Jump to ratings and reviews
Rate this book

Arturo Zarco #3

Μικρές κόκκινες γυναίκες

Rate this book
Η Πάουλα Κινιόνες φτάνει στο Σαφράν αναζητώντας ομαδικούς τάφους από την εποχή του εμφυλίου πολέμου. Μόλις πατήσει το κουτσό πόδι της στο χωριό, αισθάνεται ότι ο ουρανός βαραίνει επικίνδυνα επάνω της και ένα αόρατο λάστιχο απομακρύνει το σώμα της από τον προορισμό της: το ξενοδοχείο της οικογένειας Μπεάτο. Στις επόμενες εβδομάδες, αγνοώντας τις προειδοποιήσεις του ενστίκτου της, η Πάουλα θα ερωτευτεί και ταυτόχρονα θα αρχίσει να μπαίνει όλο και πιο βαθιά στα σκοτεινά μυστικά μιας οικογένειας, ενός χωριού, μιας χώρας που έχουν στοιχειώσει και διαστρεβλώσει ζωές και συνειδήσεις.

Ιδιαίτερα γνωστή, πολυβραβευμένη και δημοφιλής στην Ισπανία, η συγγραφέας, που μεταφράζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ανατέμνει τη σύγχρονη ισπανική ιστορία με ένα εξπρεσιονιστικό γουέστερν που εξερευνά τα όρια της γλώσσας και την ποιητική της δύναμη, και έχει ως θέμα του την ενοχή, την πικρία, την απληστία και, πάνω απ’ όλα, την αναπόδραστη φθορά του ανθρώπινου σώματος.

398 pages, Paperback

First published March 4, 2020

58 people are currently reading
1988 people want to read

About the author

Marta Sanz

86 books330 followers
Marta Sanz es doctora en Filología. Ha publicado las novelas El frío, Lenguas muertas, Los mejores tiempos, Animales domésticos, Susana y los viejos y La lección de anatomía, así como cinco poemarios (Perra mentirosa, Hardcore, Vintage, Cíngulo y estrella y La vida secreta de los gatos) y dos ensayos (No tan incendiario y Éramos mujeres jóvenes). En Anagrama ha publicado las novelas Black, black, black: «Admirable. Tiene la crueldad y la lucidez desoladora de una de las mejores novelas de Patricia Highsmith, El diario de Edith» (Rafael Reig, ABC);Un buen detective no se casa jamás: «Vuelve a mostrar su dominio del lenguaje (y de sus juegos) y del registro satírico (de la novela de detectives, de la novela romántica), con una estupenda narración» (Manuel Rodríguez Rivero, El País); Daniela Astor y la caja negra (Premio Tigre Juan, Premio Cálamo y Premio Estado Crítico): «Hipnótico, fascinante y sobrecogedor» (Jesús Ferrer, La Razón); una versión revisada y ampliada de la que es posiblemente su mejor novela, La lección de anatomía: «Ha conseguido situarse en una posición de referencia de la literatura española, o, en palabras de Rafael Chirbes, “en el escalón superior”» (Sònia Hernández, La Vanguardia); Farándula (Premio Herralde de Novela): «Muy buena. Estilazo. Talento, brillo, viveza, nervio, inventiva verbal, verdad» (Marcos Ordóñez, El País); Clavícula: «Uno de los libros más crudos, brutales e impíos que haya leído en mucho rato» (Leila Guerriero) y una nueva edición de Amor fou: «Una de las novelas más dolorosas de Marta Sanz... Las heridas que deja son una forma de lucidez» (Isaac Rosa), y pequeñas mujeres rojas: «Una brutalidad literaria, un despliegue verbal que asombra» (Luisgé Martín), así como el ensayo Monstruas y centauras: «Extraordinario» (María Jesús Espinosa de los Monteros, Mercurio).

(fuente: Anagrama-ed.es)

