Ikarija

by Uwe Timm, Mojca Kranjc (Translator)

Epski roman Ikarija (2017) je zasidran v Nemčijo tik po II. svetovni vojni. Mlad ameriški častnik Michael Hansen po nalogu tajne službe pripotuje v razrušeno deželo raziskat delovanje pokojnega profesorja Alfreda Ploetza, ki se je pod okriljem nacističnega režima proslavil kot evgenik. Častnikov najpomembnejši vir informacij je ostareli antikvar Wagner, ki Ploetzovo življenjsko pot oriše v napetih, lucidnih pogovorih. Kot njegov mladostni prijatelj in tovariš, predan idejam idealne družbene ureditve, ostroumno detektira Ploetzovo zbliževanje z nacistično stranko. Tako antikvarjeva slikovita pripoved seže več desetletij nazaj, v osemdeseta leta 19. stoletja, ko Ploetz in Wagner, tedaj somišljenika, odplujeta v Ameriko ter obiščeta ikarijsko komuno, ustanovljeno po idejah francoskega utopista Étienna Cabeta ...

Ikarija mojstrsko prepleta tri glavne pripovedne postopke: tretjeosebno zgodbo o zavezniškem vojaku v povojni Evropi, njegove dnevniške zapiske ter prepise Wagnerjeve osupljive pripovedi. Pri tem se opira na številne primarne in sekundarne zgodovinske vire ter na izviren način združuje elemente zgodovinskega, biografskega, družbenega, razvojnega in političnega romana. Poglavitno vprašanje, ki vseskozi odmeva v ozadju, pa je, kaj je tisto, kar omogoči ali povzroči, da se napredna, prosvetljena, vključujoča misel sprevrže v svoje strašljivo nasprotje – zato je Ikarija tudi filozofski roman.

Genres: Fiction, German Literature, Germany, World War II, Audiobook, Novels

361 pages, Paperback

First published September 7, 2017

About the author

Uwe Timm was the youngest son in his family. His brother, 16 years his senior, was a soldier in the Waffen SS and died in Ukraine in 1943. Decades later, Uwe Timm approached his relationship with his father and brother in the critically acclaimed novel In my brother's shadow.

After working as a furrier, Timm studied Philosophy and German in Munich and Paris, achieving a PhD in German literature in 1971 with his thesis: The Problem of Absurdity in the Works of Albert Camus. During his studies, Timm was engaged in leftist activities of the 1960s. He became a member of the Socialist German Student Union and was associated with Benno Ohnesorg. From 1973 to 1981 he was a member of the German Communist Party. Three times Timm has been called as a writer-in-residence to several universities in English-speaking countries: in 1981 to the University of Warwick, in 1994 to Swansea and in 1997 to the Washington University in St. Louis. He has also been a lecturer at universities in Paderborn, Darmstadt, Lüneburg and Frankfurt.

Timm started publishing in the early 1970s and became known to a larger audience in Germany after one of his children's books, Rennschwein Rudi Rüssel, was turned into a movie. Today he is one of the most successful contemporary authors in Germany. His books Die Entdeckung der Currywurst (The Invention of Curried Sausage) and Am Beispiels meines Bruders (In my brother's shadow) can both be found on the syllabi of German schools. His readers usually appreciate Timm's writing style, which he himself calls "die Ästhetik des Alltags" ("the aesthetics of everyday life"). Timm imitates everyday storytelling by using everyday vocabulary and simple sentences and generally tries to imitate the way stories are orally told. His works often indirectly link with each other by taking up minor characters from one story and making this character the main character of another work. For example, a minor character like Frau Brücker from Johannisnacht is taken up as a main character in his book Die Entdeckung der Currywurst. Timm's works also tend to have autobiographical features and often deal with the German past or are set in the German past.

Reviews

[Orsodimondo · Rating 4 out of 5]

LE RADICI MODERNE DELLO STERMINIO



Il romanzo di Uwe Timm è ambientato in Germania tra la fine della Seconda Guerra Mondiale e i primi giorni di pace, nei mesi della primavera e dell’estate 1945.
Germania Anno Zero.


E anche i tedeschi scoprirono la gomma americana.

Protagonista è Michael Hansen, giovane ufficiale americano di origine tedesca: nel 1932 la sua famiglia, mamma, sorella maggiore e il 12enne Michael, da Amburgo raggiungono il padre a New York. L’uomo è un eccellente imbalsamatore e per il suo notevole talento è stato assunto dal National History Museum.
In questo modo, gli Hansen si evitano il girone infernale del nazismo, e diventano americani a pieno titolo.
Sotto le armi, la conoscenza del tedesco determina il lavoro (missione?) che Michael dovrà svolgere dalle parti di Monaco di Baviera: intervistare (interrogare?) un testimone molto amico del medico Alfred Ploetz, che dall’essere candidato al Nobel era diventato un fautore della razza perfetta e quindi molto caro ai nazisti.


Storia naturale della distruzione.

Il racconto procede su due linee parallele alternate: da una parte gli incontri col testimone, che cominciano a diventare interessanti a metà libro (almeno cento pagine sacrificabili), dall’altra le attività di Michael quando è libero, racconto che invece è sempre ghiotto ed emozionante.


Sul lago Ammersee in Baviera, una casa finto castello come quella che abitava Alfred Ploetz e che viene requisita dall’esercito americano per condurre l’investigazione.

La prima linea narrativa, quella più reclamizzata (a cominciare dalla bandella), dal mio punto di vista è quella che funziona un po’ meno, perché ha un lunghissimo flashback (le cento pagine che io volentieri sacrificherei) che riporta ai primi tentativi di socialismo utopico, cento e passa anni prima, i primi esperimenti di comunità socialiste, e di quelle invece a carattere religioso. Momenti storici che già conosco abbastanza, mi hanno sempre poco entusiasmato (mai gradito nessun pensiero che annulli la diversità, cancelli la differenza, appiattisca e banalizzi l’égalité del motto della rivoluzione francese), sui quali Timm a mio avviso insiste oltre misura.


Vista sulle Alpi.

Quando il socialismo utopico, quelle utopie egalitarie, si trasformano in eugenetica, igiene della razza, e questa razza, ovviamente, viene a configurarsi in quella nordico-europea, in modo particolare in quella ariana, Timm cattura il mio interesse.
È bravo a tenere la giusta distanza dai lager, dalle sale operatorie e i reparti dei campi di concentramento dove si portavano avanti esperimenti genetici (= tortura) e si commettevano abomini in nome del progresso e del benessere comune (collettivo?). È bravo a non solleticare il voyerismo del lettore, a far capire bene senza descrivere, senza immergere la penna nel sangue.


Ricostruire

La seconda linea narrativa, invece, funziona alla perfezione. O meglio, un difetto lo manifesta: Timm le dedica meno spazio che all’altra, e io avrei voluto invece saperne e leggere molto di più.


La greca, la moglie di Alfred Ploetz, dipingeva e scolpiva.

