Jump to ratings and reviews
Rate this book

Het hele dorp wist het

Rate this book
Als Lenneke twaalf jaar is, wordt ze seksueel misbruikt door haar opa. Omdat Lenneke er niet met haar familie over kan praten, probeert ze dat met de rest van het dorp.

Ook met Rinke, die al langer weet dat er ‘iets’ met Lenneke is. En dat het hele dorp dat ook weet, vindt, of voelt. Terwijl opa, de dader, zijn leven weer oppakt na zijn veroordeling, wordt Lenneke door het dorp gemeden. Hoe kan dat?

Dat is de vraag waar Rinke Verkerk, inmiddels journalist, twintig jaar later wakker van ligt. Ze zoekt contact met Lenneke en reconstrueert haar verhaal. En dat van haar familie, haar omgeving en andere betrokkenen.

In Het hele dorp wist het laat Rinke zien dat er bij seksueel kindermisbruik altijd drie partijen zijn: de dader, het slachtoffer én de omstanders. En dat we de menselijke neiging om weg te kijken bij kindermisbruik kunnen doorbreken.

Hard nodig, want in iedere groep acht zit gemiddeld één Lenneke.

270 pages, Kindle Edition

First published January 30, 2024

91 people are currently reading
4076 people want to read

About the author

Rinke Verkerk

3 books9 followers

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
1,750 (45%)
4 stars
1,605 (41%)
3 stars
417 (10%)
2 stars
52 (1%)
1 star
9 (<1%)
Displaying 1 - 30 of 495 reviews
Profile Image for Heleen Osse.
197 reviews38 followers
February 1, 2024
In één ruk uitgelezen! Ik zat in de trein en hoopte zowaar een keer op vertraging, zodat ik dan door kon lezen. Een boek dat een groot podium verdient!
Profile Image for Nora (NoraLeest).
432 reviews261 followers
Read
February 5, 2024
Dit was zo’n heftig, maar zo’n ontzettend goed onderzocht en geschreven boek. In één ruk uitgelezen met een brok in mijn keel.
Profile Image for Mlie.
857 reviews26 followers
November 13, 2025
Zo, ik las dit boek aan een stuk door uit. Kon gewoon niet stoppen toen ik eenmaal begonnen was en dat terwijl ik dit verhaal eigenlijk al best een poosje wilde lezen (en het uitstelde). Dat kwam omdat het me een ontzettend zwaar boek leek. Ik zag er tegenop(waarmee ik meteen een van de stellingen van het boek bewijs: dat seksueel misbruik ergens zo pijnlijk is, dat we het liefste wegkijken).

Dat hele 'zware' viel me trouwens mee tijdens het lezen. De schrijfstijl is laagdrempelig en duidelijk (waardoor het makkelijk wegleest, ondanks het verschrikkelijke verhaal),. Het heeft ook iets journalistieks/afstandelijks en daardoor is het verhaal te 'dragen'. Ook denk ik dat bewust bepaalde gruwelijkheden zijn weggelaten (of algemeen beschreven), omdat het dan een soort terrorshow wordt -> en daar gaat het niet om: het gaat erom wat de invloed is van seksueel misbruik en wat daarin ook de rol is van de omstanders.

Ik vond het een heel belangrijk boek en eigenlijk vind ik dat iedereen dit zou moeten lezen. Stel je voor dat we dat echt zouden doen: dan zou dit veel eenzaam leed, en misschien zelfs nieuwe slachtoffers kunnen voorkomen.

Quotes.

p.75 'Omstanders van seksueel misbruik zijn zelf vaak zo geraakt en ontzet door de misbruikonthulling, dat het niet lukt om oog te hebben voor wat het slachtoffer nodig heeft. Het gevolg? Omstanders vinden seksueel misbruik zo erg en zo moeilijk om mee om te gaan, dat ze liever doen alsof het er niet is.'

p.82 'Het is een dynamiek die je bij zeker de helft van slachtoffers van misbruik ziet. Niet het misbruik zelf, maar de negatieve, beschuldigende gedachten die slachtoffers door het misbruik over zichzelf heen krijgen slaan de diepste wond."

