Het kleedje voor Hitler

by Bas von Benda-Beckmann

Opgroeiend in een Duits-Nederlands gezin raakte Bas von Benda-Beckmann al vroeg gefascineerd door de Tweede Wereldoorlog. Toen hij dertien was hoorde hij voor het eerst dat zijn oudtante Luise de weduwe was van Hitlers trouwste generaal, Alfred Jodl, die tijdens het Proces van Neurenberg als oorlogsmisdadiger ter dood was veroordeeld. Later volgden meer verhalen, zoals dat van Luises jongere zus Tini, die eerst partijlid werd maar later een relatie kreeg met een half-Joodse arts en bevriend raakte met een van de samenzweerders tegen Hitler. Von Benda-Beckmann ging op zoek naar het naziverleden van zijn grootouders en oudooms en -tantes, die de grote geschiedenis van zo dichtbij meemaakten. Hij stuitte daarbij op de anekdote over het kostbare tafelkleedje met jachttaferelen dat de familie aan Hitler zou hebben geschonken. Wat klopt er eigenlijk van dit verhaal en wat zegt het ons over de omgang met het naziverleden in Duitse families?

Genres: History, Nonfiction, Biography, Audiobook, World War II, War

922 pages, Kindle Edition

First published October 31, 2023

Reviews

[Koen · Rating 4 out of 5]

Tien jaar geleden volgde ik het keuzevak Volksgemeinschaft und Kriegsgesellschaft bij Bas. Tijdens één van de werkgroepen vertelde hij het verhaal van zijn oudtante Luise die getrouwd was met een hoge Wehrmachtgeneraal die na de oorlog in Neurenberg ter dood veroordeeld is. Bas was vooral geïnteresseerd in het verhaal dat in zijn familie rondging over een kostbaar tafelkleedje dat familiebezit was en als dank voor een bewezen gunst aan Hitler geschonken zou zijn.

Helaas is het niet gelukt om helemaal te achterhalen wat er precies waar is van dat verhaal, maar het heeft wel de aanzet gegeven tot deze prachtige familiegeschiedenis die zo veelzijdig is dat hij bijna kan doorgaan voor een schaduwgeschiedenis van de Duitse oorlogservaringen.

Bas verweeft in dit boek zijn persoonlijke beschouwingen heel knap met zijn archiefvondsten en weegt alles wat hij in familiebrieven en memoires leest zorgvuldig af zonder klakkeloos dingen aan te nemen. Ook legt hij complexe zaken, zoals de structuur van het Duitse leger en de concurrentie van de generaals met de partijtop, helder uit - hoewel het de niet-ingevoerde lezer misschien wat gaat duizelen met al die namen die voorbijkomen.

Kortom, het is volledig terecht dat Bas na De Velseraffaire opnieuw een nominatie voor de Libris Geschiedenisprijs in de wacht heeft gesleept.

[Loes Lammertink · Rating 5 out of 5]

Steengoed boek, dat je van begin tot eind pakt. Auteur Bas von Benda-Beckmann stamt af van Duitse adel en heeft familie die aan de nazi kant van de geschiedenis staat. Juist door het belichten van de menselijkheid van deze familieleden schuurt de realiteit nog duidelijker, én leest het boek spannend en toegankelijk weg. Bovenal vraag je je na dit boek en in deze huidige tijd af waar nazi-kritische oudtante Tini op wijst: ‘Wat nemen jullie eigenlijk waar van het onrecht dat nu om jullie heen gebeurt? En wat doen jullie eraan?’ Vijf terechte sterren. Gaat dat lezen!

[Harmke · Rating 4 out of 5]

Wat is er waar van het familieverhaal over het kleedje voor Hitler? In de familie Von Benda gaat het verhaal dat ooit uit dankbaarheid een kleedje met jachttaferelen aan Hitler is geschonken. Klopt dat verhaal? En hoe zit het met tante Luise, mevrouw Alfred Jodl? Waren de Von Benda's nazi's? Bas von Benda-Beckmann (hoe dat zit met die achternaam vertelt het verhaal ook) gaat op zoek naar het oorlogsverleden van zijn familie. Hij neemt je mee van ongeveer 1850 naar nu.

