Ik kom hier nog op terug

by Rob van Essen

Wanneer hij de mogelijkheid krijgt een fout uit het verleden te herstellen grijpt Rob Hollander dit met beide handen aan. Maar wat hij als een misstap beschouwt, is niet de gebeurtenis die het verleden hem aanreikt.
Journalist Rob Hollander wordt door een oud-studiegenoot uitgenodigd langs te komen in Los Angeles. Daar biedt deze Icks hem de mogelijkheid fouten uit het verleden te herstellen, door terug te reizen in de tijd. In de trip waarin Hollander vervolgens terechtkomt is een grote rol weggelegd voor een ingrijpende gebeurtenis uit zijn jeugd, en zorgt een hereniging met een aantal medestudenten ervoor dat alles in een nieuw licht wordt geplaatst. Is het leven een enkele reis, of kun je zo nu en dan een stukje terug om iets te herstellen?

Ik kom hier nog op terug is een meeslepende en verrassende roman. Net als in zijn eerdere, diverse malen bekroonde boeken slaagt Van Essen erin de alledaagse werkelijkheid te vermengen met het onverwachte en het onmogelijke, in een roman over schijn en werkelijkheid, de onvermijdelijke last van het verleden, en de noodzaak deel uit te maken van een groter geheel.

Genres: Fiction, Literature, Roman, Science Fiction, Dutch Literature, Ebooks, Novels

398 pages, Paperback

First published November 14, 2023

About the author

Rob van Essen (1963). Schrijver, vertaler, recensent Angelsaksische literatuur voor NRC Handelsblad.

Reviews

[Inge Janse · Rating 3 out of 5]

Wat een gek gedoe dit. Ik wil zowel vijf als één ster geven. Dus drie. En wel hierom.

Vijf sterren: god, wat schrijft Rob van Essen goed. Soepel. Solide. Effectief. Grappig. Overtuigend. De metaforen, zowel op het niveau van zinnen als gebeurtenissen. De personages, de vondsten. Dit is schrijven voor extreem gevorderden.

Een ster: god, wat vindt Rob van Essen dat Rob van Essen goed schrijft. Hij blijft maar doorgaan. Ergens op driekwart dacht ik: volgens mij heeft ie een AI-model met zijn schrijfsel gevoed en mag dat ding nu op de automatische piloot zinnen eruit blijven persen, terwijl Rob even een ommetje maakt. Hoe goed het ook is: het blijft een truc, en zelfs de beste truc heeft een uiterste consumptiefrequentie.

Vijf sterren: wat een verhaal joh. Wat. Een. Verhaal. Alsof je in een botsauto in een achtbaan in een cakewalk zit. Hoeveel is er waar? Hoeveel gelogen? Hoeveel gebeurd en hoeveel zelfdeceptie? Dit is voer voor collegereeksen.

Een ster: wat duurt dat verhaal lang joh. En wat boeit het mij eigenlijk wat die hoofdpersonen ervan bakken en vinden. Die totale non-urgentie van de ontwikkelingen en dialogen haat ik. Háát ik. Ook hier krijg ik weer het idee dat Van Essen enkel het begin en het einde heeft geschreven, en vervolgens tegen RobGPT (tm) heeft gezegd: vul de rest maar in, verzin maar wat, je voedt je toch met mijn materiaal, dus het is allemaal manna uit de literaire hemel.

Enzovoorts, enzovoorts. Voor alles dat schittert is er ook iets dat verblindt, voor alles dat imponeert is er ook iets dat afketst. Ik heb dit elke keer met Van Essen: het is prachtig en het is nihilistisch. Het is even overweldigend als richtingloos. Het is geniaal en lui. Het is, al met al, Rob van Essen.

[Ilja Leonard Pfeijffer]

Een fantastisch verhaal, in alle betekenissen van die woorden. Deze intelligente, onderhoudende en goed geschreven roman biedt (en het volgende woord kies ik met grote nauwkeurigheid) tijdverdrijf van hoog niveau.

[Iwan · Rating 4 out of 5]

Jezus Rob van Essen, 383/397e van je dikste roman zit ik midden in je verhaal. En de laatste twaalf pagina's van het boek, steek je niet alleen een huis in de fik maar ook je eigen bouwsel. Daarmee zeg je eigenlijk tegen me dat ik het lekker zelf moet uitzoeken. Een brute man ben je. Maar je hebt wel een ontzettend fijn boek geschreven.

