,'
probeer ik
mar we weten
beiden beter.
'Het zal nooit voorbij zijn.
Ik zal voor altijd
moeten leven
met wat ik heb gezien.
Met wat ik heb gedaan.'
---
Als je te lang volgt,
kun je niet meer
zelf
denken.
Ik kan blijven citeren. Ik doe het niet. Met nog een keer lezen, zie ik ongetwijfeld nog meer moois. En vooral nog meer indringende waarheden. De waarheden die schuilen achter ogenschijnlijk makkelijke woorden of zinnen.
Read
December 26, 2023Een paar dagen voor het einde van de oorlog, locatie: de puinhopen van Berlijn. Een meisje schuilt met haar moeder en buren al dagenlang in de kelder onder de restanten van hun huis. Aan alles is gebrek, behalve angst voor de komende tijd. Het vooroorlogse leven (ergens terecht naar verwezen als elf jaar geleden) is ver weg, de propaganda van de laatste jaren vers in het hoofd hoewel minder geloofwaardig.
“Zo’n uitspraak
zouden we moeten rapporteren.
We moeten vol overgave
geloven
en verder strijden. (…)
Maar er is niemand meer over
om aan te rapporteren.”
De Russische bevrijders komen eraan. Hoop doet doorleven totdat blijkt dat die Russen een spoor van (lichamelijke) verwoesting achterlaten. Het meisje besluit dat er geen toekomst is in Berlijn en begint een zwerftocht langs en met stromen vluchtelingen door Duitse streken. Een vergelijkbaar slachtoffer krijgt een naam in het verhaal, nieuwe hoop zorgt voor details van de omgeving op de pagina’s. Verderop weet de lezer dat er aan een nieuw leven gebouwd kan worden daar waar het meisje weer bij naam genoemd wordt.
Aline Sax is een schrijver die veel kan, zo laat ze zien met eerdere titels en diverse thema’s als Grensgangers (young adult over het leven van Oost-Berlijners), Het meisje en de soldaat (novelle over de twee genoemde personages in WOI, vanaf 10 jaar) en Voor Vlaanderen, volk en Führer (non-fictie voor volwassenen over collaboratie).
Deze auteur staat voor kwaliteit, die je ook nu terugziet in Wat ons nog rest. Sax schreef het in vrije versvorm en dat werkt goed. Juist doordat de bladzijden leger zijn, ben je je bewuster van hetgeen wel geschreven staat. In deze stijl hoeven details niet uitgelegd te worden op de manier waaop in proza wel gebeurt; de beelden vormen zich automatisch in je hoofd. Hierom raad ik het boek aan voor lezers vanaf ongeveer 15 jaar die al wat meer Tweede Wereldoorlog-leesmeters gemaakt hebben.
‘Ik heb er genoeg van.’
Zijn stem klinkt schor,
alsof hij dat maandenlang
alleen maar
heeft gedacht.
De laatste pagina’s vond ik echt mooi.
“Zo’n uitspraak
zouden we moeten rapporteren.
We moeten vol overgave
geloven
en verder strijden. (…)
Maar er is niemand meer over
om aan te rapporteren.”
De Russische bevrijders komen eraan. Hoop doet doorleven totdat blijkt dat die Russen een spoor van (lichamelijke) verwoesting achterlaten. Het meisje besluit dat er geen toekomst is in Berlijn en begint een zwerftocht langs en met stromen vluchtelingen door Duitse streken. Een vergelijkbaar slachtoffer krijgt een naam in het verhaal, nieuwe hoop zorgt voor details van de omgeving op de pagina’s. Verderop weet de lezer dat er aan een nieuw leven gebouwd kan worden daar waar het meisje weer bij naam genoemd wordt.
Aline Sax is een schrijver die veel kan, zo laat ze zien met eerdere titels en diverse thema’s als Grensgangers (young adult over het leven van Oost-Berlijners), Het meisje en de soldaat (novelle over de twee genoemde personages in WOI, vanaf 10 jaar) en Voor Vlaanderen, volk en Führer (non-fictie voor volwassenen over collaboratie).