Ik schrok in het begin van alle namen in het boek. Hoe ga ik dat ooit onthouden? Gelukkig vertelt Von Benda-Beckmann het verhaal chronologisch. Je maakt daardoor stap-voor-stap kennis met alle familieleden.

Ik vond het boek prettig lezen. Von Benda schrijft boeiend. En neemt je op een soepele wijze mee in de geschiedenis van zijn familie vanaf 1850. Hij baseert die op brieven, archieven en verhalen van familie. Van overgrootmoeder Kate, tante Luise en tante Tini zijn de meeste brieven bewaard gebleven. Via hen krijg je zo'n beetje de hele Duitse geschiedenis mee uit die tijd. Aanrader!

Meer over mijn leeservaring lees je op Harmkes Leestips.

[Annette Koster · Rating 5 out of 5]

Een mooi en boeiend boek. Ik houd van dit genre waarin (het onderzoek naar) een familiegeschiedenis centraal staat. In dit geval de Duitse familie van de schrijver en historicus Bas von Benda Beckman. En dan ook nog een heel interessante thematiek: de keuzes die mensen maken in heftige tijden als de nazi-periode, de reflectie op hun keuzes en gedrag, de verantwoordelijkheid die ze nemen voor hun daden. Daarbij komt dat sommige personen in deze familie ook nog een belangrijke rol gespeeld hebben: oudtante Luise was minnares en later vrouw van Alfred Jodl, die in Neurenberg ter dood veroordeeld is.
Maar vrijwel alle familieleden komen terecht in moeilijke omstandigheden en waren soms onderdeel van het brute en vernietigende nazi-optreden.
Goed om weer te lezen hoe complex en heftig deze periode ook voor Duitsers geweest. Ook interessant is de informatie over ontwikkeling van de naoorlogse historiografie over deze periode, vooral t.a.v. de rol van de Wehrmacht.

[Gerbrand · Rating 4 out of 5]

Deze familiegeschiedenis begint in 1871 en eindigt in het heden. De eerste 100 pagina’s vond ik nogal saai. Maar gaandeweg werd het beter. Wel veel namen en het is maar goed dat er een stamboom aan het begin van het boek is afgedrukt! Foto’s maken het wat luchtiger maar ruim 600 pagina’s is veel. Dat had wat compacter gekund.

Het verhaal opent met een brief uit 1997 van tante Luise aan Bas von Benda-Beckmann. Luise (1905 – 1998) was getrouwd met Alfred Jodl (1890 – 1946), een trouwe generaal van Hitler. Uiteraard een belangrijke reden om dit boek te schrijven.

De schrijver had de beschikking over memoires, brieven en dagboeken van de belangrijkste familieleden. Het voordeel van een adellijke familie. Het levert verrassende ooggetuige verslagen op. Bijvoorbeeld als de aanslag op Hitler wordt gepleegd in 1944 is Jodl daarbij aanwezig en raakt gewond.

Ook biedt dit boek een verrassend inkijkje in het Neurenberg proces. Heel boeiend.

Hoe ging deze Duitse familie om met het opkomende nazisme. We volgen met name Robert von Benda en Kate Gill en hun 6 kinderen. Een van de kinderen, Franz, is de grootvader van de schrijver. Hij was piloot bij de Luftwaffe en kwam om in 1942.

Na de oorlog als Jodl in Neurenberg terechtstaat en zich probeert vrij te pleiten schrijft een zus van Luise aan een andere zus:

525 ‘Maar merkwaardig en onbegrijpelijk blijft het toch dat zijn [Hitler’s] directe omgeving kennelijk minder wist dan het volk. De mussen zongen het tenslotte allemaal van de daken.’

[Jan · Rating 4 out of 5]

Enkele steekwoorden:
Bittere pil – radicaal raciaal genocidaal.
Voorzichtig, hier en daar speculatief, respectabel laverend.
Kundig historisch exposé met een legioen van persoonlijke verbindingen aaneengesmeed.
In de familie is de waarheid vaak een tekstuele schuilplaats geboden.

[Esther · Rating 5 out of 5]

Fascinerend boek. Door het persoonlijke verhaal word je op zeer inlevende manier meegenomen door de Duitse geschiedenis van de afgelopen 100 jaar. Het is mooi, beklemmend en vervreemdend tegelijkertijd. Het boek geeft een goed beeld van persoonlijke belevingen van een bijzondere familie van wereldgeschiedenis, maar ook de perspectieven en keuzes van individuen.

