Averij

by Robbert Welagen

Je bent alleen thuis. Het is avond. Als je even in de spiegel kijkt zie je iets vreemds. In je hals zit een bobbel, het lijkt op een onderhuids ei. Je schrikt. Buiten wordt het al donker. Je zegt tegen jezelf: ik ben veertig, ik leef gezond, het komt vast goed.

Averij is een beklemmend verhaal over een man die wordt gecon­fronteerd met een gevaar dat van binnenuit komt, een dreiging met een onzekere afloop. Hoe moet hij zich verhouden tot zichzelf en tot zijn omgeving, het bos dat hem omringt, de bomen die ogenschijn­lijk kalm wiegen in de wind?

Genres: Dutch Literature

248 pages, Paperback

First published August 22, 2024

About the author

Dutch author, born in 1981. Welagen volgde de kunstacademie in Den Bosch en studeerde kunstgeschiedenis in Utrecht. Zijn debuut Lipari (2006) werd bekroond met de Selexyz Debuutprijs en stond op de longlist van de Libris Literatuur Prijs. In 2008 verscheen zijn tweede boek Philippes middagen en in datzelfde jaar ontving hij het Charlotte Köhler Stipendium, een prijs voor veelbelovend schrijftalent. In 2009 verscheen Welagens derde roman Verre vrienden die voor de BNG Literatuurprijs werd genomineerd, gevolgd door Porta Romana in 2011. Zijn roman Het verdwijnen van Robbert uit 2013 werd genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 2014. In goede handen, zijn zesde roman, verscheen in 2015. Welagen publiceerde verhalen in onder andere Hollands Maandblad en HP/De Tijd. Voor De Groene Amsterdammer schrijft hij over beeldende kunst en interviewde hij Françoise Hardy.

Reviews

[Noam · Rating 5 out of 5]

'Je lichaam is een kruiwagen vol stenen die door de modder moet worden geduwd met behulp van één vinger.' p.95

Je vindt de boeken van Robbert Welagen goed. Je bent blij als je hoort dat hij dit boek publiceert. Eindelijk een nieuwe Welagen, denk je. In de krant lees je kort daarop waar het boek over gaat: Kanker. Het is Robbert Welagen zelf overkomen, maar dit zijn zijn memoires niet. Je koopt het boek én vraagt jezelf af of je dit boek werkelijk wilt lezen. Net als iedereen weet je het nodige over kanker en meer dan dit wil je eigenlijk helemaal niet weten. Je voelt spanning in je buik als je hieraan denkt. Je opent het boek. Je leest:

‘Je bent alleen thuis. Het is half tien ’s avonds en je loopt even naar de spiegel in de wc, zoals je wel vaker doet op een dag.’ p.7

Een paar zinnen verder:

‘‘Wat is dat?’
Je zegt het hardop tegen de spiegel. Je kijkt jezelf niet in de ogen terwijl je het zegt, je kijkt naar je hals. Onderaan, bij je ademsappel, daar zit iets. Het doet je denken aan de flauwe bolling van een ei. Een onderhuids ei. ‘ p.7

Het eerste waar je aan denkt is aan De gedaanteverwisseling. Franz Kafka begon zo:

‘Toen Gregor Samsa op een ochtend uit onrustige dromen ontwaakte, ontdekte hij dat hij in zijn bed in een reusachtig ondier was veranderd’. p.5

Bij Kafka was er ineens een verandering aan de buitkant. Bij jou gaat het om een verandering van binnenuit.

Je had een goed leven: Vriendin, hond, kat, huisje in het bos. Alles was onder controle. En ineens is alles anders: Er is een gezwel in je lichaam, er is een wolf in het bos. Ineens moet je je opnieuw verhouden tot de natuur, tot de mensen en dieren om je heen, tot jezelf, je eigen lichaam.

En je leest door omdat je het boek niet weg kunt leggen. Er is iets met dit boek, maar wat? Wat maakt dat het je zo fascineert? Wat overkomt je?

Je leest korte zinnen, vlijmscherp. Kale taal, fysiek, plastisch, ruimtelijk. Feitelijke waarnemingen, alsof iemand over je schouder heen kijkt.

