Stap in het leven van Jan, een jonge creatieve Brusselaar, en hun zoektocht naar (gender)identiteit: hilarische taferelen in een cosmeticawinkel waar die werkte, intense ontmoetingen met mensen uit de queercommunity, nachtelijke gesprekken met hun mama en helaas ook heel wat queerfobische ervaringen.
Een Doodgewone Dag is een beetje een boek met twee gezichten voor mij en zorgt daarom een klein beetje voor gemengde gevoelens. Je kan het boek in twee delen verdelen, in het ene hebben we Jan die hun ervaringen en dagelijkste leven als non-binair persoon meedelen en ons een kijkje in hun leven geven. In het andere hebben we Jan die hun sociaal politieke visie uit de doeken doet alsook hun idee van hoe we tot onze huidige binaire gender dogma gekomen zijn.
Dit tweede deel zien we vaak in z'n nachtelijke gesprekken met Jans’ moeder waar die haar probeert zoveel mogelijk nieuwe wijsheid bij te brengen. Dit waren mijn minst favoriete stukken, Jan komt hier nogal prekerig over en hun achtergrond is ook in kunst, niet in geschiedenis. Er waren vaak stukken waar ik het niet helemaal met hun eens was. Hij concentreert zich nogal sterk op de Industriële Revolutie voor de één of andere reden, terwijl genderexpressie en normen in West-Europa een veel langere, diepere en ingewikkelder geschiedenis hebben dan de shift die we toen zagen en onze moderne gender binariteit vooral veel geërfd heeft van ideeën die in de jaren 50 tot stand kwamen en opgedrongen en gepropageerd werden. Ook de Kolonisatie is één van z'n favoriete stokpaardjes, maar het hele bange blanke slechte man en onschuldig persoon met meer pigment verhaal begon mij toch ook een beetje te vervelen na een tijdje. Ik ga niet ontkennen dat de kolonisatie een gitzwarte pagina uit de geschiedenis is waar de gekoloniseerde landen niets dan miserie aan hebben overgehouden die tot op vandaag voor hen nog voelbaar is en hun leven moeilijker maakt, iets wat de koloniserende landen zoals ons eigen België meestal nog steeds niet erkennen. Maar om nu te doen alsof gender dichotomie een blanke uitvinding is die wij te wil en te onwil de hele wereld hebben opgedrongen is mij toch een brug te ver. Jan geeft het voorbeeld van een West-Afrikaanse natie in wiens cultuur Gender een veel losser begrip was en die zelfs genderneutrale goden aanbad en dat deze ideeën allemaal werden weggevaagd door de binnenvallende blanken. Dit is allemaal volledig waar. Maar waar hij het dan niet over heeft is dat er ook andere stammen en culturen waren die op zichzelf wel een binair gender stelsel hadden dat in sommige gevallen er zelfs een verschillende taal werd gehanteerd door mannen en vrouwen. Iets wat we ook terugzien in bepaalde Noord-Amerikaanse stammen pre-kolonisatie. Het feit blijft dat we een seksuele dimorfische soort zijn waarin je in één opslag kan zien of we een mannetje dan wel een vrouwtje zijn. Het gaat zo ver dat we dit zelfs aan de hand van een skelet kunnen vaststellen. Ik vond Jans’ argument dat intersekspersonen het bewijs zijn dat ook de natuur op dit vlak niet binair is niet zo'n sterk argument. We weten dat alle embryo's als vrouwelijk beginnen en bij aanwezigheid van een Y-chromosoom gedurende de zwangerschap veranderen in mannelijk. Dat iets dat proces onderbreekt, betekent niet dat "de natuur" of "de biologie" niet binair is voor de mens.
Maar nu komt het punt, wat maakt het eigenlijk uit?! Wat mij betreft had deze informatie waarin we over de kleine dingen kunnen van mening verschillen eigenlijk helemaal niet in het boek gehoeven. Want het maakt niet hoe, waarom of wanneer het gebeurd is, het feit is, non-binaire mensen bestaan en dit is perfect normaal. Als er één iets is waar ik Jan wel volledig in gelijk kon geven, was het wel dat het idee dat er een "norm" of "normaal" is aan hetero of cisgender of binair denken, niet meer is dan conformistische propaganda bedoeld om macht uit te oefenen en mensen onder controle te houden. Dat iemand zich niet als man of vrouw identificeert en ook niet volgens die, overigens belachelijk nauwgezette, normen leeft heeft nu eens niets van invloed op mij of gelijk wie behalve die persoon zelf. Dus het idee dat wij daar op één of andere manier een zeg of mening in zouden hebben slaat mij met verstomming. Het is dan ook schrijnend dat niet alleen zoveel mensen dit op de één of andere manier wel zo vinden, maar hoe hard ze hier ook in kunnen doorgaan.
