De mensheid zal nog van mij horen

by Joris van Casteren

Bij toeval stuit Joris van Casteren in 2018 op een merkwaardig archief, gevuld met dagboeken van honderden onbekende mensen. Het Nederlands Dagboekarchief blijkt vele stemmen te bevatten van ‘gewone’ Nederlanders die onvoorstelbare gebeurtenissen
meemaken. Het dagboek is voor hen een schuilhut waarin ze zich langzaam terugtrekken en op gevaarlijke wijze vervreemden van de wereld, hopende dat een lezer in de verre toekomst hun ongehoorde verhalen verder zal vertellen.
Vijf jaar lang stort Van Casteren zich op de enorme hoeveelheid geschriften. Zo wordt hij meegesleurd in het waanzinnige leven van een mevrouw uit Hoofddorp die overvallen pleegt, door een homoseksuele storingsmonteur uit Limburg die in spiegelschrift verslag
doet van zijn uitspattingen. Hij maakt kennis met een klm-purser die in Thailand kunstvoorwerpen steelt, een overspelige vrouw van een vvd -politicus, een kunstschilderes uit Delden die bij de Jeugdstorm zat, een vrome bouwvakker uit Zwolle die zijn
buren begluurt en talloze anderen.
De mensheid zal nog van mij horen is een tour de force waarin Van Casteren een ander, onbekend licht werpt op de jongste geschiedenis van een razendsnel veranderende maatschappij.

Genres: Nonfiction

324 pages, Kindle Edition

First published September 1, 2024

About the author

Joris van Casteren (1976) publiceerde In de schaduw van de Parnassus, gesprekken met vergeten dichters (2002) en Zeg mijn lezers dat ik doorschrijf, portretten van vergeten schrijvers (2006). In 2003 verscheen de reportagebundel De man die 2½ jaar dood lag, berichten uit het nieuwe Nederland, in 2007 de reportagebundel Requiem voor een pitbull. Hij is samensteller van de bloemlezing Een vreselijk land, de mooiste journalistieke verhalen van Nederland (2005) en schreef de dichtbundel Grote atomen (2001). Aan het Netherlands Institute for Advanced Study (NIAS) te Wassenaar was hij in 2007 journalist-in-residence. In september 2008 verscheen Lelystad. In 2011 Het zusje van de bruid, een ophefmakend verslag van zijn relatie met een steenrijke borderliner. In zijn laatste, veelgeprezen boek, Het been in de IJssel (2013), gaat hij op zoek naar de eigenaar van een onderbeen dat in 2005 door een visser werd gevonden.

Reviews

[Boudewijn · Rating 4 out of 5]

Mijn opa zei vroeger wel eens, nadat hij in de krant weer eens had gelezen over een of andere zonderling: "de Here heeft vreemde kostgangers". Aan die uitspraak moest ik af en toe terugdenken terwijl ik dit boek las. Joris van Casteren is in het Nederlandse Dagboekarchief gedoken en leest de stapels met ongepubliceerde dagboeken, reisdagboeken, memoires en briefwisselingen van gewone Nederlanders. Hij pikte er voor ons 6 personen uit en neemt ons mee in de levens van deze personen.

Ik heb dit boek met verbazing en enig ongemak uitgelezen. Een psychische gestoorde vrouw die een overval pleegt, een homofiele PTT storingsmonteur, een KLM-purser die in kunstvoorwerpen handelt, een overspelige vrouw van een VVD politicus, een epileptische vrouw met een gameverslaafde puberzoon, een niet al te succesvolle kunstenares uit Delden en een gelovige bouwvakker uit Zwolle met een pianospelende dochter. Ik moet zeggen dat Joris interessante personen heeft uitgekozen.

Via hun dagboeken worden we geïnformeerd over hun diepste gevoelens en twijfels, hun relatie(s) en hun inzichten in de maatschappij. Keer op keer zag ik ze een keuze maken in hun leven waarvan ik vatenvoren al wist dat het problemen zou geven, om ze vervolgens weer in dezelfde fouten te zien terugvallen.

Lastige buren, vervelende partners en verkeerde keuzes. Allen verdwijnen hoe langer hoe meer in hun eigen wereld en bezien de wereld vanuit hun eigen bril, alles vastgelegd in hun dagboeken van waaruit we via Joris op de hoogte worden gesteld. Het zit ze dan ook niet mee; gaat er eindelijk eens eentje iets aan zijn gezondheid doen, wordt hij tijdens zijn eerste hardloop poging door een wilde hond in zijn bil gebeten. Een poging tot zelfmoord mislukt omdat het poeder, via internet aangeschaft, niets anders dan bakmeel blijkt.

