Onderland

by Alma Mathijsen

Er bestaat een land dat zich alleen openbaart aan mensen die weten wat misbruik is. Hier leven monsters uit het verleden samen met hun prooi. Nachtmerries dwalen vrij rond door dit vreemde rijk waar niets verborgen blijft. Op een dag belandt ook Harper in Onderland, waar iedereen een manier heeft gevonden om te overleven. Harper heeft nog geen idee hoe ze dat moet aanpakken. Als haar lichaam en haar hoofd zich steeds verder van elkaar splitsen, kan ze haar eigen verleden niet langer ontkennen.

Voor deze roman trok Alma Mathijsen met negen mensen op, die net als zijzelf seksueel misbruik hebben meegemaakt. Allemaal hebben ze decennialang gebouwd aan een minutieus uitgedachte binnenwereld. Ze vonden hun eigen magische strategieën uit, die normaal verborgen blijven. In Onderland komen hun coping mechanismes voor het eerst aan het licht.

Genres: Fiction

204 pages, Kindle Edition

Published May 16, 2024

Reviews

[Simone Bais · Rating 4 out of 5]

Onderland, bijzonder om te lezen. Vooral 's nachts wanneer ik weer eens wakker lig en ook het gevoel heb in een ander land te zitten, niet bij de bovenwereld te horen. Gelukkig zou ik nooit in dit Onderland terecht komen, want hier komen alleen mensen die seksueel misbruikt zijn terecht en ieder van hen heeft zijn of haar eigen manier gevonden om hier mee om te gaan.

Het was wellicht door dit thema geen makkelijk boek om te lezen; ik heb hier weken over gedaan. Of was het de herhaling van de steeds terugkerende ellende, de herhaling van steeds de zoektocht naar de uitgang van Onderland? Qua stijl vond ik het namelijk vaak mooi, er zaten rake observaties in en van de tekeningen tussendoor heb ik ook genoten. Het is denk ik ook wel passend bij een boek over misbruik dat ik me ongemakkelijk bleef voelen.

Alma Mathijsen laat Teun treffend zeggen: 'Waarderingen kunnen doden. Het zegt uitsluitend iets over degene die spreekt.’ Wat zegt dit dan allemaal over mij?

[Jip · Rating 2 out of 5]

Laat ik voor de verandering een keer positief beginnen. Volgens mij kunnen we het allemaal wel eens zijn over het belang van dit thema in boeken. Knap dat Mathijsen het zo onbevreesd aansnijdt. Ook denk ik dat de keuze om er de verhalen van échte mensen voor te gebruiken een goede is geweest. Des te lulliger voelt het daarom om er nu iets slechts over te zeggen, maar ja. Moet ook kunnen.

Om te beginnen: de hoeveelheid verhalen. Negen stuks maar liefst. Ik snap het idee van ‘strength in numbers’, maar dit is overdreven. Ik denk dat het hierbij ook vooral de opbouw was die me dwars zat. De verhaallijn voelt eerder kinderachtig aan dan echt creatief. Ik geef toe: die kinderlijke associaties worden geenszins verholpen door het feit dat het boek (stick-figure-achtige) illustraties bevat.

Elk hoofdstuk leren we een nieuw personage kennen, horen we diens geschiedenis (vertaling: trauma), ontdekken we hoe diegene hiermee omgaat en worden we tenslotte doorgestuurd naar de volgende persoon op ons pad. Ondertussen verslaan we monsters en leren we dat onze eigen krachten sterker zijn dan oorspronkelijk gedacht. En dit alles in een zoektocht naar de uitgang van Onderland, de quasi-droomwereld waarin we ons begeven.

Na personage nummer drie begin je voorzichtig te hopen op een soort omwenteling, of in ieder geval iets om de sleur te doorbreken, maar de teleurstelling daalt al snel in. Pas bij het allerlaatste hoofdstuk begint de boel te keren. Door de troosteloze herhaling van gebeurtenissen en het gebrekkige einde dat je al vanaf pagina één voelt aankomen, rest je uiteindelijk niet meer dan een gevoel van onbevrediging. Ruimte voor identificatie met personages - laat staan de kans om er een soort sympathie voor op te brengen - krijgt de lezer niet. Zonde, want zonder catharsis blijft er niet meer dan een rommelig plot en een onafgewerkt decor achter. Verpakt in een vette cover, dat dan weer wel.