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
186 (23%)
4 stars
291 (36%)
3 stars
203 (25%)
2 stars
88 (10%)
1 star
37 (4%)
Displaying 1 - 30 of 122 reviews
Profile Image for Raquel Casas.
301 reviews224 followers
October 14, 2020
«Quería huir de la equidistancia. Hay asuntos que no se pueden tratar desde ahí, porque si lo haces estás mintiendo». Toda una declaración de intenciones que Marta Sanz estira en esta última novela. De ahí que pasado y presente se fundan como anverso y reverso de un folio: de cavar una fosa en el pasado a abrirla en el presente; de una violencia bélica a ratos olvidada a una violencia machista más actual que nunca; de un lenguaje moderno (dame un like) a una canción infantil (un globo, dos globos, tres globos).
🥀
La escritura de Sanz es por acumulación: densa, prolija, afilada, como una maraña de alambre de púas. Una acumulación que, y aquí me vendrá la rima fácil, exige una lectura con atención. «pequeñas mujeres rojas» es la historia de dos mujeres unidas por un despareció común. Dos personajes de esos que punzan y que a través de su correspondencia trenzan una historia que nos fascina y horroriza.
🥀
«Te sujeto la cabeza para que mires, aunque no quieras recordar, no quieras recordar, no quieras». Sanz nos obliga a mirar. Se niega a que escurramos el bulto. Nos relata la historia, nos describe el artefacto, nos habla de «aberraciones» porque de lo contrario sólo escribiría «de niñas que chupan mandarinas al borde de una piscina azul». Nos ahorra detalles, e incluso nos saca sonrisas gracias a un sentido del humor inteligente. Una novela tremenda que me ha hecho entender la fascinación que despierta esta autora.
#MartaSanz #pequeñasmujeresrojas #librosmemoria #narrativaespañola #autorasgruta #librosantivirus #feminismos
Profile Image for 10wagner.
200 reviews39 followers
March 19, 2023
Es una tramposa Marta Sanz, esperaba el final de esta "saga" con un caso más ortodoxo, pero este libro es casi una novela histórica. La autora es tan cruel con los personajes y con el lector que produce un dolor físico esta novela. Independientemente de la ideología que se tenga esta historia es un alegato en contra de la violencia. Con una narrativa que exige bastante del lector, por su permanente referencia la cine a la música, a la mitología griega, por su tono evocativo advierte sobre lo frágil y maleable de la memoria.
Profile Image for Luis.
813 reviews198 followers
June 28, 2020
Paula Quiñones llega a Azafrán, nombre ficticio de un pueblo del interior, con el objetivo de desenterrar huesos de personas asesinadas en la Guerra Civil. Se hospeda en un alojamiento que es propiedad de una familia que desciende del abuelo Jesús, quien acaba de cumplir cien años. La decisión de vivir con ellos permitirá a Paula conocer más sobre los hechos pasados del municipio, pero también puede vislumbrar secretos familiares que están muy conectados con su investigación.

La historia está trufada de un aire tipo thriller y de asuntos oscuros sobre una de las familias más relevantes del pueblo, y cuenta con dos narradores: Paula y Luz, una amiga de la misma. La protagonista, convencida en sus ideales, trabaja contra toda oposición para tener éxito en su misión de conocer quién perpetró la aniquilación de Azafrán. Escribe sus impresiones en primera persona a Luz mediante extensas cartas, donde también habla de la relación con su exmarido.

No se puede ocultar por más tiempo un aspecto de esta novela que se plantea como una aparente virtud que constituye su peor desatino. Hablo del estilo en el que está escrita. Me consta que muchas personas querrían abandonar su lectura desde los inicios (yo mismo he tenido que hacer un esfuerzo duro para llegar al final), debido al abuso de términos muy difíciles de desentrañar y de un exceso de reflexiones totalmente al margen del texto que desvían constantemente la atención sobre la acción. Este estilo está totalmente injustificado desde el punto de vista de lo que la novela pretende plasmar, y solo consigue alejar el interés del lector; esfuerzo que por otra parte bien podría haberse empleado en definir mejor a los personajes y en evitar un desenlace tan previsible.

Solo salvaría de este libro la brillante acción que ocurre en el pasado, describiendo a esos dos amigos antes de la Guerra Civil. Por lo demás, muy desaconsejado por emplear un formato totalmente inapropiado.
Profile Image for Vaso.
1,753 reviews225 followers
February 28, 2024
Η Πάουλα Κινιόνες, επισκέπτεται το χωριό Σαφράν για να αναζητήσει ομαδικούς τάφους από την περίοδο του εμφυλίου. Όλα όσα της συμβαίνουν στο Σαφράν, από τον οίκτο για το κουτσό πόδι της, μέχρι τον έρωτα που της χτυπά τη πόρτα, τα αφηγείται μέσω επιστολών στη φίλη της Λούθ. Το χωριό έχει τα μυστικά του κι η Πάουλα, γνωρίζει μια από τις παλαιότερες οικογένειες - μια οικογένεια που τα περισσότερα μέλη της τη θεωρούν εισβολέα.
Οι τάφοι που ανακαλύπτει δεν αντιστοιχούν στην πληθώρα των συγγενών που αναζητούν τους δικούς τους.

Με ένα ιδιαίτερο ύφος που δεν διευκολύνει τον αναγνώστη και με ιδιαίτερο χιούμορ, η βραβευμένη ισπανίδα συγγραφέας, δίνει φωνή σε όσους τους επιβλήθηκε η σιωπή και φτιάχνει ένα πορτρέτο των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου που ταλανίζουν τη χώρα της ακόμη και σήμερα. Η χαμένη αξιοπρέπεια ενός ολόκληρου λαού, ζητά να βρει την δικαίωση και να παραμεριστούν οι πολιτικές ανισότητες του παρελθόντος.
Ένα βιβλίο βαθιά πολιτικό για την ίδια την ιστορική μνήμη ή μήπως λήθη?


