Wat kan je troosten? Is je verlangen gevaarlijk? Waarvoor kun je dankbaar zijn?
In een moedige zoektocht naar zelfkennis leidt Tinneke Beeckman de lezer langs de grootste geesten uit de filosofie en wereldliteratuur: van Socrates, Hannah Arendt en Albert Camus tot Marcel Proust en Virginia Woolf. Vertrekkend vanuit persoonlijke vragen ontdekt ze hoe hun ideeën je blik op jezelf en het leven kunnen verrijken. Beeckman wekt klassieke denkers tot leven en laat overtuigend zien hoe de filosofie juist vandaag de dag van grote waarde kan zijn.
Al een tijdje staan Door Spinoza's lens en Machiavelli’s lef. Levensfilosofie voor de vrije mens op mijn leeslijst, maar voor zo'n flinkere portie filosofie moet je tijd en zin hebben, dus werd dit boek mijn eerste kennismaking met Tinneke Beeckman. Al is dat niet helemaal waar, want steevast lees ik altijd haar essays en columns in DeStandaard.
Vermits ze ons als lezers zelf met open blik aankijkt op de coverfoto, ging ik ervan uit dat de openhartigheid van de ondertitel heel persoonlijk zou zijn. Dat zorgde ervoor dat ik aanvankelijk een beetje op mijn honger bleef zitten. Tinneke Beeckman opent elk van haar korte stukjes van gemiddeld een vijftal pagina's dan wel met een persoonlijke overtuiging, vraag of anekdote, het zijn telkens haar geliefde filosofen en werken uit de wereldliteratuur die het daarna van haar overnemen. Zij zijn het immers bij wie de auteur te rade ging wanneer ze worstelde of geconfronteerd werd met een bepaald probleem of gevoel. Dus toch in zekere zin openhartig en persoonlijk.
Het boek is ingedeeld in vier grote filosofische vragen: 'Wie ben je?', Wat voel je?', 'Wie wil je zijn?' en 'Hoe leef je en hoe sterf je?', elk onderverdeeld in een tiental specifiekere vragen die we ons allemaal wel eens stellen. Tinneke Beeckman slaagt er met glans in om kort en bondig toch telkens naar de essentie te schrijven, zoals gezegd met de hulp van haar geliefde wijsgeren en schrijvers, waardoor je meteen ook een mooie staalkaart krijgt van wat de geschiedenis van de filosofie te bieden heeft. Volgens mij werkt dat zowel voor de leek als voor wie al enigszins thuis is in de materie.
Stof tot nadenken geeft het zeker ook. De uitdagingen, besoignes, verblindingen en worstelingen van de hedendaagse westerse mens worden kritisch tegen het licht gehouden. Het zou te ver leiden om uit te leggen waarom dit boek met deze titel voor mij in dit hier en nu precies op het juiste moment werd gepubliceerd. Ik heb er veel aan gehad, maar ben er ook zeker van dat dit voor iedereen in gelijk welke omstandigheden van toepassing is. Tinneke Beeckman spreekt met de bescheiden, maar doortastende toon van de ware wijsgeer die begaan is met onze condition humaine. Heel wat publieke figuren zouden daar een voorbeeld aan mogen nemen wat mij betreft. 4,5*
Tinneke Beeckman, wat een heerlijk boek heb je geschreven! Op basis van de titel alleen zou ik het evenwel nooit gekocht hebben. ‘Ken jezelf”, geef toe, het klinkt banaal als iets uit de dertien in een dozijn van de zelfhulpboekenclub. Maar dit boek is allesbehalve banaal want Tinneke Beeckman is een professional in schrijverschap en beroepsernst als filosofe.
‘Ken jezelf’ verwijst naar de ‘gnothi seauton’ die boven de tempel van Delphi in het oude Griekenland stond gebeiteld, de basisgedachte van waaruit dit boek vertrekt. Beeckman verdeelt de kennis die ze heeft opgedaan netjes in vier hoofdstukken: ‘Wie ben je? Wat voel je? Wie wil je zijn?’ en ‘Hoe leef je en hoe sterf je?’ Ze vertrekt vanuit haar eigen tegenwoordige zijn en is hierbij niet te beroerd om zichzelf menselijk, dus met tekortkomingen op te stellen. Dat breekt het ijs met de lezer en stelt de schrijver op eenzelfde niveau: mens onder de mensen, niet de intellectueel die het zal vertellen (met verheffend vingertje).
