Jump to ratings and reviews
Rate this book

De stad: Het verhaal van Amsterdam van 1980 tot vandaag

Rate this book
Aan het begin van de jaren tachtig was Amsterdam er slecht aan toe. Het straatbeeld werd getekend door vervallen panden en verslaafden. De werkloosheid liep op. Inwoners vertrokken massaal, kantoren verdwenen uit de binnenstad.

Tien jaar later was de leegloop voorbij. De economie trok aan en gaandeweg vond Amsterdam een nieuwe toekomst. Wijken verbeterden, fabrieken werden creatieve broedplaatsen, yuppen arriveerden, gezinnen wilden er weer wonen. Maar de laatste jaren trekt Amsterdam zoveel mensen, bedrijven en geld dat een nieuwe crisis is ontstaan. Een ‘crisis van succes’ – waarin woningnood, toerisme en economische ongelijkheid de stad voor velen onbetaalbaar en ontoegankelijk maken.

In De stad laat Marcel van Engelen zien welke krachten, ideeën en mensen Amsterdam maakten tot de stad die het nu is – van het dieptepunt tot vandaag. In een boek vol kleurrijke personages – wethouders, architecten, activisten, wetenschappers, bewoners en café-eigenaren – vertelt hij hoe Amsterdam van wijk tot wijk veranderde, weer tot bloei kwam en voor nieuwe uitdagingen kwam te staan.

448 pages, Paperback

Published May 2, 2024

98 people are currently reading
682 people want to read

About the author

Marcel van Engelen

5 books4 followers

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
231 (42%)
4 stars
270 (50%)
3 stars
38 (7%)
2 stars
1 (<1%)
1 star
0 (0%)
Displaying 1 - 30 of 72 reviews
Profile Image for Tim Weemhoff.
218 reviews10 followers
March 7, 2025
Uiterst boeiend, relevant, rijk en divers overzicht van de ontwikkelingen in Amsterdam de afgelopen halve eeuw. Onvoorstelbaar om te lezen wat een veranderingen de stad heeft doorgemaakt, van de provobeweging en sloop van Kattenburg midden jaren zestig, naar de actiegroep de Sterke Arm in de jaren zeventig die tegen de afbraak van wijken in gaat. De economische malaise, de leegloop en de krakersrellen in de jaren tachtig, maar ook stadsvernieuwing en de focus op de compacte stad.

Economische voorspoed in de jaren negentig, de uitbreiding van de stad, het opknappen van achterstandswijken en gentrificatie in steeds meer delen. Amsterdam groeit, wordt in rap tempo internationaler en vooral ook aanzienlijk jonger. Het is niet langer de stad van gezinnen. De nieuwkomers blijven steeds korter in de stad, bij meer dan de helft van de expats hooguit drie jaar. En dat geldt voor jongeren in het algemeen. Een doorvoerhaven. Of een hotel, waarbij in korte tijd het maximale uit de stad gehaald wordt met alle luxe en navenante leefstijl van dien.

De hoofdstukken zijn thematisch dan wel per stadsdeel opgebouwd, waardoor het soms van de hak op tak gaat door de sprongen in de tijd, maar dit houdt het boek ook levendig en geeft het veel vaart. Niet in het minst door alle kleurrijke personages die voorbij komen. Een kritische analyse van een stad in beweging met een optimistische ondertoon en een blik gericht op de toekomst.

“Amsterdam transformeerde van een arbeidersstad die leunde op de industrie en haven in een ‘global city’ waar internationaal opererende, gespecialiseerde bedrijven en universiteiten jaarlijks tienduizenden nieuwkomers aantrekken. Ze proberen allemaal een plek te bemachtigen in de stad, net als nieuwe ondernemingen en investeerders. En de ruimte is schaars.”

**********************

Aantekeningen voor latere naslag:

Na de sloop van Kattenburg in de jaren zestig komt er in de jaren zeventig verzet tegen de plannen om andere wijken ook tegen de grond te gooien. De Dapperbuurt bijvoorbeeld, waar dit met name door inzet van fanatieke actiegroep De Sterke Arm voorkomen wordt. In dit decennium krimpt Amsterdam en zal het uiteindelijk veranderen van gezinsstad tot jongerenstad en migrantenstad.