Aan het einde van het boek neemt Van Casteren contact op met de (hoofd)personen, of hun nabestaanden. Van hen leren we dat de situatie soms heel anders was, en dat de personen zelf ook niet altijd de makkelijkste waren. Iets wat we natuurlijk nooit in hun dagboeken lezen.

Ik wist aan het eind niet zo goed wat ik moest denken. Het boek had ik in twee dagen uit, nieuwsgierig dat ik was wat er in sommige levens gebeurde. Wel voelde ik me af en toe wat ongemak en voelde ik me een voyeur. Maar uiteindelijk warende eigenaars van de dagboeken (tenminste diegenen die nog leefden) allemaal het over een ding eens: hun dagboeken waren er om gelezen te worden.

[Marijn Sikken]

Zo’n scherp en toch zo’n zacht oog te hebben voor de mensen die we zo gauw over het hoofd zien, is het grootste talent van Joris van Casteren

[Casper Veen · Rating 5 out of 5]

Het vermakelijkste boek dat ik in lange tijd heb gelezen. Wat fantastisch opgeschreven door Van Casteren, wat een werk moet dit geweest zijn ook. Enorme aanrader dit boek!

[Hanneke Pel · Rating 5 out of 5]

Haha wat een geweldig boek. De schaamteloosheid waarmee mensen hun leven vastleggen is echt fascinerend en hilarisch. En heel ontnuchterend ook, we bevinden ons allemaal in het centrum van onze werkelijkheid, maar iedereen komt en gaat… Heel knap gevangen, ál die handgeschreven werken. Grote aanrader!

[Rona · Rating 3 out of 5]

Hm, ik had hier misschien te hoge verwachtingen van. Ik werd op een gegeven moment wel meegesleurd in de verhalen van de dagboekschrijvers, maar dat ligt ook aan het feit dat het zulke sprekende, bijzondere (innerlijke) levens zijn. Het boek zelf blijft beschrijvend, nauwelijks komt er interpretatie of analyse aan te pas. Het boek/de auteur valt ook erg vaak in herhaling, telkens lijkt hij de lezer aan het handje te willen nemen. Ik vind het ook jammer dat er slechts een handjevol collecties, allen geschreven vanaf +/- 1970, zijn gebruikt. Dit terwijl het archief duizenden exemplaren & collecties bevat, vanaf de 19e eeuw t/m 2024. Het is te merken dat Van Casteren er jarenlange liefde in heeft gestopt, maar ik blijf zelf als ingelezen lezer achter met een onvoldaan gevoel. Desondanks aardig geschreven, al met al een leuke, toegankelijke instapper voor mensen die benieuwd zijn naar dit archief of in het leven van deze 'gewone' mensen in met name de jaren '70-'90.

[Twan Vet · Rating 5 out of 5]

Van Casteren schrijft de fascinerende dagboekschrijvers met precisie, mededogen en vakmanschap tot leven. Wat een monnikenwerk moet dit zijn geweest, maar het levert een literair juweeltje op dat alle lof en lezers verdient!

[Vera Hester · Rating 5 out of 5]

4.5 ⭐

de ultieme slice of life. joris van casteren verzamelde en las een ongelofelijke hoeveelheid dagboeken geschreven door de ogenschijnlijk gewone nederlander. in "de mensheid zal nog van mij horen" vat hij de levens van een aantal van deze figuren samen. de verhalen en levens zijn bizar, willekeurig, boosmakend, verdrietig en aangrijpend. extra bijzonder (kleine spoiler) vond ik dat joris op het einde van het boek de nog levende schrijvers of hun naasten opzoekt.

ik kon dit boek niet wegleggen. een kleine minus vond ik de chaotische structuur van het verhaal met de verschillende verhaallijnen die elkaar afwisselden, pas bij de tweede of derde ronde zat ik er echt goed ''in''. hoewel ik begrijp dat het ontzettend veel werk en onderzoek is geweest (alhoewel, world of warcraft een bloederig schietspel? dat had van mij wel even geduid mogen worden) vond ik de continue afwisseling met de gedachten van de schrijver verstorend. er moest te vaak geswitcht worden in perspectief.

[Gert Dronkers · Rating 5 out of 5]

Van Casteren is de meester van het kleinmenselijke verhaal. Voor dit boek heeft hij vijf jaar met zijn neus in de dagboeken gezeten die in het Nederlands Dagboekarchief zijn opgeslagen, en wat een pareltjes heeft hij opgediept. Stuk voor stuk personages die zo uit een film van Alex van Warmerdam of de Coen Brothers zouden kunnen zijn weggelopen, met levens vol tragiek en gemiste kansen die vaak ook iets onoverkomelijk hilarisch hebben. Maar vooral bijzonder humaan - een kijkje in het hoofd van de hork, de heks, de dweper en de paradijsvogel. Warm aanbevolen.