Ik las dit boek niet in één ruk maar met mondjesmaat én met potlood en lat - er gingen geen twee blz. voorbij zonder dat ik die gebruikte. Beeckman verwijst in het boek zowel naar filosofen uit de oudheid (Socrates, Aristoteles, Plato…) als naar klassiek geworden filosofen als Spinoza, Nietzsche, Hegel… maar ook naar klassieke schrijvers als Proust, Cervantes, Huxley, Austen… Het kruim van grote namen wordt aangehaald zonder dat het als namedropping aanvoelt: de juiste persoon en zijn gedachten worden wijselijk gematcht met de juiste vraagstelling.
Dus ja, mijn exemplaar is ondertussen bezoedeld met onderlijningen, kruisen in de kantlijn, uitroeptekens en post-its maar ik ben dan ook niet van plan om het van de hand te doen. ‘Hoe te leven’, de titel die ik er ondertussen aan gaf, mag in mijn woonkamer op mijn erestapeltje boeken liggen (naast ‘This is water’ van D.F. Wallace en ‘De kunst van het ouder worden’ van Herman Hesse). Ook al ben ik ondertussen een vijftigplusser, het kan nooit kwaad zichzelf af en toe in vraag te stellen en bij vertwijfeling te kijken hoe wijze mensen vroeger de menselijke levensvraagstukken benaderen. Je kan keuzes maken in dit leven, je hoeft geen reactief wezen te zijn!
Deze ‘Ken jezelf’ voedt het innerlijk gesprek dat je met jezelf voert en laat je nadenken. Het houdt je alert en bewust van wat je doet en van wat de gevolgen van je daden zijn. Het reikt je handvatten aan en laat je toe om niet alleen goed met anderen maar in de eerste plaats goed met jezelf te leven.
Schenk dit boek aan mensen die je koestert, vrienden die zoekende zijn of jonge mensen die hun weg nog moeten uitstippelen. Schenk het aan jezelf als een levenslange vriend die het beste met je voorheeft. En een tip voor wie van de klassiekers in de literatuur houdt: je bucketlist van boeken die je nog wil lezen wordt er alleen maar langer op.
"O, licht!" (klassieke tragedies) “Au milieu de l’hiver, j’apprenais enfin qu’il y avait en moi un été invincible.” - A. Camus
Tinneke fietst je door zelfkennis heen. Door vier delen leer je wie je bent, wat je voelt, wie je wilt zijn en hoe je leeft en hoe je sterft. Doormiddel van een enorm scala aan filosofen en bekende literaire schrijvers toont ze beide kanten in de korte essays die bijvoorbeeld gaan over of het uitmaakt dat je een dier bent; of hoe ontloop je je onrust. Dat doet ze door zichzelf open te stellen waardoor je jezelf ook openstelt.
Ik heb er een hele nieuwe leeslijst aan over gehouden en nieuwe inzichten. Mijn boek staat volgekrabbeld met notities en gedachten. Vond het echt heel interessant!
3,5 sterren, dat halfje extra omdat ik Tinneke Beeckman een zeer heldere intelligente stem vind in o.a. De Afspraak.
Toegankelijke zoektocht in korte hoofdstukjes naar meer zelfkennis, geïnspireerd door een stoet aan grote filosofen en schrijvers. Prima inspiratiebron trouwens om je leeslijst aan te vullen (haar Machiavelli-boek staat er zeker al op).
Tinneke Beeckman heeft met “Ken jezelf” een boek geschreven dat precies doet wat het beoogt: filosofie toegankelijk maken voor een breed publiek. Het boek leest als een gedicht - je leest wat, legt het weg, en het resoneert vanzelf. Die contemplatieve aanpak werkt goed voor wie filosofie wil ervaren zonder zich door academische zwaarte te laten afschrikken.