[Yan · Rating 4 out of 5]

Eigenlijk zou iedere Europeaan zijn familiegeschiedenis uit mogen pluizen zoals Bas von Benda deed om erachter te komen op wiens schouders ze eigenlijk staan. Natuurlijk hebben veel mensen niet de superspannende startpunten die een achternaam als ‘Von Benda’ en een oud-tante die getrouwd was met een Wehrmacht generaal in zich dragen. Ik ook niet. Maar toch ben ik wel benieuwd, hoe stonden mijn opa en oma en hun ouders en familie tegenover de NSB en de Duitse nationaalsocialisten in Nederland? En dan, net als de schrijver van dit boek, zowel hun (van nature imperfecte) herinneringen als de onvolledige documentatie erbij pakken om de inconsistenties in te kleuren.

Von Benda heeft die geschiedenis met een (soms wel overdreven) nauwkeurig fileermesje uitgeplozen. Ik hoop dat het een louterende werking voor hem heeft gehad. Voor mij in ieder geval wel. In zijn afsluitende brief concludeert hij in mijn ogen terecht dat zijn (onze) voorouders ons ‘niet met een schuld hebben opgezadeld (die is niet overdraagbaar), maar wel met een verantwoordelijkheid.' Dit boek is een hoeksteen om die verantwoordelijkheid te markeren, ook voor mij.

[Marjo van Bergen · Rating 5 out of 5]

Indrukwekkende familiegeschiedenis van een Duitse (laag)adellijke familie vanaf eind 19e eeuw tot einde 20e eeuw. Geschreven door een nakomeling, aan de hand van dagboeken en brieven die men bijhield en elkaar schreef. Onder andere ook van de vrouw van Jodl (oudtante van de schrijver). Jodl was een naaste medewerker van Hitler en is tijdens het Neurenberg proces ter dood veroordeeld. Interessant om te zien hoe verschillend de diverse familieleden reflecteren op hun rol in de 2e WO

[Sophie van de Mars · Rating 4 out of 5]

Dit boek is eigenhandig verantwoordelijk voor het onder spanning zetten van mijn doel om 52 boeken te lezen dit kalenderjaar maar okidoki we zien het door de vingers want het was het wel waard

(Reconstructie van de auteurs (nazistische) familiegeschiedenis op basis van voornamelijk briefcorrespondenties en memoires, very impressive maar kon misschien wel een beetje korter sue me)

[Arnold Huijgen · Rating 4 out of 5]

Indrukwekkend nieuw perspectief op WO2 via familiegeschiedenis

[Jeanneke · Rating 4 out of 5]

Best een kluif om doorheen te komen maar het is het waard. De historicus Bas von Benda-Beckman neemt zijn eigen familie als onderwerp in het tijdperk van midden 19e eeuw tot heden. Vanaf ver voor de tijd van zijn grootouders behoorden zijn voorouders tot de landadel met alle privileges die daar bij hoorden. Na de eerste wereldoorlog en ten tijde van de Weimarrepubliek werden zij geleidelijk aan steeds ontvankelijker voor de ideologie van het nazisme. Dit proces wordt uitstekend beschreven. Het fanatisme van een oudtante, die tot haar dood bleef ontkennen iets van de volkerenmoord geweten te hebben, is stuitend.

[Francien · Rating 3 out of 5]

Fascinerend boek en het zet je aan het denken. Maar wel erg veel detail en zijpaden.

[Danny Jacobs · Rating 4 out of 5]

De voorbije drie weken las ik „Het kleedje voor Hitler. Een familiegeschiedenis“ geschreven door Bas von Benda-Beckmann. Het boek bevat duizenden verhalen en anekdotes en laat zich verkennen als een schattengrot van anderhalve eeuw Duitse geschiedenis.