La Germania negli ultimi giorni di guerra e i primi di pace, nei mesi del 1945 in cui sembrava che tutto fosse finito e tutto stesse per ricominciare.
I soldati americani, ma anche gli altri delle forze alleate, che improvvisamente si sentivano in vacanza in un paese straniero a loro completa disposizione. Si poteva requisire un’auto decapottabile per fare turismo e assolvere le quotidiane beghe e commissioni, requisire una villa castello con vista su lago e Alpi, bere, ballare, incontrare, conoscere, fare sesso in libertà senza strascichi…
Un senso di conquista, eccitazione, curiosità, che Timm pennella molto, molto bene.


La tombra di Alfred Ploetz (1860 – 1940) nel cimitero di Herrsching in Baviera.

Il mondo migliore del titolo italiano (quello tedesco “Ikarien” fa riferimento a una comunità utopica fondata negli US dal francese Étienne Cabet) è quello che inseguivano gli utopisti poi trasformatisi in mostri nazisti o quello che poteva realizzarsi nella Germania distrutta?


Le radici moderne dello sterminio.

[Gattalucy · Rating 4 out of 5]

E' accaduto, quindi potrebbe accadere di nuovo

Sono contenta di aver letto questo libro benchè abbia dei difetti: è un po' troppo didsascalico, ad esempio, e il racconto del protagonista è a volte pedante. Ma l’ambizioso obiettivo di Timm è quello d’individuare il germe originario della teoria sterminatrice sull’igiene della razza all’interno di un ideale egualitario e solidale, segnando così il ritorno dell'autore alla materia che meglio gli riesce, la ricostruzione e rielaborazione della storia tedesca. Quindi la quinta stella per onore al merito della voglia di indagare (cosa che da noi alla fine non è successo).

Timm utilizza la voce di un amico fraterno di Adolf Ploetz, teorico fondatore del concetto d’igiene della razza alla base del sistema di sterminio delle vite «indegne di essere vissute” per indagare, rispondendo alle domande di un militare incaricato dai servizi segreti americani dopo la sconfitta della Germania, sulla genesi dell'orrore, su tutto quello che portò alla identificazione di un intero popolo nel delirio della super-razza ariana, e delle conseguenze che questa portò a tutto il popolo tedesco.

Così il vecchio ottuagenario, salvato da Ploetz da una “vacanza pesante” al campo di concentramento di Dachau perchè socialista vicino al mondo sindacale e anarchico, racconta la genesi di un'idea di mondo ideale in cui i due amici credevano nell'esaltazione dei vent'anni, degenerata nel desiderio malato di eliminare chi, all'interno di una società, è «un ostacolo al progresso e all’evoluzione», per cui diviene necessario garantire l’esclusione dei «deboli, i pigri, quelli incapaci di lavorare», ovvero occorre «una rivoluzione biologica che vada ad integrare quella sociale».
Per Timm quindi la deviazione avverrebbe nel momento in cui il singolo perde il suo valore di fronte alla società o – con una parola che allarma i tedeschi e dovrebbe cominciare a insospettire anche noi italiani – il popolo, das Volk. Ploetz «non riusciva a fermare il proprio sguardo sul singolo individuo, ma doveva subito pensare in grande alla totalità: l’umanità»; il che comporta la disponibilità a sacrificare l’individuo per il bene di un’astratta «umanità nel suo complesso».

Su questo si sofferma il libro, utilizzando anche una vasta bibliografia, ripercorrendo momenti della storia tedesca, riflettendo sulle ideologie materialiste, sui difetti della ragione senza l'etica e la solidarietà, per evitare l’offesa e l’umiliazione personale.

Una materia, quella della rielaborazione di quanto accaduto, che senz'altro l'autore conosce bene, cercando in fondo di comprendere “ciò che non è comprensibile”, con la speranza che non possa più ripetersi, ma ben conscio che le parole di Primo Levi che ho riportato all'inizio, sono purtroppo ancora un monito che grava su tutti noi.
E Timm lo sa bene, perchè Alfred Ploetz altri non è che il nonno di Dagmar Ploetz, la moglie di Timm, a cui è dedicato il romanzo.
Un'altra indagine sulla banalità del male, insomma, anche se Come mio fratello già aveva detto molto sul tema. E forse meglio.

[Marc Lamot · Rating 3 out of 5]

These are actually two books mixed together. The main part is the fictional testimony of an 81-year-old German man, Herr Wagner, about his former friend Dr. Ploetz. Alfred Ploetz (1860-1940), a real historical character, was the inspiration source for the Nazis and their program of “racial hygiene”. That was a euphemism for medical experimentation with and active euthanasia on the mentally and physically handicapped, and minority groups such as Gypsies, and for the conscious "cultivation" of a pure Aryan race. Wagner's testimony is especially interesting because it zooms in on how Ploetz gradually evolved from an utopian socialist, disillusioned by failed attempts to run an ‘Icaria’-commune in the United States (hence the title), to someone who wanted to enhance humanity through biological means.

Wagner's testimony is embedded in the vicissitudes of the American officer Michael Hansen who interrogates Wagner immediately after the American occupation of Germany in 1945. Hansen himself is of German descent, but by chance his parents emigrated to the United States in 1932. We also follow Hansen in his dealings with his former compatriots. That way Uwe Timm paints a picture of the chaos in post war Germany, the difficult circumstances of poverty and humiliation, and especially the half-hearted way the Germans dealt with what they had done in the war. But at the same time he also addresses the half-heartedness of the Americans, who, despite a ban on fraternizing by their superiors, nevertheless get along with the local population. Also the war crimes by the Allies, with their incendiary bombs on Hamburg and Dresden and their atomic bombs on Japan, are touched upon.

The Hansen episodes are a welcome respite for the rather heavy handed testimonies of Wagner. Uwe Timm is absolutely capable of telling a legible story, but that does not alter the fact that there is a major imbalance between the mainly documentary character of Wagner's testimony and the Hansen story. In that sense, the composition of this book certainly is not perfect. The explanation for this lies in the author's lifelong obsession with Alfred Ploetz, the latter being the grandfather of his wife. This book therefore provides a good insight into how the racial theories of the Nazis came about (in many ways similar to those in the Western democracies at the time), and somewhat less into the situation of Germany after the capitulation in 1945. (rating 2.5 stars)

[Olaf Gütte · Rating 4 out of 5]

Ein Roman über ein dunkles Kapitel deutscher Geschichte.
Der deutschstämmige US-Offizier Hansen befragt unmittelbar nach Ende des 2.Weltkrieges
den Dissidenten Wagner über dessen ehemaligen Freund und Wegbegleiter Alfred Ploetz.
Wagner und Ploetz distanzierten sich immer mehr voneinander, während Ploetz
als Rassenhygieniker zum Handlanger der Nazis und deren Euthanasie-Programm avanciert,
geht Wagner den entgegengesetzten Weg und landet zeitweise sogar im KZ.
Eine bemerkenswerte Lebensgeschichte lässt Wagner hier zum Eigentlichen Helden der
Geschichte werden.