[Hanna · Rating 5 out of 5]

Hoe boeiend kunnen dagboeken van totaal onbekende mensen zijn? Extreem fascinerend, zo blijkt.

[Rens Hoogerwaard · Rating 4 out of 5]

4.5/5 👌

[Catharina Hart · Rating 5 out of 5]

Dochter was een dag ziek thuis, maar heel ernstig was het niet. Ik moest er zijn, maar ook niet heel de tijd paraat zijn. Dus ik las dit boek in één dag uit.

Het is een prachtige, rauwe bloemlezing uit het dagboekarchief. De abrupte eindes zijn soms ijzingwekkend. Met sommige mensen is het wel goedgekomen. Vooralsnog. Wat een ongelofelijke eenzaamheid is er toch in de wereld. En je weet de helft nog niet.

Maar, wat ook naar voren komt: wij zijn dus allemaal gewoon maar mensen. En daar zit ook een zekere verlossing in.

[Marleen de Sterke · Rating 4 out of 5]

Vaak is de werkelijkheid absurder dan je in fictie kwijt kunt. Wat een bijzonder boek! Genoten van het verslag van ieder dagboek, opgetekend door Joris van Casteren, de één komisch, de ander verdrietig of frustrerend. Ik zou hier zo nog 1000 pagina’s van kunnen lezen!

[Loes · Rating 5 out of 5]

5 sterren voor de dagboekschrijvers! Fijn dat zij uiteindelijk de overhand kregen en niet het gefilosofeer van Van Casteren (sorry).
De bijzonderheid van een 'gewoon' leven, fascinerend.

[Iris Boter · Rating 5 out of 5]

Wat een fantastisch, geweldig boek! Dit is de reden dat boeken moeten bestaan, dat verhalen verteld moeten worden. Lang geleden dat ik zó begaan was met personages en dat ik zo graag verder wilde lezen! 

Ik hoop dat er nog een deel komt, uit die onuitputtelijke bron van gewone levens van gewone mensen, die bij het inzoomen geen van allen zo gewoon waren. Ontroerend, triest, eenzaam, grappig, gekweld, dapper, zoals wij allemaal soms in onze levens zijn. Joris van Casteren heeft er prachtige, indringende portretten van gemaakt die je niet onberoerd zullen laten. 

De stemmen van de dagboekschrijvers worden vertolkt door de schrijver van het boek en dat zorgt soms voor ruis, wat een klein beetje afbreuk doet aan het authenticiteitsgevoel. Joris heeft vrijwel geen stukken tekst direct uit de dagboeken overgenomen, maar er met zijn eigen woorden een nieuw (zeer leesbaar) verhaal van gemaakt. Dat roept soms wel de vraag op hoe de oorspronkelijke dagboekschrijver het geformuleerd heeft, bijvoorbeeld: 'Delden is te dom voor echte kunst.' staat er bij Louise Oijen. Is dit een citaat of een interpretatie van Joris? 

Zeker bij iemand als Eva Koning, die verschillende personages / stemmen in zich heeft die zich uiten in haar dagboek, ben ik erg benieuwd naar hoe ze dat opgeschreven heeft. Staat er: Betje zegt:... ? Of hebben ze allemaal een eigen handschrift? Of zelfs een eigen dagboek? We komen het niet te weten en dat vind ik toch jammer, want ik ben daar toch wel erg nieuwsgierig naar. Ook het genoemde dagboek van de naaister vanaf 1874 wordt niet gebruikt, maar mijn nieuwsgierigheid is enorm. Dus Joris, wil je alsjeblieft nog eens 5 jaar het archief in duiken??

De laatste hoofdstukken waarin een paar dagboekschrijvers of nabestaanden aan het woord komen zijn een mooie toevoeging, vooral omdat je wilt weten hoe het afgelopen is met ze. En het haalt de lichte schroom weg, die ik toch ook wel voelde bij het lezen van zoveel intieme details, de schrijvers wilden het blijkbaar echt zelf. 

En Wim de Vries verdient een eigen boek. 

[Eline · Rating 4 out of 5]

Heel bijzonder. Vond het gaandeweg wel een behoorlijk deprimerende rit worden met zoveel mensen die geen fijn leven hadden en zelfs zelfmoord overwogen, maar de droge schrijfstijl maakte het op de een of andere manier toch ook wel erg grappig. Het laatste deel, waarin Joris van Casteren de dagboekschrijvers/hun naasten uiteindelijk ook echt ontmoet vond ik een hele goede toevoeging (en maakte het geheel een stuk minder zwaar).

[Luna · Rating 5 out of 5]

Echt fascinerend om dit te lezen. De 'gewone' mens is toch wel erg bijzonder.