Herman Simissen schreef er in het tijdschrift Streven een erg goede bespreking over. Ik geef ze jullie graag intergalactisch mee: „Een oudtante van de Nederlands-Duitse historicus Bas von Benda-Beckmann (*1976), tante Luise (1905-1998), was getrouwd met niemand anders dan Alfred Jodl (1890-1946), tijdens het Derde Rijk een van de belangrijkste militairen in het Duitse leger. Jodl was onder meer verantwoordelijk voor de acties van de Wehrmacht op de Balkan en in Rusland. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog was hij een van degenen die namens Duitsland met de geallieerden onderhandelden over beëindiging van de vijandelijkheden, en hij was medeondertekenaar van de Duitse capitulatie op 7 mei 1945. Jodl werd tijdens het proces van Neurenberg wegens oorlogsmisdaden ter dood veroordeeld, maar de oudtante van Von Benda-Beckmann bleef hem altijd verdedigen, tot haar dood in 1998. Wellicht tegen beter weten in hield zij vol dat hij geen nationaalsocialist was geweest, maar een beroepsmilitair die niet meer had gedaan dan zijn plicht. Getroffen door deze kwestie, waarover hij op zijn dertiende voor het eerst hoorde, verdiepte de historicus zich in het verleden van zijn familie. Op een uitzondering na – een oudtante, tante Tini (1910-1990), die aanvankelijk ook lid was van de NSDAP, maar een relatie kreeg met een half-Joodse student geneeskunde en vervolgens afstand nam van de partij en haar racisme – bleek de generatie van zijn grootouders aanhanger van het nationaalsocialisme.

Voor zijn boek Het kleedje voor Hitler heeft Von Benda-Beckmann dit aspect van zijn familiegeschiedenis uitvoerig onderzocht. Het resultaat is ronduit fascinerend. De auteur begint zijn verhaal bij zijn betovergrootvader Robert, een hoge regeringsambtenaar en vertrouweling van keizer Wilhelm II. Zijn overgrootvader bezat en bestierde een landgoed in Pruisen, en aan de hand van de lotgevallen van diens generatie toont de auteur de wederwaardigheden van de Duitse landadel in de eerste helft van de twintigste eeuw. Deze adel verarmde sterk, en werd mede daardoor geleidelijk ontvankelijk voor het opkomende nationaalsocialisme. Zo laat Von Benda-Beckmann zien hoe zijn familieleden uiteindelijk tot hun steun aan de NSDAP kwamen, en vervolgens hoe zij uit loyaliteit aan een eenmaal gemaakte keuze, en ook aan elkaar, tot aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bleven volharden in hun trouw aan deze partij, hoezeer zij ook zelf te lijden hadden onder de oorlog.

Het boek beslaat ruim 600 bladzijden – maar het is zo vlot geschreven en zo boeiend dat de aandacht van de lezer niet verslapt. En het roept allerlei vragen op, over politieke keuzes, maar ook over liefde, trouw, familieverhoudingen. Een geweldig boek, juist omdat de schrijver voortdurend het verband weet te leggen tussen de particuliere geschiedenis van zijn familie enerzijds en het verleden van Europa in de twintigste eeuw anderzijds. Het toont dat aanhangers van het nationaalsocialisme niet zelden heel gewone mensen waren die domweg verlangden naar een beter leven, en oprecht meenden dat het nationaalsocialisme hen dat kon bieden. Daarmee keurt Von Benda-Beckmann hun keuzes geenszins goed, integendeel, maar hij laat wel zien dat die keuzes ook weer niet volkomen onbegrijpelijk waren.“

https://streventijdschrift.be/het-kle...

[Madelon · Rating 5 out of 5]

Nadat ik het geweldige Congo. Een Geschiedenis van David van Reybrouck las, besloot ik voor mezelf dat ik meer over geschiedenis wilde lezen en dat ik daarom de winnaars van de Libris Geschiedenis Prijs in de gaten zou gaan houden. Het Kleedje voor Hitler: Een Familiegeschiedenis van Bas von Benda-Beckmann won afgelopen jaar die prijs voor het beste Nederlandstalige geschiedenisboek en wow, wat een boek was dit. Door dit boek kwam ik erachter dat ik eigenlijk maar heel erg weinig over de Tweede Wereldoorlog wist.

