Warenar: geld en liefde in de Gouden Eeuw

by P.C. Hooft, Lia van Gemert (Editor), Marijke Meijer Drees (Editor)

Geld en liefde - wie droomt er niet van? Het verlangen naar bezit en geluk is van alle tijden. P.C.Hooft speelde er gretig op in toen hij in 1617 een eeuwenoud blijspel over een vrek en zijn dochter in een eigentijds decor op de planken bracht. De komische verwikkelingen rondom een pot met geld en een opgedrongen huwelijk spelen zich af in het hartje van Amsterdam, een snel groeiende stad waar arm en rijk hun plaats moesten vinden. De vrek en de rijkaard, het meisje en de minnaar, de dienstmeid en de boekhouder, allemaal houden ze het publiek een spiegel voor. 'Warenar' werd de succesvolste komedie van de zeventiende eeuw.

Het toneelstuk 'Warenar' is in modern Nederlands vertaald en voorzien van uitvoerige toelichting en illustraties. De huwelijksgewoonten en het sociale vraagstuk van rijkdom en armoe in de jonge Nederlandse Republiek krijgen ruim aandacht in deze uitgave, evenals de bloeiende theatercultuur in de tijd van Hooft.

Genres: School, Classics, Dutch Literature, Plays, Literature, Read For School, Fiction

96 pages, Paperback

First published January 1, 1617

About the author

People know Dutch playwright and poet Pieter Corneliszoon Hooftalso for his history of the Netherlands.

https://en.wikipedia.org/wiki/Pieter_...

Reviews

[Madelief Kemp]

dit is zo pijnlijk duidelijk door een man geschreven

[Lisa Verbist · Rating 3 out of 5]

Dankbaar voor de woordverklaringen van de DBNL, anders had ik er niet veel van begrepen.

[*｡:ﾟଘ(੭*ˊᵕˋ)੭* ̀ˋAnna Jed━☆ﾟ.*･｡ﾟ · Rating 3 out of 5]

Had to read it for a Dutch class

[Marthe · Rating 3 out of 5]

Nog wel grappig, maar voor een echte happy end mocht Ritsert wel sterven :)

[Hanna Brems · Rating 4 out of 5]

Nog wel grappig :-]

[Marc Lamot · Rating 2 out of 5]

Prachtig taalspel; sterkt gelijkend op Molières 'Avare'. Zwak is het ontbreken van Klaartje en de onwaarschijnlijke ommekeer bij Warenar. De hoofdproblematiek is niet zozeer de vrekkigheid van Warenar (die is er wel), maar vooral zijn obsessie over de pot, in feite zijn paranoia.

[Hanne · Rating 2 out of 5]

Unief

[Florien Janssens · Rating 3 out of 5]

Heel onrealistische karakterverandering in het laatste bedrijf, maar voor de rest leuk om te lezen.

[Ayla · Rating 2 out of 5]

This was a compulsory read for Dutch class.
I've decided not to write any reviews for compulsory reads for my classes, since they're (most of the time) books I don't like anyway and just don't like to review them. Besides, I'm pretty sure nobody is interested in reading my reviews of boring (Dutch) literature xD

[Ella · Rating 1 out of 5]

This was one of the most sexist things I've ever read. Thanks Frank.

[Fedor · Rating 3 out of 5]

Een blijspel in vijf delen dat enerzijds grappig is door zijn dialogen, maar anderzijds tact mist in zijn thematiek en vertelperspectief. De historische context van Amsterdam begin 17e eeuw is eigenlijk interessanter dan de tekst zelf, wat niet gek is, want Hooft heeft in feite een 'imitatio' gemaakt van Plautus' toneelstuk 'Aulularia' (begin tweede eeuw v. Chr.). Het vijfde deel ontbrak in de overlevering, waarom Hooft zijn eigen moralistische draai aan het verhaal kon geven ('aemulatio').

Vooral hier merk je dat hij het verhaal een te snelle, ongeloofwaardige conclusie geeft, terwijl in het vierde deel de verwarring, achterdocht en schuldbekentenis nog als een hoogtepunt door elkaar waren gevlochten. Het dieptepunt zit hem echter in Warenars dochter die niet alleen het meest te verduren heeft - ze is immers slachtoffer van een verkrachting - maar ook geen enkele dialoog krijgt om haar weerwoord te geven.

De 'tekst in context'-editie is zoals gewoonlijk zeer goed verzorgd en leerzaam door alle achtergrondinformatie.

[lynn · Rating 2 out of 5]

Ik klap niet mee. Vind normaal historische werken best interessant, maar dit was gewoon saai en niet echt leuk om te lezen. Toch kan je er wel een mooie levensles uithalen: “ beheers je, wees verstandig en voorkom dat je verkeerde besluiten neemt of door anderen te pakken genomen wordt.” - goed voor de character development.