Update
Dit boek van Rob van Essen was voor mij de beste roman van 2024. Een half jaar later kan ik nog steeds beelden uit zijn verhaal oproepen (vooral het beeld van G.B.J. Hiltermann in kamerjas op de Amstelbrug!).

[Henk · Rating 2 out of 5]

A complex story of memories and guilt coalescing into a scifi like narrative, which however never goes anywhere

This winner of the Libris Literature prize 2024 in the Netherlands is full of potential, which also is a theme the main character deals with. Or deals with, that is maybe too much credit, a lot of rumination in people’s mind with out resolution.

I was disappointed overall. Rob van Essen his book feels a bit like a Haruki Murakami novel: brilliant in concept, starts of promising, but when the complexity and internal consistency needs of the book demand too much there just follows a cop-out instead of a parsimonious conclusion. Which is a shame because the author for the most part had me on board with the premise of the book.

We are exposed to a world where second chances (and teleportation) are offered. People are people, guilt is as impossible to lose as one imagines, and the great opportunities are not used nearly as meaningful as multiverse stories normally want us believe. Trauma and not being able to come loose of the best time of once life (apparently) play major roles as well. I am sure that for anyone of the generation of van Essen the feel of the 1980's and early 1990's must be nostalgic and well captured. Amsterdam is truly a character in the whole book, one could say. Film and recollection versus true events (if those even exist) is definitely another thematic pillar, supported by the philosophy background the main character has in his incomplete study years. We also have a mystery twin, some vague conspiracies and a veritable kumbaya road trip to France near the end.

If the end was less of an abandonment of the preceding 300+ pages, I would have definitely rated this higher. Verily a story of missed opportunities in this way, very meta if probably not meant ironically at all.

Dutch quotes and thoughts:
Schilderen van een brug, een 3.5 werkweek job die altijd maar doorgaat als een sisyphus kwelling

Opening geeft me de vibe van die film van een toilet schoonmaker in Tokyo, Perfect Days.

Rob Hollander, dat voelt als een pseudonym aan.

Amsterdam is zo ongeveer ook een karakter in dit boek

Ik ben een beetje breedsprakerig bezig geloof ik - no shit sherlock

Zondag spruitjes lucht in Rijssen en Harskamp

Uiteindelijk waren het de gelovigen die me van mijn geloof deden vallen
Verzuiling is nog helemaal in leven in dit boek

Eeuwig afdwalend

Er hing eenzaamheid in de straat

De vreemdheid van iemand die in je oude huis woont

Ik ben het nu aan het uitzoeken, ik zit nog in de verkennende fase. Dat was in feite een goede beschrijving van mijn leven tot dan toe.

Ik weet nooit waar een verhaal naartoe moet - Dit is waarschijnlijk de meest key zin uit het hele boek unfortunately

Grauwe eind 80ers die filosofie “studeren”

Nou naar US gaan is echt niet zo simpel, privéjet of niet

Er worden rare dingen met me uitgehaald dus ik besta - Descartes would be proud

Lange, lange zinnen

Die muziek die veranderd door het spelen kan zo op de Biennale van Venetie worden gepresenteerd als een commentaar op copyright en AI

Ik had van iets geproefd en het was vreemd en verschrikkelijk en ik wilde meer

Dit geeft me echt Murakami vibes, hoe het banale buitengewoon en verbonden met elkaar is

Iedereen verdacht, LOL

Het was opluchting en geen opluchting, het betekende dat het verderging

Ik vraag me af of dit niet de filmversie is

Is dit een metafoor voor dementie, dit vastzitten en verloren zijn in het verleden?

Echtheid, onechtheid, het is een stokpaardje van hem.

Het leven is een lege ruimte die door herinnering wordt ingevuld

Zonder een maar is een verhaal niet compleet

Een goede samenvatting van ons bestaan tot dan toe: niet logisch, maar wel aanvaardbaar

Is die zus alles wat hen bindt

Denk je echt dat hij van boven op ons neerkijkt?

X is een raadsel, moeten we het daar niet gewoon bij laten?

Een enorme escape room

Waarom komt alles aan een eind?

Wat is dit voor pauper einde

Als je wilt dat er iets klopt in de wereld dan moet je het verzinnen

Brandende man

[Beau · Rating 2 out of 5]

Als ik terug kon in de tijd dan zou ik dit boek niet lezen.

[Paulien · Rating 2 out of 5]

Lang, log en wollig geschreven. De achterliggende boodschap begrijp ik, denk ik, wel. Maar naar mijn idee had het verhaal alsnog minstens de helft korter kunnen zijn. Met vlagen vermakelijk.

