What do you think?
Rate this book
Woestijnpassages
Vanaf jongs af aan kan de Catalaanse dichter en onafhankelijkheidsstrijder Àngel Or alleen maar lelijkheid ervaren. Hij gaat zo gebukt onder deze kwaal dat hij besluit blind te worden. Daarvoor gaat hij in de leer bij de Blinde van Lesseps, een zwerver die naast de bibliotheek Jaume Fuster woont. Nadat de Guardia Civil Àngel in die bibliotheek arresteert, omdat ze hem verdenken van het plannen van een aanslag, verdwijnt hij spoorloos.
De Zuid-Amerikaanse journalist Rodrigo Torres probeert de verdwenen dichter terug te vinden door mensen uit zijn omgeving te interviewen. Het leidt hem langs een labyrint van krakers, separatisten en vagebonden die ieder op hun eigen kleurrijke manier hun relaas doen over Àngel en zijn verlangen naar onbegrensde vrijheid.
De Zuid-Amerikaanse journalist Rodrigo Torres probeert de verdwenen dichter terug te vinden door mensen uit zijn omgeving te interviewen. Het leidt hem langs een labyrint van krakers, separatisten en vagebonden die ieder op hun eigen kleurrijke manier hun relaas doen over Àngel en zijn verlangen naar onbegrensde vrijheid.
- GenresFiction
166 pages, Paperback
First published September 11, 2023
3 people are currently reading
124 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 18 of 18 reviews
November 6, 2023
Voor mij toch wel echt één van de grote verrassingen van dit najaar. Dit boek legt door haar bestaan pijnlijk bloot hoe weinig verbeelding er nog heerst in de Nederlandse letteren, en hoe zeer ik net naar die tradities van fabuleren en lyricisme in literatuur verlang. Door haar zinnen spoken de geesten van een Bolaño, Borges, Lispector, waarmee niet gezegd dat dit louter een pastiche is. Kramer doet iets wat bijna niemand in de NL literatuur momenteel nog levensvatbaar acht: fouten maken tegen het huidige werkelijkheidsgevoel en kaarsen laten fikken die maar niet opbranden.
Het is mijn bescheiden mening dat dit boek veel meer aandacht zou moeten krijgen dan het tot nu toe kreeg, namelijk quasi geen.
Het is mijn bescheiden mening dat dit boek veel meer aandacht zou moeten krijgen dan het tot nu toe kreeg, namelijk quasi geen.
January 16, 2024
3+
Als je tabula rasa in deze roman zou kunnen duiken, zou je onmogelijk raden dat het door een Nederlandse is geschreven en niet door pakweg een in de vorige eeuw gestorven Argentijn. Dat is meteen ook het meest bewonderswaardige aan dit boek: hoe knap ze de sfeer en stijl van Latijns-Amerikaanse grootheden als Cortazár en Bolaño oproept.
Ik denk dat ik dit beter had gevonden als de schrijfster ofwel resoluut had gekozen voor een pastiche/persiflage van het genre ofwel radicaal voor een meeslepende thrilleresque zoektocht. Voor het eerste was het niet genoeg aangedikt, voor het tweede was de persoon Ángel Or voor mij net niet illuster, fascinerend en krachtig genoeg (geen Wilde detective zeg maar). Het enigma had daardoor grootser geweest, de zoektocht dwingender.
En toch bewonder ik de resolute en consequent doorgedreven keuze die deze auteur hier maakt.
Als je tabula rasa in deze roman zou kunnen duiken, zou je onmogelijk raden dat het door een Nederlandse is geschreven en niet door pakweg een in de vorige eeuw gestorven Argentijn. Dat is meteen ook het meest bewonderswaardige aan dit boek: hoe knap ze de sfeer en stijl van Latijns-Amerikaanse grootheden als Cortazár en Bolaño oproept.
Ik denk dat ik dit beter had gevonden als de schrijfster ofwel resoluut had gekozen voor een pastiche/persiflage van het genre ofwel radicaal voor een meeslepende thrilleresque zoektocht. Voor het eerste was het niet genoeg aangedikt, voor het tweede was de persoon Ángel Or voor mij net niet illuster, fascinerend en krachtig genoeg (geen Wilde detective zeg maar). Het enigma had daardoor grootser geweest, de zoektocht dwingender.
En toch bewonder ik de resolute en consequent doorgedreven keuze die deze auteur hier maakt.
November 24, 2023
Indrukwekkend. Interessante stijl, verhaal en intrigerend perspectief.
January 15, 2024
Zeer knap geschreven!
Verrassend, intrigerend.
Verrassend, intrigerend.
December 12, 2023
Een boek dat de kracht van poëzie aantoont, zou ik moeten prijzen. Er is ook veel prijzenswaardigs aan deze roman: de magische elementen die als metaforen voor het realistische verhaal werken, de voortstuwende stijl en het krachtige hoofdpersonage Àngel Or, die dichter en oprichter van een Catalaanse afscheidingsbeweging is, maar vooral ook de kracht heeft om de werkelijkheid achter de dingen te zien, zowel de vergankelijkheid als de verbondenheid ervan.
