Σπασμένες ψυχές

by Nikos Kazantzakis, Νίκος Καζαντζάκης

Οι "Σπασμένες ψυχές" είναι το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε ο Νίκος Καζαντζάκης, και το έγραψε στο Παρίσι το πρώτο εξάμηνο τον 1908. Κατά το διάστημα από τον Ιούλιο μέχρι τον Νοέμβριο βρίσκεται στην Κρήτη και από τα τέλη Νοεμβρίου ξανά στο Παρίσι. Το μυθιστόρημα δημοσιεύθηκε σε είκοσι τέσσερεις συνέχειες στο περιοδικό "Νουμάς" στην Αθήνα, το 1909-1910, και ο Καζαντζάκης το εμφάνισε με ψευδώνυμο: Πέτρος Ψηλορείτης. Δεν υπήρξε έκτοτε άλλη δημοσίευση του.

Πριν από τις "Σπασμένες ψυχές" ο Καζαντζάκης έγραψε και άλλο πεζογράφημα, το "Όφις και κρίνο". Εξεδόθη το 1906, δεν είναι, όμως, καθαρά μυθιστόρημα. Μπορεί να χαρακτηρισθεί ως νουβέλλα και πρόκειται για τη λυρική λογοτεχνική μετάπλαση του πρώτου του έρωτα, με τη δασκάλα του των αγγλικών στο Ηράκλειο, την Ιρλανδέζα Kathleen Forde. "Εγραψε, επίσης, θεατρικά έργα πριν από τις "Σπασμένες ψυχές" και ασχολήθηκε και με τη δημοσιογραφία. Είκοσι πέντε χρόνων, και παρουσιάζει πλούσιο λογοτεχνικό έργο.

Τις "Σπασμένες ψυχές" αφιέρωσε ο συγγραφέας στην Πετρούλα Ψηλορείτη, και η θερμή αφιέρωση προτάσσεται στο μυθιστόρημα. Πετρούλα Ψηλορείτη ήταν η Γαλάτεια Αλεξίου, αγαπημένη του τότε, μετέπειτα σύζυγός του, με την οποία δεν ταίριαξε και κατέληξαν σε διάσταση και σε διαζύγιο, το οποίον εξεδόθη το 1926.

Κατά την πορεία της δημοσίευσης τον μυθιστορήματος στον "Νουμά" ο Καζαντζάκης εθεώρησε αναγκαίο να δώσει πληροφορίες και εξηγήσεις για τις "Σπασμένες ψυχές": "να πω με λίγα λόγια ποια η αιτία και ποιος ο σκοπός που έγραψα το ρομάντζο αυτό και ποια θέση κατέχει σε κάποιο μου σύμπλεγμα ιδεών", ακόμη "γιατί να γράψω τις "Σπασμένες ψυχές" τόσο άρρωστα, απαισιόδοξα κι αρνητικά". Και έγινε τούτο κατά τη δημοσίευση της πέμπτης συνέχειας του μυθιστορήματος. Τούτο σημαίνει ότι το μυθιστόρημα δεν πέρασε απαρατήρητο. Ετάραξε τα φιλολογικά νερά της πρωτεύουσας, εδημιούργησε αίσθηση και σάλο, που ανάγκασαν τον Καζαντζάκη να παρέμβει και να δώσει εξηγήσεις. Αυτό το κείμενο του, που δημοσιεύθηκε στον "Νουμά" στις 27 Σεπτεμβρίου 1909, δηλαδή ένα περίπου μήνα αφ' ότου άρχισε η δημοσίευση του έργου, στην έκδοση μας έπεται του μυθιστορήματος. [...]

(από τον πρόλογο του Πάτροκλου Σταύρου)

Genres: Fiction

264 pages, Hardcover

First published January 1, 1909

About the author

(Greek: Νίκος Καζαντζάκης)
Nikos Kazantzakis was a Greek writer, journalist, politician, poet and philosopher. Widely considered a giant of modern Greek literature, he was nominated for the Nobel Prize in Literature in nine different years, and remains the most translated Greek author worldwide.