p.172 'Sinds de onthulling wordt Heleen door haar omgeving geïdentificeerd met het misbruik waar ze niets aan kon doen en dat ze graag zou vergeten als ze dat kon. Wat was er gebeurd als de Kluiterdijkers hadden gezegd: "He Heleen, dit is allemaal niet jouw schuld. Dit verhaal hoort bij jouw vader, niet bi jou. Hoe gaat het met je en wat kunnen we doen om je te helpen?" Het dorp had als een beschermend weefsel voor haar kunnen zijn. Dan was Heleen in de jaren die volgden minder alleen geweest. Dan had ze kunnen breken met de macht die het misbruik nog steeds over haar leven had.'

p.224 'Misbruik is iets waar iedereen van wegkijkt, waardoor we het aan de lopende band aantrekken als en magneet en ons tegelijkertijd kunnen afvragen: waarom overkomt óns dit nu steeds?'
Profile Image for Eva.
47 reviews32 followers
February 25, 2024
Seksueel misbruik komt veel voor: in elke basisschool klas zitten gemiddeld twee slachtoffers. Kinderen met een groot geheim dat ze vaak jarenlang voor zichzelf houden en waar ze onder gebukt gaan. Dat meldt het Centrum Seksueel Geweld. Lees dit boek zodat je weet wat jij als omstander kan doen.

Het boek had mijn voortdurende aandacht. Rinke Verkerk weet precies de belangrijke rol van omstanders bij seksueel kindermisbruik uit te leggen. Hierbij erkent ze ook haar eigen tekortkomingen en hoe die duidelijk worden wanneer ze zelf een kind krijgt. Ik ben woedend op iedereen, ook op mezelf, omdat het begrijpelijk is hoe je iemand wilt helpen de nare, zeer persoonlijke ervaring te vergeten en weer snel terug te keren naar het normale leven. Seksueel kindermisbruik, huiselijk geweld en grensoverschrijdend gedrag moeten uit de taboesfeer worden gehaald, zodat ook de slachtoffers de kans krijgen om het te verwerken, zichzelf niet de schuld te geven en het gedrag van de daders geadresseerd en veranderd kan worden. Het boek is ook motiverend in die zin.
Profile Image for Marjolein.
602 reviews54 followers
November 3, 2024
Heftig. Aangrijpend. Misselijkmakend. Tegelijkertijd ook een heel krachtig verhaal dat vandaag de dag helaas nog steeds nodig is. Het is zo bizar, dat er zó veel kinderen slachtoffer worden van seksueel misbruik, dat er in iedere basisschoolklas statistisch gezien ten minste één slachtoffer zit. Dat er in een klein dorp, zoals het dorp in dit boek, waarschijnlijk ook meerdere zedendelinquenten wonen. Geen leuk boek om te lezen of om naar te luisteren, maar het is ontzettend goed verwoord en het wordt uitgebreid verteld. Alle respect voor deze mensen, die moedig genoeg waren om hun verhaal met de wereld te delen. Ook heel goed dat de auteur de hand in eigen boezem steekt, dat ze de omstanders (en dus ook zichzelf) op het matje roept... Ontschuldigen is een zeer belangrijk werkwoord, dat bewijst dit boek maar al te goed.
Profile Image for Tess Visser.
62 reviews6 followers
October 24, 2024
(Naar geluisterd) De laatste jaren heb ik al redelijk wat gelezen over seksueel grensoverschrijdend gedrag en trauma, maar man deze vond ik lastig. De keuzes die mensen in dit boek (en dus in het echte leven) maakten vond ik onbegrijpelijk. De oma, moeder, mensen in de kerk, broer en ik kan nog wel even door gaan. Ik betrapte mijzelf meerdere keren op de gedachte dat ik het 100% anders zou hebben aangepakt. Maar dat is nou juist het punt - omstander zijn is veel te complex voor dit soort voorspellingen. Het boek stipt aan hoe we het universele verlangen hebben om geen kwaad te zien of horen, maar juist dat is wat daders faciliteert. Die willen immers niets liever dat toeschouwers niks doen. Een belangrijk en mooi appél om als omstander in actie te komen en dit onderwerp uit de schaduw te halen.
Profile Image for Anne Leenderts.
56 reviews3 followers
March 1, 2024
Mijn eerste reactie op het boek, waarin verteld wordt dat het hele dorp wist van het misbruik, was: bizar dat er zoveel mensen wisten wat er speelde en ze er niks mee deden. Maar dan ga je kijken naar wat de mensen om je heen eigenlijk doen.
Ze praten en roddelen over anderen, in plaats van dat zij praten MET de ander. Veel vingers wijzen, maar niet handelen en verantwoording nemen.