Tijdens het opgroeien van Von Benda-Beckmann hoorde de schrijver vage verhalen over de familie van vaders kant. Sommigen zouden ‘fout’ in de oorlog zijn geweest en een oudtante was getrouwd met een hoge generaal in het Duitse leger die later de doodstraf zou krijgen. En er was het verhaal over het kleedje dat geschonken zou zijn aan Hitler nadat deze de naam van de familie had gezuiverd toen bleek dat er ergens ver in de familiestamboom Joods bloed zat. Von Benda-Beckmann vertelt aan de hand van heel veel bewaarde brieven het verhaal van zijn familie en plaatst deze geschiedenis steeds in de context van de Duitse geschiedenis.

Arrogant
Door alle boeken, geschiedenislessen, films en series zou je bijna gaan denken dat er nauwelijks nog dingen zijn die je niet weet over de Tweede Wereldoorlog. Het Kleedje voor Hitler maakte korte metten met die arrogante gedachte, die ik in ieder geval wel een beetje had. Het verteltempo ligt zeer laag, wat misschien niet iedereen kan bekoren, maar het zorgt ervoor dat Von Benda-Beckmann een redelijk gedetailleerde geschiedenis kan schrijven van alles wat vooraf ging aan de Tweede Wereldoorlog, de Tweede Wereldoorlog zelf en de decennia na de oorlog.

Doordat Von Benda-Beckmann de persoonlijke ervaringen van zijn familieleden linkt aan de historische feiten komt deze zwarte bladzijde uit de moderne geschiedenis helemaal tot leven. Door de vele brieffragmenten die maar zelden nadrukkelijk politiek gekleurd zijn en veelal over het leven van alledag gaan worden de personen die Von Benda-Beckmann opvoert levensecht. De manieren waarop deze familie onderdeel wordt van de oorlog geeft bovendien een extra dimensie aan de historische feiten en maakt ook deze feiten levendiger. Wat dat betreft heb ik zelden een boeiender boek gelezen over de Tweede Wereldoorlog.

Oordeel
En dan is er natuurlijk de houding van de verschillende familieleden voor, tijdens en na de oorlog, waar je heel veel van kunt vinden, maar ik merk dat ik toch voorzichtig ben in mijn eigen oordeel. Zo’n beetje de hele familie was lid van de NSDAP (slechts één familielid stapt eruit, maar dat wordt vervolgens weer teruggedraaid door haar zus), oudtante Luise trouwde met Alfred Jodl, Hitlers trouwste generaal en na de oorlog deed Luise er alles aan om haar man in ere te herstellen en werden vooral heel veel misdadige besluiten en handelingen goedgepraat of afgewimpeld.

En natuurlijk was er een hele tijd dat na de oorlog waarbij burgers verkondigden dat ze helemaal niets hadden geweten van de verschrikkelijke misdaden die Duitsland begaan had, Hitler gezien werd als iemand die het nationaalsocialisme onzuiver had gemaakt en waarbij oorlogsmisdadigers alle schuld probeerden af te schuiven op andere mensen. Ook het idee dat het Duitse volk eigenlijk alleen maar slachtoffer was van het geweld van geallieerde troepen was wijdverbreid.

Menselijke conditie
Het is heel makkelijk om te oordelen, maar laten we vooral niet de moraalridders uithangen zonder te weten wat wij zouden doen wanneer we in een dergelijke situatie terecht zouden komen. Zeker, het verdient allemaal niet de schoonheidsprijs, maar heel veel van wat wij als mensen gedaan hebben, doen en zullen doen verdient geen schoonheidsprijs, dat lijkt nu eenmaal toch een beetje bij de menselijke conditie te horen. We handelen graag vanuit eigenbelang, kijken graag weg, ontwijken graag onze verantwoordelijkheid en praten graag recht wat krom is. Nu klink ik nogal misantropisch, maar ik bedoel maar te zeggen dat het erg makkelijk is om vanuit onze comfortabele stoel, in vrede en rust te oordelen over mensen die in een nogal turbulente tijd leefden en op allerlei manieren opgeslokt werden door politieke ideeën die inspeelden op angsten en zorgen van de bevolking.

