Египетская марка

by Osip Mandelstam, Осип Мандельштам

" II est terrible de penser que notre vie est un roman, sans intrigue et sans hros, fait de vide et de verre, du chaud balbutiement des seules digressions et du dlire de l'influenza ptersbourgeoise. L'Aurore aux doigts de rose a cass ses crayons de couleur. Ils gisent aujourd'hui comme de jeunes oiseaux, avec des becs bants et vides. Cependant, tout absolument me semble contenir les arrhes de mon dlire favori en prose. "

Genres: Russia, Fiction

194 pages, Hardcover

First published January 1, 1928

About the author

Osip Emilyevich Mandelstam (also spelled Osip Mandelshtam, Ossip Mandelstamm) (Russian: Осип Эмильевич Мандельштам) was a Russian poet and essayist who lived in Russia during and after its revolution and the rise of the Soviet Union. He was one of the foremost members of the Acmeist school of poets. He was arrested by Joseph Stalin's government during the repression of the 1930s and sent into internal exile with his wife Nadezhda. Given a reprieve of sorts, they moved to Voronezh in southwestern Russia. In 1938 Mandelstam was arrested again and sentenced to a camp in Siberia. He died that year at a transit camp.

Reviews

[Το Άθχημο γατί του θενιόρ Γκουαναμίρου · Rating 5 out of 5]

Κάπου ανάμεσα στο Μάη και τον Ιούνη του 1917, στην Πετρούπολη, ο ήλιος δύει, αλλά επειδή βρίσκεται ελάχιστα κάτω από τον ορίζοντα, δεν σκοτεινιάζει. Αυτές είναι οι λεγόμενες λευκές νύχτες και μέσα σε αυτό το φωτεινό τοπίο, όπου οι πάγοι λιώνουν και ο επαναστατικός αναβρασμός σηματοδοτεί το τέλος μιας εποχής, ο κεντρικός ήρωας της ιστορίας, ο Παρνόκ, χάνει σταδιακά τη ρεντιγκότα του, τα πουκάμισά του αλλά και το κορίτσι του, από τον ίλαρχο Κρζιζανόφσκι. Στην πραγματικότητα χάνει πολλά περισσότερα. Βλέπει την οικογενειακή περιουσία του να αποσυντίθεται, βλέπει την ταυτότητά του να κατακερματίζεται, βλέπει όνειρα που μοιάζουν συχνά με εφιάλτη.

“Ζούσε στην Πετρούπολη ένας ανθρωπάκος που τον έλεγαν Παρνόκ”, ο τελευταίος απόγονος μιας εβραϊκής οικογένειας με μισοσβησμένες ρίζες που αργοσβήνει, “που τον κοιτούσαν με περιφρόνηση οι θυρωροί και οι γυναίκες”. Κι όπως ομολογεί κι ο ίδιος “την ζωή δεν την έχω γνωρίσει ξέρω μονάχα κάποιο υποκατάστατό της”. Μάταια διεκδικεί την κυριότητα της γκαρνταρόμπας του, μάταια ονειρεύεται να ζήσει στην Ελλάδα, μάταια παλεύει να σώσει έναν κλέφτη, να επινοήσει ένα γενεαλογικό δέντρο, να βρει μια πατρίδα για όσους δεν μπορούν να ανήκουν κάπου, όλους εκείνους που “δεν έχουν πια πού αλλού να πάνε”. Είναι καλλιτέχνης, ένα γερασμένο παιδί, μια μακρινή μουσική μελωδία, το ξεφτισμένο μελάνι στις σελίδες ενός κιτρινισμένου βιβλίου.

Μέσα από την αποσπασματικότητα των εικόνων που δίνει την εντύπωση μιας ονειρικής αλληλουχίας, παρελαύνουν πλύστρες μεταμορφωμένες σε βιολιά, μορφές από ηλιόλουστους ιμπρεσιονιστικούς πίνακες, λαϊκές συνοικίες με αμμόλοφους, ποταμίσιες όχθες με γεφύρια πλαισιωμένα από αιγυπτιακά αγάλματα, παλάτια με ιταλιάνικη αρχιτεκτονική, κήποι με πουλιά που μιλάνε, φινλανδικές εξοχές, εβραϊκά καταστήματα, μια πολιτεία γοητευτική μέσα στις αντιθέσεις της και την σκληρή, φωτεινή όψη της, μια όψη που μπορεί να μεγεθύνει τις σκιές, το βρώμικο χιόνι και τις ψυχολογικές μεταπτώσεις του κόσμου που την συνιστά: Μικρές ανθρώπινες μονάδες, αλλά κι ένα κυρίαρχο πλήθος, συχνά με διαθέσεις εκδικητικές, όπως περιγράφονται με τρόπο γλαφυρό σε μια σκηνή λιντσαρίσματος.