Reviews

[Dionisis Karachalios · Rating 2 out of 5]

Είναι το έκτο βιβλίο του αγαπημένου συγγραφέα που διαβάζω και το πρώτο που δε με ενθουσίασε. Γενικά η ατμόσφαιρα του βιβλίου είναι ιδιαιτέρως καταθλιπτική στο σύνολο της "δυστυχώς".

Η δυστυχία που κάνει τους άλλους να κλαίνε δεν είναι τίποτα. Εκείνη που τους κάνει να γελούνε, αυτή είναι η δυστυχία.

[Stratos · Rating 2 out of 5]

Μέτριο....

[Nickos X · Rating 1 out of 5]

Αυτός είναι ένας ψευτοδιανοούμενος με όνειρο να αλλάξει τον κόσμο διαβάζοντας, τον κάνει ό,τι θέλει μια πλούσια χήρα, που τον χρησιμοποιεί για να γελάει αυτή και οι πλούσιες φίλες της και αυτός ξεσπάει στην ηλίθια γυναίκα του με την δικαιολογία της σαρκικής αδυναμίας.
Αυτή είναι ένα θύμα που "μπορεί να τον κάνει ευτυχισμένο" αλλά δεν της βγαίνει και ζει μίζερα μέχρι να πάθει Μαργαρίτα Γκοτιέ.
200 σελίδες ψευτοκουλτούρας και υπαρξισμού γυμνασιόπαιδων.
Κάτι ήξερε ο Καζαντζάκης που το δημοσίευσε με ψευδώνυμο...

[Kyriakos Sorokkou]

Πρότζεκτ Νίκος Καζαντζάκης

1) Όφις και κρίνο 1906
2) Σπασμένες Ψυχές (1908)



«Πάντα τέτοια μέρα 25 του Μάρτη οι Έλληνες σπουδαστές του Παρισιού μαζεύονται γύρω στο ξενιτεμένο μνήμα του Κοραή και των στεφανώνουν με τα σεμνά λουλούδια που τόσο αγαπά το χώμα της Αττικής μας [...]

Ο ρήτορας πάντα τη μέρα εκείνη τρέχει από τους πρώτους στο νεκροταφείο και κυκλοπεριζωσμένος από τους φίλους τους και τον συνεπαίρνουν δα όλοι και τον παρακρατούνε και στριφογυρίζουν γύρω του και μιλούν όλοι μαζί και του δίνουν κουράγιο [...]
Ω! πώς ένιωθε τα εικοσιπέντε του τα χρόνια ν' ανάφτουνε μέσα στο αίμα του τις μεγάλες τρωικές πυρκαγιές της νιότης! [...]
Μακριά τώρα και τρία χρόνια από τους γονέους του στο Παρίσι, μελετούσε μερονυχτίς να γράψει την εναίσιμη διατριβή του για εξετάσες.»



Αυτά βρίσκει κάποιος στις πρώτες σελίδες του βιβλίου του Νίκου Καζαντζάκη, Σπασμένες Ψυχές, το δεύτερο βιβλίο του Καζαντζάκη που διαβάζω φέτος το οποίο έγραψε δύο χρόνια μετά το Όφις και Κρίνο (1906).


Σε αντίθεση με το προηγούμενο υπάρχουν πλοκή, χαρακτήρες, και διάλογος.
Εμποτισμένο βέβαια με τη φιλοσοφία που τόσο πολύ αρέσει στον Καζαντζάκη.

Φυσικά δεν υπάρχει και τόση πλοκή στη τελική.
Ένας φοιτητής, ο Ορέστης, που είναι δοσμένος ολοκληρωτικά στη διατριβή του, η Χρυσούλα, η συγκάτοικός του που είναι δοσμένη ολοκληρωτικά σ' εκείνον, χωρίς ανταπόκριση, και ο Γοργίας, παλαίμαχος καθηγητής που είναι δοσμένος ολοκληρωτικά στο παρελθόν, προγονόπληκτος και ερωτευμένος με την Χρυσούλα, επίσης χωρίς ανταπόκριση.

