Cumhuriyet'in Doğuşu: Kurtuluş ve Kuruluş Yılları

by İlber Ortaylı

İLBER ORTAYLI’NIN KALEMİNDEN KURTULUŞ VE KURULUŞ YILLARI

“Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran insanlar basit maceracılar, küskünler veya kendine yer arayanlar değildir. Her birinin imparatorlukta komutan olarak, bürokrat olarak, münevver olarak seçkin bir yeri zaten vardı. Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran insanların idealini takip etmemiz gerekiyor. Çünkü onlar devrin modası olan demokrasi düşmanlığına değil, kurdukları cumhuriyetin demokrasi niyetli bir devlet olarak devamına çalıştılar. Hepsini şükranla anıyoruz ve anmalıyız.” -İlber Ortaylı

Cumhuriyet’in Doğuşu, Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın validesi Zübeyde Hanım’ın yeterince ilgilenilmemiş hayatıyla açılıyor. Atatürk’ün doğduğu ve askerlik mesleğine girdiği dönem olan II. Abdülhamid dönemi, Balkan Savaşları, Birinci Dünya Savaşı’na girişimizden evvelki akil ses İsmet Paşa, fedakâr askerlerin savaşı Çanakkale, büyük bir direnişi örgütleyen Sultanahmet Mitingleri ile devam ediyor. 19 Mayıs 1919’da kurtuluşun ilk adımı atılarak “bitti” gözüyle bakılan bir millet yeniden diriliyor.

Zaferin başlama anının paşası Kâzım Karabekir, İstanbul’un işgali, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışı, ölüm fermanı olarak nitelendirilebilecek Sevr Antlaşması, Kars’ın kurtuluşu, İnönü Muharebeleri, Sakarya Meydan Muharebesi, Ankara Antlaşması, Başkomutanlık Meydan Muharebesi ve tarihe altın harflerle kazınan bir Millî Mücadele tarihi… Saltanatın kaldırılması, bir kurucu antlaşma vazifesi gören ve pek çok efsaneye konu olan Lozan, cumhuriyet kavramı ve Osmanlı İmparatorluğu’ndan sonra inşa olunan Türklerin yeni devleti Türkiye Cumhuriyeti…

Cumhuriyetin en başarılı ve başarısız dönemleri hangileriydi? Demokrasi serüvenimiz nasıl ilerledi? Millî Mücadele’nin mirasına ne kadar sahip çıkıldı? Eğitim ve sağlık meselelerimize dair geleceğe umutla bakabiliyor muyuz? Halifelik, harf devrimi, On İki Ada, İkinci Dünya Savaşı’ndaki tarafsızlığımız gibi konuları nasıl yorumlamalıyız?

100 yıllık tarihimizin en hassas konularının en anlaşılır biçimde yorumlandığı Cumhuriyetin Doğuşu, kurtuluşun ve kuruluşun tarihini bir araya getiriyor.

Tarihi bizlere yeniden sevdiren İlber Ortaylı hocamızdan, cumhuriyetimizin 100. yılına unutulmaz bir armağan…

Genres: History

300 pages, Paperback

First published October 20, 2023

About the author

İlber Ortaylı (born 21 May 1947), is a leading Turkish historian, professor of history at the Galatasaray University in Istanbul and at Bilkent University in Ankara. Since 2005 he has been the head of the Topkapı Museum in Istanbul.

As the son of a Crimean Tatar family who fled Joseph Stalin's persecution and deportation, he was born in a refugee camp in Bregenz, Austria on 21 May 1947 and came to Turkey when he was 2 years old. Ortaylı attended elementary school and St. George's Austrian High School in İstanbul and then Ankara Atatürk High School. He graduated from Ankara University Mekteb-i Mülkiye (Faculty of Political Science) and completed his postgraduate studies at the University of Chicago under Professor Halil İnalcık and at the University of Vienna. He obtained his doctorate at Ankara University in the Faculty of Political Sciences. His doctoral thesis was Local Administration in the Tanzimat Period (1978). After his doctorate, he attended to the faculty at the School of Political Sciences of Ankara University. In 1979, he was appointed as associate professor. In 1982, he resigned from his position, protesting the academic policy of the government established after the 1980 Turkish coup d'état. After teaching at several universities in Turkey, Europe and Russia, in 1989 he returned to the Ankara University and became professor of history and the head of the section of administrative history.