De roman grijpt terug op waargebeurde martelingen van Catalaanse vrijheidsstrijders door de Spaanse Guardia Civil. Twee krachten – het in de doofpot stoppen van mensen en het blijven praten over hen – drijven de roman voort. Waar de politie de vrijheidsstrijd het zwijgen wil opleggen, bijvoorbeeld door in alle toonaarden te ontkennen dat ze Or opgepakt hebben, wil de verteller van het boek, de journalist Rodrigo Torres, de woorden en het leven van de dichter naar buiten brengen. Hij heeft daarom gesprekken met mensen die hem goed gekend hebben en gaat ook op zoek naar zijn verborgen gedichten, die eigenlijk bijna niemand mocht lezen.
In die mythologisering van die gedichten en in het charisma van Àngel Or schuilt meteen ook mijn probleem met deze roman. De roman toont, in mijn ogen kritiekloos, de verblinding voor een leider. En dat is gemakkelijk te doen voor iemand die verwordt tot een martelaar, die we als een slachtoffer van een regime kunnen beschouwen. Maar net zoals ik zijn existentiële verlangen naar vrijheid niet gekoppeld krijg aan het particuliere verlangen om Catalonië te bevrijden (op een bepaald ogenblik wordt er wel een bloedlijn van verzetslui getrokken, maar dat vond ik wat mager als uitleg), zo wordt ook de corruptie van de macht niet in rekening genomen. Onwillekeurig moest ik aan Bloemen van het kwaad: Gedichten van dictators denken, een bloemlezing met dichtende dictators, waar Or in een parallelle wereld misschien ook in had kunnen staan. Of ik moest denken aan Dirk Van Bastelaere – die het doemdenken deelt met de jongere Or – die verketterd werd door sommige collega-dichters toen hij een tijdje voor de flamingante politieke partij n-va is gaan werken. Dichters die dit boek dan weer aanprijzen.
Kortom: hoe voorkom je dat schrijven om onder de aandacht te houden meteen ook verheerlijken wordt? Ik weet voor alle duidelijkheid ook het antwoord niet.
De roman grijpt terug op waargebeurde martelingen van Catalaanse vrijheidsstrijders door de Spaanse Guardia Civil. Twee krachten – het in de doofpot stoppen van mensen en het blijven praten over hen – drijven de roman voort. Waar de politie de vrijheidsstrijd het zwijgen wil opleggen, bijvoorbeeld door in alle toonaarden te ontkennen dat ze Or opgepakt hebben, wil de verteller van het boek, de journalist Rodrigo Torres, de woorden en het leven van de dichter naar buiten brengen. Hij heeft daarom gesprekken met mensen die hem goed gekend hebben en gaat ook op zoek naar zijn verborgen gedichten, die eigenlijk bijna niemand mocht lezen.
In die mythologisering van die gedichten en in het charisma van Àngel Or schuilt meteen ook mijn probleem met deze roman. De roman toont, in mijn ogen kritiekloos, de verblinding voor een leider. En dat is gemakkelijk te doen voor iemand die verwordt tot een martelaar, die we als een slachtoffer van een regime kunnen beschouwen. Maar net zoals ik zijn existentiële verlangen naar vrijheid niet gekoppeld krijg aan het particuliere verlangen om Catalonië te bevrijden (op een bepaald ogenblik wordt er wel een bloedlijn van verzetslui getrokken, maar dat vond ik wat mager als uitleg), zo wordt ook de corruptie van de macht niet in rekening genomen. Onwillekeurig moest ik aan Bloemen van het kwaad: Gedichten van dictators denken, een bloemlezing met dichtende dictators, waar Or in een parallelle wereld misschien ook in had kunnen staan. Of ik moest denken aan Dirk Van Bastelaere – die het doemdenken deelt met de jongere Or – die verketterd werd door sommige collega-dichters toen hij een tijdje voor de flamingante politieke partij n-va is gaan werken. Dichters die dit boek dan weer aanprijzen.
Kortom: hoe voorkom je dat schrijven om onder de aandacht te houden meteen ook verheerlijken wordt? Ik weet voor alle duidelijkheid ook het antwoord niet.
Read
December 27, 2023Nu begreep hij waarom zijn moeder hem de poëzie zo gegund had; een moedig bestaan zonder verwachting.
January 9, 2024
Worstelen met verlangens en lessen in blind zijn
Op het moment dat er in de Biblioteca Jaume Fuster te Barcelona een cursus Vedische Astrologie wordt gehouden, wordt deze bestormd, waarbij agenten van de Guàrdia Civil het gebouw omsingelen. Àngel en Rodrigo proberen zich in de veroorzaakte paniek het vege lijf te redden door te vluchten, terwijl ‘de Guàrdia Civil op hun laarzen rondslopen, zachtjes om de boeken niet wakker te maken, geruisloos om de teksten niet te wekken.’ De fills de puta weten Àngel te pakken te krijgen en voeren hem af; voor Rodrigo – ‘zijn haar [...] leek te bloeden, het bloed van anderen, van degenen die al jaren vochten voor hun onafhankelijkheid, om te kunnen doen wat ze wilden, het bloed dat uit wanhoop was gaan dichten’ – het moment om zich te bezinnen op een plan om Àngel terug te halen.