Wat werkt
De autobiografische benadering is prettig en nooit opdringerig. Beeckman gebruikt haar persoonlijke ervaringen als springplank naar universele vragen, precies zoals goede filosofie hoort te doen. Haar literaire verwijzingen zijn treffend gekozen - van George Eliot tot Virginia Woolf - en geven extra diepte aan de reflecties. Voor lezers met een literaire achtergrond voegen deze lagen van betekenis toe.
Het vierdelige concept (Wie ben je? / Wat voel je? / Wie wil je zijn? / Hoe leef je en hoe sterf je?) biedt een logische structuur voor zelfonderzoek. Beeckman slaagt erin om als filosoof te doen wat ze moet: geen antwoorden geven maar uitnodigen tot verdere vragen.
Waar het tekortschiet
De korte hoofdstukkenstructuur, hoewel prettig leesbaar, beperkt de verdieping. Je kunt een heel boek schrijven over schaamte, maar Beeckman blijft bij enkele pagina’s. Dat gebrek aan scherpte wordt voelbaar in de middelste delen, waar onderwerpen globaal worden behandeld zonder die intellectuele prikkel die echte filosofie kan bieden.
Beeckman is geen “filosoof met de hamer” - haar benadering is uitnodigend maar soms ook te vrijblijvend. Bij fundamentele vragen als die behandeld door Nietzsche, Camus en de stoïcijnen, mist ze de kans om verdiepende subvragen te stellen die echt confronteren.
Voor wie is dit boek?
Dit boek zit in een interessante spagaat: ideaal voor jonge mensen die zoeken naar levenskunst, maar tegelijk vraagt het levenservaring en literaire kennis om volledig te waarderen. Het is uitstekend geschikt als inleiding tot filosofisch denken, maar lezers die al wat filosofische bagage hebben, zullen waarschijnlijk meer uitdaging zoeken.
Het laatste deel over leven en sterven is veruit het sterkste - eigenlijk had dat thema het hele boek mogen vullen. Daar toont Beeckman wat mogelijk is wanneer ze zich richt op de werkelijk fundamentele levensvragen.
Conclusie
“Ken jezelf” is een sympathiek en toegankelijk boek dat zijn doel bereikt: filosofie dichterbij brengen. Het nodigt uit tot reflectie zonder te intimideren. Maar het laat ook kansen liggen voor echte intellectuele verdieping. Drie sterren voor een prettig leesbare inleiding die meer had kunnen zijn.
Leuke passages met interessante quotes en verwijzingen naar filosofische werken en literatuur dat aanzet tot verder onderzoek . Persoonlijk heeft het mij ertoe aangezet om enkele boeken te lezen van Seneca, vooral de passages inzake clementie en geweld vond ik interessant. Ze benadrukt hierin de belangrijke rol van de individuele autonomie, de innerlijke vrijheid. Het boek is een erg persoonlijke benadering en opsomming van vele vragen die Tinneke zichzelf stelt.
Het noteren van de antwoorden en de filosofie an sich lijkt een kapstok, een houvast te zijn in Tinneke haar leven. Ze is ook eerlijk, kwetsbaar en zelfkritisch. Intellectueel, actief reflecterend. Ik hoor haar graag bezig in de publieke ruimte. Ze lijkt eerder zacht, innemend, eveneens scherp als ze het nodig acht. Ik vermoed vooral als er onrechtvaardigheid heerst. Ze neemt je mee in haar brede kennis en triggert mensen om blijvend op zoek te gaan naar antwoorden op de vele vraagstukken en uitdagingen in het leven.
Het is vooral een leuk boek om kennis te maken wat filosofie is of kan zijn, maar net onvoldoende om je volledig te verdiepen in één specifiek thema. Jezelf volledig verliezen in het boek lukte mij ook niet echt. Daarvoor is literatuur wellicht beter weggelegd dan de eerder filosofische benadering van Tinneke.
Een schitterend boek. Dank u, Tineke Beeckman. Aan de hand van herkenbare, praktische vragen (bv Hoe kwetsbaar ben je’) opent de filosofe een gesprek tussen lezer en auteur, waarbij zijzelf laat zien dat ze óók worstelt met deze vragen, en dat er nooit een pasklaar antwoord is. Beeckman opent voor de lezer een ‘denkpad’ waarlangs hij in contact komt met filosofen en auteurs. Socrates- gewijs kun je even halt houden voor een praatje met deze wijze mensen, een open, tolerant gesprek met argument en tegenargument. En soms ontdek je dan ‘hé, ik sta niet alleen met die vragen, en sommige filosofische teksten of romans kunnen me wel degelijk een stuk op weg helpen’. Ik kan als lezer alleen maar dankbaar zijn dat dankzij Tineke Beeckman zulke eminente geesten me deelgenoot maken in hun voortreffelijk denkwerk.