3,5 αστέρια
Profile Image for Effie Saxioni.
725 reviews138 followers
January 3, 2024
Πολύ ενδιαφέρον το θέμα, εξαιρετικά κουραστικός (για εμένα) ο τρόπος γραφής-μου αποσπούσε την προσοχή το ίδιο το κείμενο!
Παρόλα αυτά, στη βάση της η ιστορία είναι συγκλονιστική και αξίζει να διαβαστεί.
3,5/5 ⭐
Profile Image for Jimena.
78 reviews27 followers
February 5, 2020
La premisa de la novela es interesante pero no logró capturar mi atención de una forma constante. Su estilo no es para mi. Dos estrellitas nada más.
Profile Image for Sara.
607 reviews
March 28, 2020
Habría sido una lectura perfecta si el estilo no fuese tan barroco. Hay pasajes que son pura poesía y que me ha encantado leer, pero otros me han parecido demasiado recargados. Por otro lado, la historia de la “protagonista” y todo lo que la rodea me ha dejado un poco igual, aunque supongo que eso es culpa mía por no haber leído el resto de libros en los que aparecen los personajes con los que mantiene relación. Julita Melgar, sin embargo, me ha robado el corazón, y los pasajes narrados por las voces de la fosa común son de lo más brillante que he leído últimamente.
Profile Image for Julia.
75 reviews
April 10, 2024
Entiendo que no sea un libro para todo el mundo, pero la verdad es que yo he disfrutado mucho de la propuesta estética de Marta Sanz, tanto en su primera forma epistolar como en los breves y oníricos fragmentos polifónicos que hacen de la fosa la auténtica protagonista de la novela.
Bajo el trasfondo de una intriga policíaca (que pronto se desliza hacia un segundo plano), el texto se va tejiendo en la consolidación de símbolos propios y en la constante asociación de grotescas y crueles imágenes, aportando una nueva y personal fórmula para aproximarse a un tema ya desarrollado pero que sigue vigente y que [parece] debemos seguir reivindicando.