Emmelien Kramer (1980) debuteerde in 2015 met De koortstuinen gevolgd door De dagen met Fortunat (2020). Met Woestijnpassages neemt de auteur de lezer wederom mee naar Spanje en beschrijft ze de handel en wandel van de Catalaanse dichter en onafhankelijkheidsstrijder Àngel Or en de Latijns-Amerikaanse journalist Rodrigo Torres. De setting is de Catalaanse hoofdstad Barcelona, tijde de onafhankelijkheidsstrijd eind vorige eeuw; een reeks van maatschappelijke en politieke opstanden die moest leiden tot de zelfstandige Catalaanse Republiek, een eigen identiteit en absolute vrijheid voor de Spaanse autonome gemeenschap Catalonië. Kramer woonde zelf ook een aantal jaar in Barcelona en las voor het onderzoek en ter voorbereiding getuigenverklaringen van slachtoffers van de martelingen. Ze draagt het boek op aan alle slachtoffers van de martelingen tijdens Operación Garzón in de zomer van 1992, aan alle slachtoffers van de martelingen in Via Laietana 43, aan alle slachtoffers van alle martelingen.
Na de dood van zijn uit Spanje gevluchte ouders, is Rodrigo vanuit Zuid-Amerika teruggekeerd naar zijn geboortehuis in Barcelona, waar hij zich onderdompelt in Catalaanse poëzie en ‘zijn fascinatie voor het wegglippen van de tijd’ ontstaat. Groot is zijn verbazing wanneer een brandende kaars niet lijkt op te branden. Kramer gebruikt dit gegeven ingenieus als metafoor van eeuwigheid en onsterfelijkheid versus vergankelijkheid.
‘Na twee weken was het hem duidelijk dat de kaars zich in een soort tijdsvacuüm moest bevinden, waar vacuüm niet het gebrek aan materie betekende maar het stilstaan, het ontbreken van het verloop van de tijd, en omdat hij wilde weten hoe ver dit vacuüm zich om de kaars heen uitstrekte, begon hij te experimenteren.’
Flor de Mel, de redactrice van de krant, komt hem opzoeken met de vraag waar zijn briljante reportages blijven, maar hij zegt haar dat hij niet terugkomt en besluit de cursus Vedische Astrologie te volgen waar hij Àngel met ‘zijn diamantvormige gebruinde gezicht’ ontmoet. Àngel zegt dichter te zijn en te schrijven over de onafhankelijkheid van Catalonië, ‘op zoek naar een dekmantel om zijn soevereine poëzie te kunnen voeden‘. Hij vertelt Rodrigo dat hij zijn politieke gedichten heeft ingemetseld in een muur – ‘geelrood geschilderd als de woestijn’ – totdat ze nodig mochten zijn, omdat ze niemand onder ogen mogen komen. De auteur heeft de held iets etherisch gegeven. Hij zit met zijn waarheden in zijn eigen cocon.
Àngel was een lief en bedachtzaam kind. Hij huilde nooit, sprak als tweejarige al hele volzinnen. Hij bekeek alles om zich heen heel bedachtzaam en met een starende blik. ‘Het komt erop neer dat het voor dat kind op de een of andere manier compleet onmogelijk was om schoonheid te kunnen zien.’ Alles wat hij zag was vergankelijkheid, zelfs als iets niet lelijk was. ‘En naarmate zijn leeftijd vorderde werd de wereld in zijn ogen alleen maar lelijker.’ Op zijn dertiende kreeg hij het verlangen om blind te zijn en hij vroeg de Blinde van Lesseps of die hem wilde leren wat het is om blind te zijn en te ‘kijken zonder te zien’. Om de lelijkheid te doen stoppen sloot Àngel zijn ogen af met plakjes klei en een blinddoek. Hierdoor hoorde en voelde hij ook de mooie dingen om zich heen en leerde hij hoe hij zijn andere zintuigen kon ontwikkelen en erop te vertrouwen. Zelfs het oversteken van een drukke straat werd een peulenschil.
‘Het was niet Mozes die de rode zee in tweeën splitste, nee, het was Àngel Or die wist welke auto’s hij moest ontwijken, die kon kijken zonder iets te kunnen zien, die zich tussen de voertuigen manoeuvreerde omdat hij precies wist wat hij deed, omdat hij nu eindelijk blind was.’
Het wordt antiheld Rodrigo al snel duidelijk dat er door de geheime dienst op Àngel gejaagd wordt en dat hij wel eens kan worden gezien als terrorist. Dit zet hem danig aan het twijfelen en hij kan Àngels vluchtige gedragingen maar met moeite volgen. Zijns ondanks gaat hij na de verdwijning toch op zoek naar zijn vriend en hij gaat te rade bij Flor de Mel – separatiste in hart en nieren en die, net als Àngel, rond Plaça de Lesseps heeft gewoond. Rodrigo besluit een stuk te schrijven over de onafhankelijkheidsstrijd van Catalonië, gaat de gevangenissen langs en volgt ondertussen de sporen van Àngels leven in het labyrint van Barcelona. Op zoek naar aanknopingspunten bezoekt hij verschillende bekenden van zijn vriend, hoort hun individuele verhalen aan en zelfs de noodkreet om vooral te stoppen met zoeken. ‘[…] ga niet op zoek naar Àngel, je zult hem niet vinden, wij leefden met hem, en vonden hem nooit.’