Vanaf 1978 waait er een frisse wind met PvdA-kopstukken Michael van der Vlis en Jan Schaefer die pleiten voor kleinschalige stadsvernieuwing en de ‘compacte stad’ met een sterke focus op ‘behoud en herstel’.

Het kraken begon in de jaren zestig al op Kattenburg en later de Nieuwmarktbuurt, maar uiteindelijk groeit de Staatsliedenbuurt door de grote woningnood en de vele leegstand in die tijd uit tot de dé krakersbuurt van Amsterdam met de legendarische Theo van der Giessen voorop. De spanningen lopen begin 1980 zover op dat tanks het pand aan de Vondelstraat ontruimen. Twee maanden later zou het rond de kroning van Beatrix helemaal escaleren (‘geen woning geen kroning’). Onder Van Thijn culmineert het in 1985 wanneer na een hardhandige ontruiming Hans Kok na een nacht in de cel overlijdt, waarna mede door economische voorspoed het tij langzaamaan keert.

Mooi hoe ook de positieve effecten van de beweging beschreven worden en hoe bijvoorbeeld de woningnood steeds meer op de politieke agenda is gekomen. De rafelranden in Amsterdam zorgen ervoor dat unieke panden bewaard blijven en een nieuwe bestemming krijgen. Fraai is de link die gelegd wordt met de opkomst van internet, de eerste hackersbijeenkomsten eind jaren tachtig in Paradiso, de Digitale Stad en XS4ALL.

De ontwikkeling van de Pijp van volkswijk tot buurt met jonge nieuwe stedelingen volgt het pad van de Jordaan dat daar al vanaf midden jaren zestig was ingezet (ook toen al gentrificatie genoemd). Cafés Karels en Quinto vormen het middelpunt.

Begin jaren negentig komt Rem Koolhaas met het ambitieuze plan om de zuidelijke IJ-oever nieuw leven in te blazen, het Amsterdamse waterfront. Van de Houthavens tot aan de oostelijke eilanden, vierenhalve kilometer lang. Als kantelpunt in de verstedelijking is de yupp op onder meer KNSM- en Java-eiland interessant. Young urban professional parents. Hoogopgeleide tweeverdieners die de stad niet verlaten als ze kinderen krijgen, maar juist blijven. De eilanden die in de jaren tachtig nog volledig verlaten en afgelegen zijn en een voedingsbodem zijn voor kunstenaars en eigenheimers.

Eind jaren negentig komt de ontwikkeling van de Zuidas in een stroomversnelling met de komst van de hoofdkantoren van ABN en vooral het futuristische ING, de glazen couveuse.

“…Daarin speelt de Zuidas een belangrijke rol. De techbedrijven en de creatieven zitten bij CS en in de stad; de corporate bedrijven aan de rand. Via de Noord/Zuidlijn zijn ze met elkaar verbonden.”

Interessant dat vroeger een wijk als de Jordaan als arme wijk gezien werd en naarmate je meer de stad uitging de buurten welvarender werden, bijvoorbeeld Slotervaart, buiten de ring. Later is het precies omgekeerd. Uitzondering is de Bijlmer, de wijk die gelijk ongewild is. Veel staat leeg, waarna het een groot deel van met name Surinaamse gemeenschap aantrekt. Ook wordt het lange tijd een uitvalsbasis voor de uit de binnenstad geweerde heroïnegebruikers. Delen worden begin jaren negentig gesloopt, waar laagbouw voor in de plaats komt. Eenzelfde operatie volgt in de Westelijke Tuinsteden, waarbij sociale huurwoningen tegen de vlakte gaan en deels worden vervangen door koopwoningen. Doel van de stedelijke vernieuwing is om de etnische samenstelling van de buurten beter in evenwicht te brengen.

