What do you think?
Rate this book
Beksińscy. Portret podwójny
To nie jest książka o znanym i modnym malarzu, który malował dziwne i straszne obrazy. To nie jest książka o jego mrocznym synu, który fascynował się śmiercią i tak długo próbował popełnić samobójstwo, aż mu się udało. Ani też książka o obsesjach, natręctwach, fobiach i artystycznych szałach. Ani też o karierze, pieniądzach, wystawach i krytykach. To nie jest książka o dziwnych uczuciowych związkach, fascynacji muzyką i filmem oraz nowymi technologiami. To nawet nie jest książka o ludziach, którzy pisali dużo listów.
To książka o miłości– o jej poszukiwaniu i nieumiejętności wyrażenia. I o samotności – tak wielkiej, że staje się murem, przez który nikt nie może się przebić. O tym, że czasem bardzo chcemy, ale nie wychodzi. O tym, że życie czasami przypomina śmierć, a śmierć– życie.
To książka o miłości– o jej poszukiwaniu i nieumiejętności wyrażenia. I o samotności – tak wielkiej, że staje się murem, przez który nikt nie może się przebić. O tym, że czasem bardzo chcemy, ale nie wychodzi. O tym, że życie czasami przypomina śmierć, a śmierć– życie.
480 pages, Hardcover
First published February 10, 2014
136 people are currently reading
1618 people want to read
About the author
Magdalena Grzebałkowska
17 books110 followersMagdalena Grzebałkowska ukończyła historię na Uniwersytecie Gdańskim, jest reporterką "Gazety Wyborczej".
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 118 reviews
August 24, 2017
I’ve tiptoed around this one for some time now. I knew the basics. Zdzisław Beksiński, a photographer, graphic artist and painter was murdered in 2005. His son, Tomasz Beksiński, radio journalist, music critic and translator committed suicide some years earlier. That family has acquired a kind of black legend in Poland. We were told that Zdzisław was self-centered man with twisted personality and morbid imagination. That his art was proof enough that something wrong was with him. That he was an uncaring husband and unloving father. That Tomasz suffered constantly in such a home and his depressive moods after some attempts finally killed him. And so on.
I was curious of that biography. I was wondering if the author could unravel the mystery enveloping the family and present us as accurate as possible image of Beksiński family. She had plenty material for her work. Zdzisław was an ardent epistoler and thousands letters has retained, he also used to keep a recorded diary from his life. Tomasz on the air didn’t shun personal matters either and left many notes and articles as well. And I think Grzebałkowska did an excellent job here. Her meticulous adherence to the facts commands respect, she writes matter-of-factly and doesn’t allow herself on any author’s commentary. Just gives a floor to her protagonists.
This biography, the title could be translated as Beksińscy. Double portrait starts with a kick. A letter of Zdzisław Beksiński how he found the body of his son. And his suicidal note that he after copying destroyed, according to his son’s wish. It was on the Christmas Eve on 1999.
Zdzisław Beksiński graduated in architecture which he loathed for its order, plan and project, and dull realization. On his artistic way he started with photography but when he came up against a brick wall, for he wanted to show that what is impossible through photography, like fear and dread, he turned to drawings and sculpture. He experimented with many forms and means including plaster forms, reliefs and collages. Only at the age of forty he decided to devote himself to painting. He gave himself six months to learn the technique and then engaged in it entirely. On the way there were yet his attempts at writing but he rejected them. They had something from oneiric aura of Schulz and unsettling and depressing images populating Kafka’s world. He used to write about things that later would appear on his paintings.
Zdzisław fully found fulfilment in painting. He was shocking people with his apocaliptic images and phantasmagorical visions. They were filled with wreckage and ruins, phantoms and dreams, desolated places and sadomasochistic contents, dark erotica and almost cosmic solitude. They were unsettling, disquieting and strangely fascinating., ,,,. As an artist aroused mixed feelings, from adoration to accusation of lack of talent, bad taste, kitsch even. As a man, loner and recluse, he was tormented by obsessions and phobias of all kinds, suffered from migraines and obsessive-compulsive disorder.
Tomasz Beksiński, enfant terrible, presenter in the cult then radio station, oh my what programmes they did then, I was staying long at night to listen to them, most of my music fascinations date from these times and managed to survive the test of time. He translated hundreds films and discographies of his favourite musicians and whole Monty Python. As a private person- socially awkward, emotionally unstable, eccentric and outsider, member of vampire society ( his flat he used to call crypt and wear a cloak a la Nosferatu).
Until school age Tomasz wouldn't make any friends, living in kind of secret garden with his mother and grandmother, surrounded by his father's visionary objects. Tomasz definitely was an imaginative kid. He ordered his obituary and stick them up in the town. His grandmother fainted when people came up to ask what had happened. Tomasz liked to be afraid of. Of ghosts, of monsters. He had contact with father's works from the beginning and maintained later that he inherited his father's tendency to uncanny and scary visions. He loved horrors e.g. The reptile, was fascinated with Poe's The Raven. In a way he never grew up, staying in his head and imaginary world, hungry for affection, hating more and more people, calling them meat, looking for his superwoman. Well, actually overwoman.
In view of age Tomasz was definitely closer to me but it was Zdzisław who in the course of reading became a bigger suprise to me. Tormented artist, no doubt, a very private man, one could almost see don't trespass signs, but also excellent interlocutor, with sense of humour, erudite, unwilling to any compromise, neither in artistic nor ordinary life, allergic to any attempts interfering with his art . Zdzisław wasn't in the habit to date or title his work. Used to think of them as a subjective vision of the world. And never attended own exhibitions.
If Zdzisław was a sensitive man then Tomasz was oversensitive. But when Zdzisław would tame his demons, throwing them away and transferring them on paintings then Tomasz would feed on them, though mostly it was the other way round. It was said that Zdzisław left upbringing of Tomasz to his wife but it's unclear if they had any principle concerning that, even if so it could be summed up to Tomasz is allowed to do as he pleases. Later he will be reproaching father for not marking any borderline, that he should spank him sometimes if needed. Well, Zdzisław would never hit Tomasz, neither cuddle him.
Grzebałkowska did extremely well researched work here and portrayed lonely and flawed people, gifted yet tormented artistic souls. She has created deeply moving and humane portrait of the family, and very intimate one, and painfully real. I only regret that Zosia Beksińska escaped from that image. Wife of Zdzisław and mother of Tomasz was always aside, always devoted to them, loved by them for sure but also badly treated and neglected. It could be triple portrait but Zosia remained enigma for us.
I believe that the author removed a spell of demonic and quirky family. I do hate a cheap psychology attempting explain intricacies of human soul and mind. Grzebałkowska fortunately avoided sentimentality and banal, spared us any commentary leaving to the reader making own opinion. I've spent with them several days, lurking behind their backs. I'm not saying I looked at their bare souls, or guessed what had been in their heads. But I was close. Really close.
August 16, 2015
Przez kilka dni siedziałem w przedpokoju Beksińskich.
July 14, 2016
Dojmująco smutna książka o samotności, braku akceptacji i poszukiwaniu miłości. O ludziach, którzy bardzo chcieli kochać, a nie wiedzieli jak, bo nikt ich miłości nie nauczył. Opowieść o ojcu i synu, którzy trwali w skomplikowanej, poplątanej relacji, będącej mieszanką miłości i nienawiści. Książka pięknie napisana, świetnie skonstruowana. Wybitna!
September 10, 2015
I skończyłem. Nie była to najlżejsza książka jaką przeczytałem w swoim życiu, a przeczytałem ją chyba głownie ze względu na fakt że przez 19 lat swojego życia mieszkałem w Sanoku gdzie urodził się i wychował Zdzisław Beksiński. W lipcu tego roku, podczas moich corocznych wakacji w Polsce, miałem okazję odwiedzić nowo wyremontowane Muzeum Historyczne w Sanoku gdzie znajduje się największa na świecie wystawa prac artysty i stwierdziłem, że warto by wiedzieć trochę więcej o jednym z nielicznych ludzi znanych wywodzących się z mojego rodzinnego miasta. A jako że najnowszą publikacją w tej tematyce jest właśnie książka autorstwa Grzebałowskiej dostałem ją w prezencie od mojej mamy i siostry z racji powrotu do Stanów.