Ondertussen wordt Àngel blootgesteld aan sadistische martelingen door de Guàrdia Civil. Ze blinddoeken hem – wat hem natuurlijk niet vreemd is –, slaan hem op zijn voetzolen en rug, delen stroomschokken uit, trekken een plastic zak over zijn hoofd waarin ze rook blazen en onthouden hem van voedsel en slaap, terwijl ze hem aan ondervragingen onderwerpen. ‘[…] een onschuldige die op het punt stond schuldig te worden bevonden door deze schertsvertoning van een geheime dienst.’ Maar Àngel was door de Blinde van Lesseps op dit moment voorbereid, ‘[…] om het meest lelijke en afschuwelijke te zien zonder te kijken, zonder met zijn ogen te knipperen en het te begrijpen, het te nemen voor wat het was.’ Na een aantal dagen gooien ze hem vanuit de hel op straat; ‘[…] zijn lichaam was gesloopt, maar zijn ziel was perfect intact.’
Woestijnpassages is een beeldschone en caleidoscopische roman die het dik verdient om opgemerkt te worden in boekenland. Het onderwerp doet heel on-Nederlands aan, door de Spaanse setting en de aangrijpende beelden die het verhaal uit de tijd van de bloedige onafhankelijkheidsstrijd oproepen. Een intelligent verhaal over een harde confrontatie, dat ondanks de zware lading, evenzogoed ook iets dromerigs en ontroerends heeft meegekregen, door de Spaanse – en vertaalde – gedichten die hier en daar in de tekst zijn verweven, en door gebruik te maken van ravissante motieven als vlinders en bijen.
‘Wat de mensen hier zeggen is dat de bijen slapen in de bloemen van Lesseps, de weinige bloemen, want er zijn er niet veel, een enkele clematis, een enkele bloesem van de jacaranda, waar bijen rusten, begraven in de nectar, een deken van stuifmeel.’
De auteur heeft kans gezien om ook melancholie en surrealistische aspecten te verweven in de samengestelde zinnen die het verhaal doorspekken. Het vertelt over een raadselachtige zoektocht met verscheidene invalshoeken, naar de beweegredenen van een mijmerende, idealistische, maar volhardende onafhankelijkheidsstrijder; een martelaar die zich jarenlang bewust blind heeft gehouden om zich te behoeden voor lelijkheid en vergankelijkheid. De lezer krijgt door de gesprekken van Rodrigo met de mensen die iets over de ondoorgrondelijke Àngel vertellen, steeds meer kennis van het leven, de verlangens en beweegredenen van de verdwenen dichter, aangezien de draadjes uiteindelijk ontwarren en samenkomen. Met het verhaal van Àngel Or heeft Kramer een gezamenlijke stem willen geven aan alle slachtoffers van martelingen.
Op het moment dat er in de Biblioteca Jaume Fuster te Barcelona een cursus Vedische Astrologie wordt gehouden, wordt deze bestormd, waarbij agenten van de Guàrdia Civil het gebouw omsingelen. Àngel en Rodrigo proberen zich in de veroorzaakte paniek het vege lijf te redden door te vluchten, terwijl ‘de Guàrdia Civil op hun laarzen rondslopen, zachtjes om de boeken niet wakker te maken, geruisloos om de teksten niet te wekken.’ De fills de puta weten Àngel te pakken te krijgen en voeren hem af; voor Rodrigo – ‘zijn haar [...] leek te bloeden, het bloed van anderen, van degenen die al jaren vochten voor hun onafhankelijkheid, om te kunnen doen wat ze wilden, het bloed dat uit wanhoop was gaan dichten’ – het moment om zich te bezinnen op een plan om Àngel terug te halen.
Emmelien Kramer (1980) debuteerde in 2015 met De koortstuinen gevolgd door De dagen met Fortunat (2020). Met Woestijnpassages neemt de auteur de lezer wederom mee naar Spanje en beschrijft ze de handel en wandel van de Catalaanse dichter en onafhankelijkheidsstrijder Àngel Or en de Latijns-Amerikaanse journalist Rodrigo Torres. De setting is de Catalaanse hoofdstad Barcelona, tijde de onafhankelijkheidsstrijd eind vorige eeuw; een reeks van maatschappelijke en politieke opstanden die moest leiden tot de zelfstandige Catalaanse Republiek, een eigen identiteit en absolute vrijheid voor de Spaanse autonome gemeenschap Catalonië. Kramer woonde zelf ook een aantal jaar in Barcelona en las voor het onderzoek en ter voorbereiding getuigenverklaringen van slachtoffers van de martelingen. Ze draagt het boek op aan alle slachtoffers van de martelingen tijdens Operación Garzón in de zomer van 1992, aan alle slachtoffers van de martelingen in Via Laietana 43, aan alle slachtoffers van alle martelingen.
Na de dood van zijn uit Spanje gevluchte ouders, is Rodrigo vanuit Zuid-Amerika teruggekeerd naar zijn geboortehuis in Barcelona, waar hij zich onderdompelt in Catalaanse poëzie en ‘zijn fascinatie voor het wegglippen van de tijd’ ontstaat. Groot is zijn verbazing wanneer een brandende kaars niet lijkt op te branden. Kramer gebruikt dit gegeven ingenieus als metafoor van eeuwigheid en onsterfelijkheid versus vergankelijkheid.
