What do you think?
Rate this book
Luister
In 1989 vertrekt de eenentwintigjarige M. halsoverkop uit Nederland. Ze gaat in Parijs aan de slag als au pair. De stad, de taal, het werk; in alle opzichten is het een harde reset. Wat doet iemand die grip moet krijgen op het leven? Die schrijft.
Pas een half mensenleven later komt M.’s verhaal terecht bij Flo, de persoon die haar vlucht veroorzaakte. Zij is gewond geraakt bij een grote terroristische aanslag in Parijs. Wij moesten afgebroken worden. Afgebroken en weer opgebouwd.
We moesten afschudden waarmee familie, conventie, traditie en gewoonte ons hadden omhangen. We moesten niets worden, barre grond, een omgespit en van onkruid ontdaan akkertje. We moesten afleren om te leren, stil worden om te luisteren, onszelf pijnigen om anderen te kunnen troosten – we moesten zoveel. Die kans werd ons geboden, die moesten we met beide handen aangrijpen. Iedereen gebruikte andere woorden maar bedoelde hetzelfde. En niemand verpakte het zo mooi als jij, Flo. Luister, de tweede roman van Sacha Bronwasser, neemt de lezer mee naar het Parijs van de jaren tachtig en nu, in een zinsbegoochelende zoektocht naar identiteit, vriendschap en schuld.
Pas een half mensenleven later komt M.’s verhaal terecht bij Flo, de persoon die haar vlucht veroorzaakte. Zij is gewond geraakt bij een grote terroristische aanslag in Parijs. Wij moesten afgebroken worden. Afgebroken en weer opgebouwd.
We moesten afschudden waarmee familie, conventie, traditie en gewoonte ons hadden omhangen. We moesten niets worden, barre grond, een omgespit en van onkruid ontdaan akkertje. We moesten afleren om te leren, stil worden om te luisteren, onszelf pijnigen om anderen te kunnen troosten – we moesten zoveel. Die kans werd ons geboden, die moesten we met beide handen aangrijpen. Iedereen gebruikte andere woorden maar bedoelde hetzelfde. En niemand verpakte het zo mooi als jij, Flo. Luister, de tweede roman van Sacha Bronwasser, neemt de lezer mee naar het Parijs van de jaren tachtig en nu, in een zinsbegoochelende zoektocht naar identiteit, vriendschap en schuld.
256 pages, Hardcover
First published February 8, 2023
290 people are currently reading
10433 people want to read
About the author
Sacha Bronwasser
9 books102 followersSacha Bronwasser is a Dutch art historian, journalist and novelist.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 1,075 reviews
Read
April 20, 2023Als je op de allerlaatste pagina’s de volledige, wrange relevantie van de titel begrijpt, besef je pas ten volle hoe meesterlijk dit meeslepende boek is geconstrueerd. Het vaardig opgeschreven, spannende verhaal blijkt een intelligente en meerduidige reflectie op herinneren en vastleggen, op zien en gezien zijn, op toeval en maakbaarheid en op de ethiek van kunst en van de toe-eigening van andermans verhalen. De vraag die je aan het einde blijft bezighouden, is in hoeverre de roman een wraakoefening is en als zodanig een voorbeeld van de onethische toe-eigening die erin aan de kaak wordt gesteld. Goed, slim, diep. Zonder meer eredivisie, deze roman.
April 11, 2024
Wie ziet kan vertellen. Wie vertelt legt vast. Luister
In deze tweede roman van Sascha Bronwasser (1968) krijgen we als lezer een opdracht: luisteren. In het begin van de roman schrijft ze "wie ziet kan vertellen. Wie vertelt legt vast". Wij als lezer hebben maar te luisteren naar het verhaal van Marie en dat doen we dan maar.
Maar om eerlijk te zeggen, de roman begint meteen mysterieus: in de proloog, die overigens maar 4 bladzijden telt, wordt de situatie er niet duidelijker op. De verteller spreekt een zekere Flo aan die een belangrijke rol in het leven van de hoofdpersoon heeft gespeeld. Welke rol wordt niet duidelijk en dat er iets met haar in Parijs is gebeurd, is zeker. Maar dat is alles, maar als lezer is wel meteen je nieuwsgierigheid gewekt.
De verwarring wordt nog groter als er vervolgens twee personages aan bod komen waarvan je in eerste instantie niet weet wat die met het verhaal te maken hebben. Philippe, vierde uit een welgesteld gezin met als hoofd een directeur van La Poste die op de een of andere manier de gave heeft om komend onheil af te kunnen lezen. Een au pair uit Duitsland, Eloïse, zorgt ervoor dat hij helemaal verkrampt - hij weet dat er iets met haar gaat gebeuren. Philippe raakt geobsedeerd door Eloïse, volgt haar als een stalker in de Parijse binnenstad en weet het naderende onheil min of meer te voorkomen.
Dan komt eindelijk het hoofdpersonage aan de beurt: Marie, een Nederlandse au pair die als gevolg van haar fotografie docent in Parijs terecht is gekomen. Wat er tussen die twee in voorgevallen blijft lang onduidelijk maar aan het eind wordt het duidelijk. In het vierde en laatste deel wordt dan ook de verbinding tussen Marie en Philippe duidelijk.
Sascha schrijft zonder poespas maar slaagt er knap in om met zo weinig mogelijke woorden een beklemmende sfeer op te roepen. Dat is het teken van een grote schrijver/schrijfster en daarmee heeft ze wat mij betreft haar meteen bewezen. Dit is niet een roman die je na tot je neemt, af en toe weglegt en vergeet. Deze roman pakt je, je wilt weten wat er gaat gebeuren en hoe de verschillende lijnen bij elkaar komen. Dat ik deze roman in twee dagen had uitgelezen zegt genoeg denk ik.
Uiteindelijk bleef voor mij de vraag over: was het wraak of was het slechts de aanvaarding van het lot? Mooi hoe Sascha het antwoord op die vraag bij ons als lezer neerlegt. Ook mooi hoe de geweven lijnen van op het eerste gezicht verschillende aparte personages uiteindelijk toch bij elkaar weten te komen.
In deze tweede roman van Sascha Bronwasser (1968) krijgen we als lezer een opdracht: luisteren. In het begin van de roman schrijft ze "wie ziet kan vertellen. Wie vertelt legt vast". Wij als lezer hebben maar te luisteren naar het verhaal van Marie en dat doen we dan maar.
Maar om eerlijk te zeggen, de roman begint meteen mysterieus: in de proloog, die overigens maar 4 bladzijden telt, wordt de situatie er niet duidelijker op. De verteller spreekt een zekere Flo aan die een belangrijke rol in het leven van de hoofdpersoon heeft gespeeld. Welke rol wordt niet duidelijk en dat er iets met haar in Parijs is gebeurd, is zeker. Maar dat is alles, maar als lezer is wel meteen je nieuwsgierigheid gewekt.
De verwarring wordt nog groter als er vervolgens twee personages aan bod komen waarvan je in eerste instantie niet weet wat die met het verhaal te maken hebben. Philippe, vierde uit een welgesteld gezin met als hoofd een directeur van La Poste die op de een of andere manier de gave heeft om komend onheil af te kunnen lezen. Een au pair uit Duitsland, Eloïse, zorgt ervoor dat hij helemaal verkrampt - hij weet dat er iets met haar gaat gebeuren. Philippe raakt geobsedeerd door Eloïse, volgt haar als een stalker in de Parijse binnenstad en weet het naderende onheil min of meer te voorkomen.
Dan komt eindelijk het hoofdpersonage aan de beurt: Marie, een Nederlandse au pair die als gevolg van haar fotografie docent in Parijs terecht is gekomen. Wat er tussen die twee in voorgevallen blijft lang onduidelijk maar aan het eind wordt het duidelijk. In het vierde en laatste deel wordt dan ook de verbinding tussen Marie en Philippe duidelijk.
Sascha schrijft zonder poespas maar slaagt er knap in om met zo weinig mogelijke woorden een beklemmende sfeer op te roepen. Dat is het teken van een grote schrijver/schrijfster en daarmee heeft ze wat mij betreft haar meteen bewezen. Dit is niet een roman die je na tot je neemt, af en toe weglegt en vergeet. Deze roman pakt je, je wilt weten wat er gaat gebeuren en hoe de verschillende lijnen bij elkaar komen. Dat ik deze roman in twee dagen had uitgelezen zegt genoeg denk ik.
