Geschiedenis wordt meestal geschreven. Maar niet altijd. Soms wordt geschiedenis ook geschilderd. Dan brengen kunstenaars een belangrijke gebeurtenis in beeld, proberen ze de tijdsgeest te vatten of richten ze de aandacht op de man en de vrouw in de straat en laten ze zien hoe de grote geschiedenis hun dagelijks leven bepaalt.
In De mooiste geschiedenis van België vertelt Jos Vandervelden het verhaal van onze gewesten, vertrekkend vanuit de manier waarop ze in beeld werden gebracht door kunstenaars. Er is aandacht voor de grote staatsgeschiedenis, maar vaker gaat het over kind en gezin, stad en platteland, industrie en natuur, werk en armoede, religie en vrijdenken, traditie en vernieuwing… Daarmee biedt dit boek een even onverwachte als inspirerende schaduw geschiedenis van een land dat binnenkort zijn tweehonderdste verjaardag viert.
Jos Vandervelden is journalist en eindredacteur van actualiteitsprogramma's bij VRT NWS. Als auteur publiceerde hij verschillende boeken, waarin hij telkens op een aparte en verrassende manier de grote geschiedenis van het land België vertelt.
Jos Vandervelden is programmamaker en eindredacteur bij VRT Nieuws. Hij is geboeid door geschiedenis, kunst en het Vlaamse landschap. Vanuit deze interesses schreef hij meerdere boeken over Vlaanderen en België. In dit boek combineert hij geschiedenis en kunst.
De auteur is ervan overtuigd dat elk schilderij gekleurd is door het tijdsgewricht waarin de schilder leeft of heeft geleefd. Omdat, volgens hem, de geschiedenis zich beter laat zien in contrasten, heeft hij ervoor gekozen om in thema’s te werken in plaats van de geschiedenis chronologisch te vertellen. Vb. leven en dood, pijn en genot. Bij elk thema bespreekt Jos Vandervelden twee schilderijen die uitersten symboliseren, zoals een schilderij dat vreugde vertoont en een schilderij dat verdriet uitstraalt.
Bij elke bespreking maakt hij eerst een beschrijving van wat er te zien is op het schilderij. Van daaruit vertelt hij een stukje Belgische geschiedenis over een bepaald aspect, zoals de ruimtelijke ordening, de fruitteelt of de roeisport, maar evenzeer sociale thema’s komen aan bod. Hij belicht ook een stukje van het leven en het werk van de kunstenaar.
De auteur is een rasechte verteller waardoor zijn werk bijzonder aangenaam leest. De afwisseling tussen de schilderijen en de geschiedenis houden het boeiend. Maar ik ben vooral verrast door de manier waarop hij de geschiedenis benadert. De keuze om te werken met thema’s en de uitwerking ervan zijn origineel vorm gegeven. Geen oneindige politieke beschrijvingen maar onderwerpen die in andere geschiedenisboeken zelden aan bod komen. Het is eerder een beschouwing van de tijdsgeest dan geschiedschrijving.
De mooiste geschiedenis van België is een overzicht van de Belgische kunst tussen 1850 en 1950, dat in samenwerking met 'Het Kunstuur' (een initiatief van Hans en Joost Bourlon dat sinds 2019 om de acht à negen maanden een nieuwe collectie kunst verzamelt en dat in een inventief concept van een uur giet waarbij (on)bekende mensen het kunstwerk voorstellen, al dan niet met een persoonlijke link).
Mijn man en ik zijn heel grote kunstliefhebbers en hebben dan ook een heel grote voorkeur om heel wat musea en tentoonstellingen te bezichtigen in binnen- en buitenland. (je kan ons heel vaak vinden in de grootste musea in Parijs, London, Wenen...) maar ook bij Kunstuur Mechelen en Hasselt zijn we al een paar keer verschenen. (Enkel Roeselare moeten we nog eens aandoen)!
Met een voorkeur voor impressionisme, naturalisme, fauvisme, dadaïsme, symbolisme, surrealisme en ronkende namen als Van Gogh, Monet, Manet, Renoir, Seurat, Picasso, Dalì, Derain, Kokoschka, Soutine, Degas, Toulouse-Lautrec, Fantin-Latour, Modigliani, Warhol, Cezanne, Matisse, Sisley, Morisot, Gauguin, Mucha, Klimt, Munch, Kadinsky, Bonnard, Hopper, Delauney, Duchamp, Schiele... noem maar op eigenlijk, zijn we constant aan het genieten van kunst uit het buitenland. Maar ook ons eigen land heeft een schare aan fantastische kunstenaars, schilders, die het meer dan waard zijn om in de verf gezet te worden!