‘Na twee weken was het hem duidelijk dat de kaars zich in een soort tijdsvacuüm moest bevinden, waar vacuüm niet het gebrek aan materie betekende maar het stilstaan, het ontbreken van het verloop van de tijd, en omdat hij wilde weten hoe ver dit vacuüm zich om de kaars heen uitstrekte, begon hij te experimenteren.’
Flor de Mel, de redactrice van de krant, komt hem opzoeken met de vraag waar zijn briljante reportages blijven, maar hij zegt haar dat hij niet terugkomt en besluit de cursus Vedische Astrologie te volgen waar hij Àngel met ‘zijn diamantvormige gebruinde gezicht’ ontmoet. Àngel zegt dichter te zijn en te schrijven over de onafhankelijkheid van Catalonië, ‘op zoek naar een dekmantel om zijn soevereine poëzie te kunnen voeden‘. Hij vertelt Rodrigo dat hij zijn politieke gedichten heeft ingemetseld in een muur – ‘geelrood geschilderd als de woestijn’ – totdat ze nodig mochten zijn, omdat ze niemand onder ogen mogen komen. De auteur heeft de held iets etherisch gegeven. Hij zit met zijn waarheden in zijn eigen cocon.
Àngel was een lief en bedachtzaam kind. Hij huilde nooit, sprak als tweejarige al hele volzinnen. Hij bekeek alles om zich heen heel bedachtzaam en met een starende blik. ‘Het komt erop neer dat het voor dat kind op de een of andere manier compleet onmogelijk was om schoonheid te kunnen zien.’ Alles wat hij zag was vergankelijkheid, zelfs als iets niet lelijk was. ‘En naarmate zijn leeftijd vorderde werd de wereld in zijn ogen alleen maar lelijker.’ Op zijn dertiende kreeg hij het verlangen om blind te zijn en hij vroeg de Blinde van Lesseps of die hem wilde leren wat het is om blind te zijn en te ‘kijken zonder te zien’. Om de lelijkheid te doen stoppen sloot Àngel zijn ogen af met plakjes klei en een blinddoek. Hierdoor hoorde en voelde hij ook de mooie dingen om zich heen en leerde hij hoe hij zijn andere zintuigen kon ontwikkelen en erop te vertrouwen. Zelfs het oversteken van een drukke straat werd een peulenschil.
‘Het was niet Mozes die de rode zee in tweeën splitste, nee, het was Àngel Or die wist welke auto’s hij moest ontwijken, die kon kijken zonder iets te kunnen zien, die zich tussen de voertuigen manoeuvreerde omdat hij precies wist wat hij deed, omdat hij nu eindelijk blind was.’
Het wordt antiheld Rodrigo al snel duidelijk dat er door de geheime dienst op Àngel gejaagd wordt en dat hij wel eens kan worden gezien als terrorist. Dit zet hem danig aan het twijfelen en hij kan Àngels vluchtige gedragingen maar met moeite volgen. Zijns ondanks gaat hij na de verdwijning toch op zoek naar zijn vriend en hij gaat te rade bij Flor de Mel – separatiste in hart en nieren en die, net als Àngel, rond Plaça de Lesseps heeft gewoond. Rodrigo besluit een stuk te schrijven over de onafhankelijkheidsstrijd van Catalonië, gaat de gevangenissen langs en volgt ondertussen de sporen van Àngels leven in het labyrint van Barcelona. Op zoek naar aanknopingspunten bezoekt hij verschillende bekenden van zijn vriend, hoort hun individuele verhalen aan en zelfs de noodkreet om vooral te stoppen met zoeken. ‘[…] ga niet op zoek naar Àngel, je zult hem niet vinden, wij leefden met hem, en vonden hem nooit.’
Ondertussen wordt Àngel blootgesteld aan sadistische martelingen door de Guàrdia Civil. Ze blinddoeken hem – wat hem natuurlijk niet vreemd is –, slaan hem op zijn voetzolen en rug, delen stroomschokken uit, trekken een plastic zak over zijn hoofd waarin ze rook blazen en onthouden hem van voedsel en slaap, terwijl ze hem aan ondervragingen onderwerpen. ‘[…] een onschuldige die op het punt stond schuldig te worden bevonden door deze schertsvertoning van een geheime dienst.’ Maar Àngel was door de Blinde van Lesseps op dit moment voorbereid, ‘[…] om het meest lelijke en afschuwelijke te zien zonder te kijken, zonder met zijn ogen te knipperen en het te begrijpen, het te nemen voor wat het was.’ Na een aantal dagen gooien ze hem vanuit de hel op straat; ‘[…] zijn lichaam was gesloopt, maar zijn ziel was perfect intact.’
Woestijnpassages is een beeldschone en caleidoscopische roman die het dik verdient om opgemerkt te worden in boekenland. Het onderwerp doet heel on-Nederlands aan, door de Spaanse setting en de aangrijpende beelden die het verhaal uit de tijd van de bloedige onafhankelijkheidsstrijd oproepen. Een intelligent verhaal over een harde confrontatie, dat ondanks de zware lading, evenzogoed ook iets dromerigs en ontroerends heeft meegekregen, door de Spaanse – en vertaalde – gedichten die hier en daar in de tekst zijn verweven, en door gebruik te maken van ravissante motieven als vlinders en bijen.