En dan komen we bij het andere deel van dit boek, het veel belangrijkere deel van het boek. Het deel dat iedereen zou moeten lezen en het deel dat mijn hart zodanig brak dat ik me eigenlijk haast schuldig voel om al het voorgaande te typen. Want na alles wat Jan en alle andere non-binaire mensen godganse dagen meemaken, wil ik eigenlijk niet liever dan gewoon mijn onvoorwaardelijke steun uitdrukken. Het is ziekmakend om te horen wat ze dag na dag weer moeten meemaken, hoe ze hun bestaan op de één of andere manier moeten verantwoorden gewoon omdat ze willen zijn wie ze zijn. Onze maatschappij is zo lelijk in hoe hard wij "anderen" en wat we doen met iedereen die maar een beetje uit onze denkbeeldige maat stapt. Wij ontzeggen mensen het recht om gewoon zichzelf te zijn, we behandelen ze als minderwaardig en dan hebben we ook nog eens het lef om te klagen wanneer ze in een ferme stem vragen om dat niet te doen. Het enige wat ze van ons vragen is met rust gelaten te worden en te worden behandeld als ieder ander. Zoals Jan het zo hartverscheurend zegt: om eens een doodgewone dag te kunnen hebben waarin ze hun eigen bestaan niet moeten verantwoorden, verdedigen of verstoppen. En dan hebben wij het lef als maatschappij om te doen alsof dit te veel gevraagd is. Alsof wij er ook maar op één of andere manier door worden beïnvloed. Het is om met je kop tegen de muur te kwakken. De enige reden dat queer mensen een lange lijst met rechten hebben die ze eisen, is omdat wij ze die in de eerste plaats ontzegd hebben. We behandelen ze niet zoals we cis mensen behandelen en durven dan ook nog eens te zeggen dat het hun eigen schuld is.
Het leven is complex, de mens is complex en naar mate we verder evolueren zal dat alleen nog maar complexer worden, volgens mij. Dit kan soms verwarrend zijn als je het zelf niet ervaart, ik geef eerlijk toe dat ik zelf ook nog niet alles snap, maar dat maakt niets uit. Je hoeft een ander niet volledig te snappen om hen te respecteren. We kunnen discussies hebben over taal, geschiedenis, biologie. Maar om het recht om jezelf te zijn, om je eigen identiteit vast te stellen, om je eigen levenspad te bewandelen zonder je daarvoor te hoeven verstoppen of anders voordoen dan je bent, dit zijn fundamentele mensenrechten waar niet over te argumenteren valt en ik schaam me dood dat dit nog steeds niet tot de meerderheid van ons is doorgedrongen.
Ik kan alleen maar, net als Jan hopen, dat de volgende generaties het beter zullen doen dan wij. Ik zal proberen mijn steentje bij te dragen om ooit een betere wereld tot stand te krijgen, maar helaas voel ik me soms ook machteloos in het gezicht van zoveel willende onwetendheid. Maar ik zal proberen en zo goed mogelijke vriend en bondgenoot te zijn voor alle queer mensen die het nodig hebben en ik zal blijven m'n best doen om me te beteren en bij te leren.
P.S. Wat me wel opviel was de grote afwezigheid van religie in Jan hun discours. Als er iets wat een zeer grote en negatieve invloed heeft gehad op onze ideeën over gender en gendergelijkheid is het wel zeker religie, in het bijzonder de wijdverspreide Abrahamistische religies met hun idee van man geschapen in het beeld van god en de vrouw geschapen uit de man als zijn metgezel. Het verbaast met dit in het boek niet aan bod kwam.
Ik heb een kleine beef met uitgeverijen die samenwerken met mensen zoals Jan Wallyn - die een fantastische stem heeft en gehoord moet worden - zonder hen voldoende coachen. Ik was niet bij dit proces betrokken, dus wat weet ik, maar ik schreef een boek en besefte toen dat de begeleiding van een uitgeverij 0,0 is. Ik volg Jan al even, was aanwezig op de boeklancering in het Muntpunt en vierde mee op de prachtige non-binary pride die die toen hostte. Ik vind dat die een unieke stem vol kleur en fantasie heeft, een soort geometrisch maar fluïde onverklaarbaarheid. Jammer genoeg vertaalde zich dat niet naar dit boek.
En ik ben niet boos op Jan. Als choreograaf en kunstenaar verwacht ik niet per sé dat die zonder enige begeleiding een boek kan schrijven. Ik ben al blij dat de uitgeverswereld minder poortwachter speelt voor wie een boek mag schrijven en wie niet, want stemmen als die van Jan, Madonna, Inke en Tumba moeten gehoord worden. Maar nieuwe auteurs moeten in dat proces gecoacht worden. Ik begreep niet goed wat dit boek was, vond sommige ingrepen als de sessie Gendergeschiedenis 1.0 in de vorm van een gesprek met de moeder bij de haren getrokken en wou vooral meer over de vriendschappen weten.
Ik kijk reikhalzend uit naar een roman van Jan, vol kleur en fantasie.
Een must read voor iedereen, en nét voor iedereen die zichzelf niet als queer of non-binair identificeert.