Een van de buurten in de ring ‘20-‘40 is de Baarsjes, een vooroorlogse buurt. Lang is het een buurt die buiten de stad ligt en waar weinig gebeurt. In de jaren negentig is het een van de mindere delen van Amsterdam en een centrum voor drugshandel.

Rise of the creative class: als een stad hoogopgeleide en creatieve mensen heeft, volgen de bedrijven vanzelf. ‘De urban fabric is het bedrijventerrein van de eenentwintigste eeuw.’ Dit is precies wat er gebeurt met de Baarsjes vanaf eind jaren negentig, onder meer door een grote renovatie van het Mercatorplein.

Erg fraai hoofdstuk over Noord, de wijk waar de afgelopen twintig jaar misschien wel het meest is gebeurd. Noord, ooit een galgenveld aan het water, Volewijck, ‘waar vanaf de 14e eeuw de verminkte lijken van veroordeelde criminelen werden tentoongesteld, hangend aan palen.’

Noord is enorm gegentrificeerd en de diversiteit, zeker ook in de oude volksbuurten, is toegenomen, wat soms ten koste gaat van de authenticiteit en de sfeer of waarbij de oorspronkelijke arbeidersgezinnen zich verdreven voelen. Daarnaast worden de economische verschillen steeds meer uitvergroot. Goedkope huurwoningen naast diezelfde huizen, maar dan gekocht, opgeknapt en met een dure auto voor de deur.

Met de groei van Noord en de komst en verdere uitbreiding van Zeeburgereiland verschuift het zwaartepunt van de stad steeds meer naar het IJ. ‘Het IJ is het nieuwe centrum van de stad.’

Boeiende observatie qua massatoerisme in de stad: ‘…goed om te weten dat de meeste drukte in de (binnen)stad komt van dagjesmensen - Nederlanders die naar Amsterdam komen, forenzen niet meegerekend. Er zijn dagelijks meer dagjesmensen dan hotelgasten in de stad.’

“Kijkend naar de gehele woningvoorraad dan luidt de conclusie dat Amsterdam een stad is van kleine appartementen, met simpelweg maar weinig woningen geschikt voor gezinnen.”

“Wie wil weten waar de stad naartoe beweegt, moet gaan kijken op de plekken waar het meest wordt gebouwd. Zoals rond station Sloterdijk, waar de eerste stappen worden gezet voor de grote nieuwe wijk Haven-Stad, in de noordwesthoek van Amsterdam. Of in Amstel III en Bullewijk, langs het spoor in Zuidoost, tussen de Johan Cruijff ArenA en het ziekenhuis UMC. In beide gebieden verrijzen de komende jaren tienduizenden woningen, waarmee ze tot de grootste bouwlocaties van Nederland behoren. Hier doemt het nieuwe Amsterdam op.”

****1/2
Profile Image for Christien van der Harst.
11 reviews3 followers
February 11, 2025
Heel erg leuk! Hoge feitendichtheid, maar geen moment saai. De structuur is echt goed gevonden: elk hoofdstuk een nieuwe periode met als hoofdpersoon de wijk en haar bewoners waar de grootste veranderingen plaatsvonden. Werd wel depri van het laatste hoofdstuk dat de hedendaagse woningcrisis behandelt.
Profile Image for Jenne van der Wees.
22 reviews1 follower
July 29, 2025
3.5*