‘Wat de mensen hier zeggen is dat de bijen slapen in de bloemen van Lesseps, de weinige bloemen, want er zijn er niet veel, een enkele clematis, een enkele bloesem van de jacaranda, waar bijen rusten, begraven in de nectar, een deken van stuifmeel.’
De auteur heeft kans gezien om ook melancholie en surrealistische aspecten te verweven in de samengestelde zinnen die het verhaal doorspekken. Het vertelt over een raadselachtige zoektocht met verscheidene invalshoeken, naar de beweegredenen van een mijmerende, idealistische, maar volhardende onafhankelijkheidsstrijder; een martelaar die zich jarenlang bewust blind heeft gehouden om zich te behoeden voor lelijkheid en vergankelijkheid. De lezer krijgt door de gesprekken van Rodrigo met de mensen die iets over de ondoorgrondelijke Àngel vertellen, steeds meer kennis van het leven, de verlangens en beweegredenen van de verdwenen dichter, aangezien de draadjes uiteindelijk ontwarren en samenkomen. Met het verhaal van Àngel Or heeft Kramer een gezamenlijke stem willen geven aan alle slachtoffers van martelingen.
October 31, 2023
Fascinerend om een roman te lezen van een Nederlandse schrijfster over Catalaanse poëzie en de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijd, die van binnenuit worden beschreven. Het boek doet denken aan het werk van Bolaño: leven en lot van een verdwenen dichter worden gereconstrueerd aan de hand van getuigenissen van vrienden en bekenden die hem hebben gekend. Tot het einde blijft het voor de lezer een vraag of Ángel Orr nu wel echt bestaan heeft. Is hij een historisch personage, een verzinsel van de verbeelding van een Zuid-Amerikaanse journalist (voor mij een knipoog naar de traditie waarin dit boek zich plaatst) of nog iets anders?
September 6, 2025
'Angel werd geboren als een gedicht, een gedicht over vlinders, over bloesem, een gedicht als een vertegenwoordiger van alle gevoelige zaken en aangelegenheden die er maar even kunnen zijn, maar waar niemand zonder kan.' (p. 142)
February 6, 2024
Deze recensie verscheen eerder op mijn website.
Emmelien Kramer benadrukt haar eigenzinnigheid in haar nieuwste roman Woestijnpassages.
De Catalaanse onafhankelijkheidsstrijder en dichter Àngel Or neemt op jonge leeftijd een ingrijpende beslissing: hij wenst blind te worden, zodat hij niet langer geconfronteerd wordt met de lelijkheid van de wereld. Om dit doel te bereiken, ondergaat hij een leerproces onder begeleiding van een zwerver die hem leert om 'te kijken' zonder gebruik te maken van zijn ogen. Hij slaagt in zijn streven en ervaart daarna pas werkelijk de vrijheid om de wereld in al haar facetten waar te nemen. Àngel legt deze waarnemingen vast in honderden gedichten.
Op een noodlottige dag wordt Àngel echter gearresteerd door de Guardia Civil, op verdenking van het beramen van een aanslag. Hij verdwijnt uit het zicht, maar journalist Rodrigo Torres tracht hem weer op te sporen door verschillende personen uit de sociale kring van Àngel te interviewen. Tijdens dit proces stuit Torres op uiteenlopende verhalen over de dichter, die slechts weinig houvast bieden en enkel zijn ongrijpbaarheid benadrukken. Zal het de journalist uiteindelijk lukken om zich volledig in het leven van deze dichter in te leven?
Deze beknopte samenvatting van de roman Woestijnpassages (2023) van Emmelien Kramer (1980) doet geen recht aan de rijkdom van het verhaal. In deze roman heeft Kramer namelijk geen voorspelbaar pad uitgestippeld voor haar lezers; u dient bereid te zijn uzelf onder te dompelen in haar fantasiewereld en er tijd aan te besteden door hoofdstukken te herlezen en steeds weer iets nieuws in het verhaal te ontdekken.
De roman behandelt verschillende thema's, waaronder de opgelopen trauma's van de Spaanse bevolking met betrekking tot Franco, evenals de martelingen tijdens de zogenaamde Operación Garzón in 1992. Daarnaast gaat het over de eigenzinnigheid van Spanjaarden, het ongrijpbare karakter van tijd, vrijheid en ook de betekenis van boeken in mensenlevens. Ondanks dat het lijkt alsof het boek vele onderwerpen beslaat, is Kramer erin geslaagd om alles met elkaar te verbinden als een spin in haar eigen web.
‘Ik wilde dat ik je iets ondubbelzinnigs kon vertellen
op een van die banken voor de Sagrada
om ons heen groeide de oleander,
een bloem zo giftig als je ernaar kijkt,
een bloem die een hart kan laten stilstaan.
Je lachte naar de zonsondergang die Barcelona doordrong
als licht in een emmer water,
Alleen als we dromen, fluisterde je
zijn we maker en het gemaakte
De wereld spreekt niet, is.’