Deze auteur staat voor kwaliteit, die je ook nu terugziet in Wat ons nog rest. Sax schreef het in vrije versvorm en dat werkt goed. Juist doordat de bladzijden leger zijn, ben je je bewuster van hetgeen wel geschreven staat. In deze stijl hoeven details niet uitgelegd te worden op de manier waaop in proza wel gebeurt; de beelden vormen zich automatisch in je hoofd. Hierom raad ik het boek aan voor lezers vanaf ongeveer 15 jaar die al wat meer Tweede Wereldoorlog-leesmeters gemaakt hebben.
‘Ik heb er genoeg van.’
Zijn stem klinkt schor,
alsof hij dat maandenlang
alleen maar
heeft gedacht.
De laatste pagina’s vond ik echt mooi.
January 28, 2025
Ruw, rauw en teder, deze versnovel, deze getuigenis van 80 jaar oud moet je gewoon lezen, jong en oud. Je voelt aan alles dat hier gedegen historisch onderzoek achter zit en tegelijk is het een talig woordenspel dat je meesleurt naar een verhaal dat zo echt aanvoelt.
Aline, bedankt hiervoor. Allen, geef haar de Boon!
Aline, bedankt hiervoor. Allen, geef haar de Boon!
February 16, 2025
Schitterend. Tussen alle honger, pijn, onzekerheid en leegte aan het eind van de Tweede Wereldoorlog komt de vraag 'wat rest ons nog?' steeds voorbij. Het werk las aan de ene kant bijna als een thriller, vanwege haar gevaarlijke zoektocht naar een veilige plek. Maar wat het zo bijzonder maakte was dat het verhaal als een gedicht is opgeschreven, waardoor alles een poetische toon krijgt. Ik las ook met tussenpozen, stiltes tussen de simpele, woorden, die samen prachtige zinnen vormden.
"Wat rest
ons nog?"
stelt ook zij de vraag
die ik niet
beantwoorden kan.'
Maar aan het eind kan de 'ik' dat gelukkig wel en deelt misschien wel de les van het leven. Ik moest er stilletjes van huilen, daarom houd ik zo van lezen.
"Wat rest
ons nog?"
stelt ook zij de vraag
die ik niet
beantwoorden kan.'
Maar aan het eind kan de 'ik' dat gelukkig wel en deelt misschien wel de les van het leven. Ik moest er stilletjes van huilen, daarom houd ik zo van lezen.
April 3, 2025
Boeiend om een WOII-boek te lezen vanuit het perspectief van een Duits meisje.
De Duitsers verliezen, de Russen rollen door de straten en de hoofdpersoon en haar naasten vallen aan hen ten prooi. Ze besluit naar Leipzig te gaan, want daar zijn de Amerikanen.
Ik werd flink het verhaal in gezogen, maar het boek hield me tegelijkertijd ook op afstand. Ik kan er niet helemaal de vinger op leggen of ik de vrijeversvorm vind werken of juist tegenwerken, terwijl ik het taalgebruik en de manier waarop het verhaal wordt vormgegeven wel heel mooi vind. Ik vraag me ook af hoe jongeren dit boek ervaren. Al met al sta ik er een beetje dubbel in en kom ik tot 3⭐️
De Duitsers verliezen, de Russen rollen door de straten en de hoofdpersoon en haar naasten vallen aan hen ten prooi. Ze besluit naar Leipzig te gaan, want daar zijn de Amerikanen.
Ik werd flink het verhaal in gezogen, maar het boek hield me tegelijkertijd ook op afstand. Ik kan er niet helemaal de vinger op leggen of ik de vrijeversvorm vind werken of juist tegenwerken, terwijl ik het taalgebruik en de manier waarop het verhaal wordt vormgegeven wel heel mooi vind. Ik vraag me ook af hoe jongeren dit boek ervaren. Al met al sta ik er een beetje dubbel in en kom ik tot 3⭐️
April 27, 2025
De Tweede Wereldoorlog bestaat voor mij uit verhalen van slachtoffers, vaak Joodse onderduikverhalen of over de gruwelen in een kamp of van Amerikaanse en Duitse soldaten. Een enkele keer of een vrouwelijke verzetsheldin, maar nog nooit dit perspectief. Hoe bouw je in Duitsland weer een leven op: onder mannen, zonder hoop of geld en zonder compassie, waar het recht van de sterkste geldt? Ik vind de vorm van het boek niet storend, maar het maakt het boek voor mij ook niet veel beter: een gewone roman had hier net zo goed indruk op me gemaakt.