Το πνευματικό παρελθόν της πόλης διασώζεται μέσα από τις νότες της μουσικής και μέσα σε μαυρισμένες από τον χρόνο δαγκεροτυπίες, μέσα από λογοτεχνικούς θανάτους και βρωμισμένες σελίδες πολυχρησιμοποιημένων βιβλίων. Υπάρχουν ωστόσο και εκείνα τα μικροπράγματα που συνιστούν έναν πολιτισμό της καθημερινότητας, καπνισμένες λάμπες κηροζίνης, παγοπέδιλα, κουλούρια, σαπούνια, πένες που χύνουν μαύρο μελάνι, πουκάμισα με κόκκινες ρίγες, πλάκες από βούτυρο, κιτρινισμένες φωτογραφίες και βαριά, παιδικά χειμωνιάτικα σκουφάκια. Πριμαντόνες πεθαίνουν, μπαλαρίνες χορεύουν, κτίρια καίγονται και όλα θυμίζουν καραβάνι που δραπετεύει σε μια έρημο. Μια φυγή, μια νοσταλγία για μια γη της Επαγγελίας. Αλλά ακόμα κι αν φύγεις, ακόμα κι αν φτάσεις στη γη εκείνη, πάλι θα νοσταλγείς τον τόπο που άφησες πίσω σου. Και κάπως έτσι απομένει μόνος και μετέωρος ο μικρός και αδύναμος ήρωας, ενώ η νέμεσίς του δραπετεύει στην ηλιόλουστη Μόσχα. Εδώ κανένας δεν είναι σε θέση να τηρήσει τις υποσχέσεις του.

Αυτή η νουβέλα, είναι ιδανική για όσους έχουν αγαπήσει τον Οδυσσέα του Τζόυς. Αλλά θα μπορούσε επίσης να την απολαύσει και κάποιος που δεν είναι συνηθισμένος στην μοντερνιστική γραφή και που θα ήθελε να πάρει μια ιδέα γι’ αυτό το είδος. Πέρα από το ίδιο το κείμενο είναι η μεταφράστρια, την λένε Βιργινία Γαλανοπούλου, που έχει κάνει μια υπέροχη δουλειά. Στρατηγικά τοποθετημένες υποσημειώσεις (συχνά αντιπαραβάλει αποσπάσματα από προγενέστερες εκδοχές του έργου, που φωτίζουν τα σκοτεινά και δυσερμήνευτα σημεία) κι ένα επίμετρο στο τέλος, όπου παραθέτει πληροφορίες για τα πρόσωπα που απεικονίζονται, μια σύντομη αλλά περιεκτική ανάλυση, και ένα βιογραφικό σημείωμα για τον συγγραφέα. Εκεί σε αυτό το επίμετρο δίνεται ξεκάθαρα ο ορισμός του αιγυπτιακού γραμματόσημου, “ένα χαρτί σχισμένο από το γράμμα του [...] που βρέθηκε τυχαία μέσα σε μια πόλη ανάστατη από τους ταραγμένους καιρούς”.

Update 30/9/20:

Λίγες σημειώσεις σχετικά με το συγκεκριμένο έργο από το The Noise of Time. The Prose of. Osip Mandelstam. Translated with Critical Essays by Clarence Brown:

Υπάρχει μια πληθώρα αυτοβιογραφικών στοιχείων μέσα στην πλοκή της ιστορίας πχ η προσπάθεια του κεντρικού ήρωα να σώσει έναν αθώο από το λιντσάρισμα βασίζεται σε πραγματική ιστορία, όπου ο Yakov Blumkin, πράκτορας της μυστικής αστυνομίας, ετοίμαζε τη δολοφονία ενός ανθρώπου. Όταν ο Mandelstam πληροφορήθηκε το σχέδιό του, σύχναζαν και οι δύο στο ίδιο λογοτεχνικό καφέ, παρενέβη και κατάφερε να ματαιώσει την απόπειρα. Φαίνεται πως ο Blumkin του κράτησε κακία γι' αυτήν του πράξη.

Ο κεντρικός χαρακτήρας, ο Παρνόκ, βασίζεται εν μέρει στον ίδιο τον συγγραφέα και εν μέρει στον Valentin Yakovlevich Parnakh, ποιητή, μουσικό και χορογράφο, μια εκκεντρική προσωπικότητα τον οποίο γνώριζε ο Mandelstam.

Υπάρχουν επίσης πολλές διακειμενικές συγγένειες με τον Gogol (Παλτό, Μύτη) και τον Dostoevsky (Οι φτωχοί, ο σωσίας) με τις οποίες ο Mandelstam συνεχίζει τη λογοτεχνική παράδοση ηρώων που είναι πολύ αδύναμοι για να διεκδικήσουν ή να διατηρήσουν αυτό που δικαιωματικά τους ανήκει ή εξαιρετικά διχασμένοι, διχοτομημένοι. Η συγκεκριμένη διχοτόμηση, Παρνόκ - Κρζιζανόφσκι υπογραμμίζεται από ένα πλήθος λεκτικών και φραστικών σχημάτων.

Τέλος το Εβραϊκό στοιχείο, από το οποίο και ο ίδιος ο συγγραφέας έλκει την καταγωγή του, είναι παρόν στα ονόματα και τις περιγραφές των προσώπων της ιστορίας.

[Dimitrii Ivanov · Rating 5 out of 5]

Прекрасные, нервные тексты, густые и фрагментарные, как поэзия, о Петербурге 1890-х, Петрограде 1917-го и захваченной кондотьерами Врангеля Феодосии.