İlber Ortaylı is widely known as a polyglot. Apart from Turkish, he also speaks German, Russian, English and French.

He has published articles on Ottoman and Russian history, particular emphasis on cities and the history of public administration, diplomatic, cultural and intellectual history. In 2001, he collected the Aydın Doğan Foundation Award. He is a member of the Foundation for International Studies, the European-Iran Examining Foundation and the Austrian-Turkish Academy of Sciences. A biographical book on İlber Ortaylı, "Zaman Kaybolmaz: İlber Ortaylı Kitabı," was published by Nilgün Uysal in 2006.

■Tanzimat'tan Sonra Mahalli İdareler (Provincial administration after Tanzimat) (1974)
■Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi (Evolution of manucipality in Turkey; with Ilhan Tekeli, 1978)
■Türkiye İdare Tarihi (Administrative history of Turkey) (1979)
■Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu (German influence in the Ottoman Empire) (1980)
■Gelenekten Geleceğe (From tradition to the future) (1982)
■İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı (The longest century of the Empire) (1983)
■Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Yerel Yönetim Geleneği (Local administration tradition from Tanzimat to the Republic) (1985)
■İstanbul'dan Sayfalar (Pages from Istanbul) (1986)
■Studies on Ottoman Transformation (1994)
■Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devletinde Kadı (Kadıs as a legal and administrative figures in the Ottoman State) (1994)
■Türkiye İdare Tarihine Giriş (Introduction to the history of Turkish administration) (1996)
■Osmanlı Aile Yapısı (Family structure in the Ottoman Empire) (2000)
■Osmanlı İmparatorluğu'nda İktisadi ve Sosyal Değişim (Economic and social change in the Ottoman Empire) (2001)
■Osmanlı Barışı (Ottoman peace) (2004)
■Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek 1 and 2 (Rediscovering the Ottoman Empire) (2006)
■Kırk Ambar Sohbetleri (Kırk ambar conversations) (2006)
■Eski Dünya Seyahatnamesi (Travelogue of the old world) (2007)

Reviews

[Can Umsu · Rating 4 out of 5]

Atatürk’e gönülden ve zihinden bağlı bir Türk genci olarak, cumhuriyetçi olarak öncelikle sayın İlber Ortaylı’ya emeği için çok teşekkür ediyorum.
Altın bilgiler taşıyan bu kitap, tarihimize dair bilmemiz, unutulanları hatırlamamız, kayıtsız kaldıklarımızı önemsememiz adına çok değerli.
Kıymetli kaynakça yönlendirmesiyle, okuyucuyu daha da şevklendirdiğini söylemek mümkün.
Aklımda cevaplandıramadığım şu soru varken, bu kitabın zamanlaması tesadüf olamaz :
“İnsan varlığını anda geleceğe mi taşımalı, yoksa geçmişten mi bulmalı?”
Geçmişin travmalarını taşımamak adına reddettiğim bilgiler, önemli kimseler tarafından bedeli ödenmiş hayati bilgiler. Buraya bir ışık yakabilmeme imkan tanıdığı için kitaba ve yazarına ayrıca teşekkür ediyorum.

[Fatih · Rating 3 out of 5]

İlber Ortaylı, kitaplarında büyük bir ihtimal daha anlaşılır olsun diye yavan bir dil kullanıyor ve bilgiler bir İnkılap Bilgisi ders notları gibi.