(sí, tengo q buscar una cita para cerrar la reseña, ya lo haré q estoy en clase 💋)
Profile Image for Skorofido Skorofido.
300 reviews210 followers
March 13, 2025
`Με προβλημάτισε αυτό το βιβλίο… σε κάποια σημεία μπορείς να πεις πως μου ‘καψε και τον εγκέφαλο…
Ας αρχίσουμε από τα απλά και ουδόλως λογοτεχνικά. Το αγόρασα γιατί μου άρεσε το εξώφυλλο και ο τίτλος, για κανέναν άλλον λόγο. Ούτε τη συγγραφέα ήξερα ούτε το οπισθόφυλλο με ιντρίγκαρε… plus το γεγονός πως βρήκα την έκδοση φτηνή για τα χρήματα της (κακή ποιότητα χαρτιού, υπερμαλακό εξώφυλλο που μετά την ολοκλήρωση της ανάγνωσης είναι για βρούβες αλλά ας όψεται…)
Πάμε τώρα και στα λογοτεχνικά…
Η συγγραφέας έχει έναν ιδιαίτερο τρόπο γραφής… ιδιαίτερο… πάρα πολύ ιδιαίτερο… τόσο ιδιαίτερο που πολλές φορές, ιδίως μέχρι τη μέση περίπου του βιβλίου, καταντάει δυσνόητος και ενίοτε δυσκοίλιος… δυσκολευόμουν να αντιληφθώ που το πάει η δημιουργός μια αφήγηση άλλοτε γραμμική που ξαφνικά γινόταν σπειροειδής, με μια βουτιά στο παρελθόν που ξαφνικά ερχόταν στο παρόν, ένα dropdown ονομάτων που εμφανίζονταν ξαφνικά κι έπειτα τα έχανες κι από την τριτοπρόσωπη αφήγηση στην πρωτοπρόσωπη γραφή μέσα στα γράμματα που έστελνε η Πάουλα Κινιόνες (η κεντρική ηρωίδα) σε μια κάποια Ρουθ που ανάθεμα αν καταλάβαινα ποια ήταν και γιατί τις έγραφε και ποιος ήταν ο Θάρκο και… και…
Θα το είχα παρατήσει το βιβλίο χιλιάδες φορές, πράγμα και που στην ουσία έκανα, γιατί στο ενδιάμεσο διάβασα 3-4 άλλα, επισκέφτηκα ποντίκια και σκαντζόχοιρους, έπεσα σε χειμερία νάρκη και που και που ο ψυχαναγκασμός μου και η τσιγγουνιά μου (τόσα λεφτά έδωσα) με ανάγκαζαν να διαβάζω που και που κάνα – δυο σελίδες μήπως και τσουλήσει το πράγμα…
Τελικά όμως η υπομονή μου και η τσιγκουνιά μου ανταμείφτηκαν και περίπου από τη μέση του βιβλίου και μετά, η ιστορία απέκτησε απίστευτο ενδιαφέρον, τα πράγματα και κυρίως τα πρόσωπα άρχισαν να μπαίνουν στη θέση τους, η γραφή έγινε πιο βατή. Θεωρώ πως και το μυαλό της συγγραφέως άρχισε να ξεκαθαρίζει ως προς το τι θέλει να πει και που να πάει… οπότε από κει και πέρα, εκεί που βάδιζες ένα κακοτράχαλο γλιστερό μονοπάτι μέσα στο δάσος, ξαφνικά έτρεχες σε λεωφόρο…
Κεντρική ηρωίδα η Πάουλα Κινιόνες που φτάνει στο Σαφράν αναζητώντας ομαδικούς τάφους από την εποχή του Ισπανικού Εμφυλίου. Κατοικοεδρεύει στο οικογενειακό ξενοδοχείο των Μπεάτο όπου εκτός από τις φιλικές σχέσεις που χτίζει με την οικογένεια, αποκτά και εραστή τον Νταβίδ, το «καμάρι» της οικογένειας. Εκεί όμως αρχίζει και περιπλέκει λίγο η κατάσταση γιατί σιγά – σιγά μαθαίνει και το όχι και τόσο όμορφο παρελθόν της οικογενείας…
Η συγγραφέας σε πρώτο πλάνο φαίνεται να εστιάζει στο τραύμα του ισπανικού λαού και δη της δημοκρατικής παράταξης που άφησε πίσω του ο ισπανικός εμφύλιος… μιλάει για τα έκτροπα, για τα βασανιστήρια, για τους φόνους, για τις ξεκληρισμένες οικογένειες, για τους δωσίλογους, θα βρει κανείς αρκετά κοινά με τα δικά μας εμφυλιακά και μετεμφυλιακά… σε δεύτερο πλάνο, έχω την εντύπωση πως ο Ισπανικός εμφύλιος ήταν το προκάλυμμα, κυρίως την ενδιέφερε να γράψει ένα βιβλίο φεμινιστικό, ένα βιβλίο που μιλάει για τη βία ενάντια των γυναικών, ναι σαφώς είναι ένα φεμινιστικό βιβλίο… και ένα βιβλίο ιστορικό μεν, σύγχρονο δε (οξύμωρο κάπως αλλά όσοι το διαβάσατε νομίζω πως καταλάβατε τι θέλω να πω…)
Η μετάφραση μου έκατσε κάπως σε ορισμένα σημεία… αν και από όσο είδα, ο μεταφραστής Κωνσταντίνος Παλαιολόγος είναι επαγγελματίας και καθηγητής μετάφρασης σε πανεπιστημιακή σχολή, ωστόσο αρκετές φορές αισθάνθηκα πως το κείμενο του δεν μπόρεσε να ξεφύγει από την επιρροή της ισπανικής γλώσσας και να το κάνει familiar όπως λέμε ελληνιστί και στη γλώσσα μας… λάθος μου που δεν σημείωσα τα διάφορα αλλά στην αρχή πίστευα πως ποτέ δεν θα το τελείωνα, αλλά ένα που μου έρχεται αυτή τη στιγμή, είναι το «έβγαλαν τα κουζινικά να παίξουν τους μουσαφιραίους»… εμείς πάντως στην Ελλάδα ποτέ δεν παίζαμε τους μουσαφιραίους… «τις κουμπάρες παίζαμε», άντε κι όταν μεγαλώσαμε σε άλλο επίπεδο να «παίζαμε τον γιατρό».
Με τούτα και με τ’άλλα, τρία ή τέσσερα να βάλω… ιδέα δεν έχω… θα αποφασίσω τελευταία στιγμή…
Profile Image for nats.
671 reviews11 followers
February 21, 2021
Un libro muy diferente a sus predecesores, en el que Marta Sanz deja la investigación en un segundo plano para convertirlo en una novela política. Una lectura muy dura no por lo que dice, sino por lo que deja a la imaginación del lector. Me gusta cómo da voz a muchos personajes para construir un retrato completo de una guerra que empezó hace casi 100 años, pero que sigue dejando secuelas a día de hoy.
Profile Image for Manuel Jugadas.
35 reviews
June 15, 2025
(4,5)
De todos los que he leído de Marta Sanz, este ha sido el mejor, el más crudo, violento y desolador, y donde mejor se asienta esta estética de lo incómodo. Vincular una investigación "policíaca" con las exhumaciones de las fosas de la guerra civil, la narrativa epistolar, la narradora, la fosa como coro de tragedia... perfecta. Este es uno muy, muy duro, y si he tardado tanto tiempo en terminarlo ha sido en parte para poder rumiar todo lo que se saca de sus páginas (y me habré quedado corto segurísimo). Nunca antes (spoiler ahead) había leído una violación escrita de una forma tan poco morbosa, con una descripción que solo te abre rendijas a lo que fue y que no se centra en el acto en sí mismo. Horrible, terrorífica, sangrienta, como siempre. Qué suerte tenemos de que exista una escritora como Marta Sanz.

