Müslümanca Düşünme Üzerine Denemeler

by Rasim Özdenören

xxx

Genres: Islam, Nonfiction, Religion

192 pages, Paperback

First published September 1, 2009

About the author

1940’ta Maraş’ta doğdu. İlk ve orta öğrenimini Maraş, Malatya, Tunceli gibi Güney ve Doğu şehirlerinde tamamladı. İ.Ü. Hukuk Fakültesi’ni ve İ.Ü. Gazetecilik Enstitüsü’nü bitirdi. Devlet Planlama Teşkilâtı’nda uzman olarak çalıştı. Bir ara araştırma amacıyla ABD’nin çeşitli eyaletlerinde, 1970-1971’de iki yıl kadar kaldı. 1975 yılında Kültür Bakanlığı Bakanlık Müşavirliği görevine geldi. Aynı bakanlıkta bir yıl da müfettişlik yaptı. 1978’de istifa ederek ayrıldığı devlet memurluğuna bir süre sonra(1980)Devlet Planlama Teşkilâtı’nda çalışmak üzere tekrar döndü. Uzman, daire başkanlığı, genel sekreter yardımcılığı, genel sekreterlik, müşavirlik görevlerinde bulundu. 2005 yılında, devlet memurluğuna noktayı koyarak kendi deyimiyle özgürlüğünü ilân etti. Türk öykücülüğünün ve deneme yazarlığının gelmiş geçmiş en usta kalemlerinden biri olarak temayüz etti.

Yazarın eserleri şunlardır: Hastalar ve Işıklar (hikâyeler, 1. bs. 1967; 7. bs. 2013), Gül Yetiştiren Adam (roman, 1. bs. 1979; 24. bs. 2013), Çözülme (hikâyeler, 1. bs. 1973; 7. bs. 2013), Çok Sesli Bir Ölüm (hikâyeler, 1. bs. 1974; 6. bs. 2012), Çarpılmışlar (hikâyeler, 1. bs. 1977; 5. bs. 2012), Eşikte Duran İnsan (denemeler, 1. bs. 2000; 5. bs. 2013), Denize Açılan Kapı (hikâyeler; Yazarlar Birliği’nin 1984 ‘hikâye’ alanında ‘yılın hikâyecisi’ ödülü, 1. bs. 1983; 7. bs. 2012), İki Dünya (denemeler, Türkiye Millî Kültür Vakfı fikir dalında 1978 jüri özel ödülü, 1. bs. 1977; 4. bs. 2013), Yaşadığımız Günler (denemeler, 1. bs. 1985; 8. bs. 2013), Ruhun Malzemeleri (denemeler, 1. bs. 1986; 5. bs. 2013), Yeniden İnanmak (denemeler, 1. bs. 1987; 4. bs. 2013), Müslümanca Düşünme Üzerine Denemeler (denemeler, 1. bs. 1985; 22. bs. 2013), Müslümanca Yaşamak (denemeler, 1. bs. 1988; 13. bs. 2013), Kafa Karıştıran Kelimeler (denemeler, 1. bs. 1987; 12. bs. 2013), Yumurtayı Hangi Ucundan Kırmalı (denemeler, 1. bs. 1987; 6. bs. 2012), Red Yazıları (denemeler, 1. bs. 1988; 4. bs. 2013), Yeni Dünya Düzeninin Sefaleti (denemeler, 1. bs. 1996; 5. bs. 2013), Ben ve Hayat ve Ölüm (denemeler, 1. bs. 1997; 5. bs. 2013), Acemi Yolcu (denemeler, 1997, 5. bs. 2013), İpin Ucu (denemeler, 1997, 4. bs. 2013) Çapraz İlişkiler (denemeler, 1. bs. 1987; 5. bs. 2013), Kent İlişkileri (denemeler, 1998, 3. bs. 2011), Yüzler (denemeler, 1. bs. 1999; 5. bs. 2013), Köpekçe Düşünceler (denemeler, 1. bs. 1999; 4. bs. 2013), Kuyu (hikâye, 1. bs. 1999; 6. bs. 2012), Hışırtı (hikâyeler, 1. bs. 2000; 5. bs. 2013), Ansızın Yola Çıkmak (hikâyeler, 2000; 5. bs. 2012), Aşkın Diyalektiği (denemeler, 1. bs. 2002, 7. bs. 2013) Toz (öyküler, 1.bs. 2002, 5.bs. 2013) Yazı İmge ve Gerçeklik (denemeler, 2002; 3.bs. 2011), Düşünsel Duruş (denemeler, 2004, 6.bs. 2013), İmkânsız Öyküler (öyküler, 1. ve 4. bs 2010), Siyasal İstiareler (denemeler, 2009; 2.bs. 2010), Açık Mektuplar (2014).