Moje pierwsze odczucie było negatywne gdyż na tylnej okładce autorka umieszcza krótki opis zawartej treści, z którego można wywnioskować, że głównym tematem książki będą relacje między Zdzisławem a jego synem Tomaszem. Dodatkowo Grzebałowska wylicza tematy o których jej książka nie jest, co dodatkowo zwiększyło moją niechęć bo dokładnie tą wiedzę miałem nadzieje zgłębić. Z jakiegoś powodu jednak, ten krótki opis z okładki w żaden sposób nie odniósł się do właściwej treści książki (dzięki Bogu). Treściowo ten obszerny, słowny portret w głównej mierze skupia się na życiu Zdzisława Beksińskiego jako artysty i malarza i obok tego na niezliczonych problemach i życiu Tomasza Beksińskiego jako osoby zagubionej, trochę emocjonalnie infantylnej ale również nieprzeciętnie interesującej i inteligentnej. W małej ilości ale bardzo mocno i tkwiąco prezentuje się niechęć i chłód ojca do syna oraz trud okazywania miłości z którym zmagał się Zdzisław. Momentami depresyjna i bardzo mroczna treść, przez którą przeplatały się próby samobójcze Tomasza, a które były dziwnie bagatelowane przez jego bliskich, sprawiała że czułem się nieswojo i odstawiałem lekturę na kilka dni. Bardzo podobał mi się styl napisania tej książki gdyż w przeważającej mierze jest to zbiór listów oraz rozmów przeplatających się z komentarzami i dopiskami autorki które splatały wszystko w całość. Te autentyczne źródła z których składa się portret sprawiają że czytając mamy pewność że tak własne było, a dodatkowo dzięki pasji Zdzisława i jego syna do nagrywania i zapisywania swoich przeżyć autorka jest w stanie przekazać mnóstwo informacji proso z ust czy pióra panów Beksińskich. Dodatkowy plus ode mnie, za informacje o Sanoku i okolicach. Będąc z daleka od miejsca swojego wychowania, człowiek w jakiś sposób łaknie i garnie się do informacji zarówno historycznych jak i bieżących na ten temat.
Moje pierwsze odczucie było negatywne gdyż na tylnej okładce autorka umieszcza krótki opis zawartej treści, z którego można wywnioskować, że głównym tematem książki będą relacje między Zdzisławem a jego synem Tomaszem. Dodatkowo Grzebałowska wylicza tematy o których jej książka nie jest, co dodatkowo zwiększyło moją niechęć bo dokładnie tą wiedzę miałem nadzieje zgłębić. Z jakiegoś powodu jednak, ten krótki opis z okładki w żaden sposób nie odniósł się do właściwej treści książki (dzięki Bogu). Treściowo ten obszerny, słowny portret w głównej mierze skupia się na życiu Zdzisława Beksińskiego jako artysty i malarza i obok tego na niezliczonych problemach i życiu Tomasza Beksińskiego jako osoby zagubionej, trochę emocjonalnie infantylnej ale również nieprzeciętnie interesującej i inteligentnej. W małej ilości ale bardzo mocno i tkwiąco prezentuje się niechęć i chłód ojca do syna oraz trud okazywania miłości z którym zmagał się Zdzisław. Momentami depresyjna i bardzo mroczna treść, przez którą przeplatały się próby samobójcze Tomasza, a które były dziwnie bagatelowane przez jego bliskich, sprawiała że czułem się nieswojo i odstawiałem lekturę na kilka dni. Bardzo podobał mi się styl napisania tej książki gdyż w przeważającej mierze jest to zbiór listów oraz rozmów przeplatających się z komentarzami i dopiskami autorki które splatały wszystko w całość. Te autentyczne źródła z których składa się portret sprawiają że czytając mamy pewność że tak własne było, a dodatkowo dzięki pasji Zdzisława i jego syna do nagrywania i zapisywania swoich przeżyć autorka jest w stanie przekazać mnóstwo informacji proso z ust czy pióra panów Beksińskich. Dodatkowy plus ode mnie, za informacje o Sanoku i okolicach. Będąc z daleka od miejsca swojego wychowania, człowiek w jakiś sposób łaknie i garnie się do informacji zarówno historycznych jak i bieżących na ten temat.
June 7, 2020
Książka „Beksińscy. Portret podwójny” Magdaleny Grzebałkowskiej jest - spokojnie można to powiedzieć - biografią wybitną. Jest w tej historii dużo o relacjach i nierozumieniu świata, czasem bywa absurdalnie, czasem wzruszająco, ale czuć przede wszystkim ogromny smutek, bo w ogólnym wydźwięku jest to bardzo przygnębiająca książka. Ale też szalenie intrygująca i fascynująca - czytałam ją długo, została mi w głowie, nie mogę się od Beksińskich uwolnić. Ogromnie polecam.
February 5, 2021
Мені ця книга була сумною, неглибоким зазиранням в історію художника, у захищеному режимі, бо повністю осягнути трагедію дуже важко.
January 4, 2022
Co tu duzo mowic…pochlonela mnie bez reszty i mysle ze zostanie ze mna na dlugo. Do tej pory chyba najlepsza bioografia jaka przyszlo mi czytac.
June 10, 2024
15/10, najlepsza książka jaką przeczytałam w tym roku (a przynajmniej do tej pory)
Jako osoba, która z góry uważa się za miłośniczkę książek fabularnych i fantastycznych, sięgając po tę pozycję, miałam w głowie głównie zainteresowanie obrazami Beksińskiego. Dostałam w pakiecie niesamowicie poprowadzoną narrację, głębokie przywiązanie do bohaterów i pełną historię życia ostatnich zmarłych z rodu Beksińskich. Grzebałkowska używa głównie formy dziennika Beksińskich/iego, wywiady ze znajomymi i rodziną, listy, co pod koniec składa się w ładny obraz tego, jak rodzinę postrzegały osoby z zewnątrz - i co najważniejsze, pozwala czytelnikowi stworzyć własny "profil psychologiczny" bohaterów (bo czy to wszystko ci wydarzyło sie w życiu Zdzisława Beksińskiego nie przyczyniło się do tego, jak został zapamiętany i kim został?)
Polecam tę książkę i dla fanów i dla antyfanów biografii, zwyczajny must read dla osób w jakikolwiek sposób zainteresowanych sztuką, by chociaż chwilę zastanowiły się nad brutalną ironią łączącą tematykę obrazów Beksińskiego i historię życia (i śmierci) jego najbliższej rodziny.
Jako osoba, która z góry uważa się za miłośniczkę książek fabularnych i fantastycznych, sięgając po tę pozycję, miałam w głowie głównie zainteresowanie obrazami Beksińskiego. Dostałam w pakiecie niesamowicie poprowadzoną narrację, głębokie przywiązanie do bohaterów i pełną historię życia ostatnich zmarłych z rodu Beksińskich. Grzebałkowska używa głównie formy dziennika Beksińskich/iego, wywiady ze znajomymi i rodziną, listy, co pod koniec składa się w ładny obraz tego, jak rodzinę postrzegały osoby z zewnątrz - i co najważniejsze, pozwala czytelnikowi stworzyć własny "profil psychologiczny" bohaterów (bo czy to wszystko ci wydarzyło sie w życiu Zdzisława Beksińskiego nie przyczyniło się do tego, jak został zapamiętany i kim został?)
Polecam tę książkę i dla fanów i dla antyfanów biografii, zwyczajny must read dla osób w jakikolwiek sposób zainteresowanych sztuką, by chociaż chwilę zastanowiły się nad brutalną ironią łączącą tematykę obrazów Beksińskiego i historię życia (i śmierci) jego najbliższej rodziny.
January 14, 2018
For all my thoughts about this book I might as well point to this wonderful review. I truly wish it hadn't taken me so long to take it up and read it, but at least this is a great intro before attending an exhibition of Beksiński's less known works.
May 23, 2023
błędne koło typu czytałam książkę na zajęcia i nie poszłam spać, rano nie wstanę na owe zajęcia bo czytałam książkę i nie poszłam spać (banger though)
June 4, 2021
Dawno biee czytałam czegoś tak dobrego. Grzebałkowska jest świetną autorką!
May 10, 2018
monumentalna biografia, która wyrywa się poza ramy gatunku pokazując przede wszystkim życie codzienne Beksińskich, ich wzajemne relacje, skrywane emocje i samotność. wielkie wyrazy uznania dla autorki za tak drobiazgową pracę reporterską
December 3, 2022
najlepiej napisana biografia z jaką miałam styczność, na pewno do niej jeszcze wróce
April 12, 2014
Fascynują mnie "dziwacy", a Portret Podwójny to intrygujaca podróż przez obsesje i słabości, obraz talentu i wiecznej walki z demonami. Nie ma tu pseudo-psychologizowania i nadęcia, zbędna jest odpowiedź na pytanie "dlaczego". Pomimo ponad 500 stron, nie ma ani jednego niepotrzebnego zdania, a autorka z niezwykłą precyzją łączy kronikę rodzinną z kroniką Polski okresu komunizmu. I wspaniałe jej się ten portret potrójny udaje. Wiele lat, bo od przeczytania reportażu Tochmana o Tomaszu Beksińskim i pierwszych odkryciach malarskich Zdzisława, czekałam na tę biografię. I nie pamiętam, kiedy ostatnio czytając książkę marzylam o tym, żeby nie kończyła się za szybko, w nieskończoność wydlużajac czas przebywania z bohaterami.
March 28, 2019
Świetnie napisana. Zabawna. Smutna. Przejmująca. Zawiera w sobie wszystko, co powinno się znaleźć w dobrej książce. Specjalnie celebrowałam jej czytanie, ponieważ od połowy książki smuciła mnie wizja jej skończenia.
