Io?

by Peter Flamm, Mariagrazia Gini (Translator)

Berlino, 1918. La guerra è appena finita, un uomo torna a casa e non è più lui. È convinto di aver rubato l’identità a un morto. Crede di vivere nel corpo di un altro; tutti lo riconoscono e pensano di sapere con chi parlano. Solo il vecchio cane gli abbaia contro e lo morde. Il cane sa che quello non è il suo padrone. Poi comincia a Grete, la giovane donna dalla chioma tizianesca che ora vede alla finestra, è sua moglie; nella culla c’è il loro bambino; si rivolge a un’anziana signora chiamandola «mamma». Ma quei ricordi non hanno radici, sono «cose che sa»: «come un attore me ne sto su un palcoscenico, imparerò la mia parte, è già scritta fino in fondo, di certo già da prima, e io mi limito a recitarla». Solo l’amore incondizionato e la gelosia per Grete – quando riceve la visita di un uomo, Borges, un «amico» che l’ha corteggiata mentre lui era al fronte – risveglia un sentimento che potrebbe essere «suo». Questo è quanto ci è dato sapere del protagonista prima che la storia inizi. Lo ritroveremo nell’aula di un tribunale, accusato di omicidio, mentre cerca di scagionarsi. Ma chi parla in queste pagine? Chi ha commesso il crimine? Il rispettabile chirurgo berlinese Hans Stern, o piuttosto Wilhelm Bettuch, l’umile fornaio che sembra averne assunto le sembianze? La risposta rimane racchiusa nel punto interrogativo del titolo e le ultime parole che l’imputato rivolge ai giudici non fanno che rendere ancora più impenetrabile l’ «Ora chinatevi, spazzate via quel po’ di terra. Ed ecco, troverete – me. Sì, ossa e teschio e polvere e il mio nome, che non è il mio nome eppure lo è, il mio destino, che non appartiene a me, ma a un altro, e ora mi è piombato addosso, soffocante come fosse il mio».
Mimetizzato per quasi un secolo come un piccolo vortice scuro fra le correnti della prosa espressionista, questo romanzo di Peter Flamm torna ad agire su di noi come un sortilegio, la stenografia di un sisma psichico ancora lontano dall’essere decifrato.

Genres: Fiction, Classics, Germany, German Literature, Literature

125 pages, Kindle Edition

First published January 1, 1926

About the author

Peter Flamm, bürgerlich Erich Mosse, 1891 in Berlin geboren, begann schon während seines Medizinstudiums, in den Zeitungen seines Onkels Rudolf Mosse Feuilletons und kleinere Erzählungen zu veröffentlichen. 1926 sorgte sein psychologischer Debütroman »Ich?« bei S. Fischer für Furore. In den folgenden Jahren verfasste er neben seiner medizinischen Praxis drei weitere Romane, bis er als Jude 1933 mit seiner Frau Marianne aus Deutschland nach Paris und 1934 nach New York emigrieren musste. Dort ließ er sich als Psychiater nieder; sein berühmtester Patient war der Literaturnobelpreisträger William Faulkner, Berühmtheiten wie Albert Einstein und Charlie Chaplin gingen in seinem Haus ein und aus. 1963 starb er in New York.

Reviews

[giulisbookshop · Rating 4 out of 5]

meraviglioso, un romanzo che lascia nelle mani del lettore l'identità, il passato e l'essenza del protagonista, che spinge a riflettere sulla guerra, sulle conseguenze visibili e non, sulla fragilità della mente umana, sulla follia, sulla possibilità di redenzione

uno stile che vi farà venire le vertigini, che vi spingerà a guardarvi dall'esterno, la vostra coscienza verrà cacciata fuori dal vostro corpo, imparerete a riconoscervi come due entità distinte, differenti, e la facilità con cui l'autore riesce a farvi vivere un'esperienza del genere è semplicemente FOLLE e GENIALE!

se volete impazzire dietro ad un protagonista inaffidabile e irritante, se volete entrare nella mente di un uomo frammentato e in preda alla follia e alla depersonalizzazione/derealizzazione e se infine volete leggere una storia unica e che vi darà pensiero per giorni e giorni una volta terminata, questo è il libro che fa proprio al caso vostro!