Çok Sesli Bir Ölüm ve Çözülme adlı hikâyeleri ayrıca TV filmi yapılmış, bunlardan ilki, Uluslararası Prag TV Filmleri Yarışmasında jüri özel ödülünü almıştır.

Türk Dil Kurumu, Kültür ve Turizm Bakanlığı, RTÜK’ün iştirakiyle düzenlenen Karaman Türk Dili Ödülü’nde “Türkçeyi güzel ve doğru kullanan edebiyatçı ödülü” Rasim Özdenören’e verilmiştir (2008). 2009 yılında TBMM Üstün Hizmet Ödülü’ne layık bulunmuştur.

Reviews

[Nursena Pancar · Rating 5 out of 5]

Defalarca okunması gereken bir kitap özellikle "Hayal Değil, Hayat" yazısı.

[Büşra Köprü · Rating 5 out of 5]

Sonunda bu güzel kitap için yorum yapabiliyorum. Çok uzun olmayacak ama elimden geldiğince hislerimi anlatmaya çalışacağım.

Daha öncesinde yazarın Müslümanca Yaşamak kitabını okumuş ve çok sevmiştim. İslam başlı başına Allah'ın insanlığa öğüdü, bir yaşam biçimi ve ben bunu anlatan insanları ve yazdıkları kitapları gerçekten seviyorum. Yalnızca üslupla ilgili kişisel sorunlarım var. Mesela "sen, siz" diye anlatılan şeyleri, olayın özünden ziyade en basit halleri anlatan kitapları okurken bunalıyorum. Fakat Rasim Özdenören'in üslubunu kolaylıkla benimsedim, sevdim ve hissettim. Okuduğum üçüncü
kitabının ardından diğer kitaplarını da bir an önce kütüphaneme eklemeye ve okumaya karar verdim.

Bu kitabında bize İslam'ın bir müslümanın kalbindeki yerinden bahsediyor yazar. Daha doğrusu, İslam'ı anlamak ve onun esasını kavramaktan... Günlük hayatta, ahir zamanda sanki dinimiz de ifrat ve tefrit ile İslam'dan ayrılan diğerleri ile aynı kefedeymiş gibi bir tutuma sahip insanlığın çoğu. Dini tam olarak bilmeden, anlamadan, hakkında konuşacak kadar hadsizleştiğimiz oluyor. Hatta neye inandığımızı araştıracak kadar vaktimiz olmadığını iddia edebiliyoruz. Daha nice doğru bilinen yanlışlar, anlam kargaşaları üzerine düşündürücü bir eser. İnsanlığın başından beri var olan sorulara etkileyici bir bakış açısı: Ben kimim? Nereden geldim? Nereye gidiyorum? Var oluşumdaki amaç ne?

Kitapta birçok yeri tekrar okumak adına işaretledim, kitabı daha bitirmeden hediye etmeye ve tavsiye etmeye başladım. Anlayacağınız çok severek okudum. Hatta size beni epeyce etkileyen bir kısımdan bahsetmek istiyorum. İslam'ın içinde doğan toplumlarda sanki her şeyi biliyormuş, dinin tümüne vakıf olmuş gibi bir tutum içinde yetişiyoruz. Bu kitapta çok güzel bir hatırlatma yapıldı kalbime. İslam'ı vahyin indiği ilk zamanmış gibi en başından, en özünden kavramaya çalışmamız gerekiyor. Bildiğimiz vehmine aldanarak gaflette yaşamak yerine, gerçekten bir şeyleri öğrenmemiz gerekiyor. Sırf bunun için bile tüm müslüman kardeşlerime tavsiye edebileceğim bir eser bu. Sevgiler.