December 8, 2024
Kippenvel.
November 28, 2025
Ik heb dit boek geluisterd. Zeer mooi en indringend voorgelezen door Aline Sax zelf. Een boek vanuit een opvallende invalshoek, het omgevallen Duitsland.
Absoluut een aanrader voor wie wel eens net iets anders wil.
Absoluut een aanrader voor wie wel eens net iets anders wil.
October 22, 2023
Dit boek las heel vlot. Het is even wennen omdat het verhaal in verzen geschreven is maar al snel valt het je niet op. Op deze manier kan Sax ook perfect aangeven wanneer er een herinnering is en wanneer we ons in het heden bevinden.
Read
February 4, 2024Dit boek roept al weken: lees. In een paar uur tijd vlieg je in sneltreinvaart door raak en zorgvuldig gekozen woorden van Aline Sax. Ieder boek van haar hand is goed, deze is zo mogelijk nog meer bijzonder en nietsontziend.
Enkele zinnen die in het eerste stuk worden genoteerd:
'Ik wil niet nadenken over zinloosheid.'
'Alleen wij,
ruïnevrouwen,
zijn nog op de post'
'een deken over zich
zodat de vormen
vager worden.'
'Haar ogen open,
haar geest gesloten.'
En dan ben je nog maar op blz.18 van dit indrukwekkende boek in 'verse novel' over de laatste oorlogsdagen in het totaal verwoeste Berlijn van 1945. Geschreven vanuit de 17-jarige Henrieke die met moeder en anderen in de kelder verblijft. Een keer zijn ze boven, 'de deur van onze flat is gesloten, de gevel erachter staat wagenwijd open.'
Er is niets meer, desolaat is het woord. De Russen worden verwacht en terecht gevreesd. Geestelijk en lichamelijk geweld. Ze verdwijnt, gaat op weg naar het Amerikaanse front. Welk leger is te vertrouwen? Meer ontbering volgt. Ieder voor zich. Moedeloze tocht. Waar ben je nog welkom? 'Wat rest ons nog?'
De laatste zondag van januari kijk ik naar de Nationale Holocaust Herdenking in het Wertheimpark-Spiegelmonument. In Buitenhof: democratie, Europa, Oekraïne, Westbank, stolpersteine, foto verwoesting, Hollandsche Schouwburg e.a..
Vrijdag een lezing waarin woorden als: weten, informeren, empathie, begrip, uitsluiten, de rechtsstaat dus democratie enz. door kunnen lezen en het belang van lezen centraal stonden.
Het huidige maatschappelijke en politieke landschap is niet eenvoudig. Grote vraagstukken zijn aan de orde. Maar. Als we zoals toen in de jaren '30 grenzen gaan sluiten, ook grenzen optrekken binnen de maatschappij voor groepen mensen, dus uitsluiten, is dat dan niet het begin van toen waarvan 'we zeggen' nooit meer?
Daarom: lees mensen, denk zélf! Vrijheid een groots goed.
'Als je te lang volgt,
kun je niet meer
zelf
denken.'
Enkele zinnen die in het eerste stuk worden genoteerd:
'Ik wil niet nadenken over zinloosheid.'
'Alleen wij,
ruïnevrouwen,
zijn nog op de post'
'een deken over zich
zodat de vormen
vager worden.'
'Haar ogen open,
haar geest gesloten.'
En dan ben je nog maar op blz.18 van dit indrukwekkende boek in 'verse novel' over de laatste oorlogsdagen in het totaal verwoeste Berlijn van 1945. Geschreven vanuit de 17-jarige Henrieke die met moeder en anderen in de kelder verblijft. Een keer zijn ze boven, 'de deur van onze flat is gesloten, de gevel erachter staat wagenwijd open.'