[nettebuecherkiste · Rating 4 out of 5]

Deutschland kurz nach dem Ende des 2. Weltkriegs in Europa. Der in Deutschland geborene amerikanische Militärangehörige Michael Hansen erhält den Auftrag, den Dissidenten Wagner zu befragen, der in der Vergangenheit mit dem Rassenhygieniker Alfred Ploetz befreundet war und viel über dessen Leben und Wirken weitergeben kann. Die Besatzungsmacht will mehr über den Mann erfahren, der den Begriff der „Rassenhygiene“ geprägt und die Eugenik-Strategie der Nazis stark beeinflusst hat.

Timm hat den Protagonisten seines neuesten Romans klug gewählt: Ein Amerikaner, ein Offizier, der einen Teil seiner Kindheit noch in Deutschland verbracht, der amerikanisch eingestellt ist, aber in beiden Welten zu Hause ist. Ich sagte „Protagonist seines Romans“, das stimmt nicht ganz, denn er ist lediglich der Protagonist der Rahmenhandlung. Nachdem wir Michael Hansen noch in Amerika kennengelernt und von seiner Affäre mit einer bereits verlobten Frau erfahren haben, setzt die Binnenerzählung ein, als Hansen Wagner kennenlernt und dieser beginnt, von seiner Freundschaft mit Alfred Ploetz zu erzählen. Von nun an wechselt Timm zwischen Binnen- und Rahmenhandlung hin und her.

Insbesondere erfahren wir von Wagner, dass Ploetz wie er selbst zunächst aus dem sozialistischen Milieu kam und insbesondere einer utopische Gesellschaftsform nach Étienne Cabet anhing. Die Befürworter einer solchen Gesellschaft nannten sich „Ikarier“ und strebten die Gleichheit aller nach einem kommunistischen Modell an. In Amerika wurde versucht, dieses Modell in einer kleinen Kolonie umzusetzen, und Ploetz und Wagner reisen nach „Ikarien“, um an der dortigen Gemeinschaft teilzuhaben. Bald müssen sie jedoch feststellen, dass diese weit davon entfernt ist, dem Idealbild zu entsprechen. Im Fall von Ploetz bedeutet dies vor allem, dass die Menschen nicht seiner Vorstellung eines schönen und klugen Ideals entsprachen. Und so kommen wir zur Rassenhygiene – Ploetz war überzeugt, der Mensch, heißt die überlegene nordische Rasse, müsse durch gezielte Zucht optimiert werden.

Ein gefundenes Fressen für die Nationalsozialisten, die sich Ploetz‘ Vorstellung einer überlegenen Menschenrasse der Arier zueigen machten und im Namen der Eugenik unzählige Menschen mit unerwünschten Eigenschaften, körperlichen oder geistigen Erkrankungen und letztendlich Millionen Juden ermordeten. Wir erfahren, wie ein zunächst dem Volk der Juden gegenüber positiv eingestellter Wissenschaftler sich im Namen einer Ideologie instrumentalisieren lassen konnte und wie gefährlich die Fehlinterpretation einer wissenschaftlichen Theorie, in diesem Fall der Evolutionstheorie, sein kann.

Versinnbildlicht wird Ploetz‘ fehlgeleitetes Lebenswerk durch das Scheitern seines größten Projekts, des Nachweises, dass der Genuss von Alkohol zu minderwertigem Nachwuchs führt. So begleiten wir Ploetz bis an sein Lebensende.

Mit „Ikarien“ hat Uwe Timm sich eines Themas angenommen, dass im ganzen Genre der Weltkriegsliteratur bisher nicht allzu oft besprochen wurde. Eine in jedem Fall lohnende und gut lesbare Lektüre.

[Noah · Rating 3 out of 5]

Alfred Ploetz (1860-1940) ist einer der Väter der Eugenik und war ein Spiritus Rector der Rassentheorie der Nazis mit all ihren Konsequenzen. Zugleich ist er der Großvater von Uwe Timms Frau. Man merkt dem Roman an, wie schwer es dem Autor gefallen ist, sich dieser umstrittenen Figur und ihrem Lebensweg vom überzeugten Kommunisten zum Einflüsterer von Massenmördern zu nähern. Der Weg des Erzählers geht deswegen über den Umweg eines sympatischen deutschstämmigen US-Offiziers, der über Ploetz recherchiert und vor allen Dingen mit dessen Jugendfreund, einem alten Syndikalisten spricht. Diese Dialoge sind das Herzstück des Romans und gut gelungen und interessant, vor allen Dingen soweit Timm seinem gewohnten Thema linker Utopien nachgeht. Das eigentliche Thema Ploetz tritt dabei immer mehr in den Hintergrund, wird allerdings vor allen Dingen durch Liebesgeschichten des Offiziers mit Fräuleins verdrängt, die uninteressant sind. Ein mittelprächtiger Timm ist immer noch kein schlechtes Buch aber es fehlt die Leichtigkeit und Ironie, die sonst seine Werke tragen.

[Andrea · Rating 3 out of 5]

Timm racconta la storia di un giovane soldato americano, Michael Hansen, nato ad Amburgo ed emigrato da bambino con i genitori negli Stati Uniti, che negli ultimi giorni della Seconda Guerra Mondiale viene inviato in Germania per indagare sullo scienziato tedesco Alfred Ploetz, teorico della dottrina eugenetica nazista già molto vicino a vincere il premio Nobel prima dell'inizio del conflitto. Lo fa servendosi delle testimonianze di un vecchio amico di Ploetz, Karl Wagner, con cui condivise in gioventù delle esperienze in una comune americana di ispirazione utopistica. Wagner racconterà ad Hansen la storia di Ploetz, di come le loro vite si siano discostate (Wagner rimarrà fedele al pensiero anarchico-socialista e per questo sconterà anche un periodo di internamento nel campo di Dachau) e di come il pensiero politico dello scienziato si sia trasformato, passando dagli ideali socialisti-utopici fino all'adesione al nazismo ed alla formulazione delle teorie sull'igiene della razza. Il racconto di Wagner, un lungo flashback che serve a Timm per analizzare le radici della dottrina nazista della razza e le sue conseguenze, viene poi alternato alla narrazione delle vicende di Hansen, che si muove nella Germania devastata dalla guerra, combattuto tra l'atteggiamento tutto americano di considerare la nazione tedesca come un enorme parco giochi a sua completa disposizione e la nostalgia della propria terra d'origine ormai perduta. I temi trattati in questo romanzo sono decisamente interessanti e gli inviti a riflettere sui fatti accaduti nell'Europa del secolo scorso sono costanti. Più volte durante la lettura sorge l'urgenza di fermarsi e riflettere sul fatto che quanto narrato è realmente accaduto. A mio avviso è proprio questo continuo pungolo nel lettore che rende necessario il libro. Consiglio la lettura di Timm, anche se qualcosa di squisitamente letterario nell'opera non mi ha convinto. I personaggi mi sono sembrati monodimensionali e i dialoghi un po' artificiosi, quasi un pretesto per poter parlare delle origini delle teorie eugenetiche. Resta comunque una lettura che consiglio vivamente, anche perché Timm racconta una delle più grandi tragedie umane del Novecento, pur già ampiamente analizzata da moltissimi altri testimoni, diretti e non, ma lo fa da un punto di vista originale e diverso dal solito.