February 5, 2019
BEKSIŃSCY. PORTRET PRAWDZIWY
Tę książkę powinnam była przeczytać półtora roku temu, kiedy na ekrany wchodził film „Ostatnia rodzina” (reżyseria: Jan Matuszyński, scenariusz: Robert Bolesto) oparty na biografii Beksińskich. Film, okrzyknięty arcydziełem, nie wzbudził mojego entuzjazmu. Od początku coś mnie w nim uwierało, coś było nie tak, ale wątpliwości były przecież tylko intuicyjne. Dopiero teraz, po lekturze książki Magdaleny Grzebałkowskiej mogę sprecyzować zastrzeżenia. Tym razem będzie więc trochę o książce, trochę o filmie.
To oczywiste, że scenarzysta i reżyser przy tworzeniu filmu biograficznego mają prawo dokonywać selekcji, wybierać elementy życiorysu, które przydadzą się najbardziej przy opisywaniu postaci lub konstruowaniu fabuły. Czy jednak mają również prawo naginać rzeczywistość do swoich potrzeb?
W filmowej postaci Zdzisława Beksińskiego najbardziej brakowało mi informacji, co ukształtowało go jako artystę – film rozpoczyna się w momencie, gdy malarz mieszka już w Warszawie i jest cenionym twórcą. Wiedzę tę uzupełnia na szczęście Magdalena Grzebałkowska w swoim „Portrecie podwójnym”. W kategorii: biografie książka jest absolutnym arcydziełem. Autorka wykonała naprawdę heroiczną, mrówczą pracę, czapki z głów. Nie można jednak oceniać tej książki tylko w kategoriach gatunkowych - to wielowymiarowa opowieść o kondycji człowieka, jego pragnieniach i konfrontacji marzeń z rzeczywistością.
Beksiński senior nie ukończył Akademii Sztuk Pięknych, został inżynierem, żeby nie sprawić zawodu ojcu. Dopiero po jego śmierci zaczął z żelazną konsekwencją walczyć o swoje prawo do bycia artystą, mając jednak świadomość własnych niedoskonałości. Zaczął od fotografowania, szybko jednak ta dziedzina sztuki przestała sprawiać mu satysfakcję, potrzebował czegoś więcej. Próbował nawet swoich sił w literaturze, ale zaraz porzucił ten zamysł, przerywając w połowie rozpoczęte opowiadanie: „Przykazanie nr 1: Nie będziesz usiłował, chuju rybi, naśladować Schulza, bo w tym stylu dalej niż Schulz zajść niepodobna, więc się tylko ośmieszasz, tracisz czas i dobre samopoczucie. A to zachowaj na przestrogę. AMEN.” – zanotował dla pamięci. W jakimś sensie spełniał się potem literacko, pisząc ogromną liczbę listów. Dzięki temu tak wiele o nim wiemy.
Wielkie poczucie humoru Beksińskiego, podszyte nieodłącznym sarkazmem co chwila przebija z kart książki, natomiast w filmie jest prawie nieobecne. Tu nie mogę się powstrzymać i przytoczę perełkę z listu Zdzisława do Marii Turlejskiej, która całkiem mnie rozbroiła: „Najlepsza była historia z panienką, która sprzedawała bilety i miała oprowadzać po wystawie [w Łazienkach]. Biedactwo przyniosło sobie słownik wyrazów obcych i szukało, ale nie mogło ponachodzić tego, co trzeba, więc musiałem jej wyjaśnić mniej więcej w tym stylu: »pedofil to taki wielki i wypróbowany przyjaciel dzieci, niestety kodeks karny w artykule dwieście trzecim nie pozwala mu w pełni czerpać owoców tej przyjaźni i wymierza karę w wysokości… etc.«”.
Beksiński – człowiek z wielkim dystansem do siebie, konsekwentny w dążeniu do celu na przekór okolicznościom (malować, malować, malować), i z wyrzutami sumienia – takiej postaci w filmie nie zobaczymy. Dla autorów filmu nie ma bowiem znaczenia, że rodzina Beksińskich, kiedy zwolniono Zdzisława z fabryki autobusów w Sanoku, gdzie pracował jako grafik-projektant przez pierwsze jego malarskie lata przymiera głodem. Nie stać ich na gazety, więc Zdzisław co tydzień przepisuje od znajomych program radiowy. Oszczędzają gaz, więc zimą przenoszą się z żoną do pracowni, żeby ogrzewać tylko jedno pomieszczenie, ubrania szyją sami, warzywa i owoce biorą z ogrodu. Beksiński nie może się jednak pozbyć wyrzutów sumienia: „Wolę nie mieć forsy niż robić coś, czego nienawidzę, ale po prostu męczy mnie myśl, że ja wybrałem, ale nie wybrała tego Zosia, ani Tomek, ani mama. Tymczasem oni wszyscy, mając minusy, nie mają tych plusów, jakie uzyskałem ja.”
Filmowy Tomek Beksiński wydaje się być człowiekiem o tak wielkich zaburzeniach psychicznych, że powinien być pod stałą opieką, lekarską lub domową, niezdolny do samodzielnego życia. A przecież żył samodzielnie i pracował przez kilkanaście lat. W filmie dodano mu jeszcze, nie występującą w rzeczywistości wadę wymowy, chyba po to, żeby do tej postaci jeszcze bardziej widza zniechęcić. Młody Beksiński jawi nam się prawie wyłącznie jako potwór i furiat. Tak, niewątpliwie, bywał również despotą i gburem, ale tak duże zagęszczenie scen agresji, która przydarzała mu się, jak każdemu, w stanach emocjonalnego wzburzenia prowadzi do zafałszowania obrazu tej postaci. Nie widzimy bezbronnego i wrażliwego artysty, tylko człowieka, który jest ciężarem dla innych, znika też gdzieś dylemat, który prześladował Tomka przez całe życie: „Ja chyba nigdy nie przestanę nienawidzić świata. Ale dlaczego, tego nie wiem. Może psychiatra mi to wyjaśni. To jest zupełnie bez sensu. Nienawidzę ludzi i świata [jak] ci, którzy albo są ułomni, albo biedni, albo w trudnych sytuacjach. Ja nie jestem ani kaleką, ani nie narzekam na brak forsy, jestem na studiach, mam fajnych starych, mieszkanie… więc na co mam narzekać? Skąd ta nienawiść? Przecież nikt mi niczego nie zrobił. Nie wiem, do licha, nie wiem. Wiem tylko, że ten jad we mnie siedzi.”
W latach 80-tych na zamówienie paryskiego marszanda Piotra Dmochowskiego powstał film dokumentalny „Hommage à Beksiński” Bogdana Dziworskiego, pozytywnie odebrany przez francuską publiczność. Beksiński nienawidził tego filmu. Pisał: „ (…) film ten uważałbym za bezdennie głupi, ale do przyjęcia, gdyby nie odpychająca mnie scena z babkami klozetowymi i lumpami w jakiejś melinie. (…) nade wszystko chyba nienawidzę chamstwa, i to chamstwa w znaczeniu: oglądania chama, obcowania z chamem, problemów chama, otoczenia chama i wreszcie chama samego jako takiego. (…) wynika to z każdej mojej wypowiedzi, trzeba być chyba całkowicie ślepym i głuchym, żeby tego nie odczuć! (…) nie ma w mym malarstwie obsceniczności typu klozetowego. A u Dziworskiego jest. Moje obrazy zostają tylko w ten sposób obsmarkane przez głupka – związek jest żaden! (…) Pierwsze skojarzenie Tomka brzmiało „Fellini dla ubogich duchem”. Rzadko się z nim zgadzam, ale tym razem trafił w dziesiątkę.”
Chyba potrafię się domyślić, co Beksińscy powiedzieliby na temat „Ostatniej rodziny”. Niestety, nigdy się tego nie dowiemy.
Więcej na https://www.czytacz.pl/
Tę książkę powinnam była przeczytać półtora roku temu, kiedy na ekrany wchodził film „Ostatnia rodzina” (reżyseria: Jan Matuszyński, scenariusz: Robert Bolesto) oparty na biografii Beksińskich. Film, okrzyknięty arcydziełem, nie wzbudził mojego entuzjazmu. Od początku coś mnie w nim uwierało, coś było nie tak, ale wątpliwości były przecież tylko intuicyjne. Dopiero teraz, po lekturze książki Magdaleny Grzebałkowskiej mogę sprecyzować zastrzeżenia. Tym razem będzie więc trochę o książce, trochę o filmie.
To oczywiste, że scenarzysta i reżyser przy tworzeniu filmu biograficznego mają prawo dokonywać selekcji, wybierać elementy życiorysu, które przydadzą się najbardziej przy opisywaniu postaci lub konstruowaniu fabuły. Czy jednak mają również prawo naginać rzeczywistość do swoich potrzeb?
W filmowej postaci Zdzisława Beksińskiego najbardziej brakowało mi informacji, co ukształtowało go jako artystę – film rozpoczyna się w momencie, gdy malarz mieszka już w Warszawie i jest cenionym twórcą. Wiedzę tę uzupełnia na szczęście Magdalena Grzebałkowska w swoim „Portrecie podwójnym”. W kategorii: biografie książka jest absolutnym arcydziełem. Autorka wykonała naprawdę heroiczną, mrówczą pracę, czapki z głów. Nie można jednak oceniać tej książki tylko w kategoriach gatunkowych - to wielowymiarowa opowieść o kondycji człowieka, jego pragnieniach i konfrontacji marzeń z rzeczywistością.