(si le he puesto cuatro estrellas y media ha sido por el puto like de los cojones, Marta Sanz puede ser todo lo buena que quieras pero hay veces que le sale la abuelita de dentro)
Profile Image for lau.
46 reviews
May 1, 2023
Negra, verborreica, barroca. Acertada aparición de la denuncia social por medio de una (muy) agudizada estética de la crueldad. Marta Sanz tiene una imaginación expansiva y mete carticas en una trama absolutamente descoyuntada y grotesca. Nos gusta; quiero que esta señora me redacte los apuntes.
Profile Image for Katrina.
144 reviews11 followers
December 8, 2020
Hoy traigo la reseña de la novela «pequeñas mujeres rojas», de Marta Sanz. Novela durísima con la que cierra la saga del detective Arturo Zarco (aunque dicho personaje no aparece en esta novela excepto en comentarios de otros).
La protagonista es Paula Quiñones, inspectora de hacienda en excedencia, quien llega a un pueblo para participar en unas excavaciones cuya finalidad es desenterrar e identificar huesos de víctimas (perdedoras) de la guerra civil. El pueblo me recordaba a Puerto Hurraco desde el minuto uno, a tradición rancia, a demasiados secretos enc(t)errados.
Lo primero que te llama la atención como lectora es que el título de la portada no empieza con mayúscula y obviamente no es por error. La minúscula enfatiza uno de los mensajes del libro: el menosprecio más o menos violento hacia la mujer. Ese que las relegó a la cocina, al «obedece y calla» y en algunos casos a una fosa común.
Creo que la palabra que más se ajusta a esta historia es: desgarradora.
He sentido el impulso de abandonarla en algunas ocasiones, pero por cobardía, por no querer sufrir leyendo tanta tragedia, crueldad, abusos, sadismo y dolor. Ha sido una experiencia inolvidable pero no apta para todos los públicos, hay que echarle ovarios.
Aunque la novela me ha dolido, me ha acercado mucho (y para bien) a la autora: por su compromiso moral, por su pericia al colocar cada palabra, por la cantidad de registros que maneja y por su forma de desgranar a los personajes. Eso sí, creo que primero debería haber leído los libros anteriores de esta saga. Me ha resultado complicado entender la relación existente entre algunos de los personajes que aparecen, aunque esto no influya en la trama de esta novela negra.
En resumen: un gran encuentro. No me cabe duda de que seguiré leyendo más novelas suyas, aunque ojalá con otras no me haga sufrir tanto.

«A veces las riquezas son el pago por los servicios prestados. Puede que una vez los ricos fuesen los obedientes.»

Reseña completa en https://denmeunpapelillo.net/pequenas...
Profile Image for Claudia.
62 reviews7 followers
July 3, 2024
en mayo no conseguía avanzar más de 10 páginas al día, detestaba este libro


leyéndolo en junio en la casa del pueblo de mis abuelos (quizás por ese ambiente de guerra civil y traumas generacionales, esa vuelta al pasado a través de muebles que no han cambiado en 70 años) me ha acabado gustando!!

marta sanz talentazo ! quiero leerme alguna novela sobre zarco


no obstante, no es mi tipo de literatura ! me entra un libro de estos al año y ya he cumplido el cupo (con satisfacción)
Profile Image for Camino.
112 reviews18 followers
April 22, 2024
se me ha hecho incómodo leerlo no me imagino escribirlo
Profile Image for Adriana.
22 reviews
March 28, 2024
Me felicito a mi misma! 12 días de lectura irritantes. Le pongo una estrella, porque me da pena no ponerle ninguna. La forma de narrar y de escribir de la autora no me ha gustado nada de nada! Se estaría tomando un café junto con la RAE de fondo buscando a ver qué palabra le encaja mejor en cada momento, porque si no… vaya!, no entiendo tanta palabrería. Podéis evitar leeros las páginas 286-289 ya que os las puedo resumir en una frase: No voy a dar detalles. Qué lectura tan pesada, estaba ya harta de las miles intervenciones “sexuales” de la autora, por favor !!!!!! Qué necesidad!!!! TODO EL RATO!!!! Bueno… y… con esto y un bizcocho podría presentarme a Pasapalabra y acertar todo el rosco, ya que me sé listas de animales, términos médicos, hasta matemáticas que nunca se me dio del todo bien. Por fin, felices vacaciones para mi.
Profile Image for Quela Font.
103 reviews17 followers
July 26, 2020
La nueva novela de Marta Sanz, pequeñas mujeres rojas, es como un bisturí romo que pugna por abrirte la carne, como un estilete que se afana por llegar a lo más profundo de tu ser, arrasando con todas las vísceras a su paso. Sin miramientos. Sin pudor. Llamando a las cosas por su nombre —marca de la casa—, sin blanquear una historia que sin ser la de nadie es la de muchos.

[…] en un instante, alguien puede levantar un hacha para reventar un cráneo humano sin entender los motivos, pero cargado de todas las razones.


La prosa de la madrileña siempre se ha caracterizado por tener un componente muy social, por ser comprometida, y en esta ocasión no duda en hundir sus dedos en el sustrato humano que cimenta una sociedad en la que sigue habiendo unos vencedores y unos vencidos, un ellos y un nosotras. Porque la tan manida equidistancia supone también tomar partido.