Tot slot voelt de verwijzing naar Alice in Wonderland (dik aangezet in de titel) ook wel heel erg makkelijk.

Sorry Alma, had meer verwacht.

[Jip · Rating 2 out of 5]

Ik voel me gepriviligeerd dat ik Onderland niet ken. Helaas deed het boek me daardoor niet zo veel.

[Kate Wildschut · Rating 4 out of 5]

Zwaar thema, maar zo belangrijk om het bespreekbaar te maken. De metaforenwereld van Onderland vond ik mooi gevonden en gaf inzicht in de verschillende manieren van hoe door te gaan met het leven na misbruik.

[Julia van Emmerik · Rating 4 out of 5]

Zelden heeft een boek mij zo'n onbehaaglijk gevoel gegeven als Onderland van Alma Mathijsen. Het boek dompelt je onder in een Ik-Mik-Loreland meets Pan’s Labyrinth wereld van nachtmerries, waarin misbruik de oorzaak is van al deze horror. Het tempo van de gebeurtenissen ligt net zo hoog als het aantal pagina’s. Je tuimelt van de ene verontrustende situatie in de andere: van misogyne bloemen die tegen je schreeuwen tot weerzinwekkende nachtclubs. Overal kom je terecht in het verhaal van misbruik, dat Alma vertelt vanuit personages die deze pijn helaas in het echt zijn aangedaan, inclusief zijzelf. Ondanks alle horror gaat het boek over zelfbevrijding, leren leven met je trauma en het op je eigen manier overwinnen.

[Babiche · Rating 4 out of 5]

Het lijkt heel onwerkelijk als je het leest, maar toch lijkt het tegelijkertijd ook of je zelf een klap in je gezicht krijgt als je het leest. Zo heb ik het nog nooit ervaren. Je ondergaat het zelf, terwijl je toch een buitenstaander blijft. Alsof je de angst voelt, maar het je nooit aanraakt. Heel moeilijk te omschrijven. Heel knap bedacht en een boek met einde waar ik mee kan leven.

[Rubieee · Rating 3 out of 5]

Veel mooie stukken, hoe pijnlijk en herkenbaar ook. Las het daardoor met buikpijn en wilde soms stoppen met lezen.

Ik kon verder uit het hele boek halen dat er met grootse liefde naar de 'personages' toe, met hun verhalen is omgegaan. Wat me in sommige passages (en nog steeds nu ik er aan denk) erg ontroerde.

Soms wel erg rommelig en hak op de tak: tunnel in, deurtje door en volgend personage/verhaal/gebeurtenis. Had van mij meer tijd tussen de personages mogen zitten, want dat waren er nogal wat (9 verhalen in een vrij korte roman).

Verder: ik vind het toch moeilijk lezen - bloemen die praten ect. Dan had ik de neiging om het over te slaan, totdat er weer hele mooie dingen werden geschreven waar tijd voor werd genomen.

[madelief · Rating 5 out of 5]

dit boek leest als the neverending story, maar dan voor mensen die als kind heftige dingen hebben meegemaakt. een prachtboek. meer hoef ik niet te zeggen — ik heb al vaker gehad dat ik na het lezen van een verhaal van alma mathijsen denk “ja, dit is waarom ik lees”, en dit is zeker geen uitzondering <3

[Jannus · Rating 4 out of 5]

"Onderland" is een krachtig geschreven boek dat een belangrijk onderwerp aansnijdt: seksueel geweld. Alma Mathijssen gebruikt seks niet als een oppervlakkig decor, maar als een manier om de diepgewortelde problemen van patriarchaal geweld bloot te leggen. Haar stijl is indringend en ze weet de pijn en het leed van haar personages voelbaar te maken.