[Al waleed Kerdie · Rating 4 out of 5]

رواية جيدة جدا لأصحاب الباع الطويل في الحوارات الفلسفية والسياسية والأدبية والعلمية. ففي هذه الرواية تجتمع عدة أصوات لإظهار حقيقة ما حدث بين بلوتز وفاغنر. بلوتز عالم تحسين النسل ، أخد علماء النازية الذين اعتمدت عليهم في سياساتها لتحسين النسل، وفاغنر صديقه القديم الذي لم يتركه في حله وترحاله خارج ألمانيا، ولكن تختلف تقادير كل منهما بعد عودتهما من الولايات المتحدة.

[Talal Ahmed · Rating 5 out of 5]

روايه ايكاريا للالماني اوفا تيم #دكتواره في الأدب الالمانى.
عن دار ممدوح عدوان لترجمة هبه الله فتحي
،💙☺️ #مكتبتى #ترشيحات_ادبية
ص434
دار ممدوح عدوان للنشر والتوزيع Mamdouh Adwan Publishing House
سافر هانزن في يوم جمعة مع الكسندر في صالون سيارة من نوع هورخ من فرانكفورت الى ديلنونرج .قال ليو الكسندر لقد عملت كل ما في وسعي لنحصل على سيارة مريحة والا نضطر الى ركوب السيارة الجيب في هذا الطقس السيء. ستكون رحلة ريفية لطيفة وان كان السبب غير لطيف .سنهيئ لانفسنا جوا مريحا. الرجل الذي سنزوره هو نائب مدير معهد القيصر فيليلهيلم لابحاث المخ انه مكتشف متلازمة هالرفوردن -سباتس .شخصية بارزة في مجالها ولكنه يدعم وحدات (الاس الأس) منذ عام 33 فضلا عن مشاركته في حملة القتل الرحيم.🖐🏻
اكمل الكسندر انهم مقتنعون بجرائمهم اصدر هتلر مرسوما في العالم عام 39 عن سلطة التقدير للاطباء وكان المقصود بالتقدير بحسب الوضع الحالي قتل اكثر من مأئة الف شخص في الفترة بين 39 و 41 كانت ستة مؤسسات للموت تعمل على قدم وساق.📺
ما قيل ان المصابين بمرض لا شفاء منه سيقتلون قتلا رحيما ولكن غلفت هذه الرحمة بالسرية تامة.🌾
لقد قتلوا بالغازات السامة بأول اكسيد الكربون لقد رايت موقع هادمارم هدم .🏐
لكن فريق العمل كان موجودا :الممرضين والاطباء ؛والممرضات :وحققنا معهم وصل المرضى في حافلات وجردوا في غرفة مخصصة لذلك من ملابسهم ٫تبع ذلك كشف سطحي من جانب احد الاطباء بسبب الوفاة التهاب في الرئة' او الزائدة' تصٌور الضحية ثم تدخل مع مرضى اخرين الى غرفه مبلطة .
يزعم انها غرفة الاستحمام.🏞️
البيروقراطية هنا ايضا يسمح فقط لطبيب الموت ان يفتح حنفية الغاز.
كان يراقب الموت من نافذة صغيرةمن عشرين الى ثلاثين دقيقة. ثم يفتح الباب لتنقل الجثث فوق عربة الى الفرن للحرق. اطلق على رجال (الاس الآس) الذين يعملون هناك #الحارقون بعد الوصول الى عشرة الاف حالة قتل في عام 40.🍋
حصل فريق العمل كاملا الموظفون والممرضات والممرضون والاطباء والحارقون على كاس جعة مجانية.
زادت الشكوى ايضا اذ اشتكى السكان في المنطقة من رائحة الحرق الكريهة كما انتشرت الشائعات ايضا قيل انهم يقتلون المسنين ايضا كل من كان عديم الفائدة.
على الاقل كانت هناك اضرابات من جانب الكنيسة الكاثوليكية ايضا اوقف هتلر هذا الاجراء في شهر اب لعام 41 ٫اتعرف لماذا بسبب الحرب ضد الاتحاد السوفيتي. نعم.🎬📻

[Edmond Dantes · Rating 4 out of 5]

utto , drammaticamente, vero.
https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_...
Con l'aiuto di alcuni personaggi immaginari l'autore indaga le radici profonde del monstrum Sociale , derivato da un frainteso darwinismo sociale che portava , di estremismo in estremismo, alle camere a gas, passando per la Operazione T4 (rivedere Paolini) , con lo sterminio di disabili che proseguiva, come nulla fosse, anche a guerra appena finita.
Pensare che tutto questo schifo nascesse da un immaginario nuovo ordine socialista utopista (le comunità Icariane dell'800) lo rende ancora più abbietto/assurdo.
Del resto l'immaginari protagonista poteva accorgersene da subito che qualcosa non tornava.... nella immaginaria società perfetta gli aderenti avrebbero dovuto avere tutti gli occhi azzurri,.....
PS se volete vvedere una vera comunità, recatevi alla vera Icaria , piccola isola greca tra le Cicladi e Samos, terra di veri uomini liberi (ancorchè brutti, bassini, e dagli occhi scuri......

[Elalma · Rating 4 out of 5]

Con un bellissimo impianto narrativo, Uwe Timm racconta pagine di storia della Germania in maniera coinvolgente. Un giovane ufficiale americano di origini tedesche in una Germania piena di rovine e macerie conduce indagini per cercare di capire cosa avesse portato Toeplz, padre dell'eugenetica e del concetto della superiorità della razza dai sogni di un comunismo utopico alle folli teorie sull'igiene della razza. Ma le domande sono anche le domande del lettore, di come un popolo che aveva sperimentato quasi un socialismo reale, con tradizioni culturali profonde abbia poi aderito al nazismo. Ma le cose accadono a poco a poco, dice uno dei protagonisti, senza nessun intento giustificatorio, ben sapendo che non c'è possibilità di giustificare ma solo di testimoniare.

[Irinita · Rating 4 out of 5]

Die Szenen mit Karlchen waren sehr bewegend, werde sie nie vergessen.

In Ikarien bekommt man einen Einblick in die lange Entstehungsgeschichte der Eugenik, vor allem durch die Biographie einer ihrer Begründer in Deutschland: Alfred Ploetz. Sehr informativ und gleichzeitig erschütternd. Die freundschaftliche Verbindung des Eugenikers mit bekannten Schriftstellern wie Gerhart Hauptmann und Frank Wedekind war eine augenöffnende neue Einsicht für mich.

Der Roman ist sehr gut recherchiert und liest sich ein bisschen wie eine "Oral History". Er ist von daher leicht zugänglich und hat mich sofort in seinen Sog gezogen. Das Thema Eugenik im Nationalsozialismus interessiert mich schon länger - ich empfehle dazu auch unbedingt Ein Hund kam in die Küche und Die Belasteten: >Euthanasie< 1939-1945. Eine Gesellschaftsgeschichte. In Ikarien haben sich für mich noch ein paar weitere historische Puzzleteile zusammengefügt.

