PoznAI przyszłość

by Radek Rak, Michał Protasiuk, Justyna Hankus

Opowiadania o umyśle i nauce

Rewolucja przyszła cicho i już pożera swoje dzieci. NAS

Czym jest wiedza? Żyjemy w czasach błyskawicznego przełomu, a zgromadzony przez wieki zasób informacji okazuje się nagle bezużyteczny.
Rozwój sztucznej inteligencji, życie online, kultura obrazkowa, gigantyczny przesyt informacji – to tylko niektóre fenomeny, przeformatowujące sposoby, w jakie do tej pory poznawaliśmy świat. Nad specyfiką nauki najbliższej przyszłości już teraz, także w Polsce, prowadzi się intrygujące badania. To ich wyniki stały się punktem wyjścia do wyjątkowego projektu, łączącego świat akademicki (Collegium Da Vinci) z science fiction (Wydawnictwo Powergraph).

„PoznAI przyszłość” to dziesięć brawurowych opowiadań, stworzonych przez pisarki i pisarzy z absolutnej czołówki polskiej fantastyki. Ich odważne i oryginalne spojrzenia to lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć dokonujący się na naszych oczach intelektualny przewrót i wziąć w nim świadomie udział.

Regularnie śledzimy i analizujemy rynek edukacyjny, próbując projektować edukację przyszłości. Jednak dopiero wyobraźnia pisarska wnosi wizje przyszłości kształcenia na wyższy poziom.
— dr hab. Marek Zieliński, Rektor Collegium Da Vinci

Dzisiaj literatura science fiction opisuje nie odległą przyszłość, lecz aktualną rzeczywistość, której po prostu jeszcze sobie nie uświadomiliśmy. Zapraszamy do spojrzenia, co nas czeka za zakrętem!
— Filip Kolendo, Współzałożyciel i Prezes Primesoft Polska

430 pages, Hardcover

First published June 14, 2024

About the author

Polski pisarz fantastyki oraz lekarz weterynarii. Zdobywca Nagrody Literackiej „Nike” w roku 2020.

Reviews

[Z książką po mojemu · Rating 2 out of 5]

Choć nie jestem zbyt dużym entuzajstą opowiadań, to czasem zdarza mi się i tak po nie sięgnąć, zwłaszcza gdy trafiam na zbiór tekstów, które powstały wokół interesującego tematu. W tym przypadku na tapet została wzięta sztuczna inteligencja, jej rozwój, rozrost oraz wpływ na ludzi, ich życie, ale w ten negatywny sposób.

Bo poruszone są tutaj przeróżne tematy – potęga fake newsów, bezrobocie, zagrożenie wynikające z rozwoju nowych technologii dla pojedynczej jednostki czy nawet całego społeczeństwa. W opowiadaniach autorzy i autorki przedstawili/ły wizję świata, w którym sztuczna inteligencja wręcz panoszy się swobodnie i stanowi integralną cześć codzienności. Z kolei przeciętni ludzie kompletenie nie mają nad nią kontroli i w pewnym sensie świadomie lub też nie dostosowują się do rzeczywistości w jakiej przyszło im żyć.

Niestety, pomimo bardzo aktualnego i interesującego tematu, moje oczekiwania całkowicie minęły się z prawdą. Na dziesięć opowiadań zaledwie trzy sprawiły, że w trakcie czytania faktycznie czułem zaangażowanie i chęć poznania tych hisotrii. Były to:

“Lekcje obrony przed nowymi technologiami” autorstwa Radka Raka - historia z pewnym wątkiem kryminalnym w tle oraz o tym jak trudno jest dzisiaj odróżnić prawdę od kłamstw;

“Kodeks umysłu” autorstwa Rafała Kosika – czyli w mojej ocenie swego rodzaju “Rok 1984” opowiedziany na nowo, powszechna inwigilacja oraz rządzenie przez zastraszanie;

“Lenno wieczyste” autorstwa Magdaleny Salik – lekko satyryczne opowiadanie o kryzysie na rynku pracy, gdzie człowiek został zastąpiony botami.