[Marc Lamot]

Al de tweede bekroonde Nederlandstalige roman op enkele weken tijd, die ik na ruim 100 bladzijden opzij leg. Man, man, wat is dit langdradig geleuter. Het lijkt wel of Van Essen met opzet zijn verhaal breed uitgesponnen brengt, in een zeer traag ritme, waarbij alle handelingen en dialogen helemaal worden uitgespeld. Op het moment dat de protagonist, een mislukte filosoof (wat een cliché), in de buurt van Schiphol in een bouwtoilet stapt en in Los Angeles uitkomt, werd het me teveel. Ik weet het wel fictie is fictie, en neemt per definitie een loopje met de werkelijkheid. Maar dan moet het voor mij wel iets wezenlijks te vertellen hebben. Neen, ik kom hier niet meer op terug.

[Marijn Sikken]

Ja Jezus als dit het eerste boek van het jaar is, hoe hoog ligt die lat dan wel niet?
Wat een mokerslag.

[Boudewijn · Rating 2 out of 5]

Rob van Essen schrijft met Ik kom hier nog op terug een boek over hoe op zich kleine gebeurtenissen toch een grote impact kunnen hebben in je leven, en dat van anderen. Op zich een mooi uitgangspunt, maar de wijze waarop Van Essen dit in het boek opzet liet mij met meer vragen achter dan antwoorden.

Een mooie opzet: een man krijgt de kans om via een tijdmachine terug te reizen naar de jaren '80 van de vorige eeuw om een schijnbaar willekeurige gebeurtenis te veranderen. Maar de manier waarop dit uitgewerkt wordt is wat mij betreft toch teleurstellend. Er had zeker meer in kunnen zitten.

Op de achterkant van het boek wordt deze roman omschreven als "een overrompelende roman vol humor over het verlangen te ontsnappen aan de last van het verleden en deel uit te maken van het groter geheel". Overrompelend was het totaal niet, humoristisch bij vlagen en de ontsnapping aan de last van het verleden is mij volkomen ontgaan.

[Tessa · Rating 2 out of 5]

Weet je wat het is, als je boek afhangt van één bepaalde onthulling aan het einde, is het dan echt een goed boek?

Het begin was goed. Maar het middenstuk was zooo vreselijk langdradig en nutteloos. De personages zijn zo totaal oninteressant en de hoofdpersoon is zo saai, hij gaat nooit echt leven. Het concept is best interessant maar dit had beter een kort verhaal kunnen zijn.

[Ellen IJzerman (Prowisorio) · Rating 4 out of 5]

Quote: We studeerden niet aan de Filosofiefaculteit, de juiste benaming was ‘Centrale Interfaculteit’, een mooie term die me altijd aan sciencefictionromans deed denken, ik weet niet precies waarom. Het idee achter die benaming was dat filosofie raakvlakken had met alles wat aan de andere faculteiten werd onderwezen, dat filosofie in het midden van het geheel stond, als een zon waaromheen al het andere draaide. In werkelijkheid bestond het domein van de filosofie uit de resten die waren overgebleven nadat in de loop der eeuwen alle echte kennis zich van haar had afgescheiden en voor zichzelf was begonnen. Perifere Restfaculteit was een betere benaming geweest.

😂

[Bianca | biancs.books · Rating 4 out of 5]

Knap hoe Rob van Essen me zo moeiteloos mee wist te krijgen in dit bizarre verhaal. Ik kon wilde eigenlijk niet stoppen met lezen. En toen ineens was het verhaaltje uit. Ik denk er nog even verder over na maar weet niet of ik er nog op terugkom 😉

[Susy · Rating 4 out of 5]

4 stars
Al een tijdje zit ik naar mijn scherm te staren. Wat moet ik opschrijven over dit boek? Wat vond ik er nou van? Best intrigerend in ieder geval. En boeiend, want vaak verlies ik mijn aandacht wanneer we teveel de gedachten van 1 personage volgen, maar dat had ik hier niet. Ook omdat er genoeg gebeurt. Het duurde even voor het verhaal op gang kwam, maar vervolgens werd ik gegrepen en vroeg ik mij constant af wat er nou precies gebeurde, waar zou het heen leiden, wat is de boodschap? En ik moet zeggen… ik weet niet of ik het nou weet… Ik heb in ieder geval genoten van de reis, een aantal quotes opgeschreven (zal een aantal hieronder toevoegen), maar blijf ook nog wel met vragen zitten. Normaal gesproken zou ik daar niet tegen kunnen, maar voor mijn gevoel geeft het dit boek juist iets extra's. Ik blijf er (daardoor) over nadenken en dat is een goed teken.