Je ontkomt er tijdens het lezen dan ook niet aan om de huidige tijd – waarin de roep om autoritaire leiders groeit, en waar antidemocratische neigingen steeds zichtbaarder worden – te vergelijken met de gebeurtenissen die Von Benda-Beckmann beschrijft. Sowieso is de geschiedenis die voorafgaat aan het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog misschien wel de meest interessante van heel het boek. De politieke onrust, het openlijke geweld, de strijd tussen communisten en fascisten, de complottheorie dat communisten en Joden ervoor gezorgd hadden dat Duitsland de Eerste Wereldoorlog verloren had en de manier waarop de familieleden zich verhielden tot deze politieke situatie, het is echt extreem boeiend en leerzaam om te lezen welke gebeurtenissen de aanleiding vormden voor de Tweede Wereldoorlog en de holocaust en hoe deze gebeurtenissen het denkkader van de familieleden vormden.

Vergelijking
Ik ben geen deskundige op het gebied van hedendaagse politieke ontwikkelingen of geschiedenis, maar wat de vergelijking tussen de gebeurtenissen in Het Kleedje voor Hitler en de ontwikkelingen van nu opriep, was dat er (in ieder geval in Nederland) nog heel wat moet gebeuren willen we echt in een antidemocratische staat veranderen, maar dat enkele onvoorziene gebeurtenissen het proces wel ernstig kunnen versnellen.

Het derde deel van het boek, dat zich na de Tweede Wereldoorlog afspeelt, duurde eigenlijk net wat te lang en was net iets te gedetailleerd om boeiend te blijven. In dit deel zoomt Von Benda-Beckmann vooral in op Luise en zijn de overgebleven brieven van andere familieleden spaarzaam. Nu is het al vrij snel duidelijk dat Luise op een merkwaardige (zeer eufemistisch verwoord) manier terugkijkt op de oorlog en dat ze alles in werking stelt om haar echtgenoot Alfred Jodl in ere te herstellen. Von Benda-Beckmann beschrijft uitvoerig alles wat Luise doet en schrijft, maar op een gegeven moment komt er nog maar weinig nieuws op tafel en is dit het enige deel waar de schrijver best wat bondiger had kunnen zijn.

Intiem inkijkje
In eerste instantie zorgde dit deel er toch voor dat ik net iets minder enthousiast was over het boek als geheel, maar inmiddels zijn we een week verder en moet ik toch concluderen dat dit boek me enkele weken totaal in zijn greep hield en dat het echt voelt alsof ik allerlei nieuwe perspectieven heb ontwikkeld, niet alleen doordat mijn kennis over de Tweede Wereldoorlog veel groter is geworden, maar ook omdat ik zo’n intiem inkijkje heb gekregen in de levens van Duitse burgers uit deze periode.

Het Kleedje voor Hitler is waarschijnlijk zo’n boek waar ik over lange tijd nog aan zal refereren. Waar al die andere boeken, geschiedenislessen, films en series vaak toespitsen op een klein deel van de oorlog, voelt dit boek door alle details en zijn omvang toch wel aan als een redelijk compleet overzicht (waarmee ik overigens absoluut niet wil zeggen dat al die andere dingen over de oorlog overbodig zijn geworden) waar ik nog vaak en veel inspiratie uit kan putten. Bijzonder leerzaam en prikkelend en wederom een aanmoediging om meer geschiedenisboeken te lezen, want dit was een geweldige ervaring.

blogpost

[Lennart Menger · Rating 5 out of 5]

Prachtig boek van historicus Bas von Benda-Beckmann over zijn eigen familiegeschiedenis tussen het einde van de negentiende en de twintigste eeuw in Duitsland. Hij vertelt het verhaal van zijn adellijke familie, die ooit welvarend was, maar na de verloren Eerste Wereldoorlog in verval raakte. Vervolgens krijgen ze te maken met de roerige jaren twintig, de fragiele democratie van de Weimarrepubliek en de opkomst van het nationaalsocialisme onder Hitler in de jaren dertig. Uiteindelijk volg je de familie tijdens en na de Tweede Wereldoorlog, wat Duitsland zou veranderen en voorgoed zijn littekens zou achterlaten.

Aan de hand van jaren van onderzoek, monnikenwerk in archieven en brievencorrespondentie neemt Von Benda-Beckmann de lezer mee door de levens van meerdere generaties van zijn familie. Hij beschouwt hun keuzes en handelingen met een kritische blik en plaatst die steeds in de historische context. Daardoor kun je de beweegredenen van de familieleden beter volgen (al is begrijpen iets anders) en krijg je een indringend beeld van hoe het was om als Duitser te leven in zulke absurde tijden en midden in de geschiedenis te staan.