Uiteindelijk bleef voor mij de vraag over: was het wraak of was het slechts de aanvaarding van het lot? Mooi hoe Sascha het antwoord op die vraag bij ons als lezer neerlegt. Ook mooi hoe de geweven lijnen van op het eerste gezicht verschillende aparte personages uiteindelijk toch bij elkaar weten te komen.
December 14, 2023
Ze heeft het.
Zelfverzekerd, consistent, consequent boek met doordachte vertelstructuur en een taalgebruik waar je bijna op uitglijdt zo vlot.
Ik voelde me het meest begeesterd en beklemd door het eerste deel over Philippe.
Bis bis!
Zelfverzekerd, consistent, consequent boek met doordachte vertelstructuur en een taalgebruik waar je bijna op uitglijdt zo vlot.
Ik voelde me het meest begeesterd en beklemd door het eerste deel over Philippe.
Bis bis!
April 16, 2023
Ik heb echt genoten van dit boek. Zowel van de schrijfstijl van Bronwasser als van het verhaal en hoe het opgebouwd wordt. Het allerfijnst vond ik het hoofdstuk over Philippe en zijn jeugd in het gezin Lambert. Dat dit hoofdstuk zo'n grote schaduw vooruit zou werpen, kon ik toen nog niet bevroeden, maar op het einde komen alle draadjes uit het boek samen in de actualiteit van 13 november 2015, de dag van de afschuwelijke aanslagen in Parijs (o.a. op het concertpubliek in Bataclan). Oh, en nog een tip: het is leuk om Google Maps bij de hand te houden, om alle plekken waar het verhaal zich afspeelt ook echt te kunnen bekijken. Mij helpt dat altijd bij de beleving :)
August 21, 2023
Lezen, dit is van de bovenste plank !!!
August 31, 2023
Prachtige ingetogen roman over grote gebeurtenissen in een mensenleven. Mensenlevens in dit geval. Een roman over hoe het leven mensen bij elkaar brengt, bij toeval. En over in contact staan met jezelf en met anderen door naar jezelf, anderen en het leven te ‘luisteren’. Geschreven in een rijke en tegelijk ingetogen stijl. Echt een mooi boek.
Aantekeningen voor mezelf gemaakt. Wat hierna volgt is één grote spoiler.
Milan Kundera, Parijs, Napels
De meesterverteller over toeval is niet meer. Ik hoor het nieuws van Milan Kundera’s overlijden in Napels, waar ik voor een korte vakantie ben en dit boek lees. Kundera die in vrijwel al zijn boeken de ironie van het lot in termen van toeval besprak; die emigreerde naar Frankrijk, in Parijs ging wonen en in het Frans ging schrijven - in de stad waar ook het grootste deel van dit boek zich afspeelt. Kundera die beschreef hoe drie of vier toevallige gebeurtenissen nodig waren om op enig moment twee mensen elkaar te laten ontmoeten (was het in De Grap, of in Identiteit?). Waar Kundera voor Parijs koos, kies ik voor Napels. Parijs: de stad van pretentie en elite. Napels: de stad van echt leven en gewone mensen, waar schoonheid en verval altijd tegelijk aanwezig zijn, waar schoonheid (het hoge) en kitsch (het lage) altijd tegelijk aanwezig zijn, waar levenskunst en overleven altijd tegelijk aanwezig zijn en waar het leven even organisch is en regels aanneemt als richtlijnen als het verkeer: chaotisch op het eerste gezicht maar in feite vloeiend. Ik lees Bronwassers boek als een liefdesverklaring aan Parijs en als een pleidooi voor Napels.
Van goede huize
Philippe Lambert is van goede huize. Zoon van de hoogste ambtenaar voor telecommunicatie en La Poste. Elite. “Vader, moeder, drie jongens en een meisje, allemaal waren ze knap op zo’n achteloze, bevoorrechte manier.” “Mijn broers en mijn zus, alle drie met een licht geboortegewicht, maar verder echte Lamberts. Zelfverzekerd. Alsof ze overal recht op hadden.” Over de (klein)kinderen en neefjes en nichtjes: “Zeven uit een catalogus van Petit Bateau geplukte, gekamde, bedeesde neefjes en nichtjes, plus die twee die nu ineens heel erg van mij waren.” Over het echtpaar: “Het waren twee solitair functionerende eenheden die zich toevallig hadden voortgeplant.” Philippe is de jongste zoon in zijn gezin. Hoog opgeleid, voorbestemd voor een leidende rol in de Franse samenleving. Woont in een rijk deel van Parijs in een appartement ‘hausmannien’, goede baan in het management van Renault, stewardess Laurence als trophy wife. Philippe heeft last van angstaanvallen. Die mogen er niet zijn van de familie; Philippe is hooguit ‘un peu nerveux’. Voor zoontje Nicolas neemt het echtpaar een au pair: Eloïse (17 jr) uit Duitsland. Eloïse verblijft in een andere wijk in Parijs. Als ze met het gezin meerijst naar hun vakantiehuis voelt dat niet als vakantie: “Ze is niet gek - ze was daar gewoon een 24-uurs oppas, opgesloten in een vakantievilla. Met een hitsige opa die opmerkingen maakte over haar vormen, zo voluptueuse, een ‘Rubensmodel’…”
Luisteren
Dan worden er veel aanslagen gepleegd in Parijs. Philippe krijgt weer angstaanvallen, echter niet van het terrorisme maar vanwege zijn obsessie voor de au pair Eloïse. Philippe begrijpt dat hij in tegenstelling tot zijn kindertijd naar zijn obsessie moet luisteren (ziehier de titel): “Hij moet luisteren, er is geen andere optie, hij moet luisteren, hij kan de koers van wat te gebeuren staat niet veranderen, de tijd rimpelt nu als een lap stof die bij elkaar gepakt wordt, alles wat hij kan doen is luisteren om erger te voorkomen.”
Volgen
Philippe volgt Eloïse op een dag dat ze vrij heeft. Hij moet eigenlijk werken maar volgt haar stiekem. Ze ontmoet een straatmuzikant uit de metro, gaat met hem mee en heeft waarschijnlijk seks tegen haar zin - Bronwasser geeft niet meer dan hints. Bij Tati spreekt Philippe Eloïse aan. Juist als ze elkaar treffen, ontploft een bom, opnieuw een aanslag.
Bonjour
Geweldig is de passage waarin Bronwasser de verwarring beschrijft die iemand doormaakt wanneer zij of hij zich een nieuwe taal wil leren in het land van die taal. “Ik oefende. Op het ‘Bonjour’ dat je hier werd geacht bij binnenkomst in elke winkel uit te stoten, bijvoorbeeld. Bonjour. Bonjour. Bónjour (hoog-laag). Bonjour? (laag-hhog). Bónzjch. ‘BOONZJOEWA’, zoals de Amerikanen toeterden voor het loket in de metro, met benijdenswaardig aplomb.”
Wending
Het verhaal heeft een mooie structuur.
Het eerste deel gaat over het Franse gezin en het Duitse au pair-meisje waarmee iets ergs gebeurt. Aan het eind van dat deel verschuift het vertelperspectief naar de vertelster Marie die de vierde au pair na het Duitse meisje is (elke jaar één). Ze vertelt het verhaal over haar tijd met het Franse gezin aan een zekere Flo, Florence da Silva, fotografe en docente narratieve techniek aan een fotografie-opleiding. Vervolgens verschuift het perspectief nogmaals in deel drie naar het verhaal van Marie en Flo en in deel vier komen de verhalen van Marie, Flo en Philippe bij elkaar, waarmee de cirkel rond is. Slim bedacht en goed uitgevoerd.
Project
Marie begint aan een studie fotografie. Daar ontmoet ze docent narratieve technieken Flo. Flo geeft Marie al snel bijzondere aandacht. Marie gaat erin mee zonder zich te realiseren hoe, wat of waarom. Als lezer denk je al snel dat Flo iets relationeels of seksueels van Marie wil, maar daarvan lijkt geen sprake. Als Flo een nieuw boek uitbrengt, blijkt hoe het zit: het boek gaat volledig over Marie, dat wil zeggen ze heeft Marie gebruikt om een fotoproject te doen, inclusief volgen en onafgesproken fotograferen. Marie voelt zich gebruikt, schrijft zich acuut uit als student en vertrekt als au pair naar Parijs. Zo komt zij terecht in het verhaal van Philippe en Laurence. Het boek dat we lezen is voor een groot deel het verhaal dat Marie als au pair in schriften van zich af schrijft.