Toch raakte het boek me niet op de manier waarop ik het had gehoopt. Het hoofdpersonage ontmoet in haar reis door het Onderland verschillende mensen die allen slachtoffer zijn van seksueel geweld. Na het verhaal van de derde persoon begon dit voor mij echter vermoeiend te worden. Waarom moet ik al deze verhalen horen? Waarom steeds opnieuw geconfronteerd worden met hetzelfde leed? Misschien is dat juist Mathijssens bedoeling: ze laat ons zien dat seksueel geweld niet iets is dat je wilt horen of waar je gemakkelijk overheen kunt stappen. Het is rauw, ongemakkelijk en ontwrichtend.

Die tegenstelling – tussen het verlangen naar een diepere connectie met het verhaal en de afstotende herhaling van gruwelijke ervaringen – riep bij mij een gevoel van frustratie op. Het boek dwingt de lezer om stil te staan bij de herhaling van geweld en de manier waarop het levens blijft verwoesten. Misschien is het juist deze frustratie die nodig is om werkelijk te begrijpen hoe afschuwelijk en alomtegenwoordig seksueel geweld kan zijn. "Onderland" laat je ongemakkelijk achter, maar dat lijkt ook precies het punt te zijn.

[Sharon Hiep · Rating 1 out of 5]

Dit boek heeft me op geen enkele manier erbij kunnen houden, en dat terwijl de thematiek zo belangrijk is om te behandelen. Jammer.

[Martijn Nicolaas · Rating 2 out of 5]

Het werkt niet echt, wat Alma Mathijsen in dit boek probeert: een parallelle wereld waar de coping-mechanismen leven van mensen die ooit seksueel misbruikt zijn. Het klinkt ingenieus en bijzonder en het is ook best een goed idee, maar is mijns inziens matig uitgewerkt. Je krijgt te weinig informatie om echt mee te leven met de hoofdpersoon omdat er in elk hoofdstuk weer een nieuw personage en een nieuw deel van Onderland moet geïntroduceerd. Daardoor blijft het een beetje kabbelen. Aan het eind zegt ze dat in dit Onderland monsters monsters waren en geen gladde mannen die Mark of Jeroen heten. Maar had Mathijsen dat maar echt gedaan, dat beeld buit ze niet uit. Het onderwerp is uiteraard van groot belang en een roman waard, jammer van de matige uitwerking.

[Dianne Bosma · Rating 2 out of 5]

Iets te abstract voor mij…

[Mandarijn · Rating 5 out of 5]

WAUW
De auteur zat samen met negen andere personen die wisten wat het was om seksueel misbruikt te worden en de wereld die ze voor hun eigen hebben gecreëerd waar zij hun zelf kunnen zijn. Als slachtoffer die gewoon slachtoffer kan zijn zonder de uitleg te moeten geven van wat, waar en wanneer.

Een prachtverhaal over pijn en deze in de ogen te kijken.

Van gruwelijke verhalen over pijn en verderf heeft Alma een prachtroman gemaakt.

Een verhaal over verdriet en mensen vinden met hetzelfde verdriet in een toch iets anders jasje.
Een wereld waar slachtoffers hun zelf niet moeten verbergen, waar er niet moet gewerkt worden om uit de slachtofferrol te geraken, waar de nachtmerrie in de ogen wordt gekeken.

Een boek om stil van te worden en eens na te denken over hoe een maatschappij vooral de slachtoffers beter wilt maken... De daders daarin tegen...

[Lotte Eilers · Rating 4 out of 5]

Onderland van Alma Mathijsen is een visueel indringend en haast droomachtig boek dat zich richt op een diep persoonlijk en pijnlijk thema: aanranding en het trauma dat hieruit voortvloeit. Mathijsen vertaalt de pijn, verwarring en machteloosheid die vaak gepaard gaan met seksuele grensoverschrijding op een abstracte, haast surrealistische manier. Het is een complexe weergave van het #MeToo-thema, waarbij de emotionele worstelingen van het hoofdpersonage centraal staan.