[Korcan Derinsu · Rating 5 out of 5]

Ben Miyim? travma sonrası stres bozukluğu üstüne hikayesini inşa eden, 1. Dünya Savaşı’ndan eve dönen cerrah Hans’ın benliğinin çözülüşünü, savaşın bir insanın iç dünyasında açtığı kapanmaz yaraları anlatan bir roman. O kadar iyi bir ritmi var ki su gibi akıp gidiyor üstelik. Karakterin onlarca kişiyi iyileştirirken kendinin darmadağın olmasının ironisini de yazarın bu kadar erken bir tarihte (1924) bu kadar farkındalıkla böyle bir roman yazmış olmasını çok sevdim. Yılın en büyük keşiflerinden biri kesinlikle.

[Chequers · Rating 5 out of 5]

Fate un bel respiro prima di leggere questo libro, perche' per la maggior parte e' tutta una tirata unica, piena di virgole ma pochi punti.
E fate un bel respiro dopo che l'avete letto, perche' e' surreale, commovente, crudo ma bellissimo e suggestivo allo stesso tempo.
Da non perdere.

[Djali · Rating 3 out of 5]

Un’atmosfera drammatica che riporta ai classici russi.
Un protagonista che delira e la cui colpevolezza viene attribuita all’altro, ma chi è questo altro? Hans Beckert che ha rubato i ricordi di Wilhelm, o Wilhelm Bettuch che ha rubato l’identità di Hans?

[Vaso · Rating 4 out of 5]

Μετά το τέλος του Ά Παγκοσμίου Πολέμου, ο Χανς, επιστρέφει σε αυτό που υποτίθεται ότι είναι το σπίτι του. Όλοι τον αναγνωρίζουν κι εκείνος αμφιταλαντεύεται ανάμεσα σε αυτά που θυμάται και σε αυτές που έχει ζήσει. Ο μόνος που αντιδρά στην εμφάνιση του είναι ο σκύλος του. Τόσο πολύ τον έχει αλλάξει ο πόλεμος λοιπόν, που αισθάνεται σαν να είναι άλλος; Ή μήπως είναι άλλος;


«Πώς να το διηγηθώ αυτό με μια γλώσσα που δεν είναι δική μου, μέσα από ένα στόμα που δεν είναι δικό μου;»


Αυτή ειναι η απορία που ο αφηγητής διατυπώνει φωναχτά στη δεύτερη σελίδα του βιβλίου κι ο αναγνώστης βρίσκεται εξαρχής σε δίλημμα. Ποιος είναι ο αφηγητής; Ο γιατρός Χανς ή μήπως ο Βίλχελμ; Δανείστηκε ο ένας την ταυτότητα του άλλου; Ή μήπως οι δυο τους συναντήθηκαν στον πόλεμο κι η φρίκη κι όλα όσα έζησαν μαζί εχουν μπλεχτεί; Είναι άραγε παιχνίδι του μυαλού ή μήπως συνέπεια μετατραυματικού στρες;

Η ροή του βιβλίου είναι ραγδαία, σαν να παρακολουθεί ο αναγνώστης όχι τη ζωή του ήρωα αλλά το μυαλό του και τις διεργασίες που συμβαίνουν σε αυτό. Ο αφηγητής μας είναι αναξιόπιστος ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Και πώς είναι δυνατόν να θυμάται πράγματα που δεν έχει ζήσει; Κι ο σκύλος; Τι ρόλο παίζει ο σκύλος; Ενα βιβλίο συνείδησης;
Ή ένα βιβλίο ψυχολογίας και μελέτης του τραύματος;

Ενα βιβλίο χείμαρρος με ένα εξαιρετικό επίμετρο της κας Μαντή!

Διαβάστε το!



4,5 αστέρια

[Zelal Akgüneş · Rating 5 out of 5]

Birinci Dünya Savaşının hemen ertesinde evine dönen( dönemeyen ) Hans’ın savaş ve travmalarla çözülmüş benliğinin öyküsü anlatılıyor bu kısa ama oldukça yoğun ve rahatsız edici metinde. Romanı okurken okur da Hansın kimliği benliği ve gerçekliği hakkında şüpheye düşüyor. Çözülmüş benliği toparlama girişimleri tekrar dağılmalar kendini kendi dışında bir varlıkmış gibi algılamalar yaptıklarından benliğinden kopuşlar hatırlama(ma)lar…Kitabın sonunda bile bazı şeyler tam oturmuyor belirsiz kalıyor ama bu anlatının genel çizgisine uygun bir bitiş(mi) oluyor.
“…herkes kendi kaderini taşır, kimse kısmetli değil, bir irade var, o yükseliyor, çerçevesinden sıçramak kendisini dışa açmak istiyor, o alınyazısını kırmak istiyor, kendisi tanrı olmak istiyor, toprağın fakirliğin bedenin ve tabutun üstüne çıkmak - ve geri düşüyor ve kendisine hapsoluyor ve kendinden kurtulamıyor her şey üzerine üzerine geliyor eller boğazına sarılıyor gözü
kararıyor nihayet boğuluyor. “

