En dan is er koffie

by Hannes Meinkema

Een liefdeloze omgeving maakt van een jonge vrouw een onverschillig type.

Hannemieke Stamperius, pionier in de feministische literatuur, overleed op 22 november 2022. Onder het pseudoniem Hannes Meinkema brak ze een halve eeuw geleden door met de familieroman En dan is er koffie. In dit grensverleggende boek haalde ze als een van de eerste vrouwelijke schrijvers thema’s zoals vrouwelijke seksualiteit uit de taboesfeer. Zo beschreef ze alle aspecten uit het leven van vrouwen, ook dingen die voorheen niet werden benoemd.

Rosa is een jonge lerares. Verder is ze cynisch en onzeker, al zal ze dat laatste nooit toegeven. Zeker niet aan Douwe, Rosa’s vriendje en tevens de enige persoon die haar week maakt. Maar hun relatie is niet vanzelfsprekend, net zoals de relatie tussen Rosa en haar burgerlijke familieleden dat niet is. In een milieu van seks, drugs en jenever baant ze zich een weg naar volwassenwording (of althans iets wat daarop lijkt), want weldra zal ze geconfronteerd worden met verborgen familiegeheimen. Zijn haar bekrompen bloedverwanten wel zo heilig als ze lijken?

En dan is er koffie is een onverbloemde roman over botsende generaties, een rauwe ode aan de hippiecultuur en vooral een baanbrekend boek in de feministische letterkunde.

Genres: Feminism, Fiction

224 pages, Paperback

First published January 1, 1976

About the author

Hannes Meinkema was een pseudoniem van Johanna Maria Jelles (Hannemieke) Stamperius (Tiel, 12 september 1943 - Amsterdam, 22 november 2022), een Nederlands auteur en feministe. Zij publiceerde onder haar eigen naam Hannemieke Stamperius en onder de pseudoniemen Hannes Meinkema en Justa Abbing .

Reviews

[Arina · Rating 5 out of 5]

'Nou,' zegt ze, 'ik heb momenteel alleen een beetje moeite met de derde klas. Misschien kunnen jullie me helpen met suggesties.'
Haar moeder schuift naar voren op d'r stoel.
Josien trekt een beteuterd gezicht van reken niet op mij, ik weet van niks.
'Hoezo suggesties?' vraagt Jaap.
'Waarom de derde klas?' vraagt mammie.
'Suggesties over wat ik met ze moet doen, drie uur lang elke week. Kijk eens, de tweede heb ik niet, dat is dus geen probleem. De eerste heb ik vorig jaar nog gehad, en toen heb ik in mijn enthousiasme van nog vrij beginnend leraar alles opgeschreven wat ik heb gedaan, dus dat is een kwestie van overdoen. In de vierde zitten pubers die met alles en iedereen overhoop liggen, die willen alleen maar discussiëren. Daar gooi ik gewoon elk uur een onderwerp in het midden waar ze zoet mee zijn, dat levert dus ook geen moeilijkheden op. De vijfde ten slotte, is zo zenuwachtig voor het eindexamen dat ze toch niet horen wat ik zeg. Dus blijft de derde over.'

[Jeltje · Rating 4 out of 5]

Er was inderdaad echt veel koffie… heb zelf ook echt veel bakkies gedronken met dit boek
Echt zo’n geweldige vertelstem, zo onverschillig hard, heel fijn iets totaal anders. Normaal raak ik helemaal de draad kwijt met meerdere personages maar ik vond de manier waarop al die banden met elkaar verstrengeld waren zo leuk om te lezen. En iedereen is gewoon echt kut!! Love dat iedereen elkaar haat!!! Het boek beslaat één week en vond het echt leuk om dan een dag van begin tot eind te lezen vanuit verschillende personages. En allemaal zo onuitstaanbaar en toch ga je met ze meeleven. Heel verfrissend, zeker voor de tijd waarin het geschreven is, ben blij dat ie heruitgegeven is zodat meer mensen hiervan kunnen genieten!
en blij met mijn boekenmeisje privilege van gratis leesexemplaar kunnen krijgen x

[Malou Moen · Rating 5 out of 5]

Door dit soort boeken wil ik opnieuw Nederlands gaan studeren (maar ik heb makkelijk praten want ik weet hoe leuk dat is)

[Paula · Rating 4 out of 5]

Geweldige roman met De Avonden-vibes met een heerlijk ongemakkelijk einde op de verjaardag van de vader in het boek. De perspectiefwisselingen zijn nogal enorm, dus potlood bij de hand houden om alle namen op te schrijven is geen overbodige luxe. Maar al met al; laten we Meinkema alsjeblieft niet vergeten nu ze is overleden. Wat een schrijfster!

[Lois Trynes · Rating 5 out of 5]

"Ik ben één grote kut. Alles is kut geworden, mijn buik en mijn armen, mijn hele lichaam maakt deel uit van mijn kut" Waren mijn favoriete zinnen

[Iris Mirsalari]

Ik hou van dit boek!!