[Mavikantaron · Rating 5 out of 5]

Müslüman'ın hayatına yön veren bir kitap . İstikamet arayanlara..

[Rukinobe Okurami · Rating 4 out of 5]

Geçen gün dinlemiştim, çocuklarımızın zihnini bulandıran çağı tasvir ederken fen liselerine gitmeyi de buna dahil eder gibiydi konuşmacı. Evet, bir fen lisesi mezunu olarak bu kitaba göre ben de zihni bulanmış, islam dışılığın insana taktığı gözlüklerle bakıyor olabilirim.

İslamin inandırıcılığı için yok balık kuyruğunda yazan la illallah lafzı gibi desteklere ya da zorlama bilimsel açıklamalara elbette ihtiyacı olmadığını düşünüyorum. İman gönülde biter, iman etmek ve bilmek farklı şeylerdir, Allah'ın varlığını salt akıl ile ispatlamaya kalkarsanız aynı akıl ile yokluğu da savunulabilir. Ama kitapta övülen, Dostoyevski'nin söylediği "Hz. İsa'nin batıl olduğu matematik bir kesinlikle ispat edilse bile, ben gene de onun yanında yer alırdım." tavrını çok da doğru bulamıyorum. Öyleyse Kuran'da çokça geçen akletmez misiniz, düşünmez misiniz hitaplarını nereye koyacağız?

Demokratik hayat tarzının kelimeler ve kavramların kullanımında kaypaklığa yol açtığını söylüyor. Evet günümüzde özellikle politikada kavramlar içleri boşaltılarak kullanılıyor ama bunun demokrasi ile sebep sonuç ilişkisi nedir açıklanmamış ya da ben anlamadım.

"Sürekli şüpheyi yaşayan günümüz insanı sanıyorum irfan dediğimiz kavrayış yüksekliğini de gitgide kaybediyor. Oysa halihazırda uygarlık, insanı bildiklerinin ötesine geçirmek, bildiklerini aşmak şöyle dursun, bildiklerinden emin kılamıyor; bu "bilim" denilen hadisenin insan zihnini tökezletmesi, onun kendine güvenini sarsması, insanın "hür düşüncesini" zincirlemesi olayıdır." Bilemiyorum, hergün şüphe duyup, her gün yeniden iman etmenin söz gelimi, ne zararı olur? Her gün tazelenmenin ve dirilmenin?

Genel olarak güzel, okunası bir kitap. Yarin da müslümanca yaşamak'ı okuyacağım hatta.

Son olarak yakın zamandaki okurlarının ekseriyetinin pek dikkat etmediğini zannettiğim bir alıntı ile bitiyorum: "Çoğunluğun belirli eğilimler üzerinde olması, o eğilimlerin doğruluğu, haklılığı üzerine kanıt sayılmasa da, bu durum, bir kanıt gibi öne sürülüyor. Gerçekteyse, hakkın mutlaka çoğunluğun eğilimleri yönünde olması diye bir kural yoktur."

[Bekir Arslan · Rating 4 out of 5]

rasim hoca'nın en sağlam kitaplarından.

[Elife Korkmaz]

Okuduğum en güzel kitaplardan biriydi. Birçok yerin altını çize çize okudum. İnş okuduklarımızla hayata bakış açımızı değiştirir, müslümanlığı kendimize göre değil kendimizi müslümanca yaşamaya özendiririz. Rabbim bildiklerimizle amel etmeyi nasip etsin inşallah....

[Furkan G. · Rating 5 out of 5]

Batılılaşmış Müslümanların yaptıkları hatalar çok güzel ele alınmış. Kullanılan kavramların ne kadar önemli olduğunu göstermiş yazar. Asıl amacın ne olduğunu hatırlatan bir kitap.

[İsmail Sırma · Rating 5 out of 5]

Son derece önemli tespitlerde bulunan yazar, deneme türünün hakkını veriyor.

[Hakan]

Rasim Özdenören'in bu kitabının başlığında "Müslümanca düşünme" ibaresini görünce Müslümanların düşünme tarzını eleştireceği bir eser okuyacağım zannına kapılmıştım. Zan demek biraz yanlış aslında; Özdenören'in kitabının konusu gerçekten de Müslümanca düşünme. Ama kitabın vurucu noktası şu: Müslümanlar Müslümanca düşünmüyor.