Vijf sterren was de enige juiste keuze voor dit boek.

[Petra De Graaf · Rating 3 out of 5]

Fascinerend boek, met plezier gelezen maar toch ook af en toe behoorlijk geploeterd.

Gelezen voor boekenwurm challenge 2025: juli lees een boek met 500+ bladzijdes (misschien was het niet 500+ want heb natuurlijk de referenties niet gelezen)

[Marieke · Rating 4 out of 5]

Pittige familiekroniek. De persoonlijke verhalen zijn boeiend en beschamend tegelijk.

[Esra de Lange · Rating 5 out of 5]

Meesterlijk! Interessant, goed geschreven en veel relevante details (hierdoor soms wel ietwat pittig). Boek geeft een goed beeld van de geschiedenis vanuit het “andere” (Duitse) perspectief, en dit allemaal aan de hand van een familieverhaal. Heel fascinerend en zet je aan het denken!

[Sijmen Molenaar · Rating 4 out of 5]

Weer een ander perspectief over de WO II. Hoe beleefde een Duitse familie de naziperiode?
Leest als een roman.

[Isa · Rating 4 out of 5]

Het voelt altijd best bijzonder om meer dan een maand met een boek door te brengen. Fascinerend

[Malou Moen · Rating 4 out of 5]

Ja, ik zit inderdaad in mijn WO II dubieuze familiegeschiedenissen era

[Lars Van Der Molen · Rating 4 out of 5]

Fascinerend familieverhaal. Zeer boeiend om de oorlog vanuit Duits perspectief te zien. Waar wij vooral de geallieerde/anti-Duitse geschiedenis kennen. De eerste 30% kwam langzaam op gang en had van mij korter gemogen.

[HMCNijssen · Rating 4 out of 5]

Boeiend boek over een persoonlijke familiegeschiedenis in de periode voorafgaand en na de Tweede Wereldoorlog. De historische context, de zoektocht naar de keuzes van familieleden die beschreven worden met ongemak en ook wel pijn, maken dit een interessant en goed boek.
Zeker als je van geschiedenisverhalen houdt, waarbij het menselijk perspectief een rol heeft.

[Marij Frantzen · Rating 5 out of 5]

Dit fantastische boek geeft een helder overzicht vanaf de periode na de Eerste WO, de Weimarrepubliek, de opkomst van Hitler tot en met de Tweede WO. Hoe heeft de Duitse bevolking dit allemaal beleefd en wat is er waar van “het niet geweten hebben”.
Wat de opkomst van Hitler betreft moet ik sterk denken aan de hedendaagse opkomst van onze volksmenner Wilders. Opklimmen in de politiek en uiteindelijk de grootste partij worden. Bas von Benda, de schrijver gaat vooral op zoek naar het leven van zijn oudtante Louise die een relatie had met een van de naaste generaals van Hitler en die hem heeft bijgestaan bij zijn criminele genocide. Deze Alfred Jodl, uiteindelijk ter dood veroordeeld probeerde tot het laatste vol te houden dat hij niets had geweten van al wat er In de concentratiekampen gebeurde. Nadat de vrouw van Jodl overleden was is Luise met hem getrouwd. Ook Luise heeft er haar levenswerk van gemaakt om hem te verdedigen zelfs na zijn dood nog.
Bas von Benda beschrijft mooi hoe hij zijn twijfels heeft over een en ander. De familie was nogal verdeeld, de meesten waren aanhangers van Hitler en sommigen hadden al hún twijfels.
De naam Beckman is later aan von Benda toegevoegd omdat dat de naam was van zijn adoptief ouders. Bas’ vader Franz, was de jongste uit een groot gezin, de moeder was al vroeg weduwe en heeft het kind afgestaan aan een kinderloos echtpaar.
Vlot geschreven, leest lekker.