‘‘Ze kijkt je een moment aan. Dan zegt ze: ‘Dit is geen opgezet kliertje. Dit is een schildklierontsteking of kanker. In beide gevallen moet je behandeld worden.’

De kamer kantelt iets. Dat ene woord gaat als een schok door je lichaam en laat het onder hoogspanning achter.’ p.20-21.

Pas na tientallen pagina’s dringt tot je door wat dit boek zo benauwend maakt. Het is het vertelperspectief. Geen alwetende hij of een vertellend ik. Het is… jij. In de tegenwoordige tijd. Deze ‘jij’ hypnotiseert en grijpt je naar de keel: Jij gaat naar het ziekenhuis, jij voelt de angst, jij voelt de grond onder je voeten wegzakken. Wat eerder gebeurde is weg, wat nog moet komen is onbekend. Er is alleen het hier & nu. Panta rhei. Tegen de tijd dat je over de eerste chemotherapie leest, ben je misselijk.

Het ‘jij’ perspectief geeft de schrijver ruimte. Hij kan de gebeurtenissen van een afstand bekijken. Hij kan het laten zien. Hij vertelt als een cineast, schrijft als fotograaf. Hij regisseert je. Het overkomt je zoals het hem overkwam. Het is geen boek, maar een film. Show, don’t tell.


Edvard Munch, Iepenbos in de lente, public domain, via Wikimedia Commons

Dit boek laat je de overrompelende dreiging van een levensbedreigende ziekte voelen. Je leven is plotseling niet meer van jou. Je valt stil. Je bent machteloos. Dit maakt dit boek intens, intiem, teder en herkenbaar. Juist omdat de stijl zo ingetogen is, is het effect ervan werkelijk onvergetelijk.

'Drie dagen later kijkt d vertellend ik e arts naar het computerscherm en dan naar jou. Ze haakt haar vingers in elkaar en buigt iets voorover in de stoel.' p.46

'Alsof je in de kamer je adem hebt ingehouden, blaas je op de gang je bolle wangen leeg.' p.47

'Hij legt een infuus aan je arm. Je kijkt weg, naar je vriendin. Ze glimlacht met haar mond, maar haar ogen doen niet mee.' p.59

‘Als het bad bijna vol is, draai je de kraan dicht en luister je naar de afwezigheid van geluid.' p.77

'Dat valt je op aan artsen. Ze willen niet terugkijken en niet vooruitkijken.' p.81

‘"Nachtkastje" is een ontoereikend woord. Overdag staat het kastje ook naast je bed. Erop een bekend stilleven: een glas met een rietje, een pillendoosje en beschuitkruimels.' p.134

‘Het is een tweede natuur van je geworden om te zoeken naar de lege ruimtes tussen mensen.' p.194

'Je hebt de neiging om eerst diep in te ademen voordat je je weer onder de mensen begeeft.' p.195

‘Het was alsof de natuur jouw gedachten, jouw gevoelswereld, had omgezet in een landschap. Je werd omhuld door iets zo bekends, zo vertrouwds, het was geen landschap meer, je was het gewoon zelf. Je voelde je onzichtbaar en tegelijkertijd aanweziger dan ooit. Het leek alsof het landschap je iets teruggaf wat je de afgelopen tijd was kwijtgeraakt.’ p.236

[Tessa Kerre · Rating 4 out of 5]