Elite
Bronwasser beschrijft beeldend en toch compact de kenmerken en het leven van de elite in Parijs. Hoe ze hun kinderen kleden (als mini-volwassenen), hoe ze langs elkaar leven als een ‘team’, hoe ze van elkaar verwachten elkaar sociaal vooruit en hogerop te brengen, hoe de man het geld moet binnenbrengen, de vrouw dat van hem verwacht en hoe zij voor de mooi een acceptabele baan heeft waardoor ze natuurlijk geen tijd heeft voor de kinderen… Over de ouders van Philippe: “Hoger kon een ambtenaar nauwelijks stijgen. Een vierde kind hoorde daarbij. En een groter huis en een ander arrondissement.”
… se répète
In deel vier horen we hoe het Philippe na het ongeluk, het meemaken van een terroristische aanslag, is vergaan. Hij verloor zijn leidinggevende baan, het gezin moest verhuizen naar een klein appartement in een voorstad van Parijs. Het huwelijk van Laurence en Philippe loopt op de klippen omdat dat niet het leven was wat zij voor zich zag… “(…) waar ze haar verwachtingen van voorwaarts en opwaarts had moeten bijstellen - dat was heel erg geweest.” Philippe kon niet meer de toegang tot de elite leveren waarvoor zij hem had uitgekozen. Marie ziet het allemaal voor haar ogen gebeuren terwijl zij steeds meer inburgert in Parijs: “Terwijl het gezin waar ik werkte kapseisde, had ik leren zwemmen. Soms voelde ik een aanzet van trots.” En dan gebeurt het: tijdens een zwerftocht van Marie met de twee jongetjes raakt ze de kleinste in een split second kwijt. Ze heeft hem ook even snel weer te pakken. Maar het gekke is dat Philippe opeens ook op die plek aanwezig is… Net als bij Eloïse jaren geleden - l’histoire se répète (excusez mon français). Later zal hij aan Marie uitleggen dat hij leidt aan het voorvoelen van ongeluk - hij voelt dat er iets ergs zal gebeuren maar kan het niet voorkomen. Zijn waarschuwingen worden niet geloofd (‘Cassandra’), maar toch waarschuwt hij Marie voor een vrijdag de dertiende in 2015. Het blijkt de datum van de aanslagen op Bataclan, Stade de France en een restaurant in Parijs te zijn. In het restaurant bevindt zich Flo die daarbij het gezichtsvermogen verliest. Marie had er ook kunnen zijn, als ze niet de uitnodiging had afgeslagen op advies van Philippe- ze heeft geluisterd naar Philippe wat haar heeft behoed voor ongeluk.
Lot, boete, toeval
Mijn gevoel na het lezen van deze roman is dat Bronwasser betoogt dat het leven bestaat uit een reeks toevalligheden. Je zou de ontknoping kunnen lezen als een boetedoening: onethische fotografe verliest de essentie van haar bestaan - haar zicht - op een aan haar onethische werk gerelateerd moment. Of als het lot: het hele leven van alle personages is erop gericht om dat moment mogelijk te maken. Ik denk dat Bronwasser laat zien dat boete en lot niet bestaan en dat dit begrippen zijn van de menselijke geest om reeksen van toevalligheden in een verhaal te passen, in een narratief. Maar een narratief is altijd ‘man-made’, niet werkelijk, literatuur. Vlak voor de dramatische ontknoping vindt een hoopvolle nieuwe ontmoeting plaats tussen Flo en een charmante man die toevallig aan een tafel naast haar dineert. Het verhaal had net zo goed die wending kunnen nemen, maar de entree van de zelfmoordterrorist snijdt dat narratief de pas af. En zo ontelbare andere narratieven die in potentie aanwezig zijn in dat moment ook al vallen ze buiten de scope van dit boek. Het is niet voorbestemming maar toeval dat de narratieven van onze levens schrijft.
Aantekeningen voor mezelf gemaakt. Wat hierna volgt is één grote spoiler.
Milan Kundera, Parijs, Napels
De meesterverteller over toeval is niet meer. Ik hoor het nieuws van Milan Kundera’s overlijden in Napels, waar ik voor een korte vakantie ben en dit boek lees. Kundera die in vrijwel al zijn boeken de ironie van het lot in termen van toeval besprak; die emigreerde naar Frankrijk, in Parijs ging wonen en in het Frans ging schrijven - in de stad waar ook het grootste deel van dit boek zich afspeelt. Kundera die beschreef hoe drie of vier toevallige gebeurtenissen nodig waren om op enig moment twee mensen elkaar te laten ontmoeten (was het in De Grap, of in Identiteit?). Waar Kundera voor Parijs koos, kies ik voor Napels. Parijs: de stad van pretentie en elite. Napels: de stad van echt leven en gewone mensen, waar schoonheid en verval altijd tegelijk aanwezig zijn, waar schoonheid (het hoge) en kitsch (het lage) altijd tegelijk aanwezig zijn, waar levenskunst en overleven altijd tegelijk aanwezig zijn en waar het leven even organisch is en regels aanneemt als richtlijnen als het verkeer: chaotisch op het eerste gezicht maar in feite vloeiend. Ik lees Bronwassers boek als een liefdesverklaring aan Parijs en als een pleidooi voor Napels.
Van goede huize
Philippe Lambert is van goede huize. Zoon van de hoogste ambtenaar voor telecommunicatie en La Poste. Elite. “Vader, moeder, drie jongens en een meisje, allemaal waren ze knap op zo’n achteloze, bevoorrechte manier.” “Mijn broers en mijn zus, alle drie met een licht geboortegewicht, maar verder echte Lamberts. Zelfverzekerd. Alsof ze overal recht op hadden.” Over de (klein)kinderen en neefjes en nichtjes: “Zeven uit een catalogus van Petit Bateau geplukte, gekamde, bedeesde neefjes en nichtjes, plus die twee die nu ineens heel erg van mij waren.” Over het echtpaar: “Het waren twee solitair functionerende eenheden die zich toevallig hadden voortgeplant.” Philippe is de jongste zoon in zijn gezin. Hoog opgeleid, voorbestemd voor een leidende rol in de Franse samenleving. Woont in een rijk deel van Parijs in een appartement ‘hausmannien’, goede baan in het management van Renault, stewardess Laurence als trophy wife. Philippe heeft last van angstaanvallen. Die mogen er niet zijn van de familie; Philippe is hooguit ‘un peu nerveux’. Voor zoontje Nicolas neemt het echtpaar een au pair: Eloïse (17 jr) uit Duitsland. Eloïse verblijft in een andere wijk in Parijs. Als ze met het gezin meerijst naar hun vakantiehuis voelt dat niet als vakantie: “Ze is niet gek - ze was daar gewoon een 24-uurs oppas, opgesloten in een vakantievilla. Met een hitsige opa die opmerkingen maakte over haar vormen, zo voluptueuse, een ‘Rubensmodel’…”
Luisteren
Dan worden er veel aanslagen gepleegd in Parijs. Philippe krijgt weer angstaanvallen, echter niet van het terrorisme maar vanwege zijn obsessie voor de au pair Eloïse. Philippe begrijpt dat hij in tegenstelling tot zijn kindertijd naar zijn obsessie moet luisteren (ziehier de titel): “Hij moet luisteren, er is geen andere optie, hij moet luisteren, hij kan de koers van wat te gebeuren staat niet veranderen, de tijd rimpelt nu als een lap stof die bij elkaar gepakt wordt, alles wat hij kan doen is luisteren om erger te voorkomen.”
Volgen
Philippe volgt Eloïse op een dag dat ze vrij heeft. Hij moet eigenlijk werken maar volgt haar stiekem. Ze ontmoet een straatmuzikant uit de metro, gaat met hem mee en heeft waarschijnlijk seks tegen haar zin - Bronwasser geeft niet meer dan hints. Bij Tati spreekt Philippe Eloïse aan. Juist als ze elkaar treffen, ontploft een bom, opnieuw een aanslag.
Bonjour
Geweldig is de passage waarin Bronwasser de verwarring beschrijft die iemand doormaakt wanneer zij of hij zich een nieuwe taal wil leren in het land van die taal. “Ik oefende. Op het ‘Bonjour’ dat je hier werd geacht bij binnenkomst in elke winkel uit te stoten, bijvoorbeeld. Bonjour. Bonjour. Bónjour (hoog-laag). Bonjour? (laag-hhog). Bónzjch. ‘BOONZJOEWA’, zoals de Amerikanen toeterden voor het loket in de metro, met benijdenswaardig aplomb.”
Wending
Het verhaal heeft een mooie structuur.