[Jip · Rating 4 out of 5]

Arja zit of ze niet van plan is weg te gaan. In pyjama. In pyjama bij pappie op ‘t bed, god, dat ze niet beter weet op haar leeftijd. Pappie jarig, pappie door dochter verwend. Informeel, onder ons, gezellig.
‘Gezellig hè?’ zegt Arja.
Daar had je ‘t al: het vervloekste woord in de Nederlandse taal, gezellig.

Ik snap heel goed waarom dit “de oerroman van het feminisme” wordt genoemd. Een aantal prachtige, maar inmiddels voor ouderwets aangeziene woorden als ‘godbetert’ en ‘waarachtig’ verraden dat dit geen 21e-eeuwse roman is, maar anders had het net zo goed gisteren geschreven kunnen zijn. Nog altijd even relevant.

Wél acht verschillende personages en perspectieven, dus daar moet je van houden, maar het is het volledig waard.

[Emma · Rating 3 out of 5]

Een boek geschreven in 1976, interessant om voor het eerst te lezen in 2024 omdat er zowel veel is veranderd als veel hetzelfde gebleven is. De schrijfstijl is eenvoudig en het boek leest heel makkelijk weg. Het verhaal beslaat een week en wordt verteld vanuit meerdere personages, die elkaar goed of meer oppervlakkig kennen. Inhoudelijk gaat het over de beklemming van het leven dat de vrouwen leiden en hoe ze wensen dat hun leven anders is, dat ze zelf anders zijn, maar wat de meesten van hen niet lukt om vorm te geven. Het is een boek als een waarschuwing, over een leven en maatschappij waar we niet naartoe terug (moeten) willen.

[Olin · Rating 4 out of 5]

Een verwarrend begin met veel te veel personages en perspectiefwisselingen weerhield dit boek niet me te verassen en verblijden met levendige beschrijvingen, scherpzinnige dialogen en gelaagde persoonlijkheden. De sfeer van elke scène was zo geloofwaardig dat ik me tijdens het lezen ongemakkelijk, verontwaardigd en gedeprimeerd heb gevoeld, alsmede hardop heb gelachen. Het ouderwetse taalgebruik was een verrijking; de ouderwetse taferelen waren een schok. Dit boek is je tijd waard.

[Astrid Inge · Rating 4 out of 5]

Eeuwen geleden las ik dit boek voor de lijst en ik weet nog hoe geschokt ik destijds was door het gebruik van woorden als kut en neuken, 'schuttingtaal' zoals dat toen heette. Wordt die term nog gebruikt??
Het was een belangrijk boek, feministisch en gedurfd en het geeft een waar beeld van de bekrompenheid van de jaren 70. Ik zie zo mijn oranje-bruine kamer voor me en het visnet aan het plafond. En hoewel gedateerd is het nog steeds een boek dat ertoe doet, Meinkema zou nog steeds gelezen moeten worden voor de lijst. Feministische schrijvers zijn en blijven relevant, zeker in een tijd waarin iemand als Andrew Tate zo populair kan zijn. Bijvoorbeeld.

[E. Teeboom]

Ik haat mannen

[zowee · Rating 3 out of 5]

Leuk die andere tijdsgeest. Tegelijkertijd confronterend dat zeker niet alles beter is geworden op het gebied van de emancipatie sinds toen. Wel leuk geschreven.

[Suze Jacobs · Rating 5 out of 5]

Prachtig boek met een mooi verhaal. Heel goed geschreven, ben fan.

[Eline · Rating 4 out of 5]

dit was cynisch en ongemakkelijk en erg grappig!

hoogtepunt waren de dialogen, met name tussen rosa en haar mannen, dieptepunt waren haar mannen (en alle andere mannen in dit boek eigenlijk)

af en toe zijn de perspectiefwisselingen hierin wel heel plotseling, wat mede komt door de uitgave die ik las en de paginaindeling daarvan denk ik

al met al een aanrader!! 50 jaar na eerste uitgave nog steeds relevant!!

"condooms, daar kunnen we om lachen, maar met grammatica mag niet worden gespot."

[Welmoed · Rating 5 out of 5]

**Warning: this text may contain spoilers** "Jan. Zo'n klootzak, daar zou een heilige nog ruzie mee krijgen. Eerst die volstrekt ontoetsbare Havo-toets er doordrukken, en alle vierdeklassers onvoldoende geven omdat een spelfout, dat begrijp je toch Rosa, even zwaar moet wegen ald een andere fout, en haar dan medelijdend aankijken als ze begint te schelden. Wat word je toch emotioneel, Rosa. Alsof dat iets verwerpelijks is, emotionaliteit. Iets vrouwelijks of zo. "

[Amber · Rating 3 out of 5]

3,5 sterren

[Brecht · Rating 5 out of 5]

Ironisch genoeg heb ik zelf geen enkel kopje koffie gedronken tijdens het lezen van dit boek.