Ik hou van de schrijfsels van Robert Welagen. Zijn poëtische vertellingen waarin zoveel tussen de regels huist, hoe hij zo mooi een sfeer schept, zijn boeken blijven hangen en stemmen tot nadenken.
Dit boek was verplichte kost voor mij. Niet alleen omdat ik hem graag lees. Welagen kreeg 3 jaar geleden lymfeklierkanker en beschrijft in dit boek de twee jaar volgend op de diagnose, in detail. Vanop een afstand (mede door in de tweede persoon te schrijven), maar daarom des te sterker. Hij oververft zichzelf in alle scherpte, maar met mededogen. Dit is voor mij niet zijn sterkste boek, literair gezien. Maar het was bijzonder boeiend en verhelderend om zijn verhaal zo in detail te lezen. Wat er met een mens gebeurt, wat er in een mens omgaat, als ze na een consultatie, een onderzoek weer naar hun dagdagelijkse leven terugkeren. Een leven dat verre van dagdagelijks is geworden. Ik weet, na twintig jaar in het vak, en na heel veel gesprekken met mensen, bij de diagnose, bij de eerste evaluatie, bij de zoveelste evaluatie, als het niet meer beter wordt, bij het einde. En dat heeft me geleerd hoe verschillend elke mens is, ook in zijn beleving van een zware diagnose en agressieve behandelingen. Maar het inzicht dat Robert Welagen met een rauwe eerlijkheid geeft in zijn proces neem ik mee, net als de inzichten uit de vele gesprekken die ik reeds voerde, in de gesprekken die nog zullen komen.

[Leesdame · Rating 5 out of 5]

‘Averij’ kroop onder mijn huid en ik leefde mee met hem en zijn vriendin. Het was alsof ik bij ze binnen zat en meeluisterde, dat ik mee mocht naar het ziekenhuis en op een afstand meekeek hoe de wolf door het bos slenterde.

Lees verder op mijn blog :)

[Joyce · Rating 5 out of 5]

Boeken over zieke mensen zijn er (helaas) in overvloed. Ziekte en dood horen bij het leven en dus zijn het gewilde onderwerpen voor schrijvers. Ik denk alleen niet dat er veel boeken zijn die het op zo'n "aardse" en tegelijkertijd adembenemende wijze beschrijven als dit boek. Ondanks de keuze voor de je-vorm voel je geen enkele distantie en leef je direct vanaf het begin al mee met de naamloze hoofdpersoon. Iedereen in het boek blijft naamloos, maar dat stoort geen moment, omdat ze door de persoonlijke schrijfstijl allemaal al snel een karakter en een gezicht krijgen.

[José Muylaert · Rating 4 out of 5]

Het boek verhaalt, in de jij-vorm, van een naamloze man die ineens een bult in zijn hals ontdekt. Dit blijkt kanker; hij wordt er tegen behandeld en later schoon verklaard
In eerste instantie vond ik het door de vertelvorm wat afstandelijk, maar gaandeweg steeds beklemmemder. Heel knap gedaan; er wordt enige afstand gehouden en toch voelt het heel dichtbij. De behandeling, welke impact het op het heeft, het komt mooi beschreven voorbij.


Citaat :

"Op de gang hoor je geen stemmen. Een discrete stilte die je het gevoel geeft vergeten te zijn."

"Inmiddels voel je je niet meer speciaal. Elk jaar legt ziekte een net over de wereld, een deel van de mensen ontglipt, anderen raken erin gevangen."

[Marnix Verplancke · Rating 4 out of 5]

Op een ochtend ziet het hoofdpersonage van Averij in de spiegel een gezwel naast zijn strottenhoofd. Na een paar dokter- en ziekenhuisbezoeken valt het verdict. Hij heeft lymfeklierkanker, of ‘jij hebt lymfeklierkanker,’ zoals het er staat aangezien Welagen de tweede persoon enkelvoud gebruikt, wat trouwens net zo goed de eerste zou kunnen zijn aangezien hij op zijn veertigste echt die diagnose kreeg, en dus ook de chemo nadien. In Averij, de schade die je loopt midden op de oceaan, waarna je niet weet of er redding zal volgen, geeft de schrijver een secuur beeld van wat ziekte met een mens doet, zowel fysiek als psychisch. Het is een aardser boek dan het etherische Antoinette dat hij eerder schreef, al hebben beide romans wel hun fascinatie voor de kwetsbare en naar houvast zoekende mens gemeen.

[Martine Tieleman · Rating 4 out of 5]

Jeetje. Heftig! Richting het eind was het wel lastig om empathie te hebben voor de hoofdpersoon, ook al is z’n houding rationeel gezien heel voorstelbaar.