Vanaf het midden van het boek ontstond er herhaling (bedankt voor de heads-up, Simone) voor een paar hoofdstukken. Hier moest ik mij even doorheen worstelen tot er tegen het einde nieuwe informatie kwam.

Naar mijn idee is de boodschap van dit boek dat wij best weleens wat meer interesse in onze medemens mogen tonen. Soms hebben mensen één vraag (bv: hoe gaat het nu? Heb je er veel verdriet van? Hoe gaat het thuis?) nodig. Voor jou is dat één vraag en voor hem/haar is het een positief verwerkingsproces, waarin hij zich niet meer/minder eenzaam voelt.
Profile Image for Yolande.
102 reviews1 follower
March 10, 2024
Een heel indrukwekkend boek over zo'n belangrijk onderwerp. Ik vind het heel knap hoe de auteur alle kanten zo goed heeft uitgelicht, echt een must read.
Profile Image for Maria de Kruijf.
24 reviews3 followers
February 27, 2024
Een boek over seksueel kindermisbruik. Maar vooral ook over pijn in families die blijkbaar generaties lang wordt meegeboren.

‘Maar het overgrote deel van hun werk [zedenrechercheurs] bestaat uit zaken zoals die van Lenneke. Misbruik achter de voordeur, door mensen die normaal lijken, vriendelijk ook. Misbruik van kinderen door mensen die voor het kind hadden moeten zorgen’ (p. 49).

Een mooi (en moeilijk) boek om met studenten van de opleiding Jeugdrecht te lezen:

‘Hoewel Lenneke als minderjarige wel aanwezig had mogen zijn bij de zitting, krijgt ze van haar moeder niet de keuze.
Haar moeder besluit zelf dat het beter is voor Lenneke om er niet bij te zijn. Lenneke denkt dat ze niet mee mag omdat ze minderjarig is. Achteraf hoort ze ook weinig over wat er tijdens de zitting is besproken. Ze heeft het gevoel dat ze dat, volgens haar moeder, ‘niet hoeft te weten’’ (p. 53).

Het boek zoekt naar de invulling van ‘goed omstanderschap’. Het is ‘een gezamenlijke inspanning om dicht bij verwonde mensen in onze gemeenschap te blijven en hen te steunen’ (p. 237).

Je gaat je eigen leventje na.

‘Uiteindelijk gaat het om verbinding. Om oprecht contact. Niet willen weten wat er speelt bij de mensen om ons heen, ook al zijn dag pijnlijke of ongemakkelijke dingen, is de opmaat tot de ellende die we willen vermijden’ (p. 234).