[Carlijn Keijzer · Rating 4 out of 5]

Kleine levens in het midden van de grote gebeurtenissen uit de geschiedenis - tragisch, komisch, knettergek en ook doodnormaal. Allemaal verwoord in de droge schrijfstijl van Joris, feest!

[Janneke van den Berg · Rating 5 out of 5]

Promo stukje gelezen in de volkskrant Magazine in augustus.

Boek is een collectie van een aantal dagboeken. Heel erg interessant om te lezen hoe mensen hun dagboek echt als beste vriend(in) gebruiken. Tussen de verslagen uit de dagboeken, geeft de schrijver zelf ook korte analyses: sommige personages zijn op dezelfde plekken op dezelfde dagen.

Laatste stuk was misschien wel mijn favoriet: je krijgt dan te lezen hoe het leven van de dagboekschrijvers is afgelopen of waar ze op dat moment zijn!

[Fedde Wiersma · Rating 5 out of 5]

Ik had dit boek in een ruk uit. Dit is een bijzonder boek waarin de schrijver 5 jaar lang dagboeken van ‘gewone’ mensen heeft gelezen en hier een boek van heeft gecomponeerd. Het boek heeft iets melancholisch en houdt ons als maatschappij een spiegel voor. Mensen zijn gewend hun succesverhalen vooral te delen. Het falen of mislukken wordt veelal niet gedeeld, behalve dus in dagboeken. Waarbij ik wil aantekenen dat de gevolgde personen echt niet allemaal mislukkelingen zijn. Maar in de naar voren gebrachte dagboeken wordt geen schone schijn geveinsd en dat is ergens verfrissend. Tegelijkertijd is het rauw. Maar juist dat maakt dat het mij intrigeert. Bijzonder feitje is nog dat de personen die worden gevolgd écht bestaan hebben en ook niet zijn geanonimiseerd.

[Gelske · Rating 5 out of 5]

Zalig boek, met die bijzondere verhalen van gewone mensen. Blijkt ieder leven toch weer de moeite waard, en blijkt iedereen toch ook weer diens fair share van ellende te verstouwen te krijgen. De hoogdravende duiding tussendoor hoefde niet zo nodig van mij, maar misschien dacht Van Casteren dat zijn boek anders te weinig om het lijf zou hebben? Zou niet zo zijn geweest hoor.

[Laura · Rating 5 out of 5]

Mooiste zin: ‘Ik ben uw helaas te vroeg geboren bijna-zwager’

[Ruben de Gruijl · Rating 5 out of 5]

Geweldig hoe Van Casteren de levens van dagboekschrijvers tot leven weet te wekken. Mooi, maar ook vaak diep treurig hoe sommige levens langzaam verwelken.

[Stacy Nassette · Rating 5 out of 5]

In één ruk uitgelezen, echt een aanrader!

[Quirine · Rating 5 out of 5]

Fantastisch idee, geweldig uitgevoerd. Eva was m’n favoriet. Alles kwam samen toen Eva met man Henk een nieuwe bank ging uitzoeken op de meubelboulevard en Betje Wolff vervolgens stelde dat ze zich minder met ‘aardsche saecken’ moest bezighouden.

Hoewel de tekst op het omslag van het boek anders doet vermoeden, schrijft Joris van casteren gelukkig met een hele hoop mededogen. Heel veel gelachen, maar ook wel geschrokken van de eenzaamheid die de meeste mensen uiteindelijk ten deel valt.

[Jannie · Rating 5 out of 5]

Wat een fascinerend boek is dit. In het begin is het even wennen aan de veelheid van personages, maar ze zijn allemaal de moeite waard beter te leren kennen. Wat een bijzondere mensen bestaan er.
Ik wilde steeds weten hoe het verder met ze ging. Wat een waanzinnig knappe prestatie van de schrijver. Heel knap gedaan en echt een aanrader.

[Jasmijn Terporten · Rating 5 out of 5]

heel erg vermakelijk boek! leuk om over de levens van “gewone” mensen te lezen, erg uniek perspectief! had een beetje zorgen over hoe ethisch dit was maar dat werd aan het einde verduidelijkt dus dat was prettig

[Allard · Rating 5 out of 5]

Lang geleden dat ik zo gegrepen was door een boek. Ik heb hardop gelachen, was vaak ontroerd, heb een paar keer hoofdschuddend zitten lezen. Buitengewoon boek.

[Sarah · Rating 5 out of 5]

Poeh, hier heb ik echt van genoten. Enorm veel gegniffeld maar ook meelij en eenzaamheid gevoeld. Uiteindelijk zijn we toch allemaal maar losse zieltjes op onze eigen eilandjes etc.

[Mies · Rating 5 out of 5]

Dit was een geweldige rit! Van elke bladzijde genoten. Heel jammer dat het uit is, ik ga de personages stuk voor stuk missen.

[Baftinella · Rating 4 out of 5]

4.5*