Het eerste deel gaat over het Franse gezin en het Duitse au pair-meisje waarmee iets ergs gebeurt. Aan het eind van dat deel verschuift het vertelperspectief naar de vertelster Marie die de vierde au pair na het Duitse meisje is (elke jaar één). Ze vertelt het verhaal over haar tijd met het Franse gezin aan een zekere Flo, Florence da Silva, fotografe en docente narratieve techniek aan een fotografie-opleiding. Vervolgens verschuift het perspectief nogmaals in deel drie naar het verhaal van Marie en Flo en in deel vier komen de verhalen van Marie, Flo en Philippe bij elkaar, waarmee de cirkel rond is. Slim bedacht en goed uitgevoerd.
Project
Marie begint aan een studie fotografie. Daar ontmoet ze docent narratieve technieken Flo. Flo geeft Marie al snel bijzondere aandacht. Marie gaat erin mee zonder zich te realiseren hoe, wat of waarom. Als lezer denk je al snel dat Flo iets relationeels of seksueels van Marie wil, maar daarvan lijkt geen sprake. Als Flo een nieuw boek uitbrengt, blijkt hoe het zit: het boek gaat volledig over Marie, dat wil zeggen ze heeft Marie gebruikt om een fotoproject te doen, inclusief volgen en onafgesproken fotograferen. Marie voelt zich gebruikt, schrijft zich acuut uit als student en vertrekt als au pair naar Parijs. Zo komt zij terecht in het verhaal van Philippe en Laurence. Het boek dat we lezen is voor een groot deel het verhaal dat Marie als au pair in schriften van zich af schrijft.
Elite
Bronwasser beschrijft beeldend en toch compact de kenmerken en het leven van de elite in Parijs. Hoe ze hun kinderen kleden (als mini-volwassenen), hoe ze langs elkaar leven als een ‘team’, hoe ze van elkaar verwachten elkaar sociaal vooruit en hogerop te brengen, hoe de man het geld moet binnenbrengen, de vrouw dat van hem verwacht en hoe zij voor de mooi een acceptabele baan heeft waardoor ze natuurlijk geen tijd heeft voor de kinderen… Over de ouders van Philippe: “Hoger kon een ambtenaar nauwelijks stijgen. Een vierde kind hoorde daarbij. En een groter huis en een ander arrondissement.”
… se répète
In deel vier horen we hoe het Philippe na het ongeluk, het meemaken van een terroristische aanslag, is vergaan. Hij verloor zijn leidinggevende baan, het gezin moest verhuizen naar een klein appartement in een voorstad van Parijs. Het huwelijk van Laurence en Philippe loopt op de klippen omdat dat niet het leven was wat zij voor zich zag… “(…) waar ze haar verwachtingen van voorwaarts en opwaarts had moeten bijstellen - dat was heel erg geweest.” Philippe kon niet meer de toegang tot de elite leveren waarvoor zij hem had uitgekozen. Marie ziet het allemaal voor haar ogen gebeuren terwijl zij steeds meer inburgert in Parijs: “Terwijl het gezin waar ik werkte kapseisde, had ik leren zwemmen. Soms voelde ik een aanzet van trots.” En dan gebeurt het: tijdens een zwerftocht van Marie met de twee jongetjes raakt ze de kleinste in een split second kwijt. Ze heeft hem ook even snel weer te pakken. Maar het gekke is dat Philippe opeens ook op die plek aanwezig is… Net als bij Eloïse jaren geleden - l’histoire se répète (excusez mon français). Later zal hij aan Marie uitleggen dat hij leidt aan het voorvoelen van ongeluk - hij voelt dat er iets ergs zal gebeuren maar kan het niet voorkomen. Zijn waarschuwingen worden niet geloofd (‘Cassandra’), maar toch waarschuwt hij Marie voor een vrijdag de dertiende in 2015. Het blijkt de datum van de aanslagen op Bataclan, Stade de France en een restaurant in Parijs te zijn. In het restaurant bevindt zich Flo die daarbij het gezichtsvermogen verliest. Marie had er ook kunnen zijn, als ze niet de uitnodiging had afgeslagen op advies van Philippe- ze heeft geluisterd naar Philippe wat haar heeft behoed voor ongeluk.
Lot, boete, toeval
Mijn gevoel na het lezen van deze roman is dat Bronwasser betoogt dat het leven bestaat uit een reeks toevalligheden. Je zou de ontknoping kunnen lezen als een boetedoening: onethische fotografe verliest de essentie van haar bestaan - haar zicht - op een aan haar onethische werk gerelateerd moment. Of als het lot: het hele leven van alle personages is erop gericht om dat moment mogelijk te maken. Ik denk dat Bronwasser laat zien dat boete en lot niet bestaan en dat dit begrippen zijn van de menselijke geest om reeksen van toevalligheden in een verhaal te passen, in een narratief. Maar een narratief is altijd ‘man-made’, niet werkelijk, literatuur. Vlak voor de dramatische ontknoping vindt een hoopvolle nieuwe ontmoeting plaats tussen Flo en een charmante man die toevallig aan een tafel naast haar dineert. Het verhaal had net zo goed die wending kunnen nemen, maar de entree van de zelfmoordterrorist snijdt dat narratief de pas af. En zo ontelbare andere narratieven die in potentie aanwezig zijn in dat moment ook al vallen ze buiten de scope van dit boek. Het is niet voorbestemming maar toeval dat de narratieven van onze levens schrijft.
March 20, 2023
Geweldig, wat een boek. In een adem uitgelezen!
Vanaf het begin is er een spanning in het verhaal, waarvan ik benieuwd was waar het naar zou leiden. Het verhaal speelt zich deels af in Parijs, waar we eerst Philippe volgen, die dingen voorziet maar al snel leert dat het beter is dat voor zich te houden. Dit wordt verteld door M., of Marie, die later de zoveelste au pair wordt bij Philippe en zijn gezin. Er is dan iets gebeurd waar ze niets van weet, maar wat haar en het gezin beïnvloedt. En dan is er Flo(rence) en we komen erachter hoe de verhaallijnen zich verbinden. Dit alles in de context van aanslagen in Parijs, de val van de muur van Berlijn in de jaren '80 van de vorige eeuw. Luister is een boek waarvan je aan het eind terug wil gaan. Voor mij is het boek een grote verrassing, ik heb nog niet veel over het boek gehoord en heb nog niets eerder van Sacha Bronwasser gelezen.
Vanaf het begin is er een spanning in het verhaal, waarvan ik benieuwd was waar het naar zou leiden. Het verhaal speelt zich deels af in Parijs, waar we eerst Philippe volgen, die dingen voorziet maar al snel leert dat het beter is dat voor zich te houden. Dit wordt verteld door M., of Marie, die later de zoveelste au pair wordt bij Philippe en zijn gezin. Er is dan iets gebeurd waar ze niets van weet, maar wat haar en het gezin beïnvloedt. En dan is er Flo(rence) en we komen erachter hoe de verhaallijnen zich verbinden. Dit alles in de context van aanslagen in Parijs, de val van de muur van Berlijn in de jaren '80 van de vorige eeuw. Luister is een boek waarvan je aan het eind terug wil gaan. Voor mij is het boek een grote verrassing, ik heb nog niet veel over het boek gehoord en heb nog niets eerder van Sacha Bronwasser gelezen.
January 7, 2024
Als je een boek eigenlijk direct na de laatste pagina opnieuw wil lezen, dan weet je dat het een goed boek is. Wat een gelaagd verhaal, of eigenlijk verhalen die aan het einde pas samenkomen. En dan kom je er ook achter hoe geweldig de titel is. Ik vraag me af of ik goed genoeg heb gezien en daarmee geluisterd. Ik kan er heel veel over zeggen, maar in het kort: aanrader! ⭐️⭐️⭐️⭐️½
April 27, 2023
Ik snap deze hype echt niet!!! In recensies wordt dit boek “ingenieus” of “meesterlijk” genoemd, maar waarom? Het verhaal pakte me niet, de personages bleven afstandelijk en zo bijzonder is het concept niet. Vanaf het hoofdstuk Flo en M. (blz. 123) zat ik er gelukkig meer in, waardoor ik het boek wel nog heb uitgelezen.
Misschien is dit een geval van het verkeerde boek op het verkeerde moment.
Misschien is dit een geval van het verkeerde boek op het verkeerde moment.
April 14, 2023
"Wie ziet kan vertellen. En wie vertelt legt vast. We hebben de taal nodig om onze ogen te helpen."