Beksiński senior nie ukończył Akademii Sztuk Pięknych, został inżynierem, żeby nie sprawić zawodu ojcu. Dopiero po jego śmierci zaczął z żelazną konsekwencją walczyć o swoje prawo do bycia artystą, mając jednak świadomość własnych niedoskonałości. Zaczął od fotografowania, szybko jednak ta dziedzina sztuki przestała sprawiać mu satysfakcję, potrzebował czegoś więcej. Próbował nawet swoich sił w literaturze, ale zaraz porzucił ten zamysł, przerywając w połowie rozpoczęte opowiadanie: „Przykazanie nr 1: Nie będziesz usiłował, chuju rybi, naśladować Schulza, bo w tym stylu dalej niż Schulz zajść niepodobna, więc się tylko ośmieszasz, tracisz czas i dobre samopoczucie. A to zachowaj na przestrogę. AMEN.” – zanotował dla pamięci. W jakimś sensie spełniał się potem literacko, pisząc ogromną liczbę listów. Dzięki temu tak wiele o nim wiemy.
Wielkie poczucie humoru Beksińskiego, podszyte nieodłącznym sarkazmem co chwila przebija z kart książki, natomiast w filmie jest prawie nieobecne. Tu nie mogę się powstrzymać i przytoczę perełkę z listu Zdzisława do Marii Turlejskiej, która całkiem mnie rozbroiła: „Najlepsza była historia z panienką, która sprzedawała bilety i miała oprowadzać po wystawie [w Łazienkach]. Biedactwo przyniosło sobie słownik wyrazów obcych i szukało, ale nie mogło ponachodzić tego, co trzeba, więc musiałem jej wyjaśnić mniej więcej w tym stylu: »pedofil to taki wielki i wypróbowany przyjaciel dzieci, niestety kodeks karny w artykule dwieście trzecim nie pozwala mu w pełni czerpać owoców tej przyjaźni i wymierza karę w wysokości… etc.«”.
Beksiński – człowiek z wielkim dystansem do siebie, konsekwentny w dążeniu do celu na przekór okolicznościom (malować, malować, malować), i z wyrzutami sumienia – takiej postaci w filmie nie zobaczymy. Dla autorów filmu nie ma bowiem znaczenia, że rodzina Beksińskich, kiedy zwolniono Zdzisława z fabryki autobusów w Sanoku, gdzie pracował jako grafik-projektant przez pierwsze jego malarskie lata przymiera głodem. Nie stać ich na gazety, więc Zdzisław co tydzień przepisuje od znajomych program radiowy. Oszczędzają gaz, więc zimą przenoszą się z żoną do pracowni, żeby ogrzewać tylko jedno pomieszczenie, ubrania szyją sami, warzywa i owoce biorą z ogrodu. Beksiński nie może się jednak pozbyć wyrzutów sumienia: „Wolę nie mieć forsy niż robić coś, czego nienawidzę, ale po prostu męczy mnie myśl, że ja wybrałem, ale nie wybrała tego Zosia, ani Tomek, ani mama. Tymczasem oni wszyscy, mając minusy, nie mają tych plusów, jakie uzyskałem ja.”
Filmowy Tomek Beksiński wydaje się być człowiekiem o tak wielkich zaburzeniach psychicznych, że powinien być pod stałą opieką, lekarską lub domową, niezdolny do samodzielnego życia. A przecież żył samodzielnie i pracował przez kilkanaście lat. W filmie dodano mu jeszcze, nie występującą w rzeczywistości wadę wymowy, chyba po to, żeby do tej postaci jeszcze bardziej widza zniechęcić. Młody Beksiński jawi nam się prawie wyłącznie jako potwór i furiat. Tak, niewątpliwie, bywał również despotą i gburem, ale tak duże zagęszczenie scen agresji, która przydarzała mu się, jak każdemu, w stanach emocjonalnego wzburzenia prowadzi do zafałszowania obrazu tej postaci. Nie widzimy bezbronnego i wrażliwego artysty, tylko człowieka, który jest ciężarem dla innych, znika też gdzieś dylemat, który prześladował Tomka przez całe życie: „Ja chyba nigdy nie przestanę nienawidzić świata. Ale dlaczego, tego nie wiem. Może psychiatra mi to wyjaśni. To jest zupełnie bez sensu. Nienawidzę ludzi i świata [jak] ci, którzy albo są ułomni, albo biedni, albo w trudnych sytuacjach. Ja nie jestem ani kaleką, ani nie narzekam na brak forsy, jestem na studiach, mam fajnych starych, mieszkanie… więc na co mam narzekać? Skąd ta nienawiść? Przecież nikt mi niczego nie zrobił. Nie wiem, do licha, nie wiem. Wiem tylko, że ten jad we mnie siedzi.”
W latach 80-tych na zamówienie paryskiego marszanda Piotra Dmochowskiego powstał film dokumentalny „Hommage à Beksiński” Bogdana Dziworskiego, pozytywnie odebrany przez francuską publiczność. Beksiński nienawidził tego filmu. Pisał: „ (…) film ten uważałbym za bezdennie głupi, ale do przyjęcia, gdyby nie odpychająca mnie scena z babkami klozetowymi i lumpami w jakiejś melinie. (…) nade wszystko chyba nienawidzę chamstwa, i to chamstwa w znaczeniu: oglądania chama, obcowania z chamem, problemów chama, otoczenia chama i wreszcie chama samego jako takiego. (…) wynika to z każdej mojej wypowiedzi, trzeba być chyba całkowicie ślepym i głuchym, żeby tego nie odczuć! (…) nie ma w mym malarstwie obsceniczności typu klozetowego. A u Dziworskiego jest. Moje obrazy zostają tylko w ten sposób obsmarkane przez głupka – związek jest żaden! (…) Pierwsze skojarzenie Tomka brzmiało „Fellini dla ubogich duchem”. Rzadko się z nim zgadzam, ale tym razem trafił w dziesiątkę.”
Chyba potrafię się domyślić, co Beksińscy powiedzieliby na temat „Ostatniej rodziny”. Niestety, nigdy się tego nie dowiemy.
Więcej na https://www.czytacz.pl/
November 25, 2016
Książkę przeczytałem już dawno, przy okazji oczekiwania na premierę filmu " Ostatnia rodzina". Jakoś tak zeszło z tą recenzją, bo dużo myślałem i coś tam skrobałem o samym filmie swego czasu. No więc do rzeczy, "Ostatnia rodzina" jeśli chodzi o scenariusz bazuje w dużym stopniu na książce Magdaleny Grzebałkowskiej. Nie ma w tym nic dziwnego gdyż to co autorce "Beksińskich" udało się jeżeli chodzi o zakres zebranego tu materiału jest imponujące. Podczas lektury można odnieść wrażenie, że każdy kto choć na chwilę zetknął się w swoim życiu z Tomkiem bądź Zdzisławem Beksińskim drży dniem i nocą z obawy, że w którymś momencie z szafy, z pod łóżka czy innego dziwnego miejsca wyłoni się właśnie Pani Grzebałkowska.
Mimo, że spotkałem się z wieloma krytycznymi opiniami na temat "Portretu podwójnego", to ja osobiście jestem pod jego dużym wrażeniem. Pewnie, że mogą mieć rację Ci, którzy poddają w wątpliwość pewne zawarte tu informacje na temat rodu Beksińskich, bo w końcu przekaz to przekaz i zawsze istnieje ryzyko zafałszowania. Pewnie, że można zarzucać autorce, że mało jest tu jej własnej twórczości, refleksji, odniesienia, bo rzeczywiście skupia się ona głównie na suchych faktach. Można jej też mieć za złe, że momentami skacze po rozmaitych wątkach i miesza czas i przestrzeń, a informacje tu zawarte czasem wydają się być zmiksowane na zasadzie przypadkowości, no ale z drugiej strony w momencie kiedy człowiek zatopi się w tą opowieść to poddaje się jej bez reszty i trudno się oprzeć tej historii. Grzebałkowska jest bardzo dobra w tym co robi, bo zyskuje uwagę i zainteresowanie czytelnika i potrafi zafascynować nawet postaciami drugiego planu. Mnie osobiście ciekawił głównie młodszy z Beksińskich, a to że względu na sentyment wywodzący się jeszcze z okresu młodości kiedy bez opamiętania słuchałem radiowej "Trójki". Nie spodziewałem się więc tego, że autorce uda się mnie zaciekawić historią jego ojca, a jednak wyszła jej ta sztuka.
Książkę przeczytałem już dawno, przy okazji oczekiwania na premierę filmu " Ostatnia rodzina". Jakoś tak zeszło z tą recenzją, bo dużo myślałem i coś tam skrobałem o samym filmie swego czasu. No więc do rzeczy, "Ostatnia rodzina" jeśli chodzi o scenariusz bazuje w dużym stopniu na książce Magdaleny Grzebałkowskiej. Nie ma w tym nic dziwnego gdyż to co autorce "Beksińskich" udało się jeżeli chodzi o zakres zebranego tu materiału jest imponujące. Podczas lektury można odnieść wrażenie, że każdy kto choć na chwilę zetknął się w swoim życiu z Tomkiem bądź Zdzisławem Beksińskim drży dniem i nocą z obawy, że w którymś momencie z szafy, z pod łóżka czy innego dziwnego miejsca wyłoni się właśnie Pani Grzebałkowska.