Mijn opa gaf mij dit boek om te lezen. Ik denk vanwege mijn liefde voor Amsterdam, en omdat hij mij toch graag de politiek in ziet gaan.
En ik moet zeggen dat hij zeker gelijk had dat ik dit boek interessant zou vinden. Het enige probleem met dit soort boeken is dat de informatiedichtheid ongekend hoog is, waardoor ik na elke 5 paginas weer even moest bedenken wat dit dan weer betekende. Hierdoor leest het niet ontspannend, wat ik eigenlijk soms nodig had, maar is dit een fout van het boek of meer mijn persoonlijke probleem? Dat blijft een vraag.
Daarbij kwam ook dat hij veel dingen herhaalde, wat voor sommige mensen het verhaal waarschijnlijk duidelijker maakte, maar ik werd er gek van. De zinnen 'waarover later meer' en 'zoals eerder besproken' hoef ik niet meer te zien.
Ik heb wel veel geleerd en heb gelijk zin om door elke buurt te wandelen. Amsterdams recente geschiedenis (lees: alles na WO2) is gewoon ontzettend boeiend en leerzaam. Dat is het Amsterdam waar ik van houd, divers, kunstzinnig, activistisch en doordacht.
Maar ben ook wat banger voor de toekomst van Amsterdam geworden, de laatste twee hoofdstukken gaan over toerisme, de toekomst en de migratie in de stad, en dat ziet er matig belovend uit. Misschien is het plan van mijn opa dan toch geslaagd en heeft het iets politieks in mij losgemaakt...
Profile Image for Vera.
8 reviews
September 7, 2024
Fantastisch boek, aangenaam verplichte kost voor iedereen die in Amsterdam woont en zich voor de stad interesseert. Helpt je om, ook als je net als ik al behoorlijk wat over de geschiedenis van de stad weet en het Stadsarchief als lievelingsmuseum hebt, met andere ogen naar de stad te kijken.
Profile Image for Frank.
161 reviews1 follower
September 2, 2025
Een boek over een geschiedenis die ik zelf meemaakte en die doorloopt tot aan de dag van vandaag. Het is een ambitieuze poging om de ontwikkeling van Amsterdam vast te leggen vanaf de jaren 1960 (negeer de ondertitel) tot nu, vanuit het perspectief van telkens variërende wijken en personen. En ondanks dat het boek toch ruim 400 pagina's telt voel je dat het een uitdaging was het verhaal te condenseren. Regelmatig krabt de auteur aan de oppervlakte, raakt een onderwerp om alweer door te gaan naar het volgende, juist wanneer ik behoefte heb aan meer diepgang, achtergrond of perspectieven van andere betrokkenen. Maar dat is ook een onmogelijke opgave; er zijn zoveel bronnen beschikbaar die de stukjes van deze geschiedenis weergeven, ga er maar aanstaan om dat verhaal binnen de perken te houden.
Als je meer wilt weten over de planologische en sociaal-economische ontwikkeling van Amsterdam over de afgelopen zestig jaar geeft dit boek een helder overzicht, zeker als je je er nog niet eerder in had verdiept maar er wel door gefascineerd bent. Daar heb ik de vier sterren op gebaseerd. Voor mij gaf het boek vooral meer structuur en begrip aan de periode tot en met de jaren tachtig. Dat zijn tevens de hoofdstukken waarin de gedachte opzet van wijk en voornaamste spelers goed gevolgd wordt. Die aanpak vertroebelt wat in de latere hoofdstukken en bovendien beschrijven die de periode die ik zelf van dichtbij heb gevolgd, zowel persoonlijk als zakelijk, waardoor ik nauwelijks nog verrast werd.
Profile Image for Yaren.
16 reviews
November 28, 2024
Heel veel geleerd van dit boek, vooral de tweede helft was interessant ⭐️ ⭐️ ⭐️ ⭐️