Jan vertelt hun eigen persoonlijk verhaal, met rake observaties en rakende beschrijvingen van diens ‘doodgewone dag’. Er zit ook een stevige socioculturele achtergrond in en die combinatie maakt het voor mij heel sterk en leerrijk.
4.5* "Een doodgewone dag" is een non-fictieboek over de persoonlijke ervaringen van de auteur, Jan Wallyn. Die beschrijft de personen in hun omgeving stuk voor stuk als interessante personages en brengt de gewenste boodschappen klaar en duidelijk over in een schrijfstijl doorspekt met donkere humor. In sommige passages werden statements iets te lang uitgewerkt op een manier die minder goed overkwam in de gebruikte dialoogvorm. Daar miste ik soms ook bronvermeldingen om zelf nog meer te kunnen leren over de besproken onderwerpen, maar deze stukken gaven beslist al heel wat stof tot nadenken. "Een doodgewone dag" lijkt me een ideaal boek om uitgebreid te bespreken met een boekenclub. De emoties in dit boek raakten me sterk; het roept zeker de boosheid op die in het verhaal noodzakelijk wordt genoemd. Jammer genoeg is de realiteit van dit verhaal regelmatig hard en pijnlijk, al wordt er gelukkig ook tijd gemaakt voor queer joy. Zelf was ik dankbaar dat Jan bepaalde herkenbare ervaringen beschreef waar ik zelf moeilijk de woorden voor vind wanneer ik ze aan iemand anders probeer uit te leggen. Het feit dat ik dit boek gelezen heb, zal die gesprekken in de toekomst hopelijk makkelijker maken. Ik was ook onder de indruk van de kortere toevoegingen van 3 andere jonge auteurs in het midden van het boek.
Ik wilde dit boek heel graag leuk vinden. Ik vind Jan een fantastisch persoon, was al aanwezig bij enkele van hun performances en bij de boekvoorstelling van 'Een doodgewone dag' in Gent, en wil zo graag meer queer boeken voor queer mensen in het Nederlands.
Maar dit boek is een goed voorbeeld van waarom niet iedereen zomaar een boek moet uitgeven, en waarom uitgeverijen hun verantwoordelijk moeten dragen als het op beginnende schrijvers aankomt. Jan heeft interessante dingen te vertellen, zonder twijfel. Sommige delen in hun boek zijn wel pakkend of net grappig. Het merendeel van de hoofdstukken bestaat echter uit infodumps en ongemakkelijk geschreven dialogen. Ik weet niet of dit door editors gelezen is, maar indien wel, hebben zij hun werk niet goed gedaan. De uitwerking van alle ideeën laat helaas echt te wensen over. Zonde.
Als zelf non binair zijnde, ligt dit onderwerp zeer nauw aan mijn hart. Ik was heel blij dat er Vlaams boek kwam over een non binair persoon maar had een heel ander boek verwacht. Ik hoopte op een queer verhaal door en voor queer mensen. In de plaats daarvan kwam ik terecht in een tornado van alles wat niet goed is in de maatschappij. Ik denk dat ik iets meer hoopte op queer vreugde. Daarmee wil ik zeker niet zeggen dat dit soort boeken niet nodig zijn, ik ga hem zeker uitlenen aan mijn mama die ook met vele vragen zit waar ik niet altijd de energie voor heb om ze te beantwoorden. Heeft iemand een leuk fictie boek over een non binair personage dat die kan aanraden? Bedankt! Voor het schrijven van dit boek en leuke titels 😉
Leuk geschreven boek voor iemand die eens in het hoofd wilt kruipen van een 'non-binaire laatbloeier'. Leuke schrijfstijl maar soms toch wel heel woke. Alles is de schuld van de blanke cisman. Ook in hun hoofd kruipen we dus: die van een woke-activist.
Het boek slaagde er wel in om met mijn gedachten te dueleren: akkoord, niet akkoord, je hebt een beetje gelijk, aaaaaaaah vreselijk, ...
De schrijver slaagt er dus niet in om mij helemaal mee te krijgen. Maar zoals ik vooraf al vond...als hun gelukkig is en ik ondervind er geen hinder van...wie ben ik dan om daar moeilijk over te doen. Zijn wie je bent, kunnen zijn wie je bent, mogen zijn wie je bent is nu eenmaal het schoonste wat er is.
Ik denk dat ik ben zoals zijn moeder waar je een woord soms 4 x moet uitleggen en het dan nog maar half begrijpen. Wel leuk om te lezen en een periode van Jan zijn leven mee te maken. De goede en de slechte momenten. Wel triest te lezen hoeveel haat er is voor deze mensen terwijl ze geen vlieg kwaad doen.
Although not every chapter adds a lot to the theme or main ‘story’ it’s fun to read and especially the chapters ik which they talk to their mother are interesting.
Dit boek was geweldig! Een leuke combo tussen informatie over de queer geschiedenis en eigen ervaringen. Het voelde als een dikke knuffel, samen schreeuwen om frustraties en hopen op een betere toekomst.