Και οι τρεις αφοσιωμένοι με μονομανία σε κάτι που δεν αποφέρει καρπούς. Και οι τρεις τους με σπασμένες ψυχές.
Και οι τρεις τους θα υποστούν τις τραγικές συνέπειες.

Δεν μπορώ να πω ότι με συνεπήρε αλλά χαίρομαι που γνωρίστηκα με άλλο ένα έργο του νεαρού ακόμα (25άρης) Καζαντζάκη όπου βλέπω σιγά - σιγά την πορεία και την εξέλιξη της γραφής του, και την εξέλιξή του ως λογοτέχνη.

[Yannis · Rating 2 out of 5]

Το πρώιμο φιλοσοφικό ρομάντζο του Καζαντζάκη έχει πολύ λίγα κοινά με τα μετέπειτα μεγάλα (σε όγκο και περιεχόμενο) μυθιστορήματα του. Οι «Σπασμένες Ψυχές» διαδραματίζονται εξ ολοκλήρου στο Παρίσι και περιγράφουν τρία είδη ψυχοσύνθεσης:
Τον οραματιστή Ορέστη, νέο, με μεσσιανικές τάσεις, ωστόσο κατώτερο της ίδιας του της φιλοδοξίας,
Τον εραστή της αρχαίας ομορφιάς, Γοργία, έναν στείρο θαυμαστή της κλασικής ελληνικής τέχνης που όμως αδυνατεί να εμπεδώσει τα διδάγματα της στη ζωή του, και
Τη Χρυσούλα, μια αλληγορία της χριστιανικής παθητικότητας, μια οσιομάρτυρα σε βαθμό εξόντωσης.

Η αποτυχία του βιβλίου έγκειται στο ότι ο Ορεστης, ο κεντρικός χαρακτήρας, απορροφημένος από το εγώ του και την ανάγκη του να δημιουργήσει κάτι που θα τον καταστήσει κάποιου είδους ηγέτη, παρουσιάζεται συχνά ως ενδιαφέρων αντιηρωας. Στην πραγματικότητα, οι προθέσεις του να αφυπνίσει την ανθρωπότητα, την οποία χλευάζει ως υλιστική, γραφική και στερούμενη οποιαδήποτε καλλιέργειας, είναι πολύ ρηχότερες από το κοινή, σαρκική λαϊκη του καψούρα για την σαγηνευτική αντροτραγανίστρα Νόρα.
Αυτό βέβαια δεν θα ήταν ούτε πρόβλημα, ούτε όμως και υλικό για μυθιστόρημα, αν ο Ορέστης δεν είχε ταυτόχρονα σχέση με την αθώα και υποστηρικτική Χρυσουλα, την οποία όμως απορρίπτει ως εντελώς συμβατική ύπαρξη. Αυτή με τη σειρά της, επιμένει να τον συντρέχει παρά τις ασταμάτητες αποδείξεις της αδιαφορίας και απιστίας του.
Ίσως ο Γοργίας, ένας δευτερεύων χαρακτήρας που σαν έλληνας Εξάδελφος Πονς ζει αδιάψευστα χαρούμενος μέσα από τα έργα τέχνης, αποτελεί το μόνο αυθεντικά ζεστό και συμπαθές πρόσωπο της ιστορίας.

[Theo · Rating 4 out of 5]

Μετά από χρόνια ξαναδιάβασα Καζαντζάκη. Είχα ξεχάσει με πόση μαεστρία και δεξιοτεχνία χειρίζεται την ελληνική γλώσσα. Ο τρόπος γραφής του ήταν αυτός που με καθήλωσε, όχι η ιστορία. Αρχικά μου κίνησε το ενδιαφέρον η φιλοσοφική νύξη που γίνεται σε σχέση με την επιστήμη και τη θρησκεία και περίμενα να επεκταθεί ο συγγραφέας περισσότερο σε αυτή την ιδέα. Αντιθέτως εντρυφεί στην ψυχική ιδιοσυγκρασία των ηρώων και παραθέτει με παραστατικότατο τρόπο το μαρτύριο που βιώνουν όντας ανίκανοι να υπερνικήσουν τις ανασφάλειες τους, τους φόβους και τα πάθη τους. Πολύ δραματικό και άκρως συγκινητικό. Ο τρόπος γραφής είναι απόλυτα καθηλωτικος γεννώντας πληθώρα συναισθημάτων. Σε κάποια σημεία η εξέλιξη είναι αργή και βασανιστική με κάποιες σκηνές σχεδόν επαναλαμβανόμενες, γεγονός που με κούρασε λιγο. Σε γενικές γραμμές όμως μου άρεσε πάρα πολύ.