Een beklemmend en indrukwekkende roman over de stad Parijs, kijken versus zien, en de vraag hoeveel macht we hebben over het leven van anderen. Sacha Bronwasser's boek past als een puzzel in elkaar, een spannend verhaal wat rust op drie punten of personages die allen levensecht van het papier springen: Philippe, Marie, en Flo.
De twintigjarige Marie arriveert in 1989 in Parijs om als au pair te werken voor de familie Lambert, een sjiek gezin waar de sporen van een ander verleden nog aan kleven, maar waar verder niet over gesproken wordt. Marie heeft genoeg aan haar hoofd om zich druk te maken om de familie Lambert, want ze is naar Parijs gevlucht na een heftige ervaring met haar fotografiedocent Flo.
Dit boek een thriller noemen gaat mij te ver, maar dit verhaal is gevuld met een gespannen kalmte die voelt alsof de roman haar adem inhoudt. Tijdens het lezen deelt namelijk niet alleen Marie haar verhaal, maar leren we ook Philippe Lambert kennen: een man, un peu nerveux, wie kennis bezit die levens kan veranderen...maar moet je dat willen?
Naast een sterke atmosfeer en gelaagde personages vond ik de roman ook zeer beeldend geschreven. De stad Parijs komt voor onze ogen tot leven: terwijl Marie langzaam de straten ontward, Franse lessen volgt in een grijs klaslokaal, of met Nicholas en Louis een modern kunstwerk beklimt. Bij die scene heb ik de toren van Dubuffet niet opgezocht: hoeveel geheimzinniger en mooier is het beeld in je hoofd versus de werkelijkheid.
Over dat laatste gaat deze roman: wat zie je en wat leg je vast, permanent of voor even. 4 sterren.
Een beklemmend en indrukwekkende roman over de stad Parijs, kijken versus zien, en de vraag hoeveel macht we hebben over het leven van anderen. Sacha Bronwasser's boek past als een puzzel in elkaar, een spannend verhaal wat rust op drie punten of personages die allen levensecht van het papier springen: Philippe, Marie, en Flo.
De twintigjarige Marie arriveert in 1989 in Parijs om als au pair te werken voor de familie Lambert, een sjiek gezin waar de sporen van een ander verleden nog aan kleven, maar waar verder niet over gesproken wordt. Marie heeft genoeg aan haar hoofd om zich druk te maken om de familie Lambert, want ze is naar Parijs gevlucht na een heftige ervaring met haar fotografiedocent Flo.
Dit boek een thriller noemen gaat mij te ver, maar dit verhaal is gevuld met een gespannen kalmte die voelt alsof de roman haar adem inhoudt. Tijdens het lezen deelt namelijk niet alleen Marie haar verhaal, maar leren we ook Philippe Lambert kennen: een man, un peu nerveux, wie kennis bezit die levens kan veranderen...maar moet je dat willen?
Naast een sterke atmosfeer en gelaagde personages vond ik de roman ook zeer beeldend geschreven. De stad Parijs komt voor onze ogen tot leven: terwijl Marie langzaam de straten ontward, Franse lessen volgt in een grijs klaslokaal, of met Nicholas en Louis een modern kunstwerk beklimt. Bij die scene heb ik de toren van Dubuffet niet opgezocht: hoeveel geheimzinniger en mooier is het beeld in je hoofd versus de werkelijkheid.
Over dat laatste gaat deze roman: wat zie je en wat leg je vast, permanent of voor even. 4 sterren.
August 15, 2024
Wat een goed verteld en goed opgebouwd verhaal! Inhoudelijk sterk, sobere stijl die mij prima bevalt. Centrale gebeurtenissen: de aanslagen in Parijs op vrijdag 13 november 2015. Een dag die in mijn geheugen staat gegrift omdat het de eerste keer was dat ik Crossing Border bijwoonde. Fantastische avond gehad, maar toen ik op weg naar huis op de radio herover hoorde was de stemming grondig om zeep. Dit boek heeft exact de toon die past bij de gebeurtenissen van toen. Heel sterk!
July 9, 2023
Ik snap de hype niet helemaal. Vond het allemaal erg lang duren voor het een beetje op gang kwam en voelde geen enkele verbinding met de personages. Het enige wat echt tot leven kwam was Parijs, dus daarvoor dan die derde ster.
February 18, 2024
4,5 ⭐️
Subliem
Erg van genoten
Heel rakend verteld
Was toch even stil bij beëindigen van dit boek
Subliem
Erg van genoten
Heel rakend verteld
Was toch even stil bij beëindigen van dit boek
March 26, 2024
Geen specifieke spoilers, maar voor de zekerheid een klein stukje onder spoiler tag.
Het begin pakte me heel erg. Ik vond Philippe een fascinerend personage, het thema en de opbouwende spanning. Ik begon met lezen en kon gewoon niet meer stoppen.
Het boek bestaat uit drie delen. De twee latere delen pakten me minder (hoewel ik wel in hoog tempo door bleef lezen, maar... het verhaal kwam meer op afstand te staan) en toen het uit was, dacht ik vooral: wat wilde je nu precies vertellen? Waar wilde je heen? Misschien dat het me daarom met een nogal onbestemd leeg gevoel achterliet.
Ik denk wel een interessant boek om over door te praten. Het kan dat ik dingen/patronen heb gemist onderweg. Benieuwd wat de andere Fanatieke Lezers ervan gaan vinden (dit boek doet door aan het boekentoernooi 2024, de literaire tak).
Het begin pakte me heel erg. Ik vond Philippe een fascinerend personage, het thema en de opbouwende spanning. Ik begon met lezen en kon gewoon niet meer stoppen.
Het boek bestaat uit drie delen. De twee latere delen pakten me minder (hoewel ik wel in hoog tempo door bleef lezen, maar... het verhaal kwam meer op afstand te staan) en toen het uit was, dacht ik vooral: wat wilde je nu precies vertellen? Waar wilde je heen? Misschien dat het me daarom met een nogal onbestemd leeg gevoel achterliet.
Ik denk wel een interessant boek om over door te praten. Het kan dat ik dingen/patronen heb gemist onderweg. Benieuwd wat de andere Fanatieke Lezers ervan gaan vinden (dit boek doet door aan het boekentoernooi 2024, de literaire tak).
April 20, 2024
Tsjonge, wat een boek is dit.
De eerste twee delen zogen met in het verhaal. De eerste helft van het derde deel kabbelde voor mij iets teveel voort, maar dat heeft de tweede helft van dat deel wel ontzettend goed gemaakt. Het kabbelen was nodig om dat begrijpelijk te te maken.
Deel vier en vijf waren goed geschreven, maar het pakte me jammer genoeg niet echt meer.
Desondanks wordt in het vijfde deel duidelijk waarom dit boek Luister heet. Ontzettend goed geschreven.
Uiteindelijk zijn we denk ik allemaal verantwoordelijk voor ons eigen leven. Alleen een ander kan dat leven wel beïnvloeden.
De eerste twee delen zogen met in het verhaal. De eerste helft van het derde deel kabbelde voor mij iets teveel voort, maar dat heeft de tweede helft van dat deel wel ontzettend goed gemaakt. Het kabbelen was nodig om dat begrijpelijk te te maken.
Deel vier en vijf waren goed geschreven, maar het pakte me jammer genoeg niet echt meer.
Desondanks wordt in het vijfde deel duidelijk waarom dit boek Luister heet. Ontzettend goed geschreven.
Uiteindelijk zijn we denk ik allemaal verantwoordelijk voor ons eigen leven. Alleen een ander kan dat leven wel beïnvloeden.
April 8, 2024
Wat zit dit boek ontzettend goed in elkaar. De opbouw van het verhaal, de personages die met elkaar verbonden zijn, de ontknoping; alles klopt. Luister is nu al een van mijn favorieten van 2024!
January 29, 2024
In dit verhaal volgen we 2 personen.
Philippe, nakomertje in een Parijse bourgeois familie. Hij is een beetje anders. Hij is gevoeliger dan zijn broers en zus.
Marie, een jonge Hollandse meid, die na haar eerste jaar fotografie in A(msterdam) hals over kop Nederland én haar studies verlaat om een jaar als au pair in Parijs gaat werken.
En ja, Marie komt terecht in de familie van Philippe die intussen getrouwd is en 2 kinderen heeft.
Ik was verbaasd toen ik na het lezen van dit boek in De Standaard de kop 'te keurig en te veel volgens het boekje' zag (meer heb ik niet kunnen lezen wegens geen abonnement)
Maar 'te keurig'...