Het boek is geen traditionele vertelling; het speelt zich af in een chaotische binnenwereld, waar realiteit en symboliek door elkaar lopen. De gevoelens van vervreemding en verwarring die het hoofdpersonage ervaart, worden weerspiegeld in de abstracte beelden en gebeurtenissen. Dit maakt het boek soms moeilijk te doorgronden. Als lezer raakte ik zelf af en toe ook de weg kwijt, net zoals het hoofdpersonage verloren lijkt te zijn in haar eigen trauma. De grens tussen wat echt is en wat symbolisch is, vervaagt voortdurend.

Ondanks deze verwarring weet Onderland diep te raken. Het boek biedt geen gemakkelijke antwoorden of lineaire verhaallijnen, maar slaagt erin de pijn en het emotionele gewicht van een aanranding voelbaar te maken. Mathijsen gebruikt beeldtaal om de ongrijpbaarheid van trauma te vangen – soms op een manier die bijna te abstract is, maar toch krachtig en indringend.

Hoewel het boek daardoor niet voor iedereen toegankelijk is, weet het wel een belangrijke en actuele boodschap over macht, kwetsbaarheid en verwerking over te brengen. Het is een expressieve en creatieve manier om het moeilijk bespreekbare onderwerp van seksuele aanranding en het daaropvolgende trauma te verkennen, en vraagt van de lezer om dieper in te gaan op de emoties achter de abstractie.

[Carine Van Empelen · Rating 4 out of 5]

Bijzonder beschreven hoe het is om te dealen met de gevolgen van seksueel misbruik

[Marlou · Rating 4 out of 5]

4,5 ⭐️ Rauw, herkenning, zoektocht.

[Frederique · Rating 4 out of 5]

Aarzelen was voor mensen die niks hadden meegemaakt.

[Joyce Haas · Rating 5 out of 5]

Heeft veranderd hoe ik kijk naar bijna alles

[Femke]

Ik had meer van dit boek gehoopt. Ik weet niet of het kwam door het e-book format of door mezelf. Het was een interessante manier van psychisch leed beschrijven; een persiflage op Dante’s inferno met verschillende karakters die hun trauma’s laten zien met verschillende metaforen. Het kwam bij mij echter niet helemaal over

[Aurora · Rating 3 out of 5]

‘Onderland’ is een roman met een behoorlijk zware thematiek, maar wel eentje die belangrijk is en nog vaker besproken moet worden. In ‘Onderland’ ontmoeten we verschillende personen die worstelen met hun verleden van seksueel misbruik. Door de verwarrende, beangstigende wereld die Alma Mathijssen in dit Onderland heeft geschept vind ik juist dat de traumatische gebeurtenissen (of beter: het gevolg daarvan) niet zo goed uit de verf komen. Het word een beetje één brei van angst en ellende. Ook vind ik het jammer dat veel van de personen toch wel heel erg op elkaar lijken. Allemaal eigenzinnig, kunstenaar of creatief, extreem seksueel of worstelend met hun genderidentiteit. Je had deze verschillende personen eigenlijk kunnen samensmelten tot 2-3 figuren en dan had dat niets onder gedaan aan het verhaal. Dat vond ik jammer, want het is dan toch wel veel van hetzelfde, en ik weet dat er nog vele andere verhalen zijn die niet in deze vorm passen. Of misschien werd ik gewoon teveel in mistige watten gelegd door alle droombeelden en metaforen. De kriebelige tekeningen, die zowel de cover als sommige pagina’s in het boek sieren, vond ik dan wel weer een mooie toevoeging.

[Melanie · Rating 5 out of 5]

Een beetje als Alice in het konijnenhol werd ik opgezogen door onderland. Een wereld waar men samen leeft met het verleden, niet als het slachtoffer (van seksueel geweld) en niet om te helen, maar om te zijn wie je bent. Om je kracht te vinden in jouw zelf geschapen schuilkasteel. Misschien om te ontsnappen, maar wellicht ook juist om het wegkijken onmogelijk te maken. Dit boek blijft nog wel een tijdje aan mij trekken…

[Demi van Doorn · Rating 4 out of 5]

Prachtig, ook spannend en eng. Een soort warme, maar scherpe knuffel voor al mijn herinneringen, angsten en verdriet.