La política no nos trae más que disgustos, hijos míos: hay que tener ideas, pero no ideales.


En pequeñas mujeres rojas se aborda un tema cuya naturaleza —nos han hecho creer— es delicada. Y bajo la premisa de la reconciliación, de conservar el espíritu modélico de la transición, nos han hurtado historias, memorias, testimonios. Han —hemos— echado más tierra sobre nuestras fosas por un supuesto bien común. Pero las heridas no han cicatrizado, la sangre que abona las cunetas de media península hierve y nos recuerda que el tiempo no nos ha igualado, que las víctimas no han sido reparadas, que no se puede sanar una herida si se levanta una y otra vez la costra. Sistemáticamente. Si no se desinfecta, si no se limpia y se deja secar. Si no hay un riego adecuado de sangre.

Llegan, con aires de libertad y sonrisa blanqueada por el láser, los vástagos de nuestros embalsamadores. Sonríen en la foto, ocupan su escaño en el Parlamento, apelan a nuestra descendencia —se la quieren meter en el bolsillo—, se dicen salvadores de la patria, aprenden a contar hasta uno, rezan en las plazas públicas, apuntan al corazón de la cierva con su mira telescópica. Buscan criados. Señalan a las mujeres muertas —infanticidas, brujas, mentirosas— y a los niños perdidos —asesinos, sacrílegos, analfabetos—. Y es verdad que no somos iguales.


Remover la tierra para oxigenarla, para extraer de ella a quienes viven solo en la memoria de quienes —en muchos, demasiados, casos ya— ni siquiera los conocieron. Hemos dejado pasar una generación sin reparar la ignominia. Pasando por alto lo que esta sociedad le debe a una parte muy importante sí misma. De historias como la que narra Marta Sanz están las tapias de los cementerios llenas. Y quizá no hay mejor momento para sacarlas a la luz que el actual, en el que el odio y el enfrentamiento nos llevan de nuevo a mirar con recelo al otro, al diferente, a la que reclama sus derechos en lugar de sentarse a esperar en casa, sin salirse del tiesto.

Pero Marta Sanz no olvida uno de los ejes vertebradores de toda su obra: la dupla amor/obsesión. Y no es tanto un amor romántico, convencional, idealizado, puro, incondicional, como un amor sin adornos ni artificios, real, malentendido, descarnado. Humanizado. Ese sentimiento que duele, que mata, que se toma revancha y que sirve para justificarlo todo —«No hay nada más fuerte que el amor de la familia»—. La madrileña es cruel y no duda en abofetearnos con ello. No lo juzga, simplemente lo expone, lo presenta sin florituras a través de unos personajes muy humanos. Imperfectos. Incomprendidos. Incomprensivos.

Estoy harta de luchar para querer. Tirar de piernas y de brazos, aferrarme a un tobillo, ser arrastrada. A la mierda, Luz. Me conviene más Braña-Alcañiz. […] O nada. No me conviene nada. […] Pero, como te decía al principio, no es tan fácil quedarse sola, Luz. Nunca nada es. Fácil. No fácil. Difícil.


Se podría decir más, mucho más. Pero es difícil estar a la altura.

Ahora, cogemos aire. Nos recuperamos. Quedamos atentas. Empiezan malos tiempos para las que son como nosotras y sabemos, por esta historia y otras que aún no han sido contadas, que ni los ángeles custodios ni las mujeres mártires resultan eficaces en las tareas de protección paranormal.