Ik zou zo graag nog willen weten: hoe gaat het tussen Lenneke en haar moeder? Er is natuurlijk geen einde aan dit verhaal. Ook zou ik willen weten wat het boek teweeg brengt in het verhaal zelf. ‘Op een bepaalde manier is dit boek een test’, schrijft Verkerk. Laat het ons weten, over een aantal jaar.
Profile Image for Marthe Debyser.
123 reviews5 followers
June 18, 2025
"zo zijn er in alle gevallen van seksueel misbruik drie partijen. De dader. Het slachtoffer. En de rest. De dader geeft het slachtoffer de schuld. Het slachtoffer geeft zichzelf de schuld. En de rest? Die geeft het slachtoffer ook de schuld. De dolk komt, hoe dan ook, altijd terug in de rug van het slachtoffer."
Profile Image for Fleur.
47 reviews1 follower
Read
March 23, 2025
Gemiddeld zal er 1 leerling per klas gedurende zijn/haar basisschooltijd worden misbruikt. Als je kijkt naar een klas van 16-jarigen, dan zijn er gemiddeld 2 tot 3 leerlingen in deze klas misbruikt. Juist daarom is een boek over goed omstanderschap als dit noodzakelijk, waarin ook de tekortkomingen van omstanders worden besproken.
Profile Image for Kirsten Gorter.
259 reviews30 followers
March 13, 2024
Ingesproken door de schrijver & journalist zelf. Goed en helder verhaal. Nodig ook!
….
Kindermisbruik is aan de orde van de dag. Waarin we allemaal slachtoffers kennen en mogelijk ook daders. In iedere basisschoolklas zit gemiddeld al één kind dat voor de brugklas te maken krijgt met misbruik. Iedereen kent dus slachtoffers!
….
Kijk niet langer weg, lees dit boek!
Profile Image for Imme van der Boom.
91 reviews2 followers
March 26, 2024
Van begin tot eind geboeid door “Het hele dorp wist het”. Indringend verhaal over de invloed van omstanders op de verwerking van kindermisbruik - aan de hand van de geschiedenis van Lenneke en haar familie. Dit boek zal nog wel even blijven hangen; aanrader!
Profile Image for Aike.
418 reviews9 followers
April 2, 2024
heftig maar belangrijk boek. vind het perspectief/rol van omstanders goed neergezet en dat maakt dit een zeer heldere en simpele uitleg van seksueel misbruik als sociaal probleem dat collectieve oplossingen vereist (waar het toch vaak (om begrijpelijke redenen) nog als een individueel verhaal verteld wordt). ik had graag een nog wat (explicietere) politieke laag hierin gezien en vond het boek in de tweede helft in herhaling vallen, maar ik besef ook dat ik dan waarschijnlijk meer hiervan verwacht dan dit boek probeert te doen.
Profile Image for Chris.
623 reviews84 followers
February 5, 2024
Een heel ingrijpend verhaal over kindermisbruik in een kleine gemeenschap, waarbij ook veel wordt onderbouwd met wetenschappelijk onderzoek. Pijnlijk om over deze exacte casus te lezen, maar ook interessant om het breder te bekijken vanuit het omstander perspectief, en hoe we eigenlijk bij alle situaties die we te ongemakkelijk en pijnlijk vinden de veilige optie van ontwijken en negeren kiezen.
Profile Image for Morgane Bras.
206 reviews5 followers
June 30, 2025
Aangrijpend verhaal. Niet mega fan van de schrijfstijl.
Profile Image for Hanna.
41 reviews
October 24, 2024
Belangrijk voor iedereen om te lezen!

In alle soorten omgevingen (hoogopgeleid, laagopgeleid, stad, dorp, religieus, niet religieus) komt kindermisbruik erg veel voor. In elke basisschool klas zit 1 kind dat is misbruikt. Rond de vierde klas van de middelbare zijn dat 2,5 tot 3 kinderen per klas.
Hoe kun je als omstander op zo'n manier reageren dat je het proces minder pijnlijk en traumatisch maakt voor het slachtoffer. Gelezen na de tip van Joychinta, en als voorbereiding voor de lezing van Rinke Verkerk op werk (GGZ). Zowel het boek als de lezing waren indrukwekkend. Verkerk legt de vinger op de zere plek, wat betreft de afweer die je als omstander kunt voelen in reactie op een misbruik verhaal en zij beschrijft waar die afweer vandaan komt. Een slachtoffer wordt vaak als lastig en afwijkend bestempelt, en het gezin uitgesloten, zodat je diegene 'anders' kunt maken dan jezelf, en het misbruik en geweld hierdoor op veilige afstand van je eigen wereld kunt houden.

Aan de hand van het verhaal van een bekende van vroeger beschrijft Verkerk pijnlijk helder hoe omstanders omgaan met misbruik en hoe een familie geïsoleerd kan raken door deze reacties van de omgeving, waardoor ze blijven leven "onder de stolp" van de pleger. Het boek geeft inzicht in welke reacties helpend zijn, en welke niet.

Omstanders reageren volgens het boek op verschillende manieren: met wegkijken (vermijden), met denken dat het wel meevalt (wegmaken) of juist met actie ondernemen. In alledrie de gevallen ontbreekt vaak de aandacht voor de getroffene. Het is nodig om te durven praten met diegene en te blijven vragen hoe het gaat met hem/haar vanuit gelijkwaardigheid. Dat de omgeving het verhaal aanneemt en bespreekt met de getroffene zorgt voor integratie van de gebeurtenissen in het collectieve verhaal van de omgeving. Dit is voor getroffenen noodzakelijk om het te kunnen verwerken.