Er is niets meer, desolaat is het woord. De Russen worden verwacht en terecht gevreesd. Geestelijk en lichamelijk geweld. Ze verdwijnt, gaat op weg naar het Amerikaanse front. Welk leger is te vertrouwen? Meer ontbering volgt. Ieder voor zich. Moedeloze tocht. Waar ben je nog welkom? 'Wat rest ons nog?'
De laatste zondag van januari kijk ik naar de Nationale Holocaust Herdenking in het Wertheimpark-Spiegelmonument. In Buitenhof: democratie, Europa, Oekraïne, Westbank, stolpersteine, foto verwoesting, Hollandsche Schouwburg e.a..
Vrijdag een lezing waarin woorden als: weten, informeren, empathie, begrip, uitsluiten, de rechtsstaat dus democratie enz. door kunnen lezen en het belang van lezen centraal stonden.
Het huidige maatschappelijke en politieke landschap is niet eenvoudig. Grote vraagstukken zijn aan de orde. Maar. Als we zoals toen in de jaren '30 grenzen gaan sluiten, ook grenzen optrekken binnen de maatschappij voor groepen mensen, dus uitsluiten, is dat dan niet het begin van toen waarvan 'we zeggen' nooit meer?
Daarom: lees mensen, denk zélf! Vrijheid een groots goed.
'Als je te lang volgt,
kun je niet meer
zelf
denken.'
February 29, 2024
Een stem die we nog niet hoorden in de jeugdliteratuur. Schrijnend, bij wijlen ademafsnijdend, roerend hoe de hoofdpersoon worstelt met haar lot: Duits meisje/Duitse vrouw in de nadagen van wo2. In mooie “verse” die soms beter werkt (de onder je huid kruipende verkrachting) en soms minder tot z’n recht komt (de beschrijving van de reis/vlucht). De keuze voor de verse zorgt er ook voor dat bepaalde zaken die wel benoemd worden maar wat onderbelicht blijven: het overleven in de schuilkelder, de reactie op de zelfmoord van Hitler, de confrontatie met de slachtoffers van de Shoah. Daartegenover een van de hoopvolste laatste zinnen van de afgelopen tijd.
March 22, 2024
4.2* - De allereerste Sax die mij helemaal overtuigt, hoera! Een knappe versroman, iets wat nog niet zo vaak voorkomt in de Nederlandstalige (jeugd)literatuur. Leeslijstmateriaal!
April 15, 2025
Ik was echt helemaal mee in het verhaal. Het is geslaagd in zijn opzet om een jeugdboek over de Tweede Wereldoorlog te zijn, dat de gruwelijkheden en hartverscheurende keuzes laat zien van zo’n oorlog, zonder te choqueren. De free verse werkt ook wel, vooral omdat ze het gebruikt om ook andere typografische elementen toe te voegen.
February 27, 2024
Wat blijft er over als de jarenlange gedane beloften over een trots rijk sneuvelen, als alle mannen vermist zijn, als alles waar je in geloofde wankelt en je bang bent voor een nieuwe bezetter? Ingrijpend verhaal over een meisje in Berlijn in de laatste weken van WOII. Geschreven in prachtige verzen. Bijzonder hoe weinig woorden de schrijfster nodig had om zo'n groots verhaal neer te zetten.
March 8, 2024
Indrukwekkend, in een ruk uitgelezen. Een boek wat je moet laten bezinken, heftig en maakt zo verdrietig voor alle oorlogen die er nu nog altijd zijn in onze wereld 😭
December 4, 2024
Wauw. Deze versroman is hartverscheurend goed. Mijn stem voor de Boon heb je, Aline!
December 25, 2024
Young adult literatuur voor volwassenen. De beschrijvingen in versstijl en beklijvende beelden trekken je mee in de gruwel van de oorlog.
February 26, 2025
Prachtige mix tussen poëzie en proza.
December 28, 2025
Indrukwekkend, beklemmend en prachtig geschreven.
November 23, 2024
Was wel oké, mooi einde, jammer dat het in dichtvorm was. Vooral omdat het niet eens rijmt.