‘Iemand vroeg me ooit of ik gelukkig was. Ik was jong, en de persoon die de vraag stelde ook. Mensen van boven de vijfentwintig weten dat ze zulke vragen beter niet kunnen stellen. Ik had geen antwoord. De vragensteller kwam met een lang verhaal over procentueel geluk, waar ik weinig van begreep. Hijzelf was 85 procent gelukkig. Ik snapte niet hoe iemand gelukkig zijn zo kon opvatten, ik had geluk altijd als een gemoedstoestand gezien die het geheel omvatte. Je bent gelukkig of niet. Een basislaag waar al het kleine ongemak van afketst. Ik kon mezelf niet als gelukkig classificeren, en procentueel geluk wilde ik niet benoemen. Ik miste die onderlaag, die het leven voor zoveel mensen makkelijker lijkt te maken. Ik had nooit een idee gehad hoe anderen dat deden, hoe ze die onderlaag onderhielden. Het leek iets mysterieus, iets dat gewoon zo was. Als er bij mij iemand verdween uit mijn leven, door de dood of door een breuk, lag ik eraf, niet voor weken of maanden, nee jarenlang, dat zag ik niet bij de mensen met een gezonde onderlaag. Die gingen door.’

‘Er zijn mensen die elke dag iets nieuws willen zien en mensen die elke dag hetzelfde willen zien. Het een is niet per se beter dan het andere, alleen ziet de ene groep aanzienlijk meer, dan heb ik het uiteraard over de tweede groep. Bij mensen die elke dag hetzelfde willen zien, verandert iedere herinnering als er lang naar gekeken wordt.’

[Els · Rating 3 out of 5]

Onderland. Door: Alma Mathijsen.

Er zit iets in het water bij De Bezige Bij: na Daan Borrel komt Alma Mathijsen met een boek dat qua onderwerp en engagement ook een activistisch pamflet had kunnen zijn. Het werd een roman. Een roman die, net als Vallen is als vliegen van Manon Uphoff, in zijn (donkere) sprookjesachtige vorm misschien wel meer raakt dan non-fictie ooit had kunnen doen.

Mathijsen, zelf seksueel misbruikt, ging in gesprek met negen mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt. Elk van hen vond een eigen manier om er met om te (proberen) gaan. Alma schreef over hen een eigen intens aangrijpend hoofdstuk, samen de roman vormend.

De verhalen zijn donker, bevreemdend, soms sprookjesachtig maar raken je als lezer immens hard. De kriebelige tekeningen, gemaakt door Mathijsen zelf, scheppen een nep-luchtiger klimaat. Nep, omdat er niets is dat de ruwheid, de rauwheid kan verzachten. Een grote lijst met trigger-warnings had niet misstaan vooraan dit boek.

Lees Onderland niet, zoals ik probeerde, als een gewone roman. Doseer. Elke dag een hoofdstuk is meer dan genoeg.

Schrijvers die de verhalen van mensen vertellen die te vaak doodgezwegen worden verdienen een pluim. Dank u Alma voor dit moedige boek!

[Eline schrijft hier · Rating 3 out of 5]

In Onderland (‘gebaseerd op waargebeurde nachtmerries’) poogt Alma Mathijsen de gevolgen van en coping met seksueel trauma te beschrijven. Mathijsen neemt de lezer mee op Harpers reis door het uit trauma’s opgebouwde Onderland: ‘een land dat verborgen blijft voor ieder die niet hetzelfde heeft meegemaakt.’ Opgedeeld in korte hoofdstukken komen de verledens van negen personages aan bod. Ieder personage heeft te maken gehad met een vorm van seksueel misbruik. Elk hoofdstuk vangt aan met een herbeleving van het desbetreffende personage die voor de lezer niet altijd even duidelijk is, maar waaruit Harper een beeld destilleert van het misbruik. Een vergelijking van Harpers reis met die van Lewis Carrolls Alice is snel gemaakt. Er zijn pratende bloemen, een kat, dubieuze kruispunten, tijd speelt een rol (Harper moet telkens weer door) en het zakken door het matras lijkt op de val van Alice door het konijnenhol. De verschillende binnenwerelden van de slachtoffers zijn net als de gebieden in Wonderland hallucinerende oorden.