[Olivier · Rating 4 out of 5]

Het voelt verkeerd om in een korte broek en op versleten Birkenstocks een ziekenhuis in te gaan om onderzocht te worden op kanker. - pag 23


Dit boek neemt je mee in de innerlijke gevoelswereld van iemand die een intens ziekteproces doormaakt. Vanaf het opmerken van iets “lichaamsvreemd” voel je het ongeloof en het hangen tussen hoop en onzekerheid. Van een laattijdige diagnose kom je in de stroomversnelling van de behandeling terecht. Je leest wat dit doet met de relatie tussen patiënt en partner. Je voelt de fysieke en mentale tol die dit eist, en hoe moeilijk het vertrouwen in het eigen lichaam herstelt. De keuze om het verhaal in de jij-vorm te schrijven maakt het extra bevreemdend, maar juist daardoor komt het nog harder binnen. Een enorm waardevol boek, zeker voor mensen in de zorg, maar bij uitbreiding voor iedereen die de impact van ziekte beter wil begrijpen.

[Martijn Nicolaas · Rating 5 out of 5]

Een prachtig, aangrijpend boek over twee jaar ziek zijn, kanker. Juist door het jij-perspectief komt dit persoonlijke verhaal van Robbert Welagen zo binnen. Je wordt aangesproken om mee te voelen met de hoofdpersoon die lymfeklierkanker krijgt en na een aantal chemokuren uiteindelijk overleeft. Vooral de reactie op de chemokuren, de wisselwerking met zijn vriendin en de maanden na de controles vond ik heel sterk. Hoe je na zo’n periode dus weer moet wennen om gewoon te leven.

[Jana Arns · Rating 4 out of 5]

Zeer graag gelezen. Eenvoudige, pure zinnen.
Over kanker. Eerlijk.

[Kaj Peters · Rating 3 out of 5]

In het autobiografische 'Averij' (2024) herkent een veertiger zichzelf niet meer terug als hij geconfronteerd wordt met de keizer alle ziektes. Eerst roept een zwelling op de hals plotseling verontrustende vragen op over de staat van zijn gezondheid. Daarna raakt de man verder van zichzelf vervreemd als het inderdaad om een tumor gaat. Tot slot lijkt de twijfel alleen groter als de chemokuur aanslaat en toch de angst blijft bestaan dat de ziekte terugkeert. Kan de hoofdpersoon ooit écht van kanker genezen als het zo bruusk bestaande zekerheden omverwerpt? Kunnen gezonde mensen zijn nieuwe realiteit werkelijk begrijpen? En wanneer eindigt rustig uitzieken en begint de verantwoordelijkheid om zelf het leven weer op te pakken? Of zoals zijn liefhebbende vriendin steeds chagrijniger wordt als de ziekte een zware wissel blijft trekken op hun relatie, zelfs na het ogenschijnlijke herstel.

Eerlijk gezegd ben ik niet zo'n fan van literaire werken over een eigen ziekteproces, want het lukt maar weinig schrijvers om zulke persoonlijke ervaringen naar een hoger plan te tillen. In die zin doe ik Robbert Welagen misschien tekort door 'Averij' (2024) als eerste boek te lezen uit zijn oeuvre. Iets zegt me dat ik ander werk van hem beter zal waarderen. Stilistisch is Welagen namelijk een sterke schrijver met z'n naturalistische beschrijvingen van omgevingen die de innerlijke gemoedstoestand van de hoofdpersoon weerspiegelen. Als een unheimische dreiging in het landschap, terwijl de kankerpatiënt zich steeds meer terugtrekt in de veiligheid van zijn huis. Welagen weet dit oergevoel zelfs op een grappige manier te koppelen aan de angst voor de wolf als een metafoor voor de oncontroleerbare natuur. Maar 'Averij' (2024) laat als eenduidige, ietwat voorspelbare psychologische roman iets te weinig over aan de verbeelding.

[Boekdagboek van Annemieke · Rating 4 out of 5]

Wat een goed boek, ik las het in 1 ruk uit. Een perspectief dat ik niet eerder las; de hoofdpersoon wordt toegesproken ‘je kijkt in de spiegel’ heel mooi gedaan en daardoor beleef je zelf het boek ook helemaal, doorleef je het misschien wel? Best zwaar daardoor, maar zo goed gedaan.

