Fred Vanderpoorten gidst al vele jaren toeristen, belangstellenden en jongeren doorheen zijn stad, ANTWERPEN. Hij is een vat vol kennis en anekdotiek. Wat hij weet en wat hij te vertellen heeft over Antwerpen, deelt hij nu met het publiek. Antwerpen is voor alles een stad van handel. In vijf meeslepende hoofdstukken reist u doorheen de tijd aan de hand van de mensen en de historische feiten die van Antwerpen een van de belangrijkste havens en handelscentra van Europa hebben gemaakt. De Gouden Eeuw met Plantin en Metsys. De Tachtigjarige Oorlog met Rubens en Van Der Geest. De 18e eeuwse Oostendse Compagnie in de Antwerpse Beurs. De 19e eeuw met de vrijmaking van de Schelde, de Wereldtentoonstelling, de Red Star line... En ten slotte de meest recente decennia met o.a. de Boerentoren, de ontwikkeling van de haven, de Meir en de verkeersrevolutie.
Dat Fred Vanderpoorten bijzonder onderlegd is in de geschiedenis van de Scheldestad blijkt maar al te duidelijk: dit boek is een opeenstapeling van weetjes over de meest diverse aspecten van Antwerpen. Soms bekende dingen, maar geregeld ook verrassende, en allemaal bijzonder interessant, zeker. Maar een “Biografie van een stad”, zoals de ondertitel van dit boek luidt, is dit zeker niet. Om te beginnen start de auteur zijn verhaal eigenlijk pas vanaf de 16de eeuw, om vervolgens eeuw per eeuw voort te schrijden. Niet met een samenhangend verhaal, maar wel met een nogal associatieve keten van weetjes en anekdoten. Nog eens: best interessant, maar nogal chaotisch en soms zelfs willekeurig. Hier en daar wat opvallende lacunes, zo wordt de hele controverse over de aanleg van militaire versterkingen in de 19de eeuw bijna helemaal buiten beschouwing gelaten. En het hoofdstuk over de 20ste eeuw bevat wel een heel opvallende laudatio aan het adres van Fernand Huts. Daartegenover staat een opvallend knappe behandeling van de vaak onderbelichte 18de eeuw in Antwerpen, waar voor het eerst winkelstraten en modefenomenen opduiken. Tenslotte: wel een lange leeslijst, maar geen voetnoten; je weet dus niet waarop al die straffe en interessante verhalen en weetjes gebaseerd zijn. Gemengd oordeel dus.
Net als bij de eerder verschenen biografieën van een stad, Gent en Brugge, schreef een stadsgids, Fred Vanderpoorten, de biografie van Antwerpen. van Antwerpen en de geschiedenis verschenen al een aantal boeken doorheen de jaren, zoals dat van Michael Pye en huidig burgemeester Bart de Wever.
Maar Fred Vanderpoorten neemt je letterlijk bij de hand en gaat op ‘A Christmas Carol’-achtige wijze met je vliegen doorheen de tijd, te beginnen vanaf 1515.
Het voordeel van een biografie van een stad, is dat het zowel een historisch naslagwerk is als een kleine reisgids, doorheen de stad én tijd! Fred Vanderpoorten neemt je dan ook mee langs de kaaien, het Eilandje (en verklaart ook de herkomst van de naam), langs oude handelsbeurzen en pakhuizen, via de straten die doorheen de geschiedenis zijn veranderd (van look, vaak door oorlogen, maar ook van naam, ook vaak door oorlogen).
Fred vertrekt vanuit 1515 in dit boek, als de Gouden Eeuw van de stad volop in bloei is. In de voetsporen van Thomas More leidt hij ons langs de drukkerijen van onder andere Plantin. Dat er geheimlijk pamfletten voor de Lutheranen (en later ook de Calvinisten) werden gedrukt werd natuurlijk niet gedoogt door de katholieken en Keizer Karel V.
Vervolgens vliegen we over een belegerde stad, in volle Tachtigjarige Oorlog (voor wie hier meer over wil weten raad ik het boek ‘In Opstand’ van Pieter Serrien aan. (Link onderaan voor mijn recensie). Maar het hoofdstuk dat Fred hierover schrijft gaat voornamelijk over de vruchtbare periode in de kunst met onder andere schilders zoals Rubens die hier furore maakten.
Natuurlijk zal een gids je niet rondleiden zonder de historische gebouwen (of de restanten ervan) aan te tonen en de opschriften op sommige gevels die zijn overgebleven (of nadien aangebracht) aan te wijzen. Ook straatnamen hebben vaak een historische achtergrond! Ook dit komt aan bod!
Ook in de 18e en 19e eeuw zijn de handel belangrijk in Antwerpen. Maar de Gouden Eeuw is intussen al lang voorbij. Hoewel we de dag van vandaag een bloei zien door de grote haven en zijn capaciteiten. Ook daar, en de vele uitdagingen errond, worden onderworpen in dit boek. En mobiliteit dat vandaag dé grootste uitdaging is van een stad die zoveel moois te bieden heeft wordt aangepakt. Maar telkens opnieuw blijkt dat niks zomaar makkelijk gaat… (denk maar aan het Lange Wapper dossier, PFAS…)
Ik was tot kort nooit echt veel in Antwerpen geweest, ik geef toe dat ik een rare haat-liefde verhouding met de stad wat heb, maar dit boek biedt toch weer inzichten om de stad toch nog iets dieper te gaan ontdekken. Want naast de oude overgebleven architectuur zijn er intussen heel wat nieuwe mooie gebouwen (Havenhuis, MAS, Provinciehuis…) bijgekomen en tal van musea die de moeite waard zijn om te bezoeken. Op dit moment wordt het Rubenshuis grondig verbouwd dus daar kan naar uitgekeken worden om in de toekomst nog eens een bezoekje aan te brengen. (Op de blog vind je nog een aantal tips voor musea en de linken naar hun website)
Ik heb de voorbije jaren al meerdere boeken over de geschiedenis van Antwerpen gelezen. Maar ook dit boek bevatte nog een aantal leuke weetjes over Antwerpen, die ik nog niet wist en nog nergens, anders gelezen had. Waar Antwerpen de naam 'Koekenstad' aan dankt, bijvoorbeeld. Dat de auteur van dit boek een Antwerpse stadsgids is, heeft daar zonder twijfel veel, zo niet alles, mee te maken. Het laatste hoofdstuk, over de heel recente geschiedenis van Antwerpen en alles wat er de laatste jaren gebeurde is ook een heel boeiende aanvulling. Ik heb het boek heel graag gelezen.
Zeker boeiend, vooral in de eerste helft, maar naar het einde toe verzandt dit boek geleidelijk wat te veel in een droog overlopen van straatnamen, handelszaken en plaatsen, zonder dat er nog veel verhalende kracht in zit. Als bewoner van “de parking” heb je er dan niet zo veel meer aan.