Por cierto, la figura de Jesús Beato me recuerda a ese personaje tan campechano quien  podría formar parte de un belén, acaparando, también él, todo el oro, el incienso y la mirra. Otro que morirá plácidamente en su palacio, acompañado hasta el último momento de alguien que le mese el poco pelo que le quede.
Profile Image for Rubén Ruleo.
80 reviews17 followers
December 15, 2020
Voy directo, este es un buen libro que no me ha gustado. Así que para que no cometáis los mismos errores que yo, os digo: leeros otros libro de la autora primero, y/o leeros los otros dos libros de la trilogía antes. ¿Yo? Todo mal. No seáis como Rubén.
⠀⠀⠀⠀⠀
Así que teniendo en cuenta que mi background no me ayudaba a que apreciase como debiera este libro, voy a comentar por lo que me ha costado mucho entrar en su lectura, pero primero tengo que decir que es un buen libro. Me ha gustado mucho su estructura y el coqueteo con la metaliteratura. Como subvierte el género de novela negra haciendo de una novela epistolar, un thriller. También me parece super acertado usar el género policíaco para hablar sobre memoria histórica. Es la búsqueda del responsable de un crimen, que es básicamente lo que es la memoria histórica.
⠀⠀⠀⠀⠀
Ahora bien, escucho demasiado la voz de la autora, es una voz que intenta ser excesivamente poética, y me resulta presuntuosa. Entiendo que esa es su intención, el barroquismo, pero al usarlo todo el rato, creo que se sale de las voces de sus personajes.
⠀⠀⠀⠀⠀
Sacrifica la narración y el mensaje, en pos del estilo. Y eso no tiene que ser malo (de hecho hay momentos en que consigue una prosa parecida a la usada en tiempos de la Guerra Civil que es muy acertada) pero a veces se mete en sus propios juegos metafóricos dándole tantas vueltas a ciertas figuras poéticas que sólo llevan a reiteraciones en lo metafórico y en lo sintáctico. Y eso hace que el mensaje de memoria y antifascista, tan necesario, se me pierda.
⠀⠀⠀⠀⠀
Soy muy consciente de que las razones por la que no me ha gustado, son por las que a otras os encanta. Y a pesar de esta no conexión, me lo he leído entero y eso es un gran mérito del libro.
Profile Image for La Lectora.
1,573 reviews84 followers
August 20, 2020
La trama es un poco pobre por lo que todo el peso de la novela recae en el estilo literario que, sin duda es muy original pero que me ha resultado muy denso y con un lenguaje demasiado rebuscado. Es un libro que hay que leer despacio y prestando mucha atención porque resulta lioso , todavía más cuando las reflexiones se van completamente del texto haciendo probablemente referencia a libros anteriores de la trilogía. Reconozco que esta autora escribe muy bien pero este libro no es para mí, no he sido capaz de enganchar con la historia ni empatizar con las protagonistas por lo que le he dejado sin terminar de leer.
Profile Image for Emma Charala.
154 reviews29 followers
September 14, 2025
Μικρές κόκκινες γυναίκες – Η μνήμη δεν έχει ράφια. Έχει πληγές με ονόματα.

Ένα φάντασμα πλανάται πάνω από την Ισπανία —το φάντασμα των μικρών κόκκινων γυναικών. Στο μυθιστόρημα της Μάρτα Σανθ, δεν έχουμε μία, αλλά πολλές φωνές: κουφάρια που δεν έχουν ακόμη ενταφιαστεί, κορμιά γυναικών που έγιναν στόχοι είτε γιατί μιλούσαν, είτε γιατί ζούσαν, είτε γιατί υπήρξαν «μητέρες» σε λάθος εποχή —δηλαδή, σε κάθε εποχή.
Η συγγραφέας υφαίνει έναν ιστό από φωνές που μοιάζουν βγαλμένες από έναν υπαρξιακό μονόλογο του Μπέκετ σε συνθήκες εμφυλιακής παράνοιας, αλλά με την ακρίβεια νυστεριού μιας φεμινιστικής Σάρα Κέιν. Η γραφή της είναι σχεδόν προκλητικά πυκνή· δεν σου προσφέρεται, σε καλεί να την αξιώσεις. Το κείμενο διατρέχει την πρόσφατη και την βαθύτερη Ισπανική Ιστορία με την ορμή ενός μυαλού που θυμάται με το σώμα —εκεί που η θεωρία συναντά το τραύμα.
Η Σανθ δεν σε αφήνει να καθίσεις άνετα σε κανέναν ρόλο. Ούτε του αναγνώστη-παρατηρητή, ούτε του ψευδο-ουδέτερου χρονικογράφου. Οι γυναίκες που αφηγούνται είναι φωνές της Ιστορίας που ποτέ δεν μπήκαν σε σχολικά εγχειρίδια, εκτός ίσως από εκείνες τις μουντές σελίδες που διαβάζεις στην τρίτη γυμνασίου και ξεχνάς προτού τελειώσει η χρονιά. Εδώ, όμως, είναι ζωντανές. Μιλούν στο αυτί σου. Σε κοιτούν. Και σου ζητούν να μην τις κάνεις πάλι αφηρημένες.
Αυτό που με συγκλόνισε δεν ήταν μόνο η θεματολογία —η εκκαθάριση των αντιφρονούντων, οι μαζικοί τάφοι του φρανκισμού, η γυναικεία φωνή ως τεκμήριο ενοχής— αλλά η εμμονή της Σανθ στη μνήμη ως σάρκα. Η μνήμη που δεν είναι αρχείο, αλλά φλεγόμενη εμπειρία, ένα κομμάτι από εμάς που ποτέ δεν πέθανε, μόνο γιατί δεν θάφτηκε σωστά.
Θα μπορούσα να μιλήσω για τη δομή —την τεχνική του πολυφωνικού ρεαλισμού, τα αποσπάσματα σαν κραυγές, το πένθος που ξεφεύγει από την ιδιωτική του σφαίρα και γίνεται συλλογική κατάρα. Αλλά δεν είναι αυτό που μένει. Αυτό που μένει είναι η αίσθηση ότι διαβάζεις κάτι αναγκαίο. Όχι ευχάριστο. Όχι «συγκινητικό». Αλλά απαραίτητο —σαν εκείνα τα φάρμακα που σου καίνε το στόμα, αλλά σώζουν την καρδιά.
Ένα βιβλίο που δεν μιλά απλώς για την Ισπανία —μιλά για κάθε χώρα που προτιμά να ξεχνά τους νεκρούς της.
Κι αν κάποιες απ’ τις γυναίκες αυτές είχαν ζήσει στην Ελλάδα, ίσως να τις είχαν πει και “Μάγισσες του Σάλεμ”.
Ή “υστερικές”.
Ή απλώς: “υπερβολικές”.
Όμως οι νεκρές —οι δικές μας νεκρές— ποτέ δεν σωπαίνουν πραγματικά.
Και κάποια βιβλία δεν γράφονται για να σε παρηγορήσουν, αλλά για να σε ξεβολέψουν.
Αυτό είναι ένα απ’ αυτά.
Profile Image for María.
4 reviews3 followers
February 20, 2022
Al principio el libro se me hizo algo pesado. Me gustaba mucho lo que estaba leyendo, pero es verdad que la trama no avanzaba casi, aunque creo que también es porque el estilo de la autora es un poco enrevesado. También porque este es el último libro de una trilogía y mencionaba personajes que no conocía. Aunque puede entenderse perfectamente sin haber leído los otros dos (yo no los he leído).