Das Ende war ganz gruselig, hat mich aber auch etwas enttäuscht (ich wollte eigentlich unbedingt mehr über Ploetz' Bruder erfahren! Ich finde, die Familiengeschichte hätte insgesamt noch besser herausgearbeitet werden können.)

[Chik67 · Rating 3 out of 5]

Il tema è pesante: eugenetica nazista, mica scherzi.

Responsabiità degli scienziati, connivenze nella società, sopravvivenza post-guerra e post-nazismo.

Cose da far tremare le vene ai polsi. Timm sceglie una cornice narrativa abbastanza rigida e complessa: un giovane marine incaricato di interrogare un anarchico sopravvissuto a quegli anni e amico personale di uno dei grandi sostenitori delle teorie della selezione della razza. Alternando un capitolo di interrogatorio e uno di vicende personali del marine nella Germania devastata dalla guerra appena finita, la storia procede. Ma un po' a singhiozzo. Nei lunghi racconti di Karl Wagner ci si scorda di essere in un romanzo e si finisce per credere di essere in un saggio di storia. Difficile, poi, farsi trascinare dai più brevi capitoli di narrazione vera. Mai è riuscito a trasportarmi fino in fondo e per questo, tutto sommato, è rimasto un libro non facile da finire.

Certo, ben fatto, ben scritto, non banale. Però se fosse stato un racconto fatto davanti al camino, in una sera d'inverno, ve lo dico chiaro, io mi sarei addormentato.

[Hans Luiten · Rating 5 out of 5]

Tsjonge, wat is dit en geweldig boek. Werd me aangeraden door Elly van Eerden en dat was een goed advies. Een verbijsterend beeld hoe in de jaren na 1900 Duitse idealisten de weg kwijt raakten in de meest verschrikkelijke theorieën om “de mensheid” te verbeteren door rassenhygiene. Maar er worden verschillende verhalen door elkaar heen verweven waardoor er ook een indringend beeld wordt opgeroepen van het Duitsland van 1945. Het is simpel: lezen!!!

[Maarten Mathijssen · Rating 5 out of 5]

Prachtige raamvertelling. Het verhaal over Alfred Ploetz, een van de grote theoretici van de Nationaal Socialistische rassenleer. Een Amerikaanse officier, van Duitse afkomst, moet onderzoek doen naar deze Ploetz. Timm schets deze Amerikaanse officier, aanvankelijk als een hedonistisch figuur. Ondanks al de gruwelijkheden die hebben plaatsgevonde ,leeft Michael Hansen zicht uit, cabriolets, speedboten, luxe villa's , veel wisselende affaires. Is dit Timms oordeel over de overwinnaars? Ook het taalgebruik van de Amerikaan en het belangrijkste Duitse karakter, Wagner, zijn zeer verschillend; het directe, afgemetene van Hansen en de prachtige proza van Hansens gesprekspartner. En uiteindelijk zijn de Amerikanen niet zozeer geïnteresseerd in de verderfelijke rassentheorien als wel in de eventuele communistische invloeden van Duitse communes in de VS waar Ploetz en Wagner in hun jonge jaren deel van uit maakten. Vooral het verslag van Wagner aan Hansen maakt dit boek zo fascinerend, naast de rassenhygiene wordt in feite de hele Duitse geschiedenis ontleed. Dit boek is echt een perfect voorbeeld van een geslaagd verbond tussen vorm en inhoud. Literatuur van de bovenste plank.

[Roger Abrahams · Rating 4 out of 5]

Een heel prettig leesbare roman over een bijzondere tijd, waarover je niet veel leest: het net, of nog maar half, bevrijde nazi-Duitsland in het staartje van en net na de Tweede Wereldoorlog. Stunde Null, kortom. De Amerikaanse soldaat Hansen, van Duitse oorsprong, belandt in die dynamische tijd, verwondert zich - zijn dit nou de nazi's en hun aanhangers? - voert in het kader van een onderzoek lange gesprekken over een man die zo'n beetje aan de basis stond van de Duitse eugenetica, de rassenperfectionering. Puntje van kritiek: die gesprekken hadden wel wat korter gemogen.

[Anna nanananana · Rating 5 out of 5]

I’d give 6 stars if that was possible. I started this book to have an audiobook for household chores, without knowing what it is about - and I couldn’t stop. This book captured my attention entirely.
I recommend this book to anyone who wants to understand eugenics not just intellectually, but also on an emotional level.
Super eerie, highly educational, dystopian, well-written and the absolute stuff of nightmares. The end gave me lasting goosebumps and left me unable to sleep.

[mo · Rating 3 out of 5]

Kind of thought Moby Dick would make me immune to characters prone to digressions but, nope, that's still something that, when overdone, lowers my interest in a story.

[Zeitwaise · Rating 3 out of 5]

2,5*

[Marie-Paule · Rating 5 out of 5]

Schitterend boek, in de vorm een raamvertelling.
Een Duitstalige Amerikaanse officier, Michael Hansen krijgt van de geheime dienst de opdracht om uit te zoeken welke rol de rassenhygiënicus doctor Alfred Ploetz heeft gespeeld in het Duitse Rijk. Aangezien de dokter in 1940 stierf, zoekt hij getuigen en komt hij terecht bij Wagner, een oude vriend van Ploetz. De gesprekken tussen Hansen en Wagner vormen de kern van het boek. Deze gesprekken zouden de vorm van verhoren moeten hebben, maar naarmate de mannen elkaar beter leren kennen worden het steeds meer gesprekken tussen gelijkwaardigen.
Alfred Ploetz was de grootvader van de vrouw van de schrijver, en heeft er meer dan 40 jaar over gedaan om deze roman vorm te geven.

"Hij (Ploetz) richtte zijn blik niet op de enkeling, maar steeds meteen op het grote, op het geheel: de mensheid. Pas later speelde bij hem dat andere woord een rol: het ras. De mensheid was verdeeld in rassen. De zwarten waren minderwaardig, hoogwaardig waren de de ariërs, het noordse raas. en het ras negeerde het vol en het volk ht on-volkse en het on-volkes de volks-parsiet, de parasiet de bestrijding van de parasiet. het is een minachting van alles wat niet geslaagd is, een geringschatting, van wat niet meer dan geslaagd is, en tegelijk een grote bewondering voor wat zeer geslaagd is." (p. 243).

De titel "Icarië" verwijst naar het utopische boek 'Voyage en Icarie' van Cabet uit 1840, geinspireerd aan 'Utopia' van Thomas More. Cabet trok met een groepje getrouwen (de Icaries) naar Texas om daar een commune op te richten waarin nauwelijks ruimte zou blijken te zijn voor een eigen identiteit. Het werd een faliekante mislukking.