May 22, 2025
Ik hou van boeken in vers.
Ik hou ook van historische boeken over de oorlog.
Heb ik een beetje gehuild omdat wat het meisje in het boek mee maakt nog gebeurd in vele oorlogsgebieden? Ja hoor
Ik hou ook van historische boeken over de oorlog.
Heb ik een beetje gehuild omdat wat het meisje in het boek mee maakt nog gebeurd in vele oorlogsgebieden? Ja hoor
November 9, 2025
Uitgelezen op een zondagmiddag. Ik ben er stil van. Het boek kwam echt bij me binnen…
January 2, 2025
Way to go in this new year. Day 2 and I already finished book 2. Okay, the novel is relatively short and I was still off from work. But nevertheless this says it is a story that grabbed my attention. Whatever shit you encounter in life, there’s always a chance to start all over with a clean sheet.
August 26, 2025
Sterk, mooie woorden voor een gruwelijk verleden.
December 28, 2024
Heel vlot, want in verzen. Dat vond ik op het eerste zicht wat jammer, maar hoe verder je leest, hoe meer je beseft dat het echte verhaal zich net tussen de regels van die verzen afspeelt. Soms heb ik mezelf wat afgeremd om me tijd te geven alles te laten binnenkomen. Boeiend, het raakt de juiste snaar en het perspectief beviel me.
Enige minpunt: soms had ik het gevoel dat Sax constant op zoek ging naar die ene oneliner, en nog een en nog een... Of ben ik te streng?
Enige minpunt: soms had ik het gevoel dat Sax constant op zoek ging naar die ene oneliner, en nog een en nog een... Of ben ik te streng?
December 11, 2023
De Vlaamse Aline Sax is zowel vertaler als auteur en heeft al aardig wat meters gemaakt als het op kinderboeken aankomt. Ze heeft een doctoraat in geschiedenis en interesseert zich vooral in de Tweede Wereldoorlog. Na haar onderzoeken gebruikt ze de opgedane kennis over het verleden voor haar kinderboeken. Wat ons nog rest is haar nieuwste aanwinst aan haar collectie.
Berlijn 1945. De Russen staan op het punt de Duitse hoofdstad binnen te vallen en iedereen lijkt de hoop te zijn verloren. Samen met haar moeder probeert het 17-jarige hoofdpersoon te overleven in de ruïnes van de stad. Samen met haar buren zit ze verscholen in een kelder, maar houden ze dat wel vol tot de oorlog is afgelopen?
Zodra je het boek opent, valt je meteen op hoe leeg de pagina’s lijken vergeleken met een prozaverhaal. Het vrije vers voelt eerst onwennig, maar je raakt juist snel gewend aan de simpele manier van vertellen. De impact van de grote witruimte en het heen en weer bewegen tussen het heden en het verleden wordt vergroot door de bijna lege pagina’s. De dingen die de jonge hoofdpersoon al heeft meegemaakt choqueren de lezer en geven een kraakhelder idee van hoe het was om tijdens de oorlog in Duitsland te wonen. Veel details worden er in het verhaal niet gegeven, maar dat maakt het des te makkelijker voor de lezer om de gebeurtenissen te visualiseren.
Hoewel onze hoofdpersoon bijna nooit bij naam genoemd wordt, voel je je toch verbonden met haar. Het is daarnaast uitermate duidelijk hoe zij zich voelt onder de druk van de oprukkende Russen. Samen met haar moeder, buren en broertje schuilen ze in de kelder van hun gebouw. Wanneer de Russen hen zelfs in de kelder weten te vinden, besluit de hoofdpersoon om de wereld in te trekken. Alles kan beter zijn dan de verkrachtende Russen, hun constante dronken gelach en het geluid van hun geweren.
Ze trekt door Duitsland, vermomd als man om zichzelf zo veilig mogelijk te wanen. We leren hoe de Duitsers het leven met de geallieerden ervaren, hoe steden compleet uitgemergeld achtergelaten worden door aanvallen en hoe sommige mensen het vertrouwen in elkaar compleet verliezen. En ondanks dat je als lezer denkt dat er nu niet veel meer kan gebeuren, lukt het Sax om je tot het eind van het verhaal die wanhoop en spanning van de hoofdpersoon te laten voelen. Het eind van het verhaal is niet helemaal bevredigend, maar door het enigszins open eind kun je als lezer zelf inbeelden hoe het leven na het einde verder gaat.