Mimo, że spotkałem się z wieloma krytycznymi opiniami na temat "Portretu podwójnego", to ja osobiście jestem pod jego dużym wrażeniem. Pewnie, że mogą mieć rację Ci, którzy poddają w wątpliwość pewne zawarte tu informacje na temat rodu Beksińskich, bo w końcu przekaz to przekaz i zawsze istnieje ryzyko zafałszowania. Pewnie, że można zarzucać autorce, że mało jest tu jej własnej twórczości, refleksji, odniesienia, bo rzeczywiście skupia się ona głównie na suchych faktach. Można jej też mieć za złe, że momentami skacze po rozmaitych wątkach i miesza czas i przestrzeń, a informacje tu zawarte czasem wydają się być zmiksowane na zasadzie przypadkowości, no ale z drugiej strony w momencie kiedy człowiek zatopi się w tą opowieść to poddaje się jej bez reszty i trudno się oprzeć tej historii. Grzebałkowska jest bardzo dobra w tym co robi, bo zyskuje uwagę i zainteresowanie czytelnika i potrafi zafascynować nawet postaciami drugiego planu. Mnie osobiście ciekawił głównie młodszy z Beksińskich, a to że względu na sentyment wywodzący się jeszcze z okresu młodości kiedy bez opamiętania słuchałem radiowej "Trójki". Nie spodziewałem się więc tego, że autorce uda się mnie zaciekawić historią jego ojca, a jednak wyszła jej ta sztuka.
Zgadzam się z tymi opiniami, które sugerują iż książka Magdaleny Grzebałkowskiej, to książka o trudnej aczkolwiek fascynującej relacji pomiędzy trójką osób. Do wspomnianej wcześniej dwójki czyli Zdzisława i Tomka dołącza tu bowiem również Zofia czyli odpowiednio żona i matka. Staje się ona cichym bohaterem tej historii, bo mimo że pozostaje w tyle za dwójką bardzo charyzmatycznych postaci, to w tylko jej znany sposób cementuje rodzinę Beksińskich. Jeśli o mnie chodzi, a myślę że nie tylko ja miałem przy lekturze tej książki takie odczucia, Zofia wzbudzała we mnie współczucie, a sposób jej traktowania przez męża i syna powodował ogromną złość na tę dwójkę. Wysługiwali się oni jej osobą, traktowali często bez podstawowych zasad świadczących o szacunku dla jej granic, a nawet stosowali w stosunku do niej przemoc. Ona to wszystko znosiła bez cienia skargi i chyba tylko jej osoba utrzymała w kupie tę ich trójkę jako rodzinę. Rodzinę skomplikowaną, zaburzoną, specyficzną, ale zdolną zostawić po sobie genialną spuściznę. Jednocześnie nie dbała o siebie ( zwłaszcza, że spadał na nią jeszcze obowiązek opieki nad dwoma matkami - swoją i teściową ) i przypłaciła to chorobą jak również śmiercią. W rezultacie dołączyła do tragicznego męskiego duetu. Cała ta mała, zaledwie trzyosobowa rodzina przeszła wiele bólu i tragedii za życia po to aby w podobnych okolicznościach odejść z tego świata.
Beksińscy to nonkonformiści, znani przede wszystkim z tego, że kontestowali zostaną rzeczywistość ze wszystkimi praktycznie zasadami i normami. Czasem swym postępowaniem przerażają, momentami bawią, a jeszcze innym razem fascynują, a Magdalena Grzebałkowska prowadzi nas przez ich życie z charakterystyczną dla siebie finezją i skutecznie pobudza naszą ciekawość. Mocno polecam tą książkę, jak dla nie jedna z ciekawszych biografii jakie czytałem.
Beksińscy to nonkonformiści, znani przede wszystkim z tego, że kontestowali zostaną rzeczywistość ze wszystkimi praktycznie zasadami i normami. Czasem swym postępowaniem przerażają, momentami bawią, a jeszcze innym razem fascynują, a Magdalena Grzebałkowska prowadzi nas przez ich życie z charakterystyczną dla siebie finezją i skutecznie pobudza naszą ciekawość. Mocno polecam tą książkę, jak dla nie jedna z ciekawszych biografii jakie czytałem.
osinskipoludzku.blogspot.com
Mimo, że spotkałem się z wieloma krytycznymi opiniami na temat "Portretu podwójnego", to ja osobiście jestem pod jego dużym wrażeniem. Pewnie, że mogą mieć rację Ci, którzy poddają w wątpliwość pewne zawarte tu informacje na temat rodu Beksińskich, bo w końcu przekaz to przekaz i zawsze istnieje ryzyko zafałszowania. Pewnie, że można zarzucać autorce, że mało jest tu jej własnej twórczości, refleksji, odniesienia, bo rzeczywiście skupia się ona głównie na suchych faktach. Można jej też mieć za złe, że momentami skacze po rozmaitych wątkach i miesza czas i przestrzeń, a informacje tu zawarte czasem wydają się być zmiksowane na zasadzie przypadkowości, no ale z drugiej strony w momencie kiedy człowiek zatopi się w tą opowieść to poddaje się jej bez reszty i trudno się oprzeć tej historii. Grzebałkowska jest bardzo dobra w tym co robi, bo zyskuje uwagę i zainteresowanie czytelnika i potrafi zafascynować nawet postaciami drugiego planu. Mnie osobiście ciekawił głównie młodszy z Beksińskich, a to że względu na sentyment wywodzący się jeszcze z okresu młodości kiedy bez opamiętania słuchałem radiowej "Trójki". Nie spodziewałem się więc tego, że autorce uda się mnie zaciekawić historią jego ojca, a jednak wyszła jej ta sztuka.
Książkę przeczytałem już dawno, przy okazji oczekiwania na premierę filmu " Ostatnia rodzina". Jakoś tak zeszło z tą recenzją, bo dużo myślałem i coś tam skrobałem o samym filmie swego czasu. No więc do rzeczy, "Ostatnia rodzina" jeśli chodzi o scenariusz bazuje w dużym stopniu na książce Magdaleny Grzebałkowskiej. Nie ma w tym nic dziwnego gdyż to co autorce "Beksińskich" udało się jeżeli chodzi o zakres zebranego tu materiału jest imponujące. Podczas lektury można odnieść wrażenie, że każdy kto choć na chwilę zetknął się w swoim życiu z Tomkiem bądź Zdzisławem Beksińskim drży dniem i nocą z obawy, że w którymś momencie z szafy, z pod łóżka czy innego dziwnego miejsca wyłoni się właśnie Pani Grzebałkowska.
Mimo, że spotkałem się z wieloma krytycznymi opiniami na temat "Portretu podwójnego", to ja osobiście jestem pod jego dużym wrażeniem. Pewnie, że mogą mieć rację Ci, którzy poddają w wątpliwość pewne zawarte tu informacje na temat rodu Beksińskich, bo w końcu przekaz to przekaz i zawsze istnieje ryzyko zafałszowania. Pewnie, że można zarzucać autorce, że mało jest tu jej własnej twórczości, refleksji, odniesienia, bo rzeczywiście skupia się ona głównie na suchych faktach. Można jej też mieć za złe, że momentami skacze po rozmaitych wątkach i miesza czas i przestrzeń, a informacje tu zawarte czasem wydają się być zmiksowane na zasadzie przypadkowości, no ale z drugiej strony w momencie kiedy człowiek zatopi się w tą opowieść to poddaje się jej bez reszty i trudno się oprzeć tej historii. Grzebałkowska jest bardzo dobra w tym co robi, bo zyskuje uwagę i zainteresowanie czytelnika i potrafi zafascynować nawet postaciami drugiego planu. Mnie osobiście ciekawił głównie młodszy z Beksińskich, a to że względu na sentyment wywodzący się jeszcze z okresu młodości kiedy bez opamiętania słuchałem radiowej "Trójki". Nie spodziewałem się więc tego, że autorce uda się mnie zaciekawić historią jego ojca, a jednak wyszła jej ta sztuka.
Zgadzam się z tymi opiniami, które sugerują iż książka Magdaleny Grzebałkowskiej, to książka o trudnej aczkolwiek fascynującej relacji pomiędzy trójką osób. Do wspomnianej wcześniej dwójki czyli Zdzisława i Tomka dołącza tu bowiem również Zofia czyli odpowiednio żona i matka. Staje się ona cichym bohaterem tej historii, bo mimo że pozostaje w tyle za dwójką bardzo charyzmatycznych postaci, to w tylko jej znany sposób cementuje rodzinę Beksińskich. Jeśli o mnie chodzi, a myślę że nie tylko ja miałem przy lekturze tej książki takie odczucia, Zofia wzbudzała we mnie współczucie, a sposób jej traktowania przez męża i syna powodował ogromną złość na tę dwójkę. Wysługiwali się oni jej osobą, traktowali często bez podstawowych zasad świadczących o szacunku dla jej granic, a nawet stosowali w stosunku do niej przemoc. Ona to wszystko znosiła bez cienia skargi i chyba tylko jej osoba utrzymała w kupie tę ich trójkę jako rodzinę. Rodzinę skomplikowaną, zaburzoną, specyficzną, ale zdolną zostawić po sobie genialną spuściznę. Jednocześnie nie dbała o siebie ( zwłaszcza, że spadał na nią jeszcze obowiązek opieki nad dwoma matkami - swoją i teściową ) i przypłaciła to chorobą jak również śmiercią. W rezultacie dołączyła do tragicznego męskiego duetu. Cała ta mała, zaledwie trzyosobowa rodzina przeszła wiele bólu i tragedii za życia po to aby w podobnych okolicznościach odejść z tego świata.