Profile Image for Sabrina.
81 reviews2 followers
June 17, 2025
Super interessant en leest lekker weg, laat zien dat Amsterdam er heel anders uit had kunnen zien
Profile Image for Ruth.
29 reviews5 followers
November 5, 2024
Non-fictie, dus geluisterd :) Heel interessant om te leren hoe de stad geworden is tot wat hij nu is. Veel ‘oja’ momenten, dat de Baarsjes echt een plek was waar je niet wilde zijn voor 2010, de ontwikkeling van de IJ-oever vond ik ook heel interessant om te lezen. En hoe kort geleden de Zuidas tot stand kwam. Eigenlijk gewoon verplichte kost voor Amsterdammers, waar ik mezelf toch nog onder reken.
Profile Image for Thomas Michel.
4 reviews
October 30, 2024
Helder geschreven geschiedenis van de ontwikkeling van de stad Amsterdam. Een must-read voor eenieder die de stad en z’n (woon)problematiek wil begrijpen.
Profile Image for piet van genderen.
324 reviews
October 1, 2024
Een alleraardigst boek over stadsvernieuwing en stadsuitbreiding. Geen droge bouwkundige beschouwingen maar verhalen over bewoners, bestuurders, (krakers) groepen en stedenbouwkundigen die een rol hebben gespeeld. Vaak flink met elkaar in conflict.
39 reviews
August 1, 2025
Een non-fictie boek met erg veel details. Het las daardoor niet zo makkelijk weg, maar als halve Amsterdammer vond ik het erg interessant om te lezen. De geschiedenis van oude volkswijken wordt beschreven waarna de wijken een verandering doormaken. Bijna allemaal door een elite die er komt wonen. Het geeft duidelijk weer dat er gentrificatie in grote delen van de stad optreedt waardoor de ‘echte’ Amsterdammers worden verdreven. Herkenning van de straatnamen en wijken, maakt dat ik het boek helemaal heb uitgelezen. Ook al duurde het wel even.
11 reviews
December 28, 2024
Een pakkend geschreven historische blik op de geschiedenis van Amsterdam qua stedenbouw.
Heel interessant om te lezen hoe de stad als stad zich heeft ontwikkeld en wat voor andere paden we bijna in waren geslagen
Profile Image for Hans Luiten.
241 reviews35 followers
July 13, 2024
Heel sterk boek, waarin op een hele heldere wijze de ontwikkelingen in Amsterdam in de afgelopen decennia zijn beschreven
Profile Image for Mick de Waart.
85 reviews3 followers
August 19, 2024
Heerlijk leesbare recente geschiedenis van de (ruimtelijke) ontwikkeling van Amsterdam die, zoals Geert Mak op de flap ook verklaart, “hoognodig geschreven moest worden”. Het is bewonderenswaardig hoe Van Engelen het voor elkaar krijgt om zo’n leesbaar boek te schrijven en tegelijkertijd voldoende de diepte in gaat om begrijpelijk te maken waaróm dingen gebeurden zoals ze gebeurden. Daarbij scheelt het dat deze geschiedenis zich nog zo recent afspeelde dat veel van de (hoofdrol)spelers nog leven en de auteur zelf hebben kunnen vertellen hoe het in hun perspectief allemaal verlopen is. Het resultaat mag er wezen.
Profile Image for Marlies Veld.
6 reviews
August 21, 2024
Must-read voor iedereen die aan stedelijke ontwikkeling werkt (van Amsterdam, maar ook andere steden). Boeiende verhalen, die kleur geven. Eigenlijk zou elke middelgrote stad zo'n soort boek moeten hebben.
Profile Image for Elvira.
2 reviews2 followers
January 7, 2025
Een stad verandert vaak net te traag om het (bewust) op te merken. Totdat je ineens denkt 'hé, 5 jaar geleden was de sfeer hier toch echt anders'.