En daar komt Het Kunstuur zo goed bij van pas! Want de initiatiefnemers halen net die kunstenaars boven en vragen musea en privébezitters van de mooiste Belgische kunst om dit te mogen voorstellen aan het grote publiek!
En ons land kent (kende) héél wat grote namen. En dan gaat het niet over de gebroeders Van Eyck of Rinus Vandevelde... maar concentreren zij zich op de kunst die tussen 1850 en 1950 werd gemaakt! Dus eind van de negentiende eeuw, wanneer de Industriële Revolutie welig tierde en België nog maar net onafhankelijk was tot begin negentiende eeuw, die werd geplaagd door twee wereldoorlogen en de gevolgen en littekens die beide teweeg brachten.
De bekendste namen zijn hierbij: James Ensor, Rik Wouters, Jean Brusselmans, Emile Claus, Theo Van Rysselberghe, Gust de Smet, Gustave Van de Woestijne, Valerius De Saedeleer, Fernand Khnopff, Leon Spilliaert, Victor Servranckx, Floris Jespers, Frits Van Den Berghe, Constant Permeke , Albert Baertsoen, Felicien Rops, Constantin Meunier, René Magritte en Paul Delvaux... om ook maar enkele namen te noemen! Want ons kunstpatrimonium is gigantisch!
In dit boek bundelt Jos Vandervelden een zestigtal kunstwerken, die hij elk samenbrengt in een thema en twee contrasten tegenover stelt... thema's waarbij armoede en rijkdom tegenover elkaar staan, of vrouw en man, of trouw en ontrouw enzoverder...
Een deel van de kunstwerken zijn reeds op een editie van Het Kunstuur vertoond maar sommige zijn uit privé collecties of musea en worden mogelijks later nog in een editie tentoongesteld (iets om naar uit te kijken dus!)
Het is een heerlijk vertoeven in een geschiedenis die zo mooi in beeld wordt gebracht gaande van schrijnende taferelen (het boerenleven, de mijnwerkers, ijzergieters, stakende fabriekwerkers, hongerlijders, dronkenschap...) tot héél kleurrijke en feeërieke taferelen (schoolgaande kinderen, geliefden, strandtaferelen, machines en vooruitgang...)
Ik krijg maar niet genoeg van het kijken en blijven ontdekken van nieuwe dingen in een kunstwerk dat ik misschien al honderden keren kon aanschouwen vandaar ook dat ik het heerlijk vind om terug te gaan naar musea en hetzelfde kunstwerk opnieuw te analyseren. (of dat kan ook in een kunstboek zoals dit zijn natuurlijk!) Mijn kunstminnend hart is alvast heel hard aan het kloppen na het lezen van 'De mooiste geschiedenis van België!)
Voor zij die nog twijfelen of denken: 'Ik versta niks van kunst', laat dit je niet tegenhouden om toch even langs te gaan bij Het Kunstuur want de verhalen die verteld worden door de mensen die een link hebben met een bepaald kunstwerk en de muziek van Dirk Brossé maken het een geweldige ervaring en neem daarbij ook nog eens de warme zoetgevooisde stem van Jo De Meyere die een aantal kunstwerken van uitleg voorziet, dan smelt je hart zelfs zonder dat je iets van kunst hoeft te kennen! En geef toe, wie kan niet genieten van een tijdsbeeld dat intussen al zo lang voorbij is? Kan een mens eigenlijk nostalgisch zijn naar een tijd waarin ie zelf niet heeft geleefd? (ik alvast wel!)
Om mijn 'artloving heart' nog wat meer bloed te laten pompen deze maand lees ik de biografie van James Ensor ook nog, geschreven door Eric Min (die trouwens ook de biografie van Rik Wouters schreef die later dit jaar ook bij Uitgeverij Tzara zal verschijnen!) en natuurlijk kan ik iedereen aanraden om een aantal musea te bezoeken zoals het Ensorhuis in Oostende, het Permeke huis in Jabbeke (dat net werd heropend na renovatie) en in Brussel zijn er ook een aantal héél interessante tentoonstellingen: eentje voor het Jaar van Ensor en twee over het surrealisme! (we zouden geen Belgen zijn mochten we niet uitblinken in het surrealisme!)