We lezen over een man van begin 40 die een tumor in zijn hals ontdekt en vervolgens het traject van behandelingen in gaat.

Citaat: tijd heelt niet alle wonden … Tijd biedt vooral de mogelijkheid om de pijn in te kapselen.

[Esmé Boom]

Volgende week een nieuwe eppie Lezen is Vurrukkulluk ⛵

[Ellen Van Tichelt · Rating 3 out of 5]

Ik ben fan van Welagen, dus ik keek erg uit naar dit boek. Helaas bleef ik een beetje op mijn honger zitten. Hij bouwt - zoals steeds - heel mooie zinnen en het boek zit vol rake observaties, maar toch beklijft het niet. Het blijft op afstand. De personages maken een zeer heftige periode door, maar er is weinig emotionele evolutie.

[Cees Oomens · Rating 5 out of 5]

Vooraf dacht ik: “wil ik dit boek wel lezen?”. Zit ik wel te wachten op een boek dat gaat over iemand die de diagnose kanker krijgt. Ik ben er toch aan begonnen en heb het in één ruk uitgelezen. Ik denk dat dit komt omdat Welagen het verhaal zo kwetsbaar, open en eerlijk heeft geschreven. De stijl is de jij vorm, dus het is net alsof hij het aan de hoofdpersoon vertelt, maar die hoofdpersoon is hij zelf. Daardoor creëert hij enige afstand zodat het geen verhaal vol zelfmedelijden wordt. Hij voert ook geen strijd tegen kanker. Hij ondergaat de diagnose, de behandeling en laat zien hoe de ziekte zijn hele denken en doen beheerst. Zelfs als hij genezen is verklaard blijft lange tijd de angst dat de kanker weer terugkomt domineren. Wat mij duidelijk is geworden dat het proces dat ontstaat vlak nadat de diagnose is gesteld heel erg lijkt op rouwverwerking. Wat opvalt is zijn onvermogen om nog ergens van te genieten. Het lijkt dat zijn ziekte en vooral de onzekerheid continu zijn denken overheerst, waardoor hij concentratieverlies heeft en zijn emoties afvlakken. Ziek zijn is een eenzaam proces. Ik denk dat dit boek mensen die zelf met kanker te maken hebben iets minder eenzaam kan maken.

[Aurora · Rating 4 out of 5]

Wat ik verwachtte van dit boek is toch een beetje anders dan wat ik kreeg, maar toch ben ik positief. Het boek bestaat uit drie delen en vooral de eerste twee wisten mij zeker emotioneel te raken. Er zaten zinnen of situaties tussen waar je als mens toch even stil van valt. Met het derde deel voelde ik wat minder verbintenis, maar dat maakt het niet een mindere roman.

Ik denk dat we allemaal wel een voorstelling kunnen maken van de angst die het oproept om plotseling iets/ziekte te krijgen en dat beklemmende gevoel blijft het hele verhaal bij je. Zo menselijk is de angst, de fixatie, de ‘maar dit moet NU echt weg’, en tegelijkertijd is het iets waar weinig over gesproken wordt.

Ik heb het boek in één avond verslonden. Dat het (deels) autobiografisch is leerde ik pas later. Door de naamloze benadering en het jij-perspectief voelt het verhaal heel erg intiem. Het zou zomaar over jou of mij kunnen gaan.

[Chris · Rating 4 out of 5]

“Averij” is een mooi woord. Het past hier.
Het is geen prettig verhaal, maar ik ben heel blij dat Welagen dit kon schrijven.

[Melanie · Rating 5 out of 5]

Prachtig geschreven, heel intens.

[Natasja Kuri · Rating 2 out of 5]

Een stel zonder naam in een ogenschijnlijk normaal leven worden geconfronteerd dat hij ziek is.

Ze wonen in een huis aan het bos met een hond en een kat ze hebben geen kinderen. Hij is veertig,schrijver, geeft soms les. Zij werkt, wat voor werk weten we niet. Over haar weten we vrij weinig behalve dat ze slordig is niet achter zichzelf opruimt en graag met haar vingers in de aarde zit. Hij wandelt veel met de hond in het bos, sport en houdt van gebreide vissers truien. Als ze horen dat hij ziek is neemt zijn vriendin de volledige zorg van haar zieke vriend op zich.