Als men Michel Houellebecq - die ik trouwens ook heel graag lees - als standaard neemt, ja dan is dit keurig.
En 'te veel volgens het boekje'...
Als volgens het boekje schrijven zulke literatuur oplevert, graag meer van dat boekje dan.
Enfin, ik vond het dus een zeer goed verhaal, mooi opgebouwd, waarbij beetje bij beetje wordt prijsgegeven wat er juist met Marie in Nederland gebeurd is en hoe ze daar geleidelijk aan ook van loskomt.
En anderzijds ook hoe dat 'anders zijn' van Philippe door hemzelf en zijn omgeving ervaren wordt.
Als bonus, heel mooie evocaties van Parijs die me een beetje aan Modiano doen denken.
Graag meer van dat.
(En nu zet ik Au Pair van W.F. Hermans ook op mijn lijstje omdat in verschillende krantenrecensie ook naar dit boek verwezen wordt.)
Philippe, nakomertje in een Parijse bourgeois familie. Hij is een beetje anders. Hij is gevoeliger dan zijn broers en zus.
Marie, een jonge Hollandse meid, die na haar eerste jaar fotografie in A(msterdam) hals over kop Nederland én haar studies verlaat om een jaar als au pair in Parijs gaat werken.
En ja, Marie komt terecht in de familie van Philippe die intussen getrouwd is en 2 kinderen heeft.
Ik was verbaasd toen ik na het lezen van dit boek in De Standaard de kop 'te keurig en te veel volgens het boekje' zag (meer heb ik niet kunnen lezen wegens geen abonnement)
Maar 'te keurig'...
Als men Michel Houellebecq - die ik trouwens ook heel graag lees - als standaard neemt, ja dan is dit keurig.
En 'te veel volgens het boekje'...
Als volgens het boekje schrijven zulke literatuur oplevert, graag meer van dat boekje dan.
Enfin, ik vond het dus een zeer goed verhaal, mooi opgebouwd, waarbij beetje bij beetje wordt prijsgegeven wat er juist met Marie in Nederland gebeurd is en hoe ze daar geleidelijk aan ook van loskomt.
En anderzijds ook hoe dat 'anders zijn' van Philippe door hemzelf en zijn omgeving ervaren wordt.
Als bonus, heel mooie evocaties van Parijs die me een beetje aan Modiano doen denken.
Graag meer van dat.
(En nu zet ik Au Pair van W.F. Hermans ook op mijn lijstje omdat in verschillende krantenrecensie ook naar dit boek verwezen wordt.)
October 18, 2024
? Leeskring Leiderdorp 16/10/24
#verandering; waarnemen; terrorisme: Parijs
🤔Dit boek gaf ik vorig jaar aan mijn vrouw cadeau die in 1987 aupair was in Parijs. Wij vroegen ons beiden bij het lezen van dit boek af waarom wij in die tijd al die aanslagen niet opgemerkt hadden. ik houd het erop dat we in onze studententijd vaker Tv-comedies als "Friends" keken dan journaal ;-)
De verhaallijn was wat mij betreft heel boeiend en de beeldende schrijfstijl sprak mij ook aan met mooie metaforen over bijvoorbeeld angsten als een slapende hond en herinneringen die zich opdrongen als een racepaard net voor de start.
Eigenlijk was iedereen van de leeskring wel enthousiast, misschien speelde ook wel mee dat ons vorige boek "Het verdriet van België voor een ieder een grote worsteling was en dit boek juist niet ;-)
MW16/10/24
#verandering; waarnemen; terrorisme: Parijs
🤔Dit boek gaf ik vorig jaar aan mijn vrouw cadeau die in 1987 aupair was in Parijs. Wij vroegen ons beiden bij het lezen van dit boek af waarom wij in die tijd al die aanslagen niet opgemerkt hadden. ik houd het erop dat we in onze studententijd vaker Tv-comedies als "Friends" keken dan journaal ;-)
De verhaallijn was wat mij betreft heel boeiend en de beeldende schrijfstijl sprak mij ook aan met mooie metaforen over bijvoorbeeld angsten als een slapende hond en herinneringen die zich opdrongen als een racepaard net voor de start.
Eigenlijk was iedereen van de leeskring wel enthousiast, misschien speelde ook wel mee dat ons vorige boek "Het verdriet van België voor een ieder een grote worsteling was en dit boek juist niet ;-)
MW16/10/24
Read
September 22, 2023De climactische spanningsbogen tijdens Eloïse’s achtervolging, Maries foto-presentatie en Flo’s reünie zijn zo zorgvuldig opgebouwd dat je hier ook gemakkelijk van zou kunnen genieten als drie losstaande novelles. Wat Bronwassers roman vervolgens naar een nog hoger niveau brengt is hoe ze via fotografie, geheugen en toeval steeds thematische lijntjes trekt tussen de levens van die drie vrouwen en de tijden waarin ze leven; en hoe ze die levenslijnen samenknoopt tot iets wat je zou kunnen beschouwen als een moderne tragedie (met Philippe als een vrij letterlijke Cassandra-figuur). Zo’n roman waarvan je direct na de laatste pagina weer even snel terugbladert omdat de betekenis van het eerste hoofdstuk opeens zoveel helderder is geworden, en vervolgens eigenlijk meteen het hele boek weer wil herlezen.
April 26, 2024
3,5⭐ Goed boek, maar toch niet helemaal onder de indruk. Ik vond vooral het eerste deel beklemmend goed. En een mooie schrijfstijl!
October 9, 2025
An ingeniously constructed novel about a Dutch au-pair in Paris in the 1980s – it was more intriguing than I suspected. It has an intricate plot and asks thought-provoking questions on art and power structures, all of it set against an evocative Paris background.
At the start we have M, the narrator, addressing Flo (her friend/teacher/lover?? we don’t really know) and telling her how she wondered, back in 2015, whether Flo had survived the Paris terrorist attacks. M then goes on to tell Flo the seemingly unrelated story of a German au pair in Paris in the mid-1980s – when apparently there was also wave of terrorist attacks in Paris – and you wonder how everything hangs together. It slowly becomes clear that M and Flo have some unfinished business dating back to their time at a university course on photography and all hangs together with seeing, looking and being seen.
A nice surprise, I hope it will be translated into other languages!
At the start we have M, the narrator, addressing Flo (her friend/teacher/lover?? we don’t really know) and telling her how she wondered, back in 2015, whether Flo had survived the Paris terrorist attacks. M then goes on to tell Flo the seemingly unrelated story of a German au pair in Paris in the mid-1980s – when apparently there was also wave of terrorist attacks in Paris – and you wonder how everything hangs together. It slowly becomes clear that M and Flo have some unfinished business dating back to their time at a university course on photography and all hangs together with seeing, looking and being seen.
A nice surprise, I hope it will be translated into other languages!
January 8, 2025
Goed boek hoor, en op een bijzondere manier geconstrueerd. Maar op de een of andere manier vond ik het het ook een beetje té geconstrueerd. Er valt in elk geval veel over te bespreken in een leesclub. Die Flo heeft Marie lelijk voor de gek gehouden, zeg maar gebruikt. Je zou zeggen dat Marie daarna niks meer met Flo te maken behoort te willen hebben, maar in plaats daarvan schrijft ze er een heel boek over.
October 21, 2023
***1/2
January 7, 2024
Ik had al veel over Luister en gehoord, maar ik had het boek nog nooit goed bekeken. Het zou mij niet verbazen als de werktittel van het boek"Kijk" was geweest, want fotografie komt veelvuldig ter sprake. In het bijzonder die van "performance kunstenaar" Sophie Calle, die als performance kunst bijna.2 weken een voor haar totaal onbekende man is gevolgd. Het boek deed me ook wel denken aan de film "Harry, un ami qui vous veut du bien" (2000) van Dominik Moll.
Het boek maakt nostalgisch naar de jaren tachtig, doet verlangen naar het prachtige Parijs en naar het volledig onderdompelen in het leren van het Frans ("zelfs pijn had een andere naam"). Het boek eindigt in 2015 en op deze manier balanceert de auteur verandering en continuïteit op een mooie invoelbare manier. Ze herinnert de lezer eraan dat terroristische aanslagen in Parijs ook in de vorige eeuw al speelden "Zo ingewikkeld dat niemand die wel zou begrijpen" zijn de achtergrond van de aanslagen in de vorige eeuw. Het Parijs van de jaren tachtig geeft een relatief veilige wereld weer, waarin de onbegrijpelijke en onvoospelbare buitenwereld wel aan de poort rammelt, maar nog net buiten de deur kan worden gehouden.