[Margreet Ruis · Rating 2 out of 5]

Surprisingly, it was quite interesting. The difficult thing with classic literature is that it often comes across as boring, even though the story itself has lots of potential. And Warenar is one of those stories. I cannot say that I enjoyed reading this book, but some parts were rather nice for a book that was written more or less four centuries ago.

[Amélie · Rating 3 out of 5]

Absoluut niet mijn favoriet, maar ik moest m lezen voor school. En als ik het boek vanuit dat perspectief bekijk, is ie eigenlijk best leuk. Er komt veel Amsterdamse tongval in voor, en aan het einde lopen de verschillende verhaallijnen op een goede manier samen.

[demi fiore · Rating 1 out of 5]

*1,5

So boring

[Thijmen · Rating 2 out of 5]

Het was prima voor Nederlands maar echt saai

[Sira · Rating 3 out of 5]

Prima boekje

[Lieke · Rating 1 out of 5]

niet echt iets voor mij

[Fem · Rating 3 out of 5]

Fuckin saai maar Reym was wel slay

[Yana · Rating 2 out of 5]

Boring.... i felt no emotions reading this book :(

[Frederike Wanningen · Rating 2 out of 5]

Kinda boring, renaissance period so that probably makes it boring. It was however quite a good book for the fact that it was written so long ago

[Esther H · Rating 3 out of 5]

Het verhaal gaat over Warenar, een man die een pot met goud vindt. Vanaf dit moment beschermt hij zijn pot met zijn leven, en wantrouwt daardoor iedereen. Wat Warenar ondertussen niet weet, is dat zijn dochter hoogzwanger is van Ritsert. Als Rijkert (buurman van Warenar) later in het verhaal vraagt om de hand van zijn dochter (Klaartje) keurt hij dit goed, maar Warenar wilt niet meebetalen aan de bruiloft, waardoor iedereen hem een krent vindt. Vandaar dat de 2 hulpjes van Rijkert (die helpen bij de bruiloft) zeggen: ''de pot is te klein''. Dit laat Warenar erg wantrouwen en stuurt ze het huis uit. Als later blijkt dat Warenar de mannen verkeerd had ingeschat, is het weer goed. Maar zodra Rijkert begint over de bruiloftswijn, denkt Warenar dat Rijkert hem dronken wilt voeren en daarna de pot gaan stelen en gaat Rijkert ook wantrouwen.
Uit wanhoop besluit Warenar de pot te begraven bij het kerkhof. Als Warenar de pot begraven heeft, komt net op dat moment Lekker voorbij lopen. Omdat Warenar bang is dat iemand hem gezien heeft loopt hij terug naar de plek waar de pot lag. Hij ''betrapt'' Lekker die een beetje aan het kijken is, maar die niet echt op zoek was naar de pot. Warenar scheldt hem uit voor dief en fouilleert hem, en vindt nog geld ook, maar dat blijkt zijn verdiende geld als kassier te zijn. Daardoor krijgt Lekker het vermoeden dat er flink wat geld in de pot ligt, wat hij hard nodig heeft om zijn schulden af te betalen, en volgt Warenar stiekem. Nadat Warenar de pot onder een steiger verborgen had, steelt Lekker de pot.
Als Warenar erachter komt dat de pot gestolen is, begint hij te jammeren.
Ritsert, die op dat moment voorbij komt lopen, denkt dat Warenar erachter is gekomen dat Klaartje zwanger is van hem, en bekend dat hij het gedaan heeft. Dit loopt uit op een groot misverstand, wat uiteindelijk weer goed komt. Ritsert gaat op zoek naar de echte dief (in de hoop zo te mogen trouwen met Klaartje) en komt later Lekker tegen, die de pot probeert te verbergen onder zijn jas. Dit lukt niet, en Ritsert eist dat Lekker met de pot naar Warenar moet. Lekker geeft de pot terug en Warenar is dolgelukkig. Maar hij heeft zijn lesje nu wel geleerd: hij heeft de pot als huwelijksgeschenk aan Ritsert. Lekker leent geld van Ritsert om zijn schulden af te betalen.

Ik vind het een mooi verhaal, met vele diepe betekenissen. Wel vond ik tijdens het lezen moeilijk om de namen Ritsert en Rijkert van elkaar te onderscheiden. Ook was het in oud-Nederlands geschreven en daardoor af en toe moeilijk te begrijpen.