[Lupo · Rating 3 out of 5]

Questo libro deriva da un'idea che Timm coltivava da quarant'anni, quella di raccontare la storia di Alfred Ploetz, il principale contributore all'eugenetica nazista. La motivazione è il voler capire, spiegandola, come la parabola di un uomo possa portarlo da posizioni di utopismo socialista a quelle del nazismo. Timm riesce abbastanza bene a rendere la propria idea del come e anche del perché questo sia avvenuto, anche se con qualche confusione sul lato della storia della scienza.
Il libro è scritto in un bellissimo tedesco, una lingua che può essere bellissima, come Timm fa dire a un suo personaggio sul finire del libro, come appunto nella penna di Timm, cosa di cui lo scrittore è cosciente e orgoglioso. Un aspetto, questo, che sottolinea anche la molta tristezza che pervade il libro per quello che la Germania avrebbe potuto essere e che non è stata. Anzi, è stata quanto peggio poteva essere e Timm ne indica in parte i motivi.
La storia di Alfred Ploetz, che era il nonno della moglie di Timm, è raccontata attraverso i colloqui che avvengono nell'estate del '45 tra due personaggi di fantasia, Michael Hansen, ufficiale americano ma tedesco di nascita, e Karl Wagner, una volta amico di Ploetz ma rimasto fedele alle idee dell'anarchismo utopico e per questo anche imprigionato a Dachau. In questi colloqui, Wagner racconta con grandi dettagli la vita propria, di Ploetz e la storia tedesca a cavallo del XIX e XX secolo. Questi dettagli, anche quando storicamente interessanti, rendono il libro troppo lungo e alla fine un po' meno bello di tanti altri libri di Timm che ho apprezzato molto.
Una cosa che mi è dispiaciuta un po', dato che stimo molto Timm, è che nel libro sbaglia la mira quando prende Darwin come responsabile ultimo delle politiche eugenetiche. Questo avviene già con le citazioni all'inizio del libro, tra le quali c'è quella di Darwin che afferma che uno scienziato non deve avere desideri o sentimenti, ma nient'altro che un cuore di pietra. Prosegue attribuendo a Darwin la responsabilità del socialdarwinismo, della sopravvivenza del più forte cosa che è un errore storico e scientifico. Storico perché Darwin non ha mai parlato di sopravvivenza del più forte, bensì del successo riproduttivo del più adatto all'ambiente attraverso la selezione operata dalla natura. La sopravvivenza del più forte è espressione strumentalmente creata da Sir Francis Galton, cugino di Darwin e persona profondamente razzista i cui scritti sono stati, quelli sì, utilizzati dai teorici nazisti dell'eugenetica. Scientifico perché la selezione della natura avviene su modifiche genetiche che avvengono CASUALMENTE negli esseri viventi. L'eugenetica, che incide attivamente e deterministicamente sulla riproduzione è la negazione del modo in cui la natura opera.
In Italiano è uscito per Sellerio col titolo "Un mondo migliore"

[Martinez Claudio · Rating 3 out of 5]

La novela esta bien construida. Basada en hechos reales. Muy interesante el análisis que hace del movimiento eugenista alemán, la cantidad de médicos y científicos alemanea y europeos que apoyaban la higiene racial, la eliminación de los débiles, etc. El apoyo intelectual fue muy grande por parte de la ciencia. Los nazis no nacieron en el vacío. Había un humus intelectual sólido.

La novela falla en su modo oral, poco literario . Sobra la promiscuidad sexual de los protagonistas, su frivolidad cuando deberían se empatizar más con las víctimas y el horror. El protagonista no se conmueve al volver a su infancia. No sufre por su pasado. Usa a las mujeres y ellas le usan a el. Y en medio la eugenesia . No cuadra

[Dieuwke · Rating 1 out of 5]

The last days of the Second World War in Germany. American troops puzzling pieces of atrocities together and rebuilding of all that’s broken starts.
Interesting enough, and I wouldn’t necessarily say a waste of my time, but the story of officer Hansen after working hours was far more interesting than the ramblings of the 81 y/o civilian Wagner he’s to interview.

[André · Rating 4 out of 5]

Citaat :
Eerst werden de communisten en de sociaaldemocraten opgesloten de zogenaamde preventieve detentie voor hun eigen bestwil, ook zo'n leugenachtige omschrijving. Ik kan er van meepraten. Daarna ging het verder en richtte het zich tegen iedere kritische geest, en als laatste waren de Joden en de zigeuners aan de beurt, systematisch.
Review :
Uwe Timm (1940) promoveerde in 1971 in de filosofie en is sindsdien schrijver. Zijn werk werd veelvuldig bekroond. 'Mijn broer bijvoorbeeld' (2003) werd door NRC Handelsblad geselecteerd als een van de beste boeken van 2003. In 2018 ontving Timm de prestigieuze Schiller-Preis voor zijn rijke oeuvre.
Uwe Timm is een van de succesvolste auteurs in Duitsland. ‘Am Beispiel Meines Bruders’ is een van zijn bekendste boeken en gaat over Timms relatie met zijn vader en broer. Zijn 16 jaar oudere broer was namelijk een soldaat bij de Waffen-SS en lid van de Totenkopfdivisie. In 1943 overleed zijn broer in Oekraïne, maar pas in 2003 schreef Uwe Timm hier een boek over.
Uwe Timm schreef met Icarië een roman over de eerste dagen na de Tweede Wereldoorlog, een boek over het einde van alle Germaanse suprematie-fantasieën, een boek over de democratisering van Duitsers door de Amerikanen.
Michael Hansen, een Amerikaanse officier van Duitse afkomst, onderzoekt het werk van de Duitse wetenschapper Alfred Ploetz. Ploetz, die al vijf jaar voor het einde van de oorlog stierf. Hij was de pionier van de eugenetica in Duitsland en introduceerde de term 'rassenhygiëne', die centraal zou moeten worden in het selectie- en moordapparaat van de nationaal-socialisten.

Het gaat over de mogelijke criminele perversies van beheersbare reproductie - die in de toekomst steeds belangrijker zullen worden. Timm toont de gevaarlijke verleidingen en kruipende onmenselijkheden die in het materiaal zijn gecreëerd.

De Amerikaanse winnaars zijn ook geïnteresseerd in het onderzoek van de "raciale hygiënist" Ploetz. Alle kennis moet worden afgeleid van de menselijke experimenten.
Michael Hansen gaat in gesprek gaat met de plaatsvervanger van Ploetz, Wagner'. Een zeer fatsoenlijke kerel. Een anarchist, een dissident, een man van fijne literatuur, die in Dachau zat en de oorlogsjaren in de kelder van een boekwinkel verstopt zat, tussen werken van Arnold Zweig en Ernst Bloch en alle andere verboden auteurs. En juist deze kritische, humanistische geest spreekt over de eugeneticus in de warmste woorden als "de vriend".
Want de anarchist en de nazi, hadden, hoe vreemd het ook mag klinken, dezelfde ideale oorsprong. Aan het einde van de 19e eeuw vertelde de oude man droomden ze samen van een samenleving gebaseerd op gelijkheid. Ze werden geleid door de Franse socialistische revolutionair Étienne Cabet, die het model van een egalitaire gemeenschap ontwikkelde en dit 'Ikarien' noemde. Een idee dat Ploetz onmiddellijk had toegejuicht, dit idee van een rechtvaardige en gelijkwaardige samenleving, die ook in hun uiterlijk harmonieus waren Het onrecht in de natuur van het individu moet worden gecorrigeerd, dat wil zeggen, de gelijkheid van de positie in de samenleving moet ook haalbaar zijn in het gezicht en in het lichaam, een gelijkheid in schoonheid.