Characters 8
Atmosphere 9
Writing Style 8
Premise 8
Execution/Plot 8
Execution/Pace 7
Execution/Setup 8
Enjoyment/Engrossment 8


"Je moest je voortdurend bewust zijn van al je handelingen en gedachten, en je gedrag aanpassen als je tekortschoot, omdat alles wat je deed en dacht beoordeeld zou worden, en het antwoord leverde op de vraag waar je de eeuwigheid mocht doorbrengen, in de hemel of in de hel. God was groot maar eigenlijk was niets belangrijker dan je eigen leven. Dat was een van de paradoxen van het geloof: je streefde naar eeuwigheid en daardoor werd je aardse leven van het grootste belang. Vandaar ook de grenzeloze zelfoverschatting die het christendom ons heeft bijgebracht: niets is van meer belang dan ons eigen bestaan."

"Nostalgie …. Verlangen naar iets wat nooit was, daar komt het op neer, naar iets wat in je herinnering is vervormd, ontdaan van nare en vervelende gevoelens."

"De zin van het leven is om je omgeving te zien veranderen."
"Het leven is een lege ruimte die door herinnering wordt ingevuld."

"Wat is tijd tenslotte, wie weet dat precies?"

"Is dit dan wat een groep is: een verzameling individuen die onderling strijden om deelname en positie?"

"We hebben ons ergens in laten praten door iemand met een JUMP-unit,’ zei De Paus. ‘Ook als het allemaal wel was gelukt, hadden we er dan enige voldoening uit gehaald?'"

[Tom D'Hauwer · Rating 3 out of 5]

Start veelbelovend, neemt dan een zekere traagheid aan om het hoofdpersonage uit te zetten, waarna het voorbij het midden plots veelbelovend wordt, maar teleurstelt naar het einde toe. Misschien moet ik dat einde nog even herlezen, er nog even op terugkomen. De teleurstelling zit in de vele personages, medestudenten van Rob Hollander, die veelbelovend zijn, maar wiens verhalen niet worden verteld. Het zorgt voor nieuwsgierigheid. Ook wat er met Amber echt gebeurt, waarom Grace haar onafhankelijkheid opgeeft zijn vragen die openblijven! Als lezer had ik daar graag antwoord op… een vlot leesbaar boek dat dikker had mogen zijn.

[Muriël Van Der Wal · Rating 5 out of 5]

Zoveel schrijvers en regisseurs gingen hem voor. Spelen met ‘terug in de tijd’. Bijvoorbeeld het boek ‘schuilen in andere tijden’, maar haaaaaalt t niet bij ‘ik kom hier op terug’. Rob heeft technisch en verhalend een hoogstandje afgeleverd. Wiskundig en filosofisch. Een beetje Paul Auster een beetje Bervoets. Wat een goed boek!

[Marijke Plante · Rating 5 out of 5]

Kan de rest van het jaar wel stoppen met lezen, beter wordt het niet. Lang leve Rob van Essen!

[Paula · Rating 5 out of 5]

Holy shit wat goed weer.

[Pepijn Stokdijk · Rating 3 out of 5]

3,5⭐️
Door het fenomenale einde had ik het werk toch bijna wel 4 sterren gegeven, maar 3,5 past beter bij mijn leesbeleving. Van Essen schept een interessant idee van tijdreizen en tracht met humor en alternatieve verklaringen tegen clichés in te gaan, maar dat vond ik niet helemaal gelukt. Het bleef soms toch wat clichématig. Het eerste deel riep vooral wat weerstand op. Pas bij ‘ de vijfde poging ‘ kon ik het boek niet meer wegleggen. En dan dat einde - tja dat was wel weer heel erg goed.

[Fabian · Rating 4 out of 5]

Aardige metashit.

[Loes Penninx · Rating 3 out of 5]

Hmm ik weet het niet…het boek leest vlot en halverwege het boek voel je de opbouw naar iets heel erg veelbelovend maar zo richting het einde kom je ineens/plots weer terug bij de man op de brug en denk je ‘ho wacht even, hoe komen ze nu weer terug?’, wat is het verhaal van die anderen? Wie is of wat is de rol van Icks en Grace nu eigenlijk? Voor mijn gevoel is het een vrij abrupt einde en missen er nog wat verhaallijnen. Of in ieder geval is het verhaal voor mij eerder gestopt dan eigenlijk zou moeten.