Kolejne dwa: “Portret Emilii Wierzbanowskiej” od Aleksandry Zielińskiej oraz “Cięcie nici babiego lata” od Wojciecha Gunia, miały ciekawy koncept. W pierwszym jest to nowa dziedzina sztuki z wykorzystaniem bakterii, a w drugim wirtualna rzeczywistość i spoób jej wykorzystania.

Cała reszta… była rozczarowująca. W trakcie czytania czułem obojętność i znudzenie. W moim odczuciu te opowiadania były napakowane nic niewnoszącymi scenami, które zamiast zaciekawić, nudziły. A to sprawiało, że musiałem się zmuszać do dalszego czytania. I obawiam się, że na dłużej zostaną ze mną te mniej przyjemne emocje, a o tych pozytywnych zapomnę.

[Stronisko · Rating 4 out of 5]

“PoznAI przyszłość” to zbiór 10 fantastycznych opowiadań o umyśle i nauce. Wśród autorów znajdziemy takie nazwiska jak Cetnarowski, Cyran, Rak, Gunia, Salik, Niziołek, Kosik, Hankus, Protasiuk czy Zielińska.🤩

Antologie zawsze dość ciężko się ocenia, bo są oczywiście opowiadania, które całkowicie wciągnęły i po ich zakończeniu chciało się więcej, a są takie, które nie zostaną na długo w pamięci. Wśród naszych faworytów mamy “Lekcje obrony przed nowymi technologiami”, gdzie zagadka kryminalna powiązana jest z deepfake’owymi nagraniami i światem wirtualnym, wzruszająca i niepowtarzalna historia “Latimeria, latimeria” o wspomnieniach i relacji babci i wnuczka, “Portret Emilii Wierzbanowskiej” wprowadzający nas w bioinżynierię oraz “Lenno wieczyste” o zastępowalności człowieka jednostkami sztucznej inteligencji. Aczkolwiek pozostałe opowiadania są równie intrygujące i na pewno wciągną niejedną osobę!🔥

Całość jest bardzo dobrym przedstawieniem nie tylko tego, co może nas spotkać w przyszłości, ale też tego, co już za chwilę może pojawić się w naszym najbliższym otoczeniu. Opowiadania zwracają dużą uwagę na człowieka jako osoby z emocjami, wspomnieniami czy umiejętnościami. Nie jesteśmy nieomylni, nie zawsze wszystko nam wychodzi, ale chyba to sprawia, że jesteśmy tym, kim jesteśmy. Sztuczna inteligencja powinna dążyć do poprawy jakości naszego życia, przeciwdziałaniu chorobom czy w0jnom oraz ułatwianiu funkcjonowania w domu, pracy i społeczeństwie. Antologia pokazuje nam ciemną stronę postępu technologicznego, zastąpienia człowieka przez maszyny czy wykorzystywania uczenia maszynowego do nadmiernej kontroli i nadużycia przez osoby u władzy. 🫣

Taki świat, jakkolwiek odległy by nam się wydawał, może już wkrótce wkraść się w nasze życia. No bo któż z nas przypuszczał jeszcze 15 lat temu, że w kieszeni spodni będziemy nosić urządzenia, które zastępują nam kilkadziesiąt innych, a świat będzie stał przed nami otworem jak nigdy dotąd. I to od nas będzie zależeć, jak będzie on wyglądał na przestrzeni nadchodzących dekad.💪

[Magdalena · Rating 4 out of 5]