Kitap tamamen Müslümanların Müslümanca düşünemediği üzerine bina ediliyor. 1. kısmında Dünya'nın genel bir panoraması verliliyor. Eserin yazıldığı dönemin de etkisiyle sosyalizm-kapitalizm kutupları üzerinden değerlendirmeler okuyoruz. Yazar günümüzde problem denen şeylerin birer düzmece olduğunu, ne put edinildiyse onun esas problemi teşkil ettiğini söylüyor. Teknolojinin gelişimiyle iktifa etmekten uzaklaşıldığı, tüketim ekonomisinin israf ekonomisi olduğu, demokrasinin düşüncelerin değil belli başlı şifrelerin dile getirilen bir düzen olduğu panoramayı tamamlayan belli başlı ögeler. Kitabın Türkiye'nin tüketim kültürüyle tanış olduğu seksenli yıllarda yazıldığı göz önüne alınınca, yazarın "Batı uygarlığını reddedip tüketim kalıplarını reddetmemek Müslümanca bir değişim getirmeyecektir." savı çok daha ağırlık kazanıyor. Ama yazar sadece tüketim üzerinden bir değerlendirme yapmıyor; aksine, düşünce ve davranış kalıplarının değişmesinin bu dönüşümü başlatacağının farkında.

İlk kısımda panorama sunulduktan sonra, yazar ikinci kısımda sağlıklı düşünmeye doğru atılacak adımlardan bahsediyor. Verdiği tiyatro örneği, üzerine düşünülesi: Müslümanca tiyatro nasıl olabilir diye düşünürken olamayacağı sonucuyla karşılaşıyor Özdenören. Bunun sebebinin de Batı'yı İslam'a uydurma çabası olarak görüyor (Bu noktada yazarın Yedi Güzel Adam dizisiyle tanınırlık kazanması da bir ironi gibi.). Kitapta verilen başka bir örnekten hareketle şunu diyebiliriz: Yazar "faizsiz bankacılık" kavramındaki, çoğu Müslüman arasında tartışma konusu olan "faizsiz" kısmıyla kavgalı değil, "bankacılık" kısmıyla kavgalı. Çünkü biz Müslümanca düşünerek bir düzen kuracak olsak, bankacılığın bizim bildiğimiz haliyle bir yeri olmayacak. Ama mevcut yaşam düzenimizde Batı'dan ithal kavram ve kurumları İslam'a göre eğip bükmeye çalışıyoruz. Bu da Müslümanca düşünemiyor oluşumuzun temel sebebi. Bu kısımdaki bir başka çarpıcı örnek ise "din adamı" kavramı: Bu kavram başta masumane görünse de, karşısına bir "dünya adamı"nı çıkarıyor ister istemez. Batı'daki din-dünya işlerindeki ayrım bir anda İslam'da zuhur ediyor. Oysaki İslam hayatın her alanındadır, olmalıdır.

Bu düşünmeye çalışma adımlarından sonra üçüncü kısma, Müslümanın Nitelikleri'ne geçiyoruz. Bu kısımdaki temel değerlendirme, Müslümanın eylem adamı olması gerekliği olarak sunulmuş. İslam'ın Batı medeniyetindeki gibi bir kuram-eylem ayrılığı kabul edemeyeceğini, tatbiki olmayan kuramların tabiri caizse malayani olduğunu belirtiyor yazar. Müslüman o kadar eylem adamı olmalıdır ki, Don Kişot gibi etrafındakiler alay edecek olsa bile Müslümanlığını sürdürmelidir. Eylem adamı olmak belki istismara fazlasıyla açık bir hâl; ama yine de eylem adamı olmaya çabalamalıyız. Özdenören'in bu kısımda dikkat çektiği hususlardan biri de İslam hakkında depolarcasına bir sürü bilgi öğrenip tatbik etmiyor oluşumuz. Hz. Ebu Bekir belki ellidört farzı sayamazdı, diyor yazar, ama onun farzları veya sünnetleri yerine getirmediğini kim iddia edebilir?