“Büyük adamların ideali kitlenin itaati ve tasvibiyle gerçekleşebilir.” 133
“Yok oldu zannettiğiniz ordularını Türkler yine toparlar ve bir sabah aniden karşınıza çıkarlar.” 142
“En başarılı dönem ilk on beş yıl dedim, cumhuriyet tarihinin en başarısız dönemi ne zamandır derseniz; bence onu şimdi yaşıyoruz.” 176
“Türkiye kültürel bakımdan mevcut imkanlarını kullanıp kültürel devrimini tamamlamazsa istikbali o derecede karanlık olacaktır.” 286

[Fatih ERDÖL · Rating 2 out of 5]

Harf devriminden sonra İsmet İnönü 'nün el yazılarını eski harfler ile tuttuğu hatta Gazi Mustafa Kemal ile yaptıkları yazışmaları da bu şekilde yaptıkları tarihi bir gerçektir.Bu duruma rağmen İsmet İnönü'nün harf devriminden sonra asla eski harfleri kullanmadığını iddia etmek maalesef talihsizliktir.On iki ada hususunda da tarihi bir çok gerçeği(Churchill ve Adana görüşmeleri vb)yok sayarak,adeta güzellemelerle okuyucuyu yanıltılmıştır.Bu örnekler ve diğer bir çok noktadan bakınca büyüklere masallar tadında olan bu kitap,maalesef beklentileri karşılamanın çok uzağında kalmıştır.

[Ece Naz · Rating 4 out of 5]

“Atatürk’ün de ifade ettiği gibi, kendisinden sonrakilere rejimin ve devletin idaresini devredecektir. Şurası bir gerçek; devraldığımız Cumhuriyet, eğitimde ve sağlık hizmetlerinde bize eşlik sunmuştur.”

“Türklerin ordularını yok oldu zannediyorsunuz. Bir sabah karşınızda buluverirsiniz.”

“Çocuklar dünyada büyük acılar çektiler. Böyle bir yüzyılda Atatürk’ün çocuklara bayram armağan etmesi hakikaten önemli bir şeydir.”

[Engincan Veske · Rating 5 out of 5]

Akıcı bir şekilde Cumhuriyet tarihinin önemli olaylarını detaylarda boğulmadan okuyabileceğiniz, derli toplu bir sıralama ile görebileceğiniz bir kitap.

Bilgilerinizi tazelemeniz ve önemli olayları sıralı bir yapıda okumanız açısında faydalı bir eser.

[Simge · Rating 4 out of 5]

Okurken sanki İlber Ortaylı'nın katıldığı programları izler gibi hissettim. Tarih konusunda kendisi uzman tabii ki ve onun anlattıklarını da dinlemek/okumak büyük bir zevk. Cumhuriyet'imizin yüzlerce yıl daha devam etmesini diliyorum, Atatürk ve silah arkadaşlarını da tekrar minnetle anıyorum.

[Özkan Aydın · Rating 3 out of 5]

çok basit anlatılmış ve çok yüzeysel değinilmiş pek çok konunun üstü açık bırakılmış. soru cevap şeklinde ilerliyor. İnsanların İlber hocanın hürmetine yüksek puan verdiğini düşünüyorum başka bir tarihçi yazsa bu kadar puan vermezlerdi.

[Şahap Akan · Rating 2 out of 5]

Sanki ses kaydı kitap haline getirilerek para kazanmak için yapılmış bir çalışma olmuş. Olaylar kopuk ve oldukça yüzeysel.

[Leyla Toledo · Rating 5 out of 5]

Her Turk gencinin okumasi gereken guzel ozet bir kitap.

[Adnan İnan · Rating 3 out of 5]

Çok fazla editoryal hata var.

[Orçun Beydoğan · Rating 2 out of 5]

Ders kitaplarınin özeti gibi olmuş. Özetlerin üstüne kendi tuttuğu notları eklemiş sadece hocam. Okuduğunu anlamayan topluma bu kadarı yeter demiş herhalde.

[Cenk Undey · Rating 5 out of 5]

Şahane bir kitap! Türkiye 🇹🇷 son 100 yılını çok güzel anlatıyor. Tarihi saptirmaya çalışan siyasetçilere güzel bir ders!

[Atrona Grizel (Sov8840)]

The most sincere humanism is misanthropy.

[irmak · Rating 3 out of 5]

Beklentimin altında kaldı çok daha iyileri var