Waar dat allemaal aan kan liggen, lees je in dit boek. Er komt een bonte stoet van invloeden voorbij: het Rijk, woningbouwcorporaties, beleggers, de gemeente, bewoners en zelfs de dagjesmensen. Meeslepend geschreven, waarbij zowel het kleine als grote verhaal wordt verteld. Het helpt als je een beetje bekend bent met Amsterdamse buurten zoals de Bijlmermeer, Noord, De Baarsjes en de Nieuwmarktbuurt.

Tot slot nog een quote uit het boek om over na te peinzen: "WO-ers leven het sterkt in de eigen bubbel en hebben het minst contact met andere groepen."
Profile Image for Diana de Jong.
178 reviews
September 5, 2024
De Stad beschrijft de ontwikkeling van Amsterdam van 1980 tot nu en dit zijn precies de jaren dat ik er woon. Het boek is voor mij dan ook een feest der herkenning: de krakers van de jaren 80, de stadsvernieuwing, de Zuidas, gentrificatie … ik stond er met mijn neus bovenop.
Schokkend om te lezen hoe de beschermde woningmarkt is uitgekleed onder het neoliberale gedachtengoed van rond de milleniumwisseling. Projectontwikkelaars namen het stokje over van woningcorporaties en de gemeente en het grote geld werd leidend. Een boek dus waar belangrijke lessen uit getrokken kunnen worden.
183 reviews
November 2, 2024
Heerlijk overzicht van ruim 40 jaar stadsontwikkeling. Hoe is Amsterdam sinds "Geen woning, geen kroning" veranderd. Dit verhaal wordt zeer leesbaar verteld door Marcel van Engelen. Het is het verhaal dat ik persoonlijk van veraf en een tijdje van iets dichterbij heb mogen waarnemen. Ik heb van 2009 tot 2015 op diverse plekken in Amsterdam gewerkt. In de Transvaalbuurt, in Osdorp, aan de Wibautstraat en in Nieuw-West. Ik vond dat erg boeiend. Ik dacht zelfs in Amsterdam te gaan wonen. Dat is er uiteindelijk niet van gekomen. Het waarom staat ook voor een deel in dit boek.
Profile Image for Ruben.
14 reviews
January 5, 2025
Het is een goed geschreven en informatief boek dat enkele nieuwe inzichten biedt over de stad en de stedelijke ontwikkeling. Veel onderwerpen waren mij echter al bekend door mijn werk en bijvoorbeeld het lezen van Uitgewoond van Cody Hochstenbach. Waar dat boek meer betrokkenheid en urgentie uitstraalt, blijft De stad wat afstandelijker. De stad leest meer als een brede analyse, wat zeker waarde heeft, maar het raakt minder diep. Toch is het zeker een aanrader voor iedereen die in Amsterdam woont of wil begrijpen waarom de stad is geworden zoals ze nu is.
Profile Image for Björn De Lange.
9 reviews
January 10, 2025
Geeft door verschillende voorbeelden een mooi inzicht in hoe de stad is geworden tot wat het nu is, met een focus op ruimtelijke ordening en inwoners samenstelling. Extra leuk als je in Amsterdam woont.
Profile Image for Saskia van Rumt.
33 reviews
March 30, 2025
Mooi verhaal over de ontwikkeling van de stad. Je loopt met de schrijver en vertellers door de stad. Het is geen standaard geschiedenisboek. Je volgt mensen in een wijk in een bepaalde periode in hun leven. En de bestuurders die aan de knoppen van de stadsontwikkeling zaten.
Profile Image for Rick Nicolai.
45 reviews1 follower
October 4, 2025
Niet wat ik had verwacht maar ik weet nu wel ALLES van Amsterdam (en die informatie heb ik helemaal niet nodig)
Profile Image for Folkert  Jensma.
7 reviews
November 13, 2025
zeer goed! vertelt het verhaal van Amsterdam vooruit en achteruit, vanuit het perspectief van demografie en volkshuisvesting. ook aan de hand van sleutelfiguren. gaf me een nieuw beeld van de stad.
17 reviews
April 15, 2025
Heel inzichtgevend, vlot geschreven, leuk om hierdoor allerlei nieuwe dingen over Amsterdam te leren en opeens op straat dingen te herkennen
Profile Image for Hans Buijze.
322 reviews5 followers
August 13, 2025
Geschiedenis van een stad waar je woonde en werkte. Bijzonder om te constateren hoe erg de stad eraan toe was in de jaren tachtig en hoeveel daarvan langs je heen gegaan is. Uitvoerig, heel interessant en vlot geschreven. Ook een bewijs van de stelling hoe belangrijk politiek was en is.
18 reviews
October 9, 2025
Even een ander genre! Boeiend verhaal over de ontwikkeling van 020 en het schetst een beetje een toekomstbeeld die misschien niet al te rooskleurig is met al het toerisme en hoge prijzen. Desondanks woon ik er voorlopig nog graag hoor!!
Displaying 1 - 30 of 72 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.