Het is duidelijk te merken aan de schrijfstijl dat het meer een memoires is dan een roman. De schrijver schrijft vermoedelijk over zichzelf of iemand die hij kent die deze veroordeling van een dokter heeft gekregen. Het is intiem, de angsten de testen die je moet ondergaan als patiënt, het wachten, de wachtkamers, de dokters, de geur, àlles is doordesemd met Kanker, en je kan aan niets anders denken.

Hoe mooi het boek ook geschreven is, is het helaas saai en ik hou de dagelijkse dingen, het uitkiezen van sokken, een boek of zelfs wat ga ik op mijn brood smeren. Maar dit is zo saai er gebeurd niets. Waar is de averij????

Verder komen er geen namen in voor het is altijd een vriendin van of mijn vriendin. De vriend van mijn moeder…. Voor mij blijven de karakters daardoor te ver op de vlakte.

Wat ik sterk vond aan dit boek was hoe egoïstisch een ziek persoon is.

Ik raad dit boek niet af het is mooi geschreven maar vind het niet beklijven.

[Laura Vanwezemael · Rating 4 out of 5]

"Het is rond deze tijd dat de zwarte kevers je opvallen. Ze liggen in het bos op de grond, voor je voeten, op de zandpaden die steeds warmer worden. De kevers hebben een zwartpaars schild, ze liggen op hun rug en hun pootjes bewegen door de lucht.

Bij elke kever ga je door de knieën. Je draait ze om en ze zetten weer een paar stappen over het zand.

Je doet voortaan langer over het uitlaten van de hond. Ze staat verderop te wachten tot je klaar bent.

Je vriendin loopt een keer naast je als een kever omdraait. Daarna nog een. 'Als ze op hun rug liggen,' zegt ze, 'is er meestal iets mis. Je kan ze wel op hun pootjes zetten, maar ze vallen toch weer om.'

'Dat weet ik. Maar ik doe het toch.'"

[Lilian Schadee · Rating 5 out of 5]

Het mooiste boek dat ik in 2024 las. Het boek dat ik eigenlijk niet wilde lezen. Het beschrijft waar iedereen bang voor is; plotseling blijk je ernstig ziek.
De bijzondere schrijfstijl gaf mij het gevoel deel uit te maken van het verhaal. Ik zag het huis in het bos voor me, maar ook de wachtkamer in het ziekenhuis.
Soms was het zo intiem dat ik me bijna een indringer voelde. Verder nog nooit iets van deze schrijver gelezen en ik hoop dat al zijn boeken zo pakkend zijn als deze!

[Florine · Rating 4 out of 5]

Persoonlijke verhalen over zoiets heftigs als kanker kunnen erg emotioneel en soms te sentimenteel worden. Dit boek niet.

Het taalgebruik is raak, eerlijk, somber, droog, zelfs soms droogkomisch (al weet ik niet of dat zo bedoeld is).
Ondanks dat ik het me waarschijnlijk niet kan voorstellen, vond ik het zo goed geschreven dat ik het mij wel kon voorstellen dat het zo kan zijn als je kanker krijgt.

Lastig vond ik de keuze voor jij-perspectief. Ik vond het soms verwarrend en het haalde mij uit m’n leesritme. Zat ik weer op het verkeerde spoor (dat de jij niet de hoofdpersoon was maar dat iemand anders iet zei/deed… en dan o nee toch niet).

[Ria]

In één ruk uitgelezen. Goed. Uit het leven gegrepen.
Niet tranentrekkend en daarom minstens zo raak en binnenkomend.
Ik die alle overload aan jeugdboeken wel/niet goed geschreven trucjes enzo, mbt ziekte, verlies en rouw opzij heb gelegd tot later.
Een stuk staat inmiddels op Lezersgoud.
https://lezersgoud.nl/robbert-welagen...