Beksińscy to nonkonformiści, znani przede wszystkim z tego, że kontestowali zostaną rzeczywistość ze wszystkimi praktycznie zasadami i normami. Czasem swym postępowaniem przerażają, momentami bawią, a jeszcze innym razem fascynują, a Magdalena Grzebałkowska prowadzi nas przez ich życie z charakterystyczną dla siebie finezją i skutecznie pobudza naszą ciekawość. Mocno polecam tą książkę, jak dla nie jedna z ciekawszych biografii jakie czytałem.
Beksińscy to nonkonformiści, znani przede wszystkim z tego, że kontestowali zostaną rzeczywistość ze wszystkimi praktycznie zasadami i normami. Czasem swym postępowaniem przerażają, momentami bawią, a jeszcze innym razem fascynują, a Magdalena Grzebałkowska prowadzi nas przez ich życie z charakterystyczną dla siebie finezją i skutecznie pobudza naszą ciekawość. Mocno polecam tą książkę, jak dla nie jedna z ciekawszych biografii jakie czytałem.
osinskipoludzku.blogspot.com
July 17, 2018
Moje ulubione książki to często takie, po których boli mnie żołądek - z emocji, z przejęcia, z nienawiści, ze strachu, ze smutku. I to jest właśnie taka książka. Na kilka dni utonęłam w niej, zapominając o całym świecie, odkładając wszystko na później, i właśnie skończyłam: piszę to gdzieś między 6 a 7 rano, po nieprzespanej nocy, walcząc ze sobą, żeby nie zacząć budzić znajomych powiadomieniami na messengerze i nie zacząć im czytać tej książki tu, teraz, zaraz.
"Beksińskich. Portret podwójny" po raz pierwszy zaczęłam czytać 1,5 roku temu. Przerwałam wówczas, zacięłam się - być może nie byłam w formie, może po prostu nie mogłam przebrnąć przez początek, relacjonujący dzieciństwo Zdzisława Beksińskiego. Kiedy jednak sięgnęłam po nią po raz drugi, byłam stracona niemalże od razu.
Od lat lubię malarstwo Beksińskiego i wydaje mi się, że nie miała na to wpływu moda na jego twórczość, chociaż na pewno umożliwiła mi kontakt z jego twórczością. Ot, po prostu jego przerażające obrazy świetnie wpisywały się w moje ówczesne (bo gimnazjalno-licealne) surrealistyczne fascynacje. Jeśli dobrze pamiętam, wszystko zaczęło się dla mnie od "Katedry" Bagińskiego - ktoś, prawdopodobnie moja fantastyczna polonistka z liceum, podkreślił wówczas widoczny wpływ twórczości Beksińskiego na tę krótką animację i zaczęłam zgłębiać twórczość malarza, którego znałam dotąd jedynie ze słyszenia. Kiedy jednak Beksiński umierał, cała historia nie dotarła do mnie zupełnie. I gdy o tym myślę, dziś wydaje mi się to niepojęte, chociaż te kilkanaście lat temu świat internetowych newsów wyglądał całkowicie inaczej.
O Tomku Beksińskim nie wiedziałam zupełnie nic i nigdy nie interesował mnie w najmniejszym nawet stopniu. Od dziecka serdecznie nienawidzę radia i uważam je po prostu za hałas - uwielbiam ciszę, bardzo rzadko słucham muzyki "w tle", a jeżeli juz toleruję włączony odbiornik, to tylko pod warunkiem, że nikt nie gada, tylko leci jakiś dobry kawałek. Do telewizji mam w sumie podobne podejście, dlatego od ponad dekady jestem od niej w 100% wolna, ale na pewno byłabym w stanie znaleźć w ramówce (może nie polskich stacji, ale ogólnie) coś dla siebie. W radiu nie potrafię. Co więcej - nie chcę. I chyba głównie dlatego Tomasz Beksiński - dziennikarz muzyczny, radiowiec - w mojej świadomości kulturowej nie był i nigdy nie będzie nikim istotnym.
Myślę zresztą, że tak czy inaczej nie polubiłabym się z Tomkiem Beksińskim - jako dzieciak i później nastolatka czytywałam regularnie "Machinę" (do dziś mam w domu całą stertę numerów archiwalnych i nie mogę odżałować tego fantastycznego magazynu) i przez jakiś czas nawet "Tylko Rocka", ale jego tekstów, jego postaci - po prostu nie pamiętam. Kiedy przeglądam te felietony dzisiaj, nie sądzę, że znaleźlibyśmy wspólny język. Czytam u Grzebałkowskiej o jego muzycznych upodobaniach, histerycznym wręcz zamknięciu na inne gatunki muzyczne i obsesyjnym przywiązaniu do muzycznych staroci, wiem na pewno, że w wieku lat 15 czy 16 uznałabym go za smutnego, starego dziada, który muzycznie zatrzymał się w którymś momencie w miejscu i zapierał się nogami, żeby tylko nie pójść dalej. I nie to, że nie mam szacunku do muzyki, którą Beksiński tak bardzo kochał - wychowałam się na niej, towarzyszyła mi w rodzinnym domu odkąd skończyłam 5 czy 6 lat, po dobranocce ojciec odpalał mi Black Sabbath i "Epitaph" King Crimson. Ale ze ślepej pogardy dla wszystkiego, co nie jest rockiem i jego przyległościami, wyrosłam już chwilę po opuszczeniu murów gimnazjum. Tomasz Beksiński nie wyrósł z tego nigdy. I tylko od nastawienia odbiorcy zależy, czy nazwiemy to wąskimi horyzontami czy bardzo sprecyzowanymi upodobaniami.
Być może dlatego nie mam problemu z recepcją postaci Tomasza u Grzebałkowskiej - największym wyzwaniem było dla mnie momentami to, żeby "młodego Beksińskiego" nie nienawidzić z całego serca. Egoista, histeryk, rozkapryszony i rozpieszczony do granic możliwości manipulant, wykorzystujący finansowo rodziców, duże dziecko, które konsekwentnie odmawiało wzięcia na siebie odpowiedzialności za swoje życie. To jedna strona. A druga? Tomek Beksiński jawi się tu jako człowiek potwornie nieszczęśliwy, pozbawiony fundamentalnego poczucia sensu życia i celu, niezdolny czerpać satysfakcji z pozytywnych aspektów własnej egzystencji, patologicznie dążący do autodestrukcji na poziomie fizycznym i emocjonalnym. Chory, zaburzony, z takich czy innych powodów nieotrzymujący koniecznej pomocy (czy taka w ogóle istniała?). Łatwo go nie lubić, czuć pogardę czy odrazę, łatwo go obwiniać, bo koniec końców zaburzeń emocjonalnych i psychicznych nie można traktować jako rozgrzeszenia dla bycia dla swoich bliskich draniem, tyranem, manipulantem, potworem. A jednak współczucie ściska za gardło równie mocno i finał historii Tomka potwornie boli. Zwłaszcza, że przy okazji trzeba postawić samemu sobie parę istotnych pytań z zakresu etyki.
Równie przejmujące jest zresztą sprawozdanie z ostatnich chwil Zdzisława. Po niemalże 500 stronach zżyłam się z malarzem bardziej, niż chciałabym to przyznać. Śmiałam się z jego żartów i ściskało mnie w gardle na myśl o jego cierpieniu. I chociaż bywał dupkiem i tyranem, to fascynacja pozostała. W tym momencie mniej już nawet jego obrazami, a bardziej stojącym za nimi człowiekiem - jak się okazuje, o wiele ciekawszym niż fantasmagoryczne konstrukcje z piszczeli i czaszek oraz przerażające oceany. I marzy mi się tylko, żeby to właśnie Beksiński stworzył bestiariusz i artbook do cyklu Bas-Lag Mieville'a. Co za strata.
Grzebałkowska odwaliła przy tej publikacji benedyktyńską robotę: zachwyca ogrom detali, bogactwo materiału źródłowego, wielogłos opinii i wspomnień, różne punkty widzenia przy konkretnych wydarzeniach. I ma się wręcz wrażenie, że obydwaj Beksińscy udzielili jej głosu, bo pozostałe korespondencja oraz dzienniki pozwoliły na przywrócenie ich na moment do życia. Nie jestem w stanie ocenić, na ile prawdziwy jest obraz rodziny Beksińskich - w odróżnieniu od tego filmowego wydaje się on jednak realistycznie niejednoznaczny, wieloaspektowy. Tacy właśnie mogliby być: skomplikowani, mniej lub bardziej dziwni czy ekscentryczni, jednocześnie wrażliwi i nieludzko zdystansowani, związani ze sobą nawzajem i potwornie samotni, dowcipni i posępni.