[Jeroen · Rating 5 out of 5]

Bijzonder goed gelukte combinatie van familiegeschiedenis en Grote Geschiedenis. Von Benda-Beckman probeert de levens van zijn familie te beschrijven en te begrijpen en daarmee probeert hij ook de geschiedenis van het Duitse volk te duiden. Van de totstandkoming van Duitsland in 1871 tot de val van de muur in 1989. Van de Weimar Republiek en het Derde Rijk. Van Auschwitz en de processen van Neurenberg. Van het antisemitisme - de rode draad door het verhaal - , vervolging, en het ontstaan van een moderne democratie. Meest spectaculaire familieband is die van oudtante Louise, die aan het einde van de Tweede Wereldoorlog trouwde met Alfred Jodl, een van Hitlers naaste generaals. Op die manier krijgen we een zeer intieme inkijk in de manier waarop nazisme zich nestelde in het hart van de Duitse samenleving. Ook toont het duidelijk hoe velen zich na de oorlog probeerden vrij te pleiten, onder andere door de betekenis van hun daden te bagataliseren. De vele mythes die daarbij ontstonden, weerlegt hij uitgebreid en gedegen. Daarmee legt de schrijver verantwoording af voor het gedrag van zijn familie en van het hele Duitse volk.

[A.c. Wallast · Rating 5 out of 5]

Bas von Benda-Beckmann is in Nederland opgegroeid in een Duits-Nederlands gezin. In dit boek beschrijft hij de familiegeschiedenis van zijn Duitse adelijke familie vanaf 1871 tot heden. Hij heeft toegang gehad tot een uitgebreide famile archivering die deze hele tijdsspanne omvat en is niet terughoudend om die familie bronnen kort te sluiten met andere (wetenschappelijke) bronnen over die periode.
Het knappe van dit boek is dat op een heel zorgvuldige manier in beeld is gebracht hoe de verschillende generaties van zijn adelijke familie zich hebben verhouden tot de politieke ontwikkeling van Duitsland gedurende die hectische periode.
Bas von Benda-Beckmann heeft met een erg toegankelijke stijl een prachtig en , indrukwekkend boek geschreven.

[Thomasso · Rating 4 out of 5]

Terecht veel lof voor dit boek: heel interessant en heel goed geschreven. Familieroman of kroniek van een tijd aan de hand van een familiegeschiedenis? In het laatste geval mis ik toch een paar dingen: pruissenslag uit 1932, verzet van de Wehrmacht tegen Hitler (1938), juridische problemen rond Neurenberg tribunaal, verhoudingen binnen de Wehrmacht komen niet zo prominent naar voren. Als familieroman streeft de auteur naar een volledigheid die mij niet immer aanspreekt (daarom is het boek voor mij aan de te lange kant). De focus op Tini en Luise zou voor mij voldoende zijn geweest. Tegelijk: de geschiedenis van Jodl (en die van de sprichkammer evenmin) kende ik niet. Dus ook veel van dit boek geleerd.

[Ummo Bruns · Rating 5 out of 5]

Een boek dat mij zeer aansprak niet alleen omdat ik historisch geïnteresseerd ben maar vooral vanwege het feit dat er een aantal zaken besproken wordt die mij al sinds mijn vroege jeugd bezighouden. De complexiteit van de „Vergangenheitsbewältigung“ van het Duitse volk en de opkomst met alle verantwoordelijkheden wordt uitstekend in dit boek beschreven!
Het is een boek dat met de problematiek van “partij kiezen” en omgaan met racisme en uitsluiting van bepaalde bevolkingsgroepen door iedereen gelezen zou moeten worden! Zeker in deze bizarre tijd waarin globaal democratie en vrije meningsuiting met voeten worden getreden. Bas von Benda-Beckmann heeft dat fantastisch gedaan

[Floortje Van Overbeek · Rating 5 out of 5]

Een complexe familiegeschiedenis wordt prachtig en persoonlijk uit de doeken gedaan. De schrijver laat op een met veel archiefstukken onderbouwde manier alle kanten van de verworvenheid van de Von Benda’s met het naziregime zien. Bas von Benda-Beckmann is niet bang zichzelf pijnlijke vragen te stellen over zijn familiegeschiedenis. Het is met zijn 622 pagina’s een omvangrijk boek geworden, waarvan elke bladzijde boeit.

Zeer terechte winnaar van de Libris Geschiedenisprijs 2024!