[Sharon Hiep · Rating 4 out of 5]

Ik denk dat dit het meest realistische boek dat ik heb gelezen over het leven met kanker. Niks wordt verhuld, maar ook niks wordt overdreven. Wellagen schrijft zoals schilders kunnen schilderen: laag voor laag is dit verhaal aangebracht op een canvas en dat is ontzettend mooi gedaan.

[Lucienne · Rating 4 out of 5]

Wat een, ondanks het heftige onderwerp, prachtig, goed en spannend boek. Ik las het in 1 ruk uit.

[Lalagè · Rating 3 out of 5]

weer zo’n onderwerp waar literatuur voor nodig is om je enigszins te kunnen voorstellen hoe het is, tenzij je het zelf heb meegemaakt

[Jedidja · Rating 3 out of 5]

Bij het zien van de achterkant van het boek had ik de indruk een absurdistisch boek te gaan lezen - niets bleek minder waar. Het was een behoorlijk zwaar boek over ziek zijn en wat dat mentaal met jou en de buitenwereld doet. De je-vorm is heel goed gekozen, omdat het de vervreemding oproept die het hoofdpersonage van zijn omgeving én zijn eigen lichaam ervaart. De constante angst om opnieuw ziek te worden, het in jezelf gekeerd raken, het zijn zaken die bij mij gelukkig geen herkenning oproepen, maar die wel aangrijpen. Wat ik jammer vond, was dat de auteur voortdurend scènes en situaties opwerpt die dan metaforen moeten zijn voor de gevoelens van het hoofdpersonage. Een wolf die gesignaleerd wordt staat natuurlijk symbool voor de continue dreiging van de ziekte, een boot die losraakt voor het idee niet meer verbonden te zijn met jezelf. Op de een of andere manier voelden deze metaforen te plat, te alledaags, het lag er iets te veel bovenop. Geef mij maar keihard realisme, de gesprekken, de ruzies, de analyses. Bijvoorbeeld in de vorm van een zin als die op p. 203: "Je zou willen dat je het leven niet hoeft te willen, maar dat het er gewoon weer is." Tegelijkertijd past de zoektocht naar passende metaforen waarschijnlijk ook wel weer goed bij de blik van het personage, dat zijn eigen lichaam niet meer als onderdeel van zichzelf kan zien en daarom zijn toevlucht zoekt in objecten om zijn emoties op te projecteren. Ironisch genoeg raakt het jij-personage tegen het eind van het boek zelf ook vermoeid van alle metaforen wanneer hij in een artikel zijn kat als vergelijking gebruikt: "Maar misschien heb je de kat daarmee gereduceerd tot een les die jou geleerd moest worden. Je hebt er een vervelend gevoel over."
Al met al is Averij een eerlijk betoog over hoe het is om ziek te zijn en waarom je niet zomaar naar je oude leventje terug kan wanneer je eenmaal "beter" bent verklaard.

[Bart · Rating 3 out of 5]

Ik kende Welagen al van eerdere romans. Dit boek is anders. Welagen kreeg lymfeklierkanker en schreef daarover – niet in een dagboek, niet als memoir, maar als roman. In de je-vorm. En dat is niet zomaar een keuze.
Want die je-vorm werkt, en hoe. Je leest niet over een zieke man, je bent die zieke man. JIJ ligt in dat ziekenhuisbed. JIJ draait kevers om in het bos terwijl je hond verderop staat te wachten. JIJ wacht af, dag na dag. Het is confronterend en intiem op een manier die een ik-perspectief nooit zou bereiken. Je maakt het mee. Letterlijk.
Welagen schrijft sereen en precies. Geen drama, geen opwinding, geen humor (alhoewel dat laatste misschien meer zegt over mijn eigen behoefte aan humor als copingmechanisme dan over het boek zelf). Sommige recensenten klagen daarover – waar blijft de spanning, het conflict, het plot? Maar dat is nu juist de kracht, toch? Ziekte is geen spannend verhaal. Het is kabbelen. Wachten. Dagen die in elkaar overvloeien. Welagen laat je dat voelen zonder te moraliseren of te dramatiseren. En ik vond dat niet erg. Laat het maar kabbelen.
Is het een makkelijk boek? Nee. Het is zwaar en serieus, zoals Maarten 't Hart terecht opmerkte. Waar de Vlaamse serie "Met gevoel voor Tumor" humor gebruikt om het onderwerp toegankelijk te maken (en daarmee ook bijzonder), kiest Welagen voor onversneden ernst. Dat past bij hem, bij dit verhaal, maar maakt het ook een boek dat je niet zomaar aan iedereen aanbeveelt. Je duwt mensen immers niet graag een confrontatie met ziekte en sterfelijkheid in handen.
Desalniettemin: het is authentiek. Je voelt dat Welagen dit heeft meegemaakt, ook al blijft onduidelijk waar de grens ligt tussen autobiografie en fictie (en misschien doet dat er niet toe). In zijn eerdere werk was die scheiding voor mij glashelder – dit was fantasie, dat was vertelling. Hier niet.
Een indringend, mooi geschreven boek. Maar niet voor iedereen.