Verder is het van belang de pleger aan te spreken op verkeerd gedrag, maar ook zeker professionele hulp in te schakelen. We maken plegers vaak tot monsters, maar daarmee wordt het moeilijk te geloven dat een aardige buur of familielid dit ook kan doen, wat in een groot deel van de gevallen zo is.
Profile Image for Silke Roest.
16 reviews
March 30, 2025
Ik las dit boek met een brok in mijn keel, maar ik kan het boek niet anders dan 5 sterren geven. Door een waargebeurd verhaal te combineren met wetenschappelijke feiten, krijg je een krachtig onderzoek naar de vragen waar Lenneke haar hele leven mee liep, maar ook naar hoe de omstanders hier invloed op hadden.

Het boek zal voor sommigen misschien te veel triggers hebben, maar desondanks raad ik het iedereen aan om te lezen. Dit onderwerp is heftig, maar omkijken is niet de oplossing. Ik kan alleen maar hopen dat het inmiddels beter gaat met Lenneke❤️‍🩹
Profile Image for Linda.
38 reviews1 follower
July 6, 2025
Wat ik zo mooi vond aan dit boek, was dat de schrijfster ook naar zichzelf durfde te kijken. Hoe heeft zij gehandeld in het hele plaatje en wat voor effect had dat? Iedereen moet dit boek een keer lezen, want wat erin staat geld voor ons allemaal.
Profile Image for Mieke.
385 reviews54 followers
Read
September 24, 2024
In één middag/avond uitgelezen. Het liet me niet los.
Ik vind het niet aan mij hier een rating aan te hangen, daar is het het onderwerp niet naar.
Profile Image for Mira Ennen.
93 reviews3 followers
May 25, 2024
Indrukwekkend heftig boek dat een misbruikverhaal binnen een gemeenschap vertelt. Speciaal aandacht aan de omstanderrol, een goede toevoeging. Geen gezellig boek maar helaas wel een belangrijke rondom bewustzijn.
Profile Image for Nasha.
242 reviews2 followers
June 8, 2024
‘Het hele dorp wist het’ stelt de belangrijke en onderbelichtte vraag: wat is de rol van de omstanders bij gevallen van seksueel misbruik. Want in alle gevallen van misbruik zijn er drie rollen: de dader, het slachtoffer en de omstanders. Aan de hand van het schrijnende verhaal van Lenneke en haar familie, toont Rinke Verkerk hoe seksueel misbruik als een ‘open geheim’ in een dorp (of elk andere plek) kan ontstaan, in stand wordt gehouden en daardoor de cyclus van misbruik versterkt. Een ontzettend confronterend verhaal dat, naar mijn mening, door iedereen gehoord zou moeten worden, want het zou niet moeten kunnen dat er gemiddeld in elke basisschool klas één kindje zit dat te maken heeft gehad met seksueel misbruik.