Een van de hoofdpersonen, M., verhuist dan ook van het grote A.(msterdam?), wordt na een verblijf in Parijs (dat niet wordt afgekort tot P.) docent Frans op een school op het platteland, trouw en krijgt kinderen. Haar leven wordt saai en voorspelbaar, maar dat beschouwt zij als geborgenheid. Het Buitenleven van Nina Polak uit 2022 kwam bij mij op, waarin de protagoniste Eva eenzelfde verhuisbeweging maakt. De zoektocht naar deze geborgenheid, die misschien wel het leven zelf kan worden genoemd, stroomt van de pagina's af. De onzekerheid die het leven met zich meebrengt, waarin niets is wat het lijkt, kan worden bezworen door te luisteren. Luisteren geeft betekenis aan het kijken en geeft begrip voor de ander. Maar het oor is een veel te beperkt instrument om de levensangst te overwinnen.
De taal van Bronwasser is rijk, maar niet bloemrijk. "Een naam die klonk als een bonbon", over een jong Duits meisje genaamd Eloïse (die haal Abelard nooit zou vinden), "na het doorsnijden van de moedersteng lag het kind als de angst tussen hen in" over een piepjong ouderpaar. Dit zijn zinnen om niet snel te vergeten. De auteur omschrijft niet, of beschrijft, maar schrijft direct en daarmee kruipt Luister al snel onder de huid. Hulde voor de deze prestatie in krap 300 bladzijden. Zegt het voort!
Het boek maakt nostalgisch naar de jaren tachtig, doet verlangen naar het prachtige Parijs en naar het volledig onderdompelen in het leren van het Frans ("zelfs pijn had een andere naam"). Het boek eindigt in 2015 en op deze manier balanceert de auteur verandering en continuïteit op een mooie invoelbare manier. Ze herinnert de lezer eraan dat terroristische aanslagen in Parijs ook in de vorige eeuw al speelden "Zo ingewikkeld dat niemand die wel zou begrijpen" zijn de achtergrond van de aanslagen in de vorige eeuw. Het Parijs van de jaren tachtig geeft een relatief veilige wereld weer, waarin de onbegrijpelijke en onvoospelbare buitenwereld wel aan de poort rammelt, maar nog net buiten de deur kan worden gehouden.
Een van de hoofdpersonen, M., verhuist dan ook van het grote A.(msterdam?), wordt na een verblijf in Parijs (dat niet wordt afgekort tot P.) docent Frans op een school op het platteland, trouw en krijgt kinderen. Haar leven wordt saai en voorspelbaar, maar dat beschouwt zij als geborgenheid. Het Buitenleven van Nina Polak uit 2022 kwam bij mij op, waarin de protagoniste Eva eenzelfde verhuisbeweging maakt. De zoektocht naar deze geborgenheid, die misschien wel het leven zelf kan worden genoemd, stroomt van de pagina's af. De onzekerheid die het leven met zich meebrengt, waarin niets is wat het lijkt, kan worden bezworen door te luisteren. Luisteren geeft betekenis aan het kijken en geeft begrip voor de ander. Maar het oor is een veel te beperkt instrument om de levensangst te overwinnen.
De taal van Bronwasser is rijk, maar niet bloemrijk. "Een naam die klonk als een bonbon", over een jong Duits meisje genaamd Eloïse (die haal Abelard nooit zou vinden), "na het doorsnijden van de moedersteng lag het kind als de angst tussen hen in" over een piepjong ouderpaar. Dit zijn zinnen om niet snel te vergeten. De auteur omschrijft niet, of beschrijft, maar schrijft direct en daarmee kruipt Luister al snel onder de huid. Hulde voor de deze prestatie in krap 300 bladzijden. Zegt het voort!
December 26, 2023
Het is een prima boek! Maar alle lofprijzingen waard en alle vermeldingen in de top beste boeken van dit jaar (Parool, NRC, Volkskrant)? Nee, dat zeker niet.
Het boek bestaat uit ongeveer 3 delen, waarvan ik het eerste deel over de familie van Philippe en de Duitse au-pair het best en het sterkst vond. Ondanks dat in het tweede deel de verteller als ik-persoon meer aan bod kwam, vond ik niet dat Marie/M. een sterk karakter of personage was. Ze was er en reageerde op haar omgeving, maar ik had nou niet echt het idee dat ze een hele sterke persoonlijkheid had, zeker niet nadat ze in Parijs was. (Nu zou iemand best kunnen beargumenteren dat (een deel van) het hele punt was dat ze juist misschien niet wist wie ze was en net voor Parijs dat natuurlijk allemaal in haar gezicht was opgeblazen, maar het blijft een beetje een zwak argument). Parijs is heel mooi omschreven en je hebt wel echt het gevoel dat Bronwasser je daarheen transporteert. De gebeurtenissen echter kabbelen gewoon een beetje door. Ik heb het boek hier en daar zien omschreven als thriller, maar dat is mijn ogen niet echt in de ogen. Hier en daar wordt wel spanning opgebouwd over iets in het nu waar wij (nog) niks van weten, maar dat speelt slechts hier en daar een rol en komt pas weer aan het eind aan bod; dat stuk is goed gedaan, maar die spanning zit niet door het boek heen (dat is geen probleem, maar het is simpelweg geen thriller).
Als laatste nog een opmerking hoe het boek in elkaar zit en de 'thematiek': ik vond de indeling niet helemaal logisch, maar waar ik me vooral aan stoor zijn de reacties op dit boek. De intelligente lezingen en de vragen die dit boek stelt voelen meer als een vrij simpele 3e klas middelbare school exercitie. De titel is intrigerend en de betekenis is interessant, maar 3-sterren-interessant, niet verbluffend of anderszins adembenemend slim/mooi gedaan.
Een prima boek dus en als de flap je aanspreekt zou ik je zeker aanraden het te lezen, maar meer dan een prima boek zal het ook niet zijn.
Het boek bestaat uit ongeveer 3 delen, waarvan ik het eerste deel over de familie van Philippe en de Duitse au-pair het best en het sterkst vond. Ondanks dat in het tweede deel de verteller als ik-persoon meer aan bod kwam, vond ik niet dat Marie/M. een sterk karakter of personage was. Ze was er en reageerde op haar omgeving, maar ik had nou niet echt het idee dat ze een hele sterke persoonlijkheid had, zeker niet nadat ze in Parijs was. (Nu zou iemand best kunnen beargumenteren dat (een deel van) het hele punt was dat ze juist misschien niet wist wie ze was en net voor Parijs dat natuurlijk allemaal in haar gezicht was opgeblazen, maar het blijft een beetje een zwak argument). Parijs is heel mooi omschreven en je hebt wel echt het gevoel dat Bronwasser je daarheen transporteert. De gebeurtenissen echter kabbelen gewoon een beetje door. Ik heb het boek hier en daar zien omschreven als thriller, maar dat is mijn ogen niet echt in de ogen. Hier en daar wordt wel spanning opgebouwd over iets in het nu waar wij (nog) niks van weten, maar dat speelt slechts hier en daar een rol en komt pas weer aan het eind aan bod; dat stuk is goed gedaan, maar die spanning zit niet door het boek heen (dat is geen probleem, maar het is simpelweg geen thriller).
Als laatste nog een opmerking hoe het boek in elkaar zit en de 'thematiek': ik vond de indeling niet helemaal logisch, maar waar ik me vooral aan stoor zijn de reacties op dit boek. De intelligente lezingen en de vragen die dit boek stelt voelen meer als een vrij simpele 3e klas middelbare school exercitie. De titel is intrigerend en de betekenis is interessant, maar 3-sterren-interessant, niet verbluffend of anderszins adembenemend slim/mooi gedaan.
Een prima boek dus en als de flap je aanspreekt zou ik je zeker aanraden het te lezen, maar meer dan een prima boek zal het ook niet zijn.
February 12, 2025
Alleen God maakt geen fouten, dus vijf sterren voor Luister. Perfect is anders, maar het is wel verschrikkelijk goed. Goed geschreven, goed gevonden, goed uitgevoerd, goed gevarieerd, goed goed.
Om met de punten te komen waarom Bronwasser geen God is: de hoofdpersoon is bij vlagen wel erg sentimenteel, op het puberale af (maar goed, die periode is ze ook nog maar net ontvlogen, dus dat zie ik vooral als een persoonlijke mini-irritate), de apotheose is - naar omstandigheden - opmerkelijk mild en klein, en ik snapte het einde niet.