Dit boek belandde toevallig op mijn bureau nadat een vriendin het had achtergelaten. De melige titel en cover spraken me aan dus besloot ik het boek te lezen tijdens mijn lange treinritten van en naar Parijs. Ik ben niet thuis in de non-fictie wereld, heb daar de capaciteiten niet voor, maar dit boek las vlotter dan verwacht. Het boek zet aan tot denken maar mist soms wat diepgang. De hoofdstukken mochten wat langer. Afgezien daarvan is dit boek een mooie introductie tot de filosofie en vermeldt het een aantal interessante namen en boeken. Wie zich nog meer hierin wil verdiepen heeft dus inspiratie genoeg. Ik dacht hier wijzer uit te worden maar daar zijn helaas grovere middelen voor nodig.
De Vlaamse Alain de Bottom! Ik hou van haar persoonlijke ervaring als vertrekpunt voor een kort filosofisch onderzoek. Bondig, toegankelijk, helder taalgebruik... Een ideale kennismaking met filosofen van de oudheid tot nu.
Leuk boek om te lezen. Ze behandelt relevante vragen en ze legt ook een link met bekende filosofen. Het boek zelf is vlot om te lezen maar blijft niet zo hangen.
Dit boek heeft een enorme deur voor me open gezet! Zaken die in het boek voorkomen houden me nog altijd dagelijks bezig, en hebben ervoor gezorgd dat ik veel over mezelf heb leren kennen ;).
Tinneke Beeckman slaagt er in ‘Ken jezelf: een openhartige filosofie’ in om grote filosofische vragen op een toegankelijke en persoonlijke manier te verkennen. Dit is geen droge academische verhandeling, maar een uitnodiging tot zelfreflectie, geworteld in filosofische tradities en hedendaagse ervaringen.
Beeckman neemt de klassieke Griekse oproep tot zelfkennis (‘gnōthi seauton’) als uitgangspunt en verbindt die met inzichten uit denkers zoals Spinoza, Nietzsche en Foucault. Wat betekent het om jezelf écht te kennen? Hoe beïnvloeden macht, verlangens en overtuigingen onze identiteit? Doorheen haar eigen ervaringen en die van anderen toont Beeckman hoe filosofie een gids kan zijn om vrijer en authentieker te leven.
Wat ik bijzonder sterk vond, is de manier waarop ze abstracte ideeën tastbaar maakt. Haar stijl is helder en meeslepend, zonder ooit oppervlakkig te worden. Dit boek zet aan tot nadenken en daagt je uit om je eigen aannames kritisch onder de loep te nemen.
Waarom geen 5 sterren? Af en toe had ik graag nog diepgaandere analyses gelezen, zeker bij sommige verwijzingen naar politieke en maatschappelijke thema’s. Maar dat is eerder een persoonlijke voorkeur dan een tekortkoming van het boek.
Kortom, ‘Ken jezelf’ is een inspirerende en filosofisch verrijkende leeservaring. Een aanrader voor iedereen die meer inzicht wil krijgen in zichzelf en de wereld rondom zich!
‘Ken jezelf’ – of ‘Ken uzelve’ – is een van de bekendste en oudste filosofische spreuken. Het stond gebeiteld in de tempel voor Apollo in Delphi en op de Agora in Athene (Gnothi seauton). De spreuk is voor verschillende filosofen van groot belang geweest.
Het boek ‘Ken jezelf’ bestaat uit vier delen. In ieder deel staat een filosofische vraag centraal. 'Wie ben je?', Wat voel je?', 'Wie wil je zijn?' en 'Hoe leef je en hoe sterf je’? Deze vier delen zijn verder onderverdeeld in subvragen. Doormiddel van columns gaat de auteur in op de materie van de subthema’s.
‘Ken jezelf’ nodigt je uit om na te denken en de innerlijke monoloog met jezelf aan te gaan.