[Sebastian · Rating 2 out of 5]

Rob van Essen definitely can write but that was not enough to make this novel in any way interesting. There were parts when I was hoping that things might be going in a good direction but in the end there was not enough of them. The story about time travelling was at the beginning entertaining, later I did not see a lot of point in it. I still struggle to understand how this novel got a pretty important Dutch literary prize.

[Maurits de Bruijn · Rating 5 out of 5]

Eindelijk een witte heteroseksuele cis-man die kan schrijven <3

[Ka Vee · Rating 3 out of 5]

3,5*

[Inge Vermeire · Rating 4 out of 5]

Het verhaal laat zich niet samenvatten en een samenvatting zou bovendien te complex klinken - toch blijkt op het einde van dit boek de complexiteit ook heel logisch.

Lees dit boek want het is humoristisch, filosofisch, absurd, intelligent, gelaagd.

‘Ik kom hier nog op terug’ gaat o.a. over de onmogelijkheid om fouten uit het verleden recht te zetten of bieden fictie en fantasie misschien wel een kans om dit te doen?

‘Het leven is een lege ruimte die door herinnering wordt ingevuld’ … en sommige herinneringen kwellen ons, willen
we verdringen maar achtervolgen ons, andere gebeurtenissen worden niet eens herinneringen.
Wat we ons herinneren en wat niet is geen keuze die we zelf maken en in een eeuwig heden leven biedt ook geen uitweg.

Een roman die tot nadenken stemt.
Aanrader! Rob Van Essen op zijn best.

[Alexandra · Rating 5 out of 5]

Bij één verwijzing naar Nescio heb je me al. Dit boek heeft er twee.

“De Sarphatistraat mocht dan niet de mooiste straat van Europa zijn, het was wel een prettige straat om doorheen te lopen, een brede straat met statige huizen en veel schaduw.” (23)

“Behalve de man die zichzelf nakeek in de Sarphatistraat, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan…” (200)

[Rene Ijzermans · Rating 2 out of 5]

Dit boek is mijn kennismaking met Van Essen en het viel niet mee. Zijn schrijfstijl raakt mij niet, wat mogelijk ook komt door de science fiction-afslag in de vorm van een tijdmachine die het boek neemt.

[Araik · Rating 4 out of 5]

4,5 ster. bijzonder boek!

[Maikel · Rating 4 out of 5]

Het overkomt me niet vaak, maar ik had na het dichtslaan van het boek zin om de eerste 50 pagina’s opnieuw te lezen: zo sterk was het gevoel dat het boek veel interne verwijzingen bevatte die ik bij eerste lezing over het hoofd had gezien. Dat gevoel was juist. Bij tweede lezing drong nog meer tot me door dan bij eerste lezing dat de roman indrukwekkend is gecomponeerd. Van Essen gebruikt nauwelijks moeilijke woorden en verluchtigt het relaas met grapjes, maar vertelt intussen een tamelijk doorwrochten verhaal over grote thema’s, zoals het onvermogen om de tijd terug te draaien, een bedoeling in het leven te ontwaren en los te komen van het verleden. En het boek gaat over de kracht van verhalen, maar dan voor de verandering eens over de verwoestende kracht ervan. Een nadeel is dat Van Essen houdt van meanderende en krankzinnige plots waarin tegelijk veel en niets gebeurt, zodat ik me ook bij tijd en wijle afvroeg: waarom lees ik dit? Het antwoord zou ik waarschijnlijk vinden bij tweede lezing van de laatste 350 pagina’s.

[Anton Segers · Rating 1 out of 5]

Ik vond ‘Winter in Amerika’ een mooie roman, maar bij de zes daaropvolgende van Essens die ik las ging het almaar bergaf. De laatste romans kreeg ik niet uit dus had ik van Essen opgegeven.
Dat hij de Libris literatuurprijs won verraste mij hogelijk, en na een poging tot lezing van zijn prijsboek nog meer.
Maar ja, wat was te verwachten van een jury die ‘Alkibiades’ niet eens laat doordringen tot de shortlist?
Deze winnaar is een loos boek: richtingsloos, structuurloos, oeverloos, bloedeloos, betekenisloos.
Wanneer van Essen plots ridicuul overschakelt op Star Trek-sciencefiction, wordt verder lezen zinloos.