W czasach, w których technologia wkracza niemal w każdą sferę ludzkiego życia, a sztuczna inteligencja coraz śmielej toruje sobie drogę do tego, by zapewnić sobie przestrzeń dla własnej egzystencji, nie ma się co dziwić, że intryguje ona również twórców, w tym świat literacki. Efektem takiego zainteresowania jest chociażby zbiór opowiadań „PoznAI przyszłość. Opowiadania o umyśle i nauce", w którym dziesięciu autorów pokusiło się o ujęcie w krótkiej formie swojej wizji wpływu sztucznej inteligencji na naszą codzienność. Swoją cegiełkę do zbioru dołożyli zatem Michał Cetnarowski, Janusz Cyran, Wojciech Gunia, Justyna Hankus, Rafał Kosik, Olga Niziołek, Michał Protasiuk, Radek Rak, Magdalena Salik oraz Aleksandra Zielińska.
Przyznam, że jest to dość ciekawy eksperyment czytelniczy, zwłaszcza dla osoby, która chociaż ma świadomość zmian technologicznych, to z trudem przyjmuje literaturę science-fiction. W tym przypadku, okazało się jednak, że fantastyka naukowa może zainteresować, a motyw eksploracji przyszłości zdominowanej przez sztuczną inteligencję, spotęgowaną dynamicznym rozwojem nauki może wręcz skłonić do pochylenia się nad refleksją nad współczesną i przyszłą ludzką egzystencję. Pojawia się bowiem dodatkowo w tym zbiorze pytanie nie tylko o granice potencjalnej tej dominacji, ale również o jej zakres etyczny, o to na ile powinniśmy otworzyć się na ów rozwój, a gdzie on może już wkraczać w sfery, w których powinno się go zahamować. To zaś dodatkowo wywołuje pole do dyskusji natury bardziej filozoficznej, w której rozważać należy konsekwencje gwałtownych zmian technologicznych dla funkcjonowania bytu ludzkiego.
Ten aspekt połączenia fikcji literackiej z badaniami naukowymi znajduje też odzwierciedlenie w kooperacji, która przyczyniła się do powstania owej antologii. Zbiór powstał w ramach współpracy między Collegium Da Vinci, uczelnią koncentrującą się na przyszłości edukacji i technologii, a Wydawnictwem Powergraph, które od lat dostarcza polskiej fantastyki na najwyższym poziomie. Mariaż ten przyjąć należy z pełną akceptacją, gdyż dzięki niemu w ręce czytelników oddana została nietuzinkowa pozycja, która jest odpowiedzią na wyzwania, przed którymi stoi człowieczeństwo w związku z rozwojem sztucznej inteligencji, błyskawicznie rozprzestrzeniającą się kulturą obrazkową, stale obecnym już w życiu niemal każdego człowieka funkcjonowaniem w przestrzeni wirtualnej oraz nadmiarem pozyskiwanych każdego dnia informacji i tych prawdziwych i tych stanowiących fake newsy.
To właśnie na tych zagadnieniach koncertują się autorzy opowiadań zawartych w zbiorze, przedstawiając swoje wizje przyszłości, w których technologie nie tylko przeformatowują ludzkie życie, ale również redefiniują pojęcie człowieczeństwa, umysłu i świadomości.
Samych nazwisk autorów też nie trzeba przedstawiać tym, którzy z literaturą spod znaku fantastyki mają od czasu do czasu bądź częściej do czynienia. Są to postaci, które dysponują już własnym dorobkiem i nieograniczoną wyobraźnią, czego efektem są porywające opowiadania o niezwykle inteligentnej treści. Każde z nich stawia kluczowe pytania dotyczące przyszłości człowieka w kontekście technologii, czasem zwracając bardziej uwagę na perspektywę rozwoju cywilizacji jutra, a czasem przez powiązanie możliwości ludzkiego umysłu z galopującą w każdej dziedzinie techniki nauką. Autorzy opowiadań nie boją się odważnych wizji, a ich celem jest możliwe jak najszersze ujęcie tematu rozwoju sztucznej inteligencji począwszy od jej etycznych po czysto technologiczne, filozoficzne i społeczne aspekty.
Dla czytelników zainteresowanych przyszłością i rolą, jaką odegra w niej technologia, „PoznAI przyszłość” to wręcz lektura obowiązkowa. Jeśli zatem nie boicie się spojrzeć w przyszłość oczami Autorów opowiadań zawartych w zbiorze, a interesuje was kierunek w jakim sztuczna inteligencja może podążyć, pochylcie się nad tą antologią. Ten literacko-naukowy eksperyment jest z pewnością godny uwagi.

[Strzygucha · Rating 4 out of 5]

3,80
Rak - 3,5
Protasiuk - 3,75
Hankus - 3,75
Kosik - 4
Zielińska - 4,25
Gunia - 4,25
Niziołek - 3
Cetnarowski- 4
Salik - 3,5
Cyran - 4

[Grzegorz · Rating 2 out of 5]

No niestety widać, ze opka pisane na zlecenie i na siłę