De auteur heeft een toegankelijke schrijfstijl die de lezer direct betrekt in het boek. De vragen die de auteur stelt, zorgen ervoor dat je jezelf vragen gaat stellen. Het boek stelt je instaat om met een frisse blik naar jezelf te kunnen kijken en nodigt je uit om eerlijk te zijn tegenover jezelf. Door het stellen van vragen aan jezelf verwerf je inzichten over je eigen vermogens.
In hoeverre kennen we onszelf?
“Het enige wat ik weet, is dat er veel is dat ik niet weet.”
Aan de hand van eenvoudige vragen neemt Tinneke Beeckman je mee op een tocht door het gedachtengoed van klassieke filosofen en hedendaagse denkers. Universele thema’s zoals kwetsbaarheid, luiheid, sociale druk, snobisme, (en zoveel meer),…komen aan bod. In bondige essays onderzoekt ze deze thema’s en geeft mee wat de filosofie hier heeft over neergeschreven. Nieuwe en oude ideeën, aparte invalshoeken verruimen geleidelijk aan je blik en maken van dit boek een bijzondere leeservaring. Inspirerend! Een aanrader.
Wow. Tinneke Beeckman, the wisest of all Flemisch philosophers. In fact, I see her more as a philosophical humanist. This book shows the real use of philosophy and literature. Coping with yourself and the world. Finding your path through life. Trying to do the good. Failing everytime. Starting again everytime.
This book is perfectly suitable for an introductory course of philosophy for teenagers as they are at the beginning for their quest to their own self and life.
The bibliography is also an rssential list of important works to read.
Een collectie interessante essays, gelezen tijdens de essayweek - want goede voorbeelden vinden, is zo belangrijk in het onderwijs. Er zijn zinnen en passages waar ik een foto van heb genomen omdat ik ze zo interessant vond, maar dit soort boek lees je niet zoals ik gewend ben - hoofdstuk na hoofdstuk. Het wordt enorm repetitief en saai, vrij snel. De informatie is echter wel boeiend en zou ideaal zijn om uit je persoonlijke boekenkast te nemen, een essay uit te lezen, of twee en vervolgens weg te zetten. Maar dat is minder mijn stijl van lezen, natuurlijk.
Tussen kerst en krokus elke dag na het ontbijt een hoofdstukje gelezen. Gewikt en gewogen. Soms was ik het oneens, meestal deed ik een inzicht op dat me de hele dag bijbleef. Ik onderstreep zelden in boeken, maar mijn exemplaar staat vol met kriebels, uitroeptekens en - jawel - fluostift. Een boek om veel terug vast te nemen en opnieuw inzichten uit te halen. Het kwam voor mij op het juiste moment!
Vertrekkend van of parallel met een filosoof of een (grote) roman duidt de auteur vragen die je kunnen helpen jezelf beter te leren kennen. Voldoende vlot geschreven om in één keer door te lezen (delen van om en bij de vijf bladzijden) maar wellicht vooral waardevol als de lezer in een context terechtkomt waarin hij/zij de duiding van een toepasselijke vraag belangrijk kan vinden.
In korte hoofdstukken gaat Tinneke Beeckman in op vragen als ‘Hoe lui kan je zijn?’, ‘Hoe weersta je sociale druk?’ en ‘Moet je altijd positief blijven?’. Ze zoekt naar antwoorden in de werken van een heleboel grote denkers en bekende schrijvers. Voor een filosofieboek is het erg toegankelijk geschreven en door de snelle afwisseling in onderwerpen verveelt het nooit.
"Zodra je een tekst rustig en welwillend hebt gelezen, keert het boek later in je gedachten terug maar vaak op een andere manier dan je had voorzien. Tegelijk ben je ook zelf veranderd. Je moet het onverwachte, het nieuwe, het bevreemdende toelaten. Zonder op voorhand gelijkgezindheid met het boek op te zoeken." Tinneke Beeckman.
Een zoektocht naar het zelf in vraagvorm, waarbij de koppeling van filosofen aan romanschrijvers goed werkt. De hoofdstukken zijn wel wat kort en puntig, waar een uitwaaieren mij meer had kunnen bekoren.