[Delphine · Rating 3 out of 5]

De hoofdpersoon van Averij lijkt wel wat op Robert Welagen: hij is 40, schrijver, en geeft les op een school voor creatief schrijven. Hij woont met zijn vriendin in een bos en vindt er beschutting in zijn tuin, hond en kat. Het bos blijft er onbewogen onder wanneer de hoofdpersoon een onderhuids ei bij zijn adamsappel ontdekt. Veel aandacht schenkt hij al niet aan zijn lichaam:

Je weet weinig van je lichaam en vergeet regelmatig dat je een lichaam hebt. Eigenlijk denk je er pas aan als het iets mankeert, als het je verhindert te leven zoals je gewend bent.

Het besef van een autonoom lichaam, waarbij jouw wil een illusie is, werkt ontregelend. Na heel wat doorverwijzingen valt het verdict: lymfeklierkanker. Averij brengt hierna verslag uit van de psychische woestijn die hierbij hoort: de mokerslag van de eerste chemo, het afscheren van de plukjes haar, de volstrekte eenzaamheid. Ook wanneer de kanker weg is maar de kans op recidive 40% blijft, slaagt de hoofdpersoon er niet ten volle in om van het leven te genieten: het is leven op automatische piloot. Knap is dat het bos die eeuwige dreiging mee symboliseert, in de ontmoeting met een wolf die dood en verderf zaait bij schapen.

Welagen schrijft zoals steeds loepzuiver, met knappe beelden (dat van het dubbelgangersmotief bijvoorbeeld, de hoofdfiguur als strandganger en passagier die elkaar observeren). Toch grijpt Averij niet echt naar de keel, en dat heeft alles te maken met het vertelperspectief (de 2e persoon enkelvoud). De keuze voor dit perspectief schept afstand, al zijn de meningen hierover duidelijk verdeeld op dit forum.

[Derwent Christmas · Rating 4 out of 5]

Vorig jaar las ik de Roman Raam, sleutel van Welagen, een geweldig boek. Averij is met die roman niet echt te vergelijken. Dit boek is een verslag van het ziekteproces dat de auteur zelf onderging en vermoedelijk daardoor is dit werk wat directer dan Raam, sleutel. Het beschrijft in de je-stijl de emotionele reis en de praktische ongemakken die een kankerpatiënt ondergaat tijdens de behandeling. De auteur heeft de je-stijl waarschijnlijk gekozen om voor zichzelf wat afstand te creëren en voor de lezer juist betrokkenheid te bewerkstelligen. Dat laatste is wel gelukt, al is het even wennen om vanuit dat perspectief een verhaal tot je te nemen. De grote kracht van het boek is dat het appelleert aan de grote angst die velen hebben: ernstig ziek worden. De scènes waarin moeizame gesprekken tussen de hoofdpersoon en zijn vriendin worden beschreven zijn het mooist. Toen ik halverwege het boek was, moest ik zelf naar de huisarts vanwege een hardnekkige hoest. Die stuurde me door naar het ziekenhuis voor een longfoto. Zo kwam ik emotioneel wat dichter bij het verhaal. De laatste hoofdstukken zijn wel weg uitleggerig. Jammer van het mooie boek. Daar had een redacteur zich even mogen laten gelden.