Lees de volledige recensie op elineschrijfthier.nl

[❀Daniëlle❀ · Rating 5 out of 5]

Heb zo lang mogelijk over dit boek gedaan omdat ik Onderland niet wilde verlaten. Hoe onheilspellend deze wereld ook is, onderland heeft me omhelsd en vastgehouden.
Het personage Teun omschrijft dit boek denk ik het beste voor mij: “Ik ga naar binnen en naar buiten wanneer ik wil. Niet voor niets dat ik aan de rand van onderland woon. Soms wil ik gevonden worden en soms niet. Zo simpel is het.”

Zo werkte dit boek ook voor mij. Wanneer ik even af wilde dalen naar onderland, ‘durfde te kijken’, pakte ik het boek erbij. En wanneer ik weer terug wilde sloeg ik het dicht. Ik denk dat ik dit boek nog regelmatig open zal slaan. Gewoon, om stukjes terug te lezen en me weer even te begeven onder de mensen daar.
Misschien moet ik ook maar aan de rand ga wonen.

[Corrie · Rating 3 out of 5]

Dit boek heeft echt een trigger waarschuwing nodig, ik heb eerst stukken overgeslagen en het boek daarna moeten wegleggen toen ik iets over de helft was. Ik wist dat het onder andere over seksueel geweld zou gaan, maar had niet nagedacht dat het dan ook over zaken zoals zelfpijniging zou gaan waar ik niet op voorbereid was. Ik geef het alsnog een drie, want het is zo verschrikkelijk goed geschreven ik zou willen dat ik het kon lezen zonder in paniek te raken van alles wat er voorbij komt. Ik vind vooral dat dit boek de grens tussen werkelijkheid en gedachtes fijn benaderd, waarom zouden onze innerlijke leefwerelden minder werkelijk zijn? Ik relateer mij aan de realiteit van in gedachtes leven, als extra plek naast de materiële wereld. Een aanrader voor mensen die weten dat ze niet getriggerd zullen raken of goed weten met hun triggers om te gaan.

[Vera · Rating 4 out of 5]

fantasierijk boek waarin Harper opzoek gaat naar de uitgang van onderland. in die reis komt ze ieder hoofdstuk iemand anders tegen. Harper kiest ervoor om deze mensen achter zicht te laten op zoek naar de uitgang. wanneer Harper uiteindelijk de uitgang heeft bereikt ziet ze in dat het onderland bij haar hoort.
de verschillende verhalen en tekeningen maken dat het boek interessant blijftm je wordt een stukje meegenomen in hun trauma.

[Lotte Bax · Rating 3 out of 5]

“Alsof het dier ieder verdriet aankon. Leg het maar ergens in mijn vacht, ik draag het wel, dat leek ze te zeggen.”

“Ik wil gewoon deel uitmaken van een bepaalde schoonheid in het leven die al heel lang duurt. Want Shakespeare is al driehonderd jaar dood.”

Mooi en kinderlijk verteld ondanks de zwaarte van het onderwerp.

[Yvar · Rating 5 out of 5]

Als een koortsdroom wordt deze bijzondere wereld beschreven met onder andere sterke visuals. Een koortsdroom waarbij ik het toch jammer vond om wakker te worden. De karakters zijn zo sterk neergezet en met respect ook naar het verhaal. Fijn dat dit boek er is.

[Wouter]

Ik heb iets gevonden wat nergens anders te vinden is. Hier durven we de gruwelijkheden van vroeger recht aan te kijken, alle monsters uit het verleden leven samen met hun prooi, niemand is meer bang voor wat ons is overkomen.