[Paul Van der lecq · Rating 3 out of 5]

Zo'n boek dat ik eind jaren zeventig altijd overal zag liggen, maar nooit las. Veertig jaar later deed ik dat alsnog en dat viel niet eens tegen. Aardige, droevige zedenschets van twintigers in de hippietijd, hun perikelen met familie, geliefden en vrienden. Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van een heel stel personages. Ze hebben allemaal hun eigen preoccupaties en die worden in een levendige spreektaal weergegeven, maar wel allemaal een beetje in dezelfde stijl, zodat het voor de lezer toch lastig kan zijn om ze uit elkaar te houden. Sommige passages kabbelen nogal voort, maar er zit ook humor in, en aan het einde volgt zelfs nog een schrijnende onthulling.

Mijn favoriete citaat: 'Iedereen meent trouwens altijd wel iets van wat hij zegt of doet. Al is het maar het tegendeel.'

[Linz · Rating 5 out of 5]

Door en door cynisch.
Het was heerlijk om in het Nederland van de jaren 70 te verdwijnen, met kopjes koffie, oranje-bruine meubels en vrouwen die, zich tegen de status quo kerend, spijkerbroeken willen dragen.
De personages zijn typetjes die de truttige Nederlandse tijdsgeest weerspiegelen - en die wordt met snelle, honende opmerkingen bekritiseerd.

Ik heb meerdere malen hardop gelachen en grijnzend de pagina omgeslagen. Dit is een boek dat ik met plezier opnieuw zal lezen.

[Emma Zunneberg · Rating 5 out of 5]

“Ik ben verdomme geëmancipéérd!”

[Annemarie · Rating 4 out of 5]

Fris, droog en pakkend inkijkje in een gezin anno jaren 70. Het deed allemaal heel authentiek ouderwets (ook de vrijgevochten luitjes) Nederlands aan zonder dat het er te dik op lag. Blij dat deze roman opnieuw is uitgegeven!

En nu heb ik zin om donkerpaarse handdoeken met gele washandjes te kopen.

[Puck Rietveld · Rating 3 out of 5]

3.5

Leuk boekje, leuke personages. Lekker Nederlands jaren 60, tijd van verzuiling, feminisme, hippies, emancipatie, ik snap heel goed dat dit vernieuwend was in haar tijd. Het is niet mega bijzonder maar wel leuk en in één klap uit.

[Anouk · Rating 5 out of 5]

Enorme aanrader!! Ik was natuurlijk gepakt door deze herdruk uit 1976 omdat er ‘oerroman van het feminisme’ opstond maar echt enorm positief verrast. Mega interessant om verschillende perspectieven van vrouw zijn in Nederland in de jaren 70. Enorm laagdrempelig geschreven én grappig.

[Nora Thüringer · Rating 4 out of 5]

Ze beschreven dit boek als 'de oerroman van het feminisme' en niets is minder waar. Het leest heel vlot met hilarische, herkenbare scènes. Heb het heel graag gelezen.

[Rosanne · Rating 5 out of 5]

Tikje ouderwets, cynisch en met een feministische inslag. Heerlijk dus.

[Lucas Nieuwenhuis · Rating 3 out of 5]

Kan me ineens helemaal inleven in hippies en waarom die nodig waren. Jeetje wat weet ik weinig over hoe heftig vrouwen in het zeer recente verleden nog werden onderdrukt, en dat zelf ook de normaalste zaak van de wereld vonden. Het klinkt vermoeiend om je zo druk te maken over wat wel en niet ‘hoort’, maar het hield de personages in dit boek duidelijk -grotendeels- van de straat.

[Megan · Rating 3 out of 5]

was voor mij als vrouw in de 2020s niet super indrukwekkend, maar ik kan me wel voorstellen dat het 50 jaar geleden een heel ander verhaal was (letterlijk en figuurlijk)

stijl: 2.8/5 niet mijn favoriet
vermaak: 3.4/5
emotie: 2.8/5

[Demi van Doorn · Rating 3 out of 5]

(3,5) moest regelmatig hardop grinniken. Ik herken mij in de toon waarop het woord ‘neuken’ steeds wordt gebruikt, heerlijk.

[Kitt · Rating 5 out of 5]

4.5 ⭐

Aanrader!

[Esther De Goeijen · Rating 3 out of 5]

Dit boek liet mij achter met een beetje een vreemd gevoel. Net of je een bakje koffie besteld om vervolgens decaf te ontvangen.
Het boek is overigens wel heel realistisch, het leven wordt weinig tot niet mooier gemaakt dan het daadwerkelijk is en ook zijn karakters heel mensenlijk.
Ik vind de verhaallijn niet heel bijzonder. Het boek is eigenlijk net als koffie zonder cafeïne gewoon een beetje saai.