Eserimizin son kısmında ise yazar İslamın çeşitli hususlarda nasıl özgün olduğuna değiniyor. O zamanlardaki küresel politik konjonktürle ilgili değerlendirmelerin de bulunduğu kısımda, yazarın felsefeyi adeta çöpe atması dikkate değer; ama sonuna eklediği uzunca dipnot ile tam olarak böyle düşünmediğini görebiliyoruz. Bu kısımdaki yazılar bana biraz kısa geldi, metnin geri kalanına kıyasla meseleler sanki yeterince işlenmemiş.

Kitaba Aralık 2019'da eklenmiş olan Açıklama kısmında Özdenören bu eserini "sakat doğmuş çocuk mesabesinde" değerlendiriyor; ama bu sakat doğmuş çocuk bile, farkında olmadığımız pek çok hususta, Müslümanlara hayatlarına farklı bir nazarla bakması gerektiğini güzel örnekler ve akıcı bir dille öğütlüyor. Dinlemekle kalmayıp eyleme geçeriz belki bu sefer.

[Kafamdaki Makine · Rating 4 out of 5]

Bu kitabı okurken karışık duygular içindeydim. Bir yandan insani duyguları güzel anlatıyor bir yandan mantık ve düşünceyi eleştiriyor. Güzel bulduğum yani çoğu yerinde fazla didaktik olmadan insani tavsiyeler vermesi… Bir diğer güzel yanı ise kitabın editörlüğünü çok sevdim. Konuların dağılımı, yazılışı, tam bir deneme formatındaydı. Zaten denemede düşüncelerin kanıtlanmış olması gerekmediğini biliyoruz bu yüzden tüm söyledikleri %100 doğru olmaya bilir. Benim canımı sıkan nokta şu ki dogmatik düşünceyi benimsiyor. Bununla kalmıyor benimsemeyeni dini duygularından mahrum sayıyor. Araştırmayı eleştirmeyi mantık yürütmeyi zihnen karar vermeyi hiçe sayması benim için büyük bir eksi oldu. Diğer söylediği manevi şeyleri güzelliği bu yüzden yetersiz oldu , bu kitabı çok iyi bir kitap olmaktan çıkardı. Böyle olunca ortalama bir kitap olduğunu düşünüyorum. Ortalama bir kitap idi.

[Hakan Hanözü · Rating 5 out of 5]

"Müslüman çağın gözüyle (bilim, teknoloji vb.) İslam'a bakmaz, İslam'ın gözüyle çağa bakar."
Kitaptaki bu cümle günümüzdeki temel sorunlarımızın çaresini aramak için güzel bir başlangıç noktası olabilir !

[Mehmet · Rating 3 out of 5]

Konular iyi secilmis, Isleyis tarzi guzel. Islam akidesinin ozunu cok temiz ve duru bir bicimde yansitmis Rasim abi. Nurettin Topcu gibi cok felsefi bir dil kullanmamasi, mesajlarini cok daha fazla okuyucu tarafindan anlasilabilir kiliyor.

[benMartin Walker · Rating 3 out of 5]

Writer does not give chance for tolerance and modern life applications of his religion. The book has just tough rules about believing and living according to it. There is no benefit for people who doesn't believe.

[Ecem · Rating 4 out of 5]

Her ne kadar benim görüşlerimle uyuşmasa da müslümanlık adına doğru bulduğum bir kitap oldu. Yazarın düşünceleri kendiyle çelişmiyor, belli bir dünya ve din görüşü var.

[Rumeysa · Rating 5 out of 5]

Yeni doğmuş bir çocuk gibi en başından öğrenmenin güzelliğini öğretti.
“Arada” hissettiğinde dönüp dönüp bak! Hatırlayacaksın.

[Leen El Khateeb · Rating 5 out of 5]

قرأت النسخة العربية من هذا الكتاب. ينبغي أن يقرأ مراراً وتكراراً وأن يدرَّس في المدارس وأن تكون أفكاره راسخة في ذهن كل مسلم. الكتاب مميز ومليئ بالأفكار العظيمة.
طرح وأسلوب راسم أوزن أورين يشبه إلى حد كبير طرح وأسلوب سيّد قطب رحمهما الله وأحسن إليهما.

[Rabia Orhan · Rating 3 out of 5]

Kitabı yarım bıraktım çünkü bana pek hitap etmedi açıkçası :( yazarın belki başka bir kitabını daha çok severim ama bu kitabı pek sevemedim