Kramer hanteert geen conventionele schrijfstijl die veel (jonge) Nederlandse auteurs gebruiken, waarbij korte en herhaalde zinnen worden toegepast. Haar taalgebruik wordt eerder gekenmerkt door een elegante en speelse toon, die mogelijk doet denken aan de Catalaanse taal. In deze taal wordt vaak gecommuniceerd door middel van langere, emotionele en melancholische zinnen. Bovendien spelen kleuren, geuren en geluiden een essentiële rol in de beleving, wat ook het geval is in Woestijnpassages. Om de leeservaring werkelijk betekenisvol te maken, is het noodzakelijk om opnieuw tijd te nemen om deze zintuiglijke ervaringen zelf te ondergaan tijdens het lezen.
De verhaallijn van Woestijnpassages vertoont ook een opmerkelijk niet-Nederlands karakter. In tegenstelling tot de ernstige en soms zelfs cynische verhalen in de hedendaagse Nederlandse literatuur, kiest Kramer voor een andere benadering. Haar verhaal is filosofisch en tegelijkertijd dromerig, melancholisch op een mooie manier en niet vervelend. Hoewel veel Nederlandse schrijvers de afgelopen jaren over het thema identiteit hebben geschreven, doet Kramer dit op haar eigen wijze. Het draait bij haar niet zozeer om een personage dat volledig zijn weg kwijt is en niet meer weet wie hij is, maar eerder om een zoektocht naar wie men was bij geboorte en in de jeugd. Daarnaast speelt ook de rol van andere mensen in iemands identiteit een belangrijke rol, evenals het proces van het opbouwen van een besef van realiteit na een traumatische gebeurtenis. Pas in de laatste bladzijden wordt de briljante constructie van Kramer duidelijk, waarbij de onverwachte ontknoping alles compleet maakt.
In het werk van Kramer zijn de termen 'anders' en 'eigenzinnig' dus zeer toepasselijk op zowel het verhaal, de schrijfstijl als de vertelwijze. Haar romans streven er allemaal naar om het ongrijpbare te verwoorden, met als doel een gevoel van verbondenheid te creëren. Echter, in Woestijnpassages gaat ze nog een stap verder door de grenzen van taal en fantasie te verkennen. Laten we daarom onze waardering uitspreken voor Emmelien Kramer, die zich niet laat beïnvloeden door de heersende trends in de hedendaagse Nederlandse literatuur en haar eigen weg bewandelt.
Emmelien Kramer benadrukt haar eigenzinnigheid in haar nieuwste roman Woestijnpassages.
De Catalaanse onafhankelijkheidsstrijder en dichter Àngel Or neemt op jonge leeftijd een ingrijpende beslissing: hij wenst blind te worden, zodat hij niet langer geconfronteerd wordt met de lelijkheid van de wereld. Om dit doel te bereiken, ondergaat hij een leerproces onder begeleiding van een zwerver die hem leert om 'te kijken' zonder gebruik te maken van zijn ogen. Hij slaagt in zijn streven en ervaart daarna pas werkelijk de vrijheid om de wereld in al haar facetten waar te nemen. Àngel legt deze waarnemingen vast in honderden gedichten.
Op een noodlottige dag wordt Àngel echter gearresteerd door de Guardia Civil, op verdenking van het beramen van een aanslag. Hij verdwijnt uit het zicht, maar journalist Rodrigo Torres tracht hem weer op te sporen door verschillende personen uit de sociale kring van Àngel te interviewen. Tijdens dit proces stuit Torres op uiteenlopende verhalen over de dichter, die slechts weinig houvast bieden en enkel zijn ongrijpbaarheid benadrukken. Zal het de journalist uiteindelijk lukken om zich volledig in het leven van deze dichter in te leven?
Deze beknopte samenvatting van de roman Woestijnpassages (2023) van Emmelien Kramer (1980) doet geen recht aan de rijkdom van het verhaal. In deze roman heeft Kramer namelijk geen voorspelbaar pad uitgestippeld voor haar lezers; u dient bereid te zijn uzelf onder te dompelen in haar fantasiewereld en er tijd aan te besteden door hoofdstukken te herlezen en steeds weer iets nieuws in het verhaal te ontdekken.
De roman behandelt verschillende thema's, waaronder de opgelopen trauma's van de Spaanse bevolking met betrekking tot Franco, evenals de martelingen tijdens de zogenaamde Operación Garzón in 1992. Daarnaast gaat het over de eigenzinnigheid van Spanjaarden, het ongrijpbare karakter van tijd, vrijheid en ook de betekenis van boeken in mensenlevens. Ondanks dat het lijkt alsof het boek vele onderwerpen beslaat, is Kramer erin geslaagd om alles met elkaar te verbinden als een spin in haar eigen web.
‘Ik wilde dat ik je iets ondubbelzinnigs kon vertellen
op een van die banken voor de Sagrada
om ons heen groeide de oleander,
een bloem zo giftig als je ernaar kijkt,
een bloem die een hart kan laten stilstaan.
Je lachte naar de zonsondergang die Barcelona doordrong
als licht in een emmer water,
Alleen als we dromen, fluisterde je
zijn we maker en het gemaakte
De wereld spreekt niet, is.’