"Beksińskich. Portret podwójny" po raz pierwszy zaczęłam czytać 1,5 roku temu. Przerwałam wówczas, zacięłam się - być może nie byłam w formie, może po prostu nie mogłam przebrnąć przez początek, relacjonujący dzieciństwo Zdzisława Beksińskiego. Kiedy jednak sięgnęłam po nią po raz drugi, byłam stracona niemalże od razu.
Od lat lubię malarstwo Beksińskiego i wydaje mi się, że nie miała na to wpływu moda na jego twórczość, chociaż na pewno umożliwiła mi kontakt z jego twórczością. Ot, po prostu jego przerażające obrazy świetnie wpisywały się w moje ówczesne (bo gimnazjalno-licealne) surrealistyczne fascynacje. Jeśli dobrze pamiętam, wszystko zaczęło się dla mnie od "Katedry" Bagińskiego - ktoś, prawdopodobnie moja fantastyczna polonistka z liceum, podkreślił wówczas widoczny wpływ twórczości Beksińskiego na tę krótką animację i zaczęłam zgłębiać twórczość malarza, którego znałam dotąd jedynie ze słyszenia. Kiedy jednak Beksiński umierał, cała historia nie dotarła do mnie zupełnie. I gdy o tym myślę, dziś wydaje mi się to niepojęte, chociaż te kilkanaście lat temu świat internetowych newsów wyglądał całkowicie inaczej.
O Tomku Beksińskim nie wiedziałam zupełnie nic i nigdy nie interesował mnie w najmniejszym nawet stopniu. Od dziecka serdecznie nienawidzę radia i uważam je po prostu za hałas - uwielbiam ciszę, bardzo rzadko słucham muzyki "w tle", a jeżeli juz toleruję włączony odbiornik, to tylko pod warunkiem, że nikt nie gada, tylko leci jakiś dobry kawałek. Do telewizji mam w sumie podobne podejście, dlatego od ponad dekady jestem od niej w 100% wolna, ale na pewno byłabym w stanie znaleźć w ramówce (może nie polskich stacji, ale ogólnie) coś dla siebie. W radiu nie potrafię. Co więcej - nie chcę. I chyba głównie dlatego Tomasz Beksiński - dziennikarz muzyczny, radiowiec - w mojej świadomości kulturowej nie był i nigdy nie będzie nikim istotnym.
Myślę zresztą, że tak czy inaczej nie polubiłabym się z Tomkiem Beksińskim - jako dzieciak i później nastolatka czytywałam regularnie "Machinę" (do dziś mam w domu całą stertę numerów archiwalnych i nie mogę odżałować tego fantastycznego magazynu) i przez jakiś czas nawet "Tylko Rocka", ale jego tekstów, jego postaci - po prostu nie pamiętam. Kiedy przeglądam te felietony dzisiaj, nie sądzę, że znaleźlibyśmy wspólny język. Czytam u Grzebałkowskiej o jego muzycznych upodobaniach, histerycznym wręcz zamknięciu na inne gatunki muzyczne i obsesyjnym przywiązaniu do muzycznych staroci, wiem na pewno, że w wieku lat 15 czy 16 uznałabym go za smutnego, starego dziada, który muzycznie zatrzymał się w którymś momencie w miejscu i zapierał się nogami, żeby tylko nie pójść dalej. I nie to, że nie mam szacunku do muzyki, którą Beksiński tak bardzo kochał - wychowałam się na niej, towarzyszyła mi w rodzinnym domu odkąd skończyłam 5 czy 6 lat, po dobranocce ojciec odpalał mi Black Sabbath i "Epitaph" King Crimson. Ale ze ślepej pogardy dla wszystkiego, co nie jest rockiem i jego przyległościami, wyrosłam już chwilę po opuszczeniu murów gimnazjum. Tomasz Beksiński nie wyrósł z tego nigdy. I tylko od nastawienia odbiorcy zależy, czy nazwiemy to wąskimi horyzontami czy bardzo sprecyzowanymi upodobaniami.
Być może dlatego nie mam problemu z recepcją postaci Tomasza u Grzebałkowskiej - największym wyzwaniem było dla mnie momentami to, żeby "młodego Beksińskiego" nie nienawidzić z całego serca. Egoista, histeryk, rozkapryszony i rozpieszczony do granic możliwości manipulant, wykorzystujący finansowo rodziców, duże dziecko, które konsekwentnie odmawiało wzięcia na siebie odpowiedzialności za swoje życie. To jedna strona. A druga? Tomek Beksiński jawi się tu jako człowiek potwornie nieszczęśliwy, pozbawiony fundamentalnego poczucia sensu życia i celu, niezdolny czerpać satysfakcji z pozytywnych aspektów własnej egzystencji, patologicznie dążący do autodestrukcji na poziomie fizycznym i emocjonalnym. Chory, zaburzony, z takich czy innych powodów nieotrzymujący koniecznej pomocy (czy taka w ogóle istniała?). Łatwo go nie lubić, czuć pogardę czy odrazę, łatwo go obwiniać, bo koniec końców zaburzeń emocjonalnych i psychicznych nie można traktować jako rozgrzeszenia dla bycia dla swoich bliskich draniem, tyranem, manipulantem, potworem. A jednak współczucie ściska za gardło równie mocno i finał historii Tomka potwornie boli. Zwłaszcza, że przy okazji trzeba postawić samemu sobie parę istotnych pytań z zakresu etyki.
Równie przejmujące jest zresztą sprawozdanie z ostatnich chwil Zdzisława. Po niemalże 500 stronach zżyłam się z malarzem bardziej, niż chciałabym to przyznać. Śmiałam się z jego żartów i ściskało mnie w gardle na myśl o jego cierpieniu. I chociaż bywał dupkiem i tyranem, to fascynacja pozostała. W tym momencie mniej już nawet jego obrazami, a bardziej stojącym za nimi człowiekiem - jak się okazuje, o wiele ciekawszym niż fantasmagoryczne konstrukcje z piszczeli i czaszek oraz przerażające oceany. I marzy mi się tylko, żeby to właśnie Beksiński stworzył bestiariusz i artbook do cyklu Bas-Lag Mieville'a. Co za strata.
Grzebałkowska odwaliła przy tej publikacji benedyktyńską robotę: zachwyca ogrom detali, bogactwo materiału źródłowego, wielogłos opinii i wspomnień, różne punkty widzenia przy konkretnych wydarzeniach. I ma się wręcz wrażenie, że obydwaj Beksińscy udzielili jej głosu, bo pozostałe korespondencja oraz dzienniki pozwoliły na przywrócenie ich na moment do życia. Nie jestem w stanie ocenić, na ile prawdziwy jest obraz rodziny Beksińskich - w odróżnieniu od tego filmowego wydaje się on jednak realistycznie niejednoznaczny, wieloaspektowy. Tacy właśnie mogliby być: skomplikowani, mniej lub bardziej dziwni czy ekscentryczni, jednocześnie wrażliwi i nieludzko zdystansowani, związani ze sobą nawzajem i potwornie samotni, dowcipni i posępni.
January 13, 2023
„Może ja Tomka źle wychowałem? Byłem dla niego dobry, może za dobry, ale nie potrafiłem go wziąć, przytulić, tak jak to jest zapewne w normalnym domu. Ale czy to właśnie mogło spowodować manię samobójczą?”
Wow. Chyba nigdy wcześniej nie czytałam książki z taką ciekawością i zapałem, pomimo jej tragizmu i smutku jakie wywołuje u czytelnika. Genialny portret ojca i syna, którzy potrzebowali miłości, lecz sami nie potrafili kochać. Często biografie po czasie stają się nudne i monotonne w czytaniu, ale tak na pewno nie jest z dziełem Grzebałkowskiej. Przenosi nas ona do świata Beksińskich, najpierw domu w Sanoku, później dwóch mieszkań na warszawskim Służewiu. Poznajemy nawet najbardziej prywatne przemyślenia i uczucia, szczególnie Tomka, co momentami wywołuje lekki dyskomfort. Niezwykle poruszający i tragiczny utwór, po przeczytaniu pozostawia pustkę. Obowiązkowa pozycja dla fanów sztuki Zdzisława, jak i audycji Tomasza.
Wow. Chyba nigdy wcześniej nie czytałam książki z taką ciekawością i zapałem, pomimo jej tragizmu i smutku jakie wywołuje u czytelnika. Genialny portret ojca i syna, którzy potrzebowali miłości, lecz sami nie potrafili kochać. Często biografie po czasie stają się nudne i monotonne w czytaniu, ale tak na pewno nie jest z dziełem Grzebałkowskiej. Przenosi nas ona do świata Beksińskich, najpierw domu w Sanoku, później dwóch mieszkań na warszawskim Służewiu. Poznajemy nawet najbardziej prywatne przemyślenia i uczucia, szczególnie Tomka, co momentami wywołuje lekki dyskomfort. Niezwykle poruszający i tragiczny utwór, po przeczytaniu pozostawia pustkę. Obowiązkowa pozycja dla fanów sztuki Zdzisława, jak i audycji Tomasza.