Maar goed. Sterrenstof in een kosmisch universum. De personages zijn vrijwel stuk voor stuk heerlijk, van de narcoleptische Philippe en zijn magisch-realistische voorspellende vermogens tot de op en top Duitse huppelvlechtaupair Eloïse. De bijbehorende verhalen komen vol kleuren en geuren tot leven, van het wel en wee op de provinciale kunstacademie (in Arnhem? zit daar een academie? afijn) tot de claustrofobische drukte in Parijs.
En dan die herkenning he? Als kind herkend en erkend worden door iemand die je op een voetstuk hebt staan (alhoewel in mijn geval die exploitatie nooit heeft plaatsgevonden, jammer, ik hoop al jaren op een hardcover Snoeks-waardig koffietafelboek met een pontificale I. op de kaft), je even verloren als jubilant wanen in een onbekende stad waar alles mogelijk lijkt (en soms ook is), overgeleverd zijn aan je eigen driften en neuroses (nogmaals, niet in de extreme variant, maar gewoon, Freudiaans gedreven worden en pas achteraf je eigen falen en blindheid opmerken, dat werk, voordat iemand de politie belt ofzo).
Een feest. Een fucking feest.
Om met de punten te komen waarom Bronwasser geen God is: de hoofdpersoon is bij vlagen wel erg sentimenteel, op het puberale af (maar goed, die periode is ze ook nog maar net ontvlogen, dus dat zie ik vooral als een persoonlijke mini-irritate), de apotheose is - naar omstandigheden - opmerkelijk mild en klein, en ik snapte het einde niet.
Maar goed. Sterrenstof in een kosmisch universum. De personages zijn vrijwel stuk voor stuk heerlijk, van de narcoleptische Philippe en zijn magisch-realistische voorspellende vermogens tot de op en top Duitse huppelvlechtaupair Eloïse. De bijbehorende verhalen komen vol kleuren en geuren tot leven, van het wel en wee op de provinciale kunstacademie (in Arnhem? zit daar een academie? afijn) tot de claustrofobische drukte in Parijs.
En dan die herkenning he? Als kind herkend en erkend worden door iemand die je op een voetstuk hebt staan (alhoewel in mijn geval die exploitatie nooit heeft plaatsgevonden, jammer, ik hoop al jaren op een hardcover Snoeks-waardig koffietafelboek met een pontificale I. op de kaft), je even verloren als jubilant wanen in een onbekende stad waar alles mogelijk lijkt (en soms ook is), overgeleverd zijn aan je eigen driften en neuroses (nogmaals, niet in de extreme variant, maar gewoon, Freudiaans gedreven worden en pas achteraf je eigen falen en blindheid opmerken, dat werk, voordat iemand de politie belt ofzo).
Een feest. Een fucking feest.
April 3, 2024
Vreselijk overhyped dit boek wat mij betreft. Het eerste deel is interessant, Philippe is daarbij ook het enige personage in dit boek dat weet te boeien.
We volgen ook even au pair Eloïse en haar dagelijkse bezigheden in Parijs. Best prima, leuk om even in Parijs te zijn weer. Spanning wordt ook wel flink opgewekt door de achtergrond van terroristische aanslagen in de jaren 80.
Maar dan komt Marie. Marie is echt een saaie grijze muis, en “Flo” zo’n vreselijke narcist dat het me geen ster boeit wat er met haar gebeurde of hoe hun hele relatie in elkaar zat. Marie peert ‘m naar Parijs en daar moeten we ook weer hele beschrijvingen lezen over kindjes wegbrengen naar de kleuterklas (hebben we al gelezen in deel 1, gaap)
Ten slotte roeptoetert dit verhaal zijn thema’s, er is weinig subtiels aan. Ik ergerde me kapot aan het continue ge-“Flo” (alsof de auteur bang was dat de lezer zou vergeten dat dit verhaal aan iemand wordt opgedragen.) De schrijfstijl (iemand die een verhaal vertelt, ipv scenes uitschrijven met dialoog) maakt ook dat er een enorme afstand is tussen de lezer en de personages.
Goed, ik las door of het einde nog iets bijzonders zou openbaren (mag wel na al die opbouw) maar nee, helaas, het gaat uit als een nachtkaars.
We volgen ook even au pair Eloïse en haar dagelijkse bezigheden in Parijs. Best prima, leuk om even in Parijs te zijn weer. Spanning wordt ook wel flink opgewekt door de achtergrond van terroristische aanslagen in de jaren 80.
Maar dan komt Marie. Marie is echt een saaie grijze muis, en “Flo” zo’n vreselijke narcist dat het me geen ster boeit wat er met haar gebeurde of hoe hun hele relatie in elkaar zat. Marie peert ‘m naar Parijs en daar moeten we ook weer hele beschrijvingen lezen over kindjes wegbrengen naar de kleuterklas (hebben we al gelezen in deel 1, gaap)
Ten slotte roeptoetert dit verhaal zijn thema’s, er is weinig subtiels aan. Ik ergerde me kapot aan het continue ge-“Flo” (alsof de auteur bang was dat de lezer zou vergeten dat dit verhaal aan iemand wordt opgedragen.) De schrijfstijl (iemand die een verhaal vertelt, ipv scenes uitschrijven met dialoog) maakt ook dat er een enorme afstand is tussen de lezer en de personages.
Goed, ik las door of het einde nog iets bijzonders zou openbaren (mag wel na al die opbouw) maar nee, helaas, het gaat uit als een nachtkaars.
November 9, 2023
Ik had stukken waar ik er helemaal in zat en stukken waar ik maar niet begreep wie bij welke verhaallijn hoorde. De verhaallijn die mij het meest aansprak was de verhaallijn van Philippe en Eloïse. Ik kon de angst van die man echt voelen in de beschrijving van zijn gedachtes en emoties.
Wat ik vervelend vond, was dat aanspreken van Flo, zonder dat je precies begreep wie Flo was. Pas toen je als lezer begreep hoe de relatie was tussen M. en Flo wordt het interessant. De uitwerking van die relatie vond ik wat aan de lange kant.
Wat ik vervelend vond, was dat aanspreken van Flo, zonder dat je precies begreep wie Flo was. Pas toen je als lezer begreep hoe de relatie was tussen M. en Flo wordt het interessant. De uitwerking van die relatie vond ik wat aan de lange kant.
March 21, 2024
Het eerste deel van dit boek vond ik heel sterk!
De twee volgende delen vond ik zelf minder.
De twee volgende delen vond ik zelf minder.
January 15, 2025
Luister.
Ik was alert, ook al was ik persoonlijk niet degene die aangesproken wordt. Bronwasser vertelt de verhalen van Philippe, Marie en Flo. Drie eigenzinnige personages die allemaal een bepaalde noodzaak voelen, het lijkt of elk van de personages in Luister een bepaalde taak heeft gekregen en daarmee het plot stuurt.
Ik vind het heel mooi hoe de schrijfster bepaalde thema's zoals geweld op veel verschillende manieren kan beschrijven, persoonlijk maar ook maatschappelijk. Verder werd ik aan het denken gezet over verschillende machtsverhoudingen; tussen docent en student, tussen werknemer en baas, tussen model en kunstenaar.
Ik ben enthousiast en raad dit boek zeker aan.
Het enige jammere vond ik, dat het af en toe wel een heel erg plotgedreven boek kon zijn. Maar dit heeft niet veel van de leeservaring beïnvloed, dus ook als je het verhaal kent moet je het zeker lezen.
Ik was alert, ook al was ik persoonlijk niet degene die aangesproken wordt. Bronwasser vertelt de verhalen van Philippe, Marie en Flo. Drie eigenzinnige personages die allemaal een bepaalde noodzaak voelen, het lijkt of elk van de personages in Luister een bepaalde taak heeft gekregen en daarmee het plot stuurt.
Ik vind het heel mooi hoe de schrijfster bepaalde thema's zoals geweld op veel verschillende manieren kan beschrijven, persoonlijk maar ook maatschappelijk. Verder werd ik aan het denken gezet over verschillende machtsverhoudingen; tussen docent en student, tussen werknemer en baas, tussen model en kunstenaar.
Ik ben enthousiast en raad dit boek zeker aan.
Het enige jammere vond ik, dat het af en toe wel een heel erg plotgedreven boek kon zijn. Maar dit heeft niet veel van de leeservaring beïnvloed, dus ook als je het verhaal kent moet je het zeker lezen.
Displaying 1 - 30 of 1,075 reviews