[Searchingthemeaningoflife Greece · Rating 5 out of 5]

[...]Οι καλοί σπασμένοι και παράμερα, οι κακοί ορθοί στη μέση, φωνακλάδες κ’ ευτυχισμένοι.[...]
[...]Ωϊμέ, τι αδιάφορη και τι σκληρή είναι η ζωή σ΄εμάς – κ’ εμείς πόσο την αγαπούμε!!![...]
[...]Όχι, όχι! Δεν είναι αγάπη αυτή, δεν κάνουν έτσι οι γυναίκες που λένε «σ’ αγαπώ» και χαμηλώνουμε τα μάτια, γιατί ντρέπονται μην τύχει και δει μέσα τους ο Αγαπημένος τα μυστικά της σάρκας, που την ώρα εκείνη λαμποκοπούνε μέσα γιορτοστολισμένα και ξέστηθα…[...]

[Nikki · Rating 3 out of 5]

Ωραιες σκηνες και κουβεντες. Απο τη μεση και μετα αποκτα περισσοτερο ενδιαφερον.

[Evangelia Koukoumvri · Rating 3 out of 5]

Σε σύγκριση με τα υπόλοιπα έργα του Καζαντζάκη, το συγκεκριμένο μυθιστόρημα είναι πράγματι μέτριο, το οποίο βέβαια βγάζει νόημα αν αναλογιστούμε ότι ήταν ακόμα στην αρχή της πορείας του. Το χτίσιμο της ιστορίας στο πρώτο μισό περίπου του βιβλίου υστερεί τόσο σε ρυθμό, όσο και σε ένταση, από τη μέση και μετά, ειδικά στα τελευταία κεφάλαια αποκτά πολύ περισσότερο ενδιαφέρον, δυνατούς διαλόγους και καθηλωτικές εικόνες, αλλά και έντονη διάθεση ψυχογραφίας των χαρακτήρων και των ανθρώπων συνολικά, που θυμίζει περισσότερο τον Καζαντζάκη της μετέπειτα δόξας.

Αν θα μου μείνει κάτι από αυτό το βιβλίο είναι ότι δεν πρέπει να περιφρονούμε και να αδικούμε τους απλούς ανθρώπους - "ήρεμη δύναμη", που έχουμε δίπλα μας.

[Lucifer Morningstar]

Το 2ο χρονολογικά βιβλίο του ΝΚ. 25 ετών όταν το έγραψε. Πικρόχολο, απαισιόδοξο, λυπητερό. Ο ίδιος χρειάσθηκε να απολογηθεί για αυτό στον Νουμά, το περιοδικό που φιλοξενούσαι σε συνέχειες το βιβλίο αυτό. Δικαιολογήθηκε ότι οι 'Σπασμένες ψυχές ' συνιστούσαν μέρος μια τριλογίας, την οποία ποτέ δεν έγραψε.

Σύγχρονο βιβλίο και ίσως επίκαιρο. Ο ΝΚ κάνει επίδειξη της ευρυμάθειας του και του συγγραφικού του ταλέντου.

Το επίμετρο και η εισαγωγή, μαζί με τα σχόλια λένε ήδη πολλά.

[Felipe · Rating 4 out of 5]

Escrito como una exhalación continua, la vida le atropella y avasalla.
Me ha encantado el estilo y las mezclas de palabras , consigue expresar realmente sentimientos muy difíciles y en ocasiones ( en otros autores ) sutiles y desapercibidos.

[Ibon Rubio · Rating 1 out of 5]

Ilegible.

[Puni · Rating 3 out of 5]

3.5/5