[Gerhard · Rating 5 out of 5]

Der Roman ist eine Art Antikriegsroman. Der Protagonist Wilhelm Bettuch/Hans Stern erzählt die Geschichte in einem Monolog. Am letzten Kriegstag nimmt er den Pass eines Toten an sich und dessen Leben ein. Von seinen Erlebnissen im Krieg wird er eingeholt, nachdem er seine wahre Mutter aufgesucht und sie beim Sterben begleitet hat. Die Geschichte liest sich wie ein Rausch. Sätze die den Leser aufsaugen, bis am Ende in einer Art Explosion die falsche Identität ans Licht kommt. Am Ende war ich fast sprachlos.

[Erasmia Kritikou · Rating 5 out of 5]

"Εδω βρισκομαι λοιπον, κύριοι δικαστές, καντε με ο,τι θελετε, μου ειναι αδιάφορο, ζητήστε ο,τι θέλετε, μόνο - τ ονομα, το διαβατήριο, ναι, ππρέπει να το έχω μαζί μου, ειναι εδω στην τσέπη, εδω στο σακάκι πάνω απο την καρδιά, τι το θελετε, γιατι δε με πιστευετε, να το, ορίστε παρτε το, - τι μου συμβαινει, τι κανω, τα μαλλια μου ασπρισαν; το δερμα μου γίνεται κίτρινο; νιωθω τοσο κουρασμενος δε μπορω πια να σταθω όρθιος, ειναι σα να εχω πέτρες στο στήθος μου, ενα βαρος τοσων κιλών, δε μπορω ν ανασάνω, ειναι χωμα, αναπνευω χωμα, βρισκομαι κατω απ τη γη, δεν ειμαι πια ανθρωπος δεν ειμαι πια εδω, διπλα μου υψωνονται σταυροί, σταυροί, η γη ειναι μαυρη, ερχονται και οι οβιδες, βρισκομαι τοσο καιρο θαμμένος, στη γη, εν ειρηνη, εν ειρηνη"

___________________________


Διαβασα ενα σωρο αναπαντεχα ενδιαφεροντα πραγματα σ αυτο το βιβλιο.
Καταρχας οτι ειναι γραμμενο το 1926, πραγμα που το τοποθετει να μιλαει για τον Α παγκοσμιο και το κανει φοβερα πρωτοποριακο για την εποχη εκεινη. Το βιβλιο δεν εχει ΟΥΤΕ ΕΝΑ κεφαλαιο, ειναι ολο απ την αρχη ως το τελος γραμμενο συνειρμικα, σα να ειναι ολο στο μυαλο του, ενα μυαλο κακοποιημενο βιασμενο ταλαιπωρημενο απο τον πολεμο οπου δεν ειναι καν σιγουρος για την πραγματικη του ταυτοτητα του πρωταγωνιστη, ουτε και εχει σημασια μαλλον, δε ξερουμε αν ειναι ο γιατρος ή ο φουρναρης, ουτε κι ο ιδιος ξεχωριζει πια την αληθεια απ τη φαντασια, απ τον εφιαλτη, ολο γραμμενο ως εσωτερικος μονολογος, καποιο παραληρημα διαλυμενο απο τη φρικη του πολεμου, καπως εξπρεσσιονιστικό καπως οπως γραφω τωρα εδω, χωρις τελειες, χωρις ειρμο, μονο οτι αυτοματα μου ερχεται, θα βαλω μια τελεια εδω, ηθελα να παρετε μια γευση, κι ισως επηρεαστηκα να διαβαζω διακοσιες σελιδες ετσι, δε ξερω.