Pero a partir de las 100 primeras páginas no podía dejar de leer. Me ha parecido una pasada!!! Ahora tengo muchas muchas ganas de leer más a Marta Sanz 😍
Profile Image for ceka.
57 reviews2 followers
April 13, 2025
2'75 en realidad. me ha dejado un poco frío, siento que a partir del 70% el libro ha empezado a dar vueltas y a explayarse en cosas que ??????? hay una especie de morbo en cuanto a *ese* suceso que aun así tengo que admitir que me ha medio enganchado (im so sorry)

sigo reticente, marta sanz me provoca sentimientos encontrados
Profile Image for Alicia Albertos.
81 reviews1 follower
October 4, 2025
wow…. què dir de marta sanz… el primer capítol el rellegiria una i altra vegada constantment. quina barbaritat…. us podeu creure que no sabia q era el segon del de Arturo Zarco (no recorde el nom del llibre) fins q vaig dir per què diu la prota tant puto zarco puto zarco hahahahaah en fi. Molt xulo la perspectiva de la història d’ella, de Luz i sobretot la part més històrica i com els nets de franquistes encara blanquegen les famílies fins a punts insospitosos.

Profile Image for astrid.
68 reviews2 followers
Read
December 17, 2023
Quizá no ha sido el momento adecuado para leer este libro. Lo dejo en el 45%. Me estaba forzando a leerlo, pero va a ser mejor dejarlo apartado y releerlo en el futuro.
Profile Image for Marcos.
180 reviews24 followers
November 22, 2025
A VALE QUE MI PROFESORA CATEDRÁTICA EN LITERATURA BRASILEÑA TERFA Y OBSESIONADA CON EL DESMEMBRAMIENTO INFANTICIDA RECOMIENDA BUENOS LIBROS MIERDA
Profile Image for Petro.
48 reviews
April 18, 2025
POR FIN SE HA ACABADO ESTA TORTURA, a ver, entiendo lo que intenta reivindicar el libro (de manera tan repetitiva), pero uf se me ha hecho extremadamente pesado, lo siento, no acabo de conectar con Marta Sanz, le he puesto 2 estrellas únicamente porque la segunda parte me ha entretenido un poco (hasta podría decirse que me había enganchado), pero es que, hay un momento en el que comienza a poner cosas sin sentido y me he perdido, y bueno, las cosas que se descubren en la tercera parte solo me hace pensar en lo enferma que era esa familia (peor que Trevor en GTA)
Profile Image for Jud :).
106 reviews
October 24, 2024
"No me humanices por lo que de humano conservo: también quienes tiraban muchachos y muchachas en pleno vuelo sobre el Río de la Plata regalaban juguetes a sus niñas por su cumpleaños y se limpiaban el moco oyendo cantar a Gardel. Dos lagrimitas o dos lagrimones les caían mejillas abajo. Abajo. Como los drogados cuerpos caían para romperse contra la placa, militar y gris, del mar. [...] No me humanices por amar a mi madre o a mi padre. Hazme humano o humana o interhumano, hermafrodita o persona disfrazada, por algo que no se dé por supuesto. Hazme humano por mi generosidad. Por mi alegría. Por los riesgos que corrí incluso jugando al escondite o desactivando una bomba. Por las canciones que elegí cantar y que eran mucho más hermosas que otras canciones."
Profile Image for Bea.
74 reviews1 follower
October 30, 2020
Creo que está bien escrito, eso es incuestionable. Que tiene un giro a mitad del libro notable cuando desvela el lado más oscuro de esos vecinos, dónde anida esa primera tumba donde anidan sus primeros muertos que quieren ocultar. Un libro sobre el silencio y la memoria histórica, entrelazado con personajes tenebrosos de la España profunda. Me agotaron sus capítulos epistolares, que la coja era una pesada con sus referencias a niñerías de la infancia, con su salpicón de dichos y refranes. Esperaba más.
Displaying 1 - 30 of 122 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.