Alfred Ploetz stond niet alleen met dit idee. Een van hen is de latere Nobelprijswinnaar Gerhart Hauptmann, die Timm in zijn boek een ijdele Goethe-Lookalike noemt en ook hij heeft 'het grootbrengen van mooie, gezonde Attische mensen' tot 'Griekse maatstaf'. Dit zijn bedreigende grensovergangen, die Timm beschrijft: bohemiens worden bioloog-fanatici, communisten-racisten. Het raciale waanidee ligt overal op de loer.

De jonge Amerikaanse officier die het onderzoek leidt, krijgt zelf een relatie met een Duitse vrouw terwijl 'verbroedering' tussen Duitsers en Amerikanen op dat ogenblik niet toegelaten is.

Uwe Timm is er in geslaagd met " Icarië /Ikarien" een boek te schrijven dat vertelt over de zieke wetten van raciale waanideeën en hun eigen wetten van verlangen.
Hij geeft zich trouwens gebaseerd op bestaande feiten.
Ploetz, die op zijn zeventigste in 1940 stierf, was de grootvader van zijn vrouw, de vertaler Dagmar Ploetz. De arts wordt beschouwd als de grondlegger van de eugenetica; de term "rassenhygiëne" gaat terug naar hem. De cultuurhistorische omgeving vloeit over in de roman, maar Timm werkt met meerdere lagen en reflecties, waardoor het onderwerp in de eerste plaats draaglijk is. De roman bestaat uit afwisselende hoofdstukken van Wagner's lange herinneringen aan de dagboeken van zijn vriend Ploetz en Hansen over zijn seksuele escapades in de ruïnes van het gebombardeerde München.

[Rafel Socias · Rating 4 out of 5]

Michael Hansen és un soldat nord-americà nat a Alemanya que després de la caiguda del tercer Reich és enviat al seu país natal per col·laborar en les tasques d'investigació de distints aspectes del règim  nazi. Un cop sobre el territori, rep l'encàrrec de custodiar els arxius i objectes del laboratori del doctor Alfred Ploetz, un dels científics que havien dissenyat les polítiques d'eugènesi que aplicarem els nazis per tal de millorar la raça ària a través de l'eliminació de les races inferiors (jueus, gitanos) o dels individus "defectuosos". Per tal de conèixer millor al doctor Ploetz, entra en contacte amb el senyor Wagner, que durant la guerra havia estat acollit per un llibreter antiquari després d haver passat per Dachau per les seves idees llibertàries. A través del seu relat, es descriu l'etapa de formació del doctor Ploetz i les seves visites als Estats Units per observar de primera mà com funcionaven les comunes basades en les idees del socialisme utòpic d'Etienne Cabet, el fracàs de les quals portà Ploetz a pensar que la millora de la societat no és possible només per la seva reorganització, sinó per la millora física dels seus elements.

Amb aquesta obra, Uwe Timm posa el focus en aspectes diversos de la realitat alemanya en el primer terç del segle XX, del nazisme i de la situació de postguerra. Del primer terç del segle XX parla de com les idees revolucionàries s'obren camí entre una minoria de pensadors que sovint acaben exiliats i que veuen amb una certa desesperació com la nova republica de Weimar esclafa sense pietat la revolta dels espartaquistes de Rosa Luxemburg i Karl Liebknecht. De l'època dels nazisme es fixa en el desenvolupament de les idees eugenèsiques que portaren a pràctiques tan abominables com l'extermini dels jueus o l'assassinat de discapacitats. De la postguerra, es fixa sobretot en l'esperit de supervivència dels alemanys i especialment de les alemanyes, que miren de fer el cap viu per tirar endavant amb la seva vida enmig de la destrucció. 

Però "Icaria" no és només el retrat d'una època, sinó també és la Història d'un individu que es sent desorientat, que no té clar què ha de fer de la seva vida i que viu històries amoroses que li fan mal perquè sempre acaba abandonat, just quan amb prou feines s'adona del seu enamorament.

És aquesta una obra molt interessant pels múltiples punts on posa el focus, encara que òbviament sense aprofundir en cap d'ells. És un intent de comprendre el procés mental que portà a científics de gran talla a caure l'elaboració de teories que amb un objectiu inicial lloable -la millora de la societat-, acabaren per donar cobertura a algunes de les majors abominacions de la Història de la humanitat. Igualment, és un recordatori de com alguns pensadors intentaren crear societats millors sense transformar les preexistents, sinó creant-les des de zero. Aquests socialistes utòpics posaren en marxa aquestes experiències sobretot als Estats Units, que amb algunes excepcions acabaren fracassant per les inevitables ànsies individuals. 

Una novel·la ben interessant, encara que de vegades resulta una mica massa freda, per començar a conèixer certes coses que confluiren en el sorgiment del nazisme. 

[Medstery · Rating 3 out of 5]

أحب الهالة التي تحتفظ بها قصص الحرب، وفي الأفلام نجد تعاطفًا أكثر من اللازم مع فئة معينة بدل أخرى، والأجندة قتلت هذه الهالة لغايات مبطنة. في هذه الرواية لم أجد أي تعاطف من الراوي، كأنها نقل موضوعي للأحداث، ولهذا يليق أن تسمّيها برسالة دكتوراه مؤرشفة في مظهر سردي. تحكي عن جندي أمريكي من أصل ألماني يعود لبلده الأم ليشهد ما فعله بها بلده الذي استضافه، ولإتقانه اللغة الألمانية، يتم توظيفه للقيام بمقابلات مع صديق عالِم قام بتجارب تحسين النسل والتطهير العرقي في ظل أهوال الحرب. ما أضافته الرواية هو بعض تفاصيل التجارب التي كانت تُطبق على البشر، وهي على الأرجح أشكال تعذيب تحت ستار هدف "نبيل"، كتفعيلٍ للانتقاء الرباني الذي يتجلّى في الطبيعة. بالرغم من براءة داروين ونيتشه -في نظري- من التشجيع على هذه الإبادة، خاصة أن الفلسفة تتأثر بوعي الأفراد في تلقّيها وليس من أصدرها، هناك تبريرات لهذا التطهير وجدَتها النازية في الدين أيضًا، ومبدأ الشفقة صار إلى حد ما ضعفًا لا يخدم صيرورة الإنسانية. الكاتب لم يبرئ بلده من مسؤولية الحرب، لكنه يعرف أن هؤلاء الضحايا ليسوا مذنبين بالكامل، وعلى لسان الجندي الألماني يقول أن هناك أطفالًا ونساءً لا يفهمون كيف تم جرّهم نحو ما يحدث، وسيتضح ذلك في مقابلاته مع أكثر من مراهق، يكررون ما يُقال لهم. أما النساء، فقد عانين من فقدان أزواجهم، وقد استغل ذلك ليكسب -الألماني- أكثر من عشيقة لنفسه. بالنسبة للشعب المنهزم، أضحت القوات الأمريكية مثل طوق النجاة، ويستغلون أجسادهم وكرامتهم لطلب قوت اليوم أو المقايضة. ومع مرور الوقت، يختفي قانون "عدم التآخي" ويصير الوضع بينهم والأمريكان كما كان، وتتهكم الشخصية الرئيسية على النادل الذي أخبره "لا نملك ما تطلبه". هذا التنقل المتكرر لبطل القصة بين مهامه العسكرية وحياته العاطفية مربكٌ للقارئ، وقد يصنع الملل، واستوعبت سبب ذلك حين قرأت مراجع الرواية. وأعتقد أن ما يصنع ذلك الغثيان هو عثور الكاتب على أسلوب سرد يصف هول ما يحدث، ففي الوقت الذي ينشغل به البعض بالجنس والحفلات، هناك من يبكي موتاه، ومن يتطاير رماد احتراقه في الهواء، ومن يحتفظ بالتحف الفنية وطبعات الكتب النادرة كمهرب من جرائم الحرب، وهناك من تجاهل آثامه أو عذّبته، فالحرب هزيمة سواء انتصرت أم خسرت فيها، لأنها تنقض روح الانسانية.