[Jan · Rating 4 out of 5]

Ze zijn te overbruggen, de 397 jaren die (de lezing door) mij scheiden van de eerste, anonieme, publicatie van het blijspel ‘Warenar’. Mede, en eigenlijk vooral, door de uitstekende woordverklaring, toelichting en annotaties van Jeroen Jansen, werk dat hij heeft verricht voor deze aflevering in de Deltareeks.
Er zijn veel kenmerken die het toneelstuk waardevol en fraai maken. Ik noem er enkele. De stof mag dan ontleend zijn aan Aulularia’ van Plautus, de Nederlandse auteurs hebben het ‘Nae ‘sLandts gheleghentheyt verduytschet’, dat wil zeggen een bewerkende vertaling gemaakt. De localisering van de situaties, de aard van de handeling, het taalgebruik en meer zijn omgezet naar het Amsterdam van begin zeventiende eeuw. Pieter Corneliszn Hooft en Samuel Coster hebben er een stuk van gemaakt dat het Amsterdamse publiek zal hebben aangesproken. Te meer omdat uitdrukkingen, woorden gebruikt zijn, typisch voor deze stad en voor het gewone volk. Het taalgebruik is relatief luchtig, het kent scheldwoorden, dingen worden bij de naam genoemd, er zijn grapjes in verwerkt, ook toespelingen die uitsluitend begrepen konden worden door mensen met locale kennis.
Hooft en Coster hebben meer accent gelegd op de moraal van het streven naar rijkdom die gepaard gaat met vrekkigheid, dan op de huwelijksmoraal. In dit opzicht is een van hun Nederlandse voorbeelden het werk ‘Zedekunst, dat is wellevenskunste’ van Dirk Volckertszoon Coornhert; hierin, en in Coornherts toneelstuk ‘Comedie vande rijckeman’ wordt schraapzucht als verwerpelijk afgeschilderd. Men kan het een zwakte van Warenar vinden, dat de zwangere huwelijkskandidate Claartje geen sprekende rol vervult, terwijl de tweede verhaallijn haar wel als spil heeft. En het kan merkwaardig overkomen dat zij kennelijk geen stem in ’t kapittel heeft en zo haar huwelijk opgedrongen krijgt. Of dat beantwoordt aan de zeden van toen?; denkelijk wel. De andere, wel sprekende, vrouwen hebben daarentegen meer gelegenheid kunnen benutten om voluit commentaar te geven op en deel uit te maken van de verwikkelingen. Zij verlevendigen het stuk merkelijk.
Het taalgebruik is dat van een ongeveer 35-jarige Hooft en een ongeveer 37-jarige Coster. Zoals eerder vermeld, los uit de pols (van toen), want gericht op herkenning door het volk en op de lach. Het is lang niet de doorwrochte taal van bijvoorbeeld Hoofts ‘Nederlandse Historien’.
Al met al, zeer vermakelijk op hoog niveau. JM

[Fieke · Rating 2 out of 5]

karel en de elegast >>> warenar

[Cora Schwiening · Rating 1 out of 5]

Voor nederlands gelezen, sprak me niet aan

[anna ✨ · Rating 3 out of 5]

3.5/5 stars

I had to read this book for school, so I predicted it was not going to be as likeable as the books I normally read. I was sort of right and sort of not: because I had picked up an edition with a lot of historical context and explanations, it was very interesting. I learned about the seventeenth-century Netherlands - but not as one learns about general History. Because the play was written about 'ordinary' lives, I got a much bigger understanding of the lives lived in that time period. The play was also quite funny - but it did not deserve four stars, I think.

In other words, if you are Dutch and need to read a book written in that time period, pick up this one with all kinds of interesting background information; it makes it so much easier to read and understand. Besides, it is also a comedy play, so if you read carefully enough it is quite funny.

"Zeg, geef 'n arm mens je halve tong als aalmoes en vis ergens nog 'n paar oren uit de goot."

[Joost · Rating 4 out of 5]

Het bijzondere van dit toneelstuk uit 1613 is dat het een uniek inkijkje geeft in het dagelijks leven van de Amsterdammer in de vroege zeventiende eeuw. Wat ze aten, hoe ze leefden, welke gewoonten ze hadden, hoe ze scholden en spraken. De oorspronkelijke tekst van Warenar is haast niet te lezen, omdat P.C. Hooft de spelers Amsterdams en Antwerps dialect in de mond legt, en veel niet meer gangbare uitdrukkingen gebruikt. Deze hertaalde versie maakt het stuk daardoor veel leesbaarder. Bovendien worden begrippen in de tekst verklaard door informatie over de historische context.
Het verhaaltje over een vrek die zich niet alleen zorgen maakt om de pot met geld die hij gevonden heeft veilig te stellen, maar ook om een goede huwelijkspartij voor zijn ongewenst zwangere dochter te vinden is natuurlijk flinterdun. John Lantings Theater van de lach, maar dan drie eeuwen terug. Maar het inkijkje in het alledaagse Amsterdam van destijds is uniek.

[linda · Rating 3 out of 5]

ik moest dit boek lezen voor een toets voor Nederlands en had hele lage verwachtingen en keek erg op tegen het lezen van dit boek. toen ik eenmaal was begonnen beviel het mij wel. ik vind het verrassend amuserend.

[Kim · Rating 3 out of 5]

Iedereen is zo hard aan het haten op dit boek in de reviews maar het was eigenlijk best grappig en wel leuk om te lezen. Dit is niet hoe character development werkt tho je kan niet binnen een hoofdstuk alles van je hele persoon wissen en veranderen.

[Merel · Rating 3 out of 5]

2.5 stars