Kramer hanteert geen conventionele schrijfstijl die veel (jonge) Nederlandse auteurs gebruiken, waarbij korte en herhaalde zinnen worden toegepast. Haar taalgebruik wordt eerder gekenmerkt door een elegante en speelse toon, die mogelijk doet denken aan de Catalaanse taal. In deze taal wordt vaak gecommuniceerd door middel van langere, emotionele en melancholische zinnen. Bovendien spelen kleuren, geuren en geluiden een essentiële rol in de beleving, wat ook het geval is in Woestijnpassages. Om de leeservaring werkelijk betekenisvol te maken, is het noodzakelijk om opnieuw tijd te nemen om deze zintuiglijke ervaringen zelf te ondergaan tijdens het lezen.
De verhaallijn van Woestijnpassages vertoont ook een opmerkelijk niet-Nederlands karakter. In tegenstelling tot de ernstige en soms zelfs cynische verhalen in de hedendaagse Nederlandse literatuur, kiest Kramer voor een andere benadering. Haar verhaal is filosofisch en tegelijkertijd dromerig, melancholisch op een mooie manier en niet vervelend. Hoewel veel Nederlandse schrijvers de afgelopen jaren over het thema identiteit hebben geschreven, doet Kramer dit op haar eigen wijze. Het draait bij haar niet zozeer om een personage dat volledig zijn weg kwijt is en niet meer weet wie hij is, maar eerder om een zoektocht naar wie men was bij geboorte en in de jeugd. Daarnaast speelt ook de rol van andere mensen in iemands identiteit een belangrijke rol, evenals het proces van het opbouwen van een besef van realiteit na een traumatische gebeurtenis. Pas in de laatste bladzijden wordt de briljante constructie van Kramer duidelijk, waarbij de onverwachte ontknoping alles compleet maakt.
In het werk van Kramer zijn de termen 'anders' en 'eigenzinnig' dus zeer toepasselijk op zowel het verhaal, de schrijfstijl als de vertelwijze. Haar romans streven er allemaal naar om het ongrijpbare te verwoorden, met als doel een gevoel van verbondenheid te creëren. Echter, in Woestijnpassages gaat ze nog een stap verder door de grenzen van taal en fantasie te verkennen. Laten we daarom onze waardering uitspreken voor Emmelien Kramer, die zich niet laat beïnvloeden door de heersende trends in de hedendaagse Nederlandse literatuur en haar eigen weg bewandelt.
February 23, 2024
Een parel van een boek en een koortsdroom tegelijkertijd. Geweldig. Hoop dat het boek ooit wordt vertaald naar het Spaans en dat de Spaanstaligen het wel oppikken.
November 3, 2025
3,5/5
In twee woorden: Bolano light.
In twee woorden: Bolano light.
December 28, 2023
Er is een onweerlegbare verwijzing naar de Zuidamerikaanse en Spaanse literatuur van de vorige eeuw. Meer zelfs, ik had zonder meer geloofd dat het toen was geschreven en nu heruitgegeven was. Kramer is erin geslaagd zich de stijl én de gedachtengang eigen te maken en de Catalaanse onafhankelijkheidsstrijd een gestalte te geven in de getuigenissen rond het personage van Àngel Or.
Wie fan is van dit soort literatuur zal hier terecht razend enthousiast over zijn. En terwijl het niet meteen geheel mijn meug is, is dit wel degelijk een uitstekende roman, die niet alleen veel meer aandacht verdient, maar die ik ook met veel plezier wil aanraden.
Wie fan is van dit soort literatuur zal hier terecht razend enthousiast over zijn. En terwijl het niet meteen geheel mijn meug is, is dit wel degelijk een uitstekende roman, die niet alleen veel meer aandacht verdient, maar die ik ook met veel plezier wil aanraden.
October 26, 2023
Een ongrijpbaar vreemd, soms gruwelijk verhaal dat zich afspeelt in en om Barcelona en waar ik stap voor stap werd ingezogen. Maar nu ik weer boven ben gekomen vraag ik me af wat ik heb gelezen. Wat is er aan de hand met Rodrigo Torres? Wie is hij? Hallucineert hij? Is hij Ángel Or? Wie is Ángel Or? Ben ik daar nu achtergekomen? Wie zijn al die andere mensen? Bestaan ze echt? En waarom heet het boek Woestijnpassages? Een verhaal over vrijheid, denk ik. Vormen daarvan. Alles tegen de achtergrond van de Catellaanse vrijheidsstrijd. Ik heb veel prachtige, aftastende, dromerige zinnen gelezen. Maar soms ook vreemde fouten tegen het Nederlands, onnodige herhalingen, of juist grote sprongen waardoor ik de draad kwijt raakte. Slordigheden of zo bedoeld? Hoe dan ook, ik was gefascineerd, door het verhaal en door de verbeelding van Emmelien Kramer. Ik ga het nog een keer lezen.
August 25, 2025
7/12
Het einde is onverwachts en brengt het boek tot een ander level (van drie naar vier sterren).
Het einde is onverwachts en brengt het boek tot een ander level (van drie naar vier sterren).
Read
December 15, 2025Veel namen en locaties, maar geen idéé wat ik gelezen heb 😳
Displaying 1 - 18 of 18 reviews