[Wolfgang · Rating 4 out of 5]

Mein zweiter Roman von Uwe Timm. Habe ihn im letzten September in Deutschland mitgenommen, weil er gerade neu raus kam, als ich dort war.

Das Buch spielt mit 3 Perspektiven. Im vermeintlichen Vordergrund ist es die Arbeit des US-Army Offiziers Michael Hansen, der, in Deutschland als Kind geboren, aber mit Familie nach USA ausgewandert, in den ersten Wochen der Besatzungszeit im Frühjahr 1945 nach Deutschland kommt. Er arbeitet für den Geheimdienst und soll ermitteln, wie es zum Nazi-Rassenwahn kommen konnte.

In München trifft er einen Gegner des Nazi-Regimes, der auch eine Zeit im KZ Dachau erleben musste ("harter Urlaub"), und ein Jugendfreund und zeitweiliger Weggefährte des Eugenikers Alfred Ploetz war und Hansen seine Lebensgeschichte in Verbindung mit Ploetz mitteilt. Ploetz selber ist eine reale historische Figure (-> wikipedia)

Die dritte und die eigentlich zentrale Perspektive des Buches ist der intellektuelle Werdegang von Ploetz, wie er sich von Begeisterung für einen utopischen Kommunismus zum Rassenfanatiker entwickelt, immer mit dem Anspruch, das eine ideale menschliche Gesellschaft auf Wissenschaft gegründet und mit Wissenschaft forciert werden muss. Die Tragödie ist das absolute Scheitern von Ploetz' "Wissenschaft", in dem er sein persönliches Forschungsziel total verfehlt und, sozusagen nebenbei, die millionenfachen Rassenmorde der Nazi mit ermöglicht. Katastrophaler konnten die mechanistischen Utopien nicht enden.

Wie zuvor in "Heisser Sommer" bin ich wieder begeistert, wie es Uwe Timm vermag, eine zeitgeschichtliche Epoche rein mit Sprache so wieder auferstehen zu lassen, dass man die Stimmung, das Umfeld und die Figuren fast plastisch greifen kann.

[Pat · Rating 4 out of 5]

Deutsches Hörbuch--Uwe Timm was a well-known name, so I gave it a try. Good, but not a favorite.

Deutschland im April 1945: Michael Hansen, mit seiner Familie als Kind von Hamburg in die USA ausgewandert, kehrt als GI zurück und übernimmt einen Auftrag des Geheimdienstes. Er soll herausfinden, welche Rolle der Eugeniker Alfred Ploetz für das Naziregime spielte. Während andernorts noch der Endkampf tobt, bricht Hansen von Frankfurt nach Bayern auf und bezieht Quartier am Ammersee.

In einem Münchner Antiquariat findet er den Dissidenten Wagner, langjähriger Freund des Eugenikers Alfred Ploetz. Von ihm lässt er sich die Geschichte ihrer Freundschaft erzählen, die Ende des 19. Jahrhunderts in Breslau begann und die beiden jungen Studenten über Zürich bis nach Amerika führte - und mitten hinein in die Auseinandersetzung um die beste gesellschaftliche Ordnung, den Kommunismus marxistischer Prägung und die idealistische Gemeinde Ikarien, die vom französischen Revolutionär Étienne Cabet in Amerika gegründet wurde.

Hansen kommt durch die Lebensbeichte Wagners dem faustischen Pakt auf die Spur, den der idealistische Forscher Ploetz mit den Nazis einging, und dem schweren Schicksal, das Wagner durch seine regimekritische Haltung ereilte, zu entgehen. Und er nutzt den anarchischen Raum, der sich im Nachkriegsdeutschland eröffnet, für zahlreiche Abenteuer insbesondere erotischer Natur.

Eine erstaunliche und berührende Geschichte von der Suche nach besseren Alternativen zum Bestehenden.

[Riet · Rating 4 out of 5]

Een goed geschreven roman over de periode aan het eind van de WWII in Duitsland. Een in Duitsland geboren Amerikaanse officier krijgt de opdracht ene Wagner uit te horen over zijn relatie met Alfred Ploetz, de grondlegger/voorvechter van de eugenetica in Duitsland. Beiden waren begin 20ste eeuw lid van semi-anarchistische groeperingen, die in de VS een kolonie, o.a. Icarie, hadden gesticht. Het levert een mooi beeld op van enerzijds de gevaarlijke ideeen van Ploetz en anderzijds van het leven in Duitsland vlak na de capitulatie. Ploetz was overigens al tijdens de oorlog gestorven. Hij heeft zelf niet actief meegedaan aan het vermoorden van "minderwaardige" mensen, maar wel de theorie ter rechtvaardiging van die moorden helpen ontwikkelen. De feiten in het boek kloppen met de geschiedenis, de romantische verwikkelingen van de ondervrager zijn aardig verzonnen.

[Corry · Rating 4 out of 5]

Stunde Null in Duitsland, de eerste periode van de val van Nazi-Duitsland:
elke Duitser zegt dat hij van niks wist, Duitse schonen schurken zich aan tegen de nieuwe soldaten en voelen de Amerikaanse jonge militairen zich oppermachtig.
Een jonge Amerikaan van Duitse afkomst moet onderzoeken hoe de bedenker van de rassenhygiëne tot een zo’n vreemde en onmenselijke theorie is gekomen. De urenlange gesprekken met zijn oude vriend voeren langs Icarië, een utopische leefgemeenschap in de VS tot bij konijnen die met alcohol gevoerd worden. Je blijft verbijsterd achter.