Dit is weer één van dat soort boeken waarbij het icky voelt om een review te schrijven, het is niet aan mij om een oordeel te vellen over zo’n persoonlijk verhaal. Maar het moet wel even gezegd worden dat dit een fantastisch goed geschreven boek is. Ik werd het meest geraakt door hoe de herhaling van verscheidene punten enorm goed overbrengt hoe zo’n cultuur van geheimhouding een cyclus van misbruik creëert waaruit slachtoffers niet kunnen ontsnappen. Het boek heeft een goed uiteengezet doel voor ogen: het aanwakkeren van het medeverantwoordelijkheidsgevoel van omstanders bij het stoppen van misbruik, en om betrokkenen te helpen met het verwerken ervan. Met zo’n duidelijk reden tot schrijven, vond ik het laatste hoofdstuk dat daadwerkelijk de omstanders aanspreekt een erg kort ‘antwoord’ op hierop. Ik had daar toch wat meer van verwacht. Wat ik niet had verwacht is dat ik zo persoonlijk geraakt zou zijn bij de verhalen van Lenneke en Heleen. Het is een wonder dat ik al hun stukken heb kunnen lezen zonder te janken :)
Profile Image for Elvira.
43 reviews1 follower
February 13, 2024
Waar te beginnen? Ik vind het lastig woorden te geven aan wat dit boek met me deed. Wat ik wel kan zeggen is dat dit verplicht leesvoer zou moeten zijn voor iedereen. Ja, echt iedereen. Met zoveel zorgvuldigheid en gevoel voor hoe precair het ontwerp is, licht Rinke een onderwerp uit dat waarschijnlijk niemand zou willen zien. Het breekt je hart, zet je aan het denken en is (helaas) beangstigend herkenbaar. Dankjewel Rinke, dat je dit aan bent gegaan samen met de mensen in jouw verhaal. Het zal vele mensen, waaronder ikzelf, helpen. Voor mij een stukje rouwverwerking, voor anderen wellicht een wake up call. Ik hoop het met heel m’n hart. Dank!
Profile Image for Wietske Tempelman.
39 reviews
August 4, 2024
Best wel indrukwekkend verhaal maar ook wel warrig geschreven soort omdat het niet chronologisch is. En met dit thema juist wel handig is zou ik denken. Maar de “feitelijke info” van psychologen en wetenschappers is wel een fijne ondersteuning.
Het is niet echt een makkelijk weg lees boek, ben blij dat ik hem kon luisteren.
Profile Image for Lauren Anna.
405 reviews7 followers
April 7, 2024
Vakkundig gereconstrueerd! Valt hier en daar in herhaling maar desalniettemin aangrijpend.
Profile Image for Marjolein 't Hart.
47 reviews1 follower
March 6, 2024
Heel indrukwekkend boek en goed geschreven. Veel van de cijfers wist ik niet, bijvoorbeeld dat in een doorsnee groep 8 gemiddeld 1 kind zit dat seksueel misbruikt is. Of dat er in een klas met 16-jarigen gemiddeld 2 tot 3 jongeren zijn die seksueel misbruikt zijn. Dit werd ook best veel herhaald maar daardoor heb ik het wel onthouden.

Dit boek schijnt licht op kindermisbruik en hoe je daar als omstander het beste mee om kan gaan. Gezien hoe vaak het voorkomt best goed om te weten…

Het verhaal van de slachtoffers vond ik erg aangrijpend maar wel goed om van op de hoogte te zijn dat dit een vaker voorkomende realiteit is dan ik dacht.
Profile Image for Anouk.
107 reviews
October 14, 2024
Bij seksueel misbruik wordt doorgaans gekeken naar de dader en het slachtoffer. Vaak vooral naar het tweede, en dan niet in positieve zin (in het geval van victim blaming). Dit boek daarentegen gaat met name over de rol van omstanders bij seksueel misbruik. Hoewel die kant minstens zo belangrijk is, blijkt die zwaar onderbelicht. Rinke Verkerk diept deze kant uit door gebruik te maken van (bijna) alle stemmen die betrokken zijn geweest in dit verhaal, ondersteund door wetenschappelijk onderzoek. Intergenerationeel trauma, angst en een zwijgcultuur blijken onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het is ontzettend indrukwekkend en goed geschreven.
Profile Image for Elze.
122 reviews
August 7, 2025
Een sterk verhaal dat verschillende perspectieven geeft op seksueel misbruik en vooral bespreekt wat je omgeving/omstanders voor effect hebben nadat seksueel misbruik heeft plaats gevonden.

Soms ging de schrijfster te erg in op haar perspectief terwijl het gaat over het slachtoffer, daarnaast probeert het boek tussendoor te veel uit te leggen wat het probeert te doen en het effect dat het wil bereiken. Zorgt er echter wel voor dat het overzichtelijk is en makkelijk te begrijpen.
Profile Image for Jettie Kouwen.
74 reviews
March 16, 2025
Echt onder de indruk van dit boek. Het toont heel duidelijk hoe misbruik door generaties heen kan groeien maar ook hoe belangrijk de rol van omstaanders is om misbruik uit de schaduwen te halen. Misbruik kan blijven bestaan door er niet over te praten of het toe te dekken, maar hierin moeten we juist ons eigen ongemak opzij zetten. Een aanrader!
Displaying 1 - 30 of 495 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.