Terwijl dit boek duidelijk gericht is op de wat oudere jeugdlezers, is het een boek wat ook zeker bij volwassenen in de smaak zal vallen. Wat ons nog rest geeft liefhebbers van het oorlogsgenre een compleet andere kijk in het onderwerp. Aline Sax weet een impactvol verhaal neer te zetten wat je nog lang bij zal blijven na het dichtslaan van het boek. Dit boek zou daarom een mooie aanvulling zijn op de Nederlandse leeslijst.
Berlijn 1945. De Russen staan op het punt de Duitse hoofdstad binnen te vallen en iedereen lijkt de hoop te zijn verloren. Samen met haar moeder probeert het 17-jarige hoofdpersoon te overleven in de ruïnes van de stad. Samen met haar buren zit ze verscholen in een kelder, maar houden ze dat wel vol tot de oorlog is afgelopen?
Zodra je het boek opent, valt je meteen op hoe leeg de pagina’s lijken vergeleken met een prozaverhaal. Het vrije vers voelt eerst onwennig, maar je raakt juist snel gewend aan de simpele manier van vertellen. De impact van de grote witruimte en het heen en weer bewegen tussen het heden en het verleden wordt vergroot door de bijna lege pagina’s. De dingen die de jonge hoofdpersoon al heeft meegemaakt choqueren de lezer en geven een kraakhelder idee van hoe het was om tijdens de oorlog in Duitsland te wonen. Veel details worden er in het verhaal niet gegeven, maar dat maakt het des te makkelijker voor de lezer om de gebeurtenissen te visualiseren.
“Zo’n uitspraak
zouden we moeten rapporteren.
We moeten vol overgave
geloven
en verder strijden. (…)
Maar er is niemand meer over
om aan te rapporteren.”
Hoewel onze hoofdpersoon bijna nooit bij naam genoemd wordt, voel je je toch verbonden met haar. Het is daarnaast uitermate duidelijk hoe zij zich voelt onder de druk van de oprukkende Russen. Samen met haar moeder, buren en broertje schuilen ze in de kelder van hun gebouw. Wanneer de Russen hen zelfs in de kelder weten te vinden, besluit de hoofdpersoon om de wereld in te trekken. Alles kan beter zijn dan de verkrachtende Russen, hun constante dronken gelach en het geluid van hun geweren.
“Het is allemaal hun schuld!
Zij moeten me beschermen!
Waar zijn ze dan? (...)
Al die volwassenen die zeggen dat het goed komt?
Die beloven dat ze voor je zullen zorgen?”
Ze trekt door Duitsland, vermomd als man om zichzelf zo veilig mogelijk te wanen. We leren hoe de Duitsers het leven met de geallieerden ervaren, hoe steden compleet uitgemergeld achtergelaten worden door aanvallen en hoe sommige mensen het vertrouwen in elkaar compleet verliezen. En ondanks dat je als lezer denkt dat er nu niet veel meer kan gebeuren, lukt het Sax om je tot het eind van het verhaal die wanhoop en spanning van de hoofdpersoon te laten voelen. Het eind van het verhaal is niet helemaal bevredigend, maar door het enigszins open eind kun je als lezer zelf inbeelden hoe het leven na het einde verder gaat.
Terwijl dit boek duidelijk gericht is op de wat oudere jeugdlezers, is het een boek wat ook zeker bij volwassenen in de smaak zal vallen. Wat ons nog rest geeft liefhebbers van het oorlogsgenre een compleet andere kijk in het onderwerp. Aline Sax weet een impactvol verhaal neer te zetten wat je nog lang bij zal blijven na het dichtslaan van het boek. Dit boek zou daarom een mooie aanvulling zijn op de Nederlandse leeslijst.
Displaying 1 - 30 of 98 reviews