December 28, 2023
Niesamowicie dobrze napisana biografia, a Beksińskich uwielbiam z ich dobijająco ludzkimi wadami
February 17, 2025
Bardzo dobra.
November 13, 2016
Niezwykła historia i wspaniały materiał na studium zarówno rozwoju artystycznego jak i rodziny, ale...
Książka pozostawia wiele pytań otwartych. Rozumiem, że autorka chciała zachować bezkompromisową neutralność i szanuję ten wybór, ale z drugiej strony trochę szkoda, że wsrod tej kakofonii głosów zabrakło tych, które moglyby rzucic wiecej światła na dwie zasadnicze dla mnie kwestie, czyli
1) w jaki dokladnie sposob i dlaczego Beksiński ojciec z niemal przymierającego głodem artysty samouka stał się sławnym malarzem, którego stać jest na kupno kilku mieszkań w warszawie i sterty nowoczesnych gadżetów? Kiedy dokladnie to sie stalo i dlaczego?
2) Jakimi rodzicami byli Zbigniew i Zofia? Bo to oni wydają mi się znacznie ciekawszymi bohaterami niż Tomasz, ktory zostal przedstawiony w sposob wyjatkowo mialki (czyli jako groteskowo ponury pseudo-wampir, ktorego nikt nie kocha, ani nawet nie specjalnie lubi).
Zdaję sobie sprawę, że nie ma jednoznacznych odpowiedzi na te pytania i że do niektorych z nich w sumie nie mamy prawa jako osoby postronne. Tym niemniej, biorąc pod uwagę fakt, że bohaterowie ksiazki pozostawili po sobie niebywala ilosc listow i dziennikow - a i historia jest sama w sobie fenomenalna - Grzybalkowska naprawde miala znacznie "ulatwione" zadanie przy pisaniu tej ksiazki i szkoda, ze nie pokusila sie o wlozenie nieco wiecej wysilku w zadanie i probe analizy calej sytuacji rodzinno-artystycznej, slowami swoimi badz ekspertow. Bo tak naprawde mamy tylko niezwykle dokladna kronike rodziny, ale bez slowa interpretacji, nadania kontekstu, refleksji... Niedosyt, choc trzeba przyznac, ze autorka wie jak pisac i jak budowac napiecie.
Książka pozostawia wiele pytań otwartych. Rozumiem, że autorka chciała zachować bezkompromisową neutralność i szanuję ten wybór, ale z drugiej strony trochę szkoda, że wsrod tej kakofonii głosów zabrakło tych, które moglyby rzucic wiecej światła na dwie zasadnicze dla mnie kwestie, czyli
1) w jaki dokladnie sposob i dlaczego Beksiński ojciec z niemal przymierającego głodem artysty samouka stał się sławnym malarzem, którego stać jest na kupno kilku mieszkań w warszawie i sterty nowoczesnych gadżetów? Kiedy dokladnie to sie stalo i dlaczego?
2) Jakimi rodzicami byli Zbigniew i Zofia? Bo to oni wydają mi się znacznie ciekawszymi bohaterami niż Tomasz, ktory zostal przedstawiony w sposob wyjatkowo mialki (czyli jako groteskowo ponury pseudo-wampir, ktorego nikt nie kocha, ani nawet nie specjalnie lubi).
Zdaję sobie sprawę, że nie ma jednoznacznych odpowiedzi na te pytania i że do niektorych z nich w sumie nie mamy prawa jako osoby postronne. Tym niemniej, biorąc pod uwagę fakt, że bohaterowie ksiazki pozostawili po sobie niebywala ilosc listow i dziennikow - a i historia jest sama w sobie fenomenalna - Grzybalkowska naprawde miala znacznie "ulatwione" zadanie przy pisaniu tej ksiazki i szkoda, ze nie pokusila sie o wlozenie nieco wiecej wysilku w zadanie i probe analizy calej sytuacji rodzinno-artystycznej, slowami swoimi badz ekspertow. Bo tak naprawde mamy tylko niezwykle dokladna kronike rodziny, ale bez slowa interpretacji, nadania kontekstu, refleksji... Niedosyt, choc trzeba przyznac, ze autorka wie jak pisac i jak budowac napiecie.
December 12, 2022
Beksińscy. Portret Podwójny Magdaleny Grzebałtowskiej to najlepsza biografia jaką czytałam. Autorka zdaje sie zanikać w czasie czytania a przed oczami staje wyrazista wizja nieprzecietnych postaci. W całej ich złożoności. Z cytowanych słow Beksińskich wyłania sie epoka widziana oczami borykajacymi sie z nią indywidualistow. I otoczenia borykajacego sie z oryginalami, ktorzy w komuniźmi i tuż po, uprali sie by byc tylko sobą, bez znieczulenia. Los introvertykow uzerajacych sie ze swiatem, zaczynajac od zimnego chowu pokolenia ktorego dzieciństwo naznaczyło swiadectwo wojny, przez proby zbudowania wlasnej, nie naznaczonej zbednymi propagandami rzeczywistosci do ostatecznych dramatycznych kapitulacji. Zwolennicy ideologicznych filtrow i znieczuleń dostarczaja paru humorytycznych watkow. Tak kiedys jak i teraz.
Znikajaca autorka "pojawia" sie na koncu ksiazki, gdzie w cyzelowanych slowach opisuje morderce, nieskomplikowane białko, ktorego wegetacja była czyś tak upiornym dla bohaterow ksiazki. Polecam.
Znikajaca autorka "pojawia" sie na koncu ksiazki, gdzie w cyzelowanych slowach opisuje morderce, nieskomplikowane białko, ktorego wegetacja była czyś tak upiornym dla bohaterow ksiazki. Polecam.
April 8, 2014
Grzebałkowska nie jest psychologiem, więc nie znajdzemy tu analizy osobowości ojca i syna.
Grzebałkowska nie jest też pisarką, więc nie jest to literatura piękna.
Grzebałkowska jest historykiem i to bije z każdej strony jej książki.
To nie zarzut. Ona opisuje. I robi to przede wszystkim potrzez cytaty z relacji innych, którzy zetknęli się z Beksińskimi. Jest do bólu obiektywna i neutralna...to czytelnik musi zdobyć się na trud oceny. W moim odczytaniu tej kroniki zapowiedzianych śmierci Zdzisława polubiłem i chyba zrozumiałem...Tomasza znielubiłem (bo?) i nie zrozumiałem. Pewnie miał nawracającą depresję i być może zespół Aspergera. Ale to nic a nic nie ułatwia....
Grzebałkowska nie jest też pisarką, więc nie jest to literatura piękna.
Grzebałkowska jest historykiem i to bije z każdej strony jej książki.
To nie zarzut. Ona opisuje. I robi to przede wszystkim potrzez cytaty z relacji innych, którzy zetknęli się z Beksińskimi. Jest do bólu obiektywna i neutralna...to czytelnik musi zdobyć się na trud oceny. W moim odczytaniu tej kroniki zapowiedzianych śmierci Zdzisława polubiłem i chyba zrozumiałem...Tomasza znielubiłem (bo?) i nie zrozumiałem. Pewnie miał nawracającą depresję i być może zespół Aspergera. Ale to nic a nic nie ułatwia....
November 22, 2016
Przyznam, że trochę wymęczyła mnie ta książka, czytałam ją prawie miesiąc... Momentami czułam też lekki dyskomfort poznając tak intymne szczegóły życia prawdziwych, a nie fikcyjnych bohaterów... Ale jednak nie mogę nie docenić ogromu pracy (bardzo rzetelnej), którą włożyła autorka w to dzieło. Dodatkowa gwiazdka więc należy się za wyjątkowe zamiłowanie do szczegółu i logistyki.
A przez ostatnie strony (procenty, hehe) było mi najzwyczajniej w świecie przykro i smutno. Zdecydowanie NIE JEST to książka do czytania na Karaibach.
A przez ostatnie strony (procenty, hehe) było mi najzwyczajniej w świecie przykro i smutno. Zdecydowanie NIE JEST to książka do czytania na Karaibach.
February 3, 2018
Łał! Tak dobrej biografii jeszcze nie czytałam. Tyle szczegółów, ciekawostek, dnia codziennego, że za każdym razem przenosiłam się do pracowni malarskiej/mieszkania Beksińskich/świata Tomka. Człowiek cały wsiąka. Widać ogrom pracy włożonej w stworzenie tego portretu.
December 9, 2017
Jedna z najlepszych biografii, jakie zdarzyło mi się czytać
February 22, 2016
Długo o niej nie zapomnę, chociaż zostawiła we mnie przede wszystkim smutek.
Magdalena Grzebałkowska - wg mnie - mistrzyni prawdziwych do bólu opowieści.
Magdalena Grzebałkowska - wg mnie - mistrzyni prawdziwych do bólu opowieści.
August 14, 2016
książka, która w doskonały sposób ilustruje początek problemów (zwłaszcza tych emocjonalnych) w dorosłym życiu
Displaying 1 - 30 of 118 reviews