Επισης στο επιμετρο διαβασα οτι το ονομα αυτο ειναι ενα ψευδωνυμο, ισως καταδιωχθηκε λογω της εβραικης καταγωγης του, κι οτι υπηρξε ψυχιατρος του Φωκνερ (!) και πολύ επηρεαστικός, μαζι του λεει ο Ουιλιαμ Φωκνερ καταφερε να φαει, τον τάισε. Τρομερο.

Απο τον τιτλο κιολας καταλαβαινουμε οτι το βιβλιο ειναι άλλη φαση, γι αυτο εξεπλαγην τρομερα οταν διαβασα την χρονολογια κυκλοφοριας του, λεγεται στο πρωτοτυπο Ich? ετσι, με το ερωτηματικό.

Mindblown

Moυ αρεσε παρα πολυ, και για το περιερχομενο του, και για την ανυπαρκτη δομη του, που τονιζε τα συντριμμια που αφησε ο πολεμος (που δεν ηταν μονο υλικα, ηταν και σάρκινα βλεπεις) και για ολα τα παντα, το τι ελεγε, με τον τροπο που το ελεγε το οτι δεν κατεληξε πουθενά γιατι ετσι και στη ζωη δεν καταληγεις πουθενα, πας ερχεσαι στην τυχη και αμα εισαι τυχερος δε σε βρισκουν σε κανα χαντακι.
Ποσο μαλλον σε ταραγμενους καιρους.

Πολυ συχνα σημειωνα καταπληκτικους του μονολογους (πηγα να γραψω "παραγραφους" αλλά ψιλο δεν υπαρχουν) αλλά τελικα δεν εχει και πολύ νοημα, διασπαρτα παντου ειναι αριστουργηματα της σκεψης και της λεκτικης τους αποδοσης. Να ισως βαλω τωρα εδω δυο τυαια quotes, o,τι βρω απ το βιβλιο, αλλά αν δεν ειστε ιδιαιτερα structure and order freak πιαστε το κι αφηστε το να σας παει.

Πρωτοπορος.
Και απορω γιατι δεν τον ηξερα καν ενω εχω σπουδασει Γερμανική Φιλολογια, κατευθυνση λογοτεχνιας.
Ολο αυτο τον βαρετό Γκαίτε, και οι πραγματικά Μεγαλοι, τυχαια.

Χαιρομαι που εκδοθηκε αυτο εδω το πολυ σημαντικο βιβλιο.
Ειναι μερος της παγκοσμιας ιστοριας της Λογοτεχνιας, και παραυτα μια σημαντικη μαρτυρια πολεμου, και ταυτοτχρονα κατι σημαντικοτερο απο αυτο.


_____________________

"..δεν ειναι μονο ο πατερας και η μητερα οι γονεις μας, δεν υπαρχει μονο το αιμα τους, υπαρχουν ολα τα ζωα μεσα μας, ολα τα φυτα, ολα μιλουν μεσα μας, μιλουν τη βουβή τους γλώσσα, ως εμβρυα εχουμε ακομη ολες τις μορφες τους, αναπνεουμε με βραγχια, ειμαστε ψαρια κι ερπετα και ζωα, ολοκληρη η δημιουργια ειναι μεσα μας.."

[dafne · Rating 5 out of 5]

cinque stelle meritatissime per una lettura che vi frammenterà in mille pezzettini la mente

[Dvd (#) · Rating 4 out of 5]

31/08/2024 (****)

Romanzo molto particolare, sia per la sintassi - la narrazione, in prima persona, è un lungo e sfiancante monologo del protagonista, privo di pause - sia per la trama.

Il romanzo si apre con l'io narrante che racconta a una platea di giudici gli ultimi convulsi mesi della propria vita. E fin da subito l'enigma che è il perno della trama ci viene posto di fronte. Chi parla è il fornaio Wilhelm Bettuch o il dottor Hans Stern? Il narratore crede di essere Wilhelm e ricorda di aver rubato l'identità di Hans, morto nell'ultimo giorno di guerra nelle trincee di Verdun, rubandogli il passaporto. Tornato a Berlino, sia la moglie che la madre, oltre ai vecchi amici, lo riconoscono; solo il cane Nerone lo respinge, costantemente gli ringhia addosso, come se comprendesse che qualcosa non va.

L'enigma continua, perché il narratore che crede di essere Wilhelm ricorda pezzi di vita di Hans, svolge la sua professione di medico, riconosce l'amante - che porta con sé un oscuro segreto, che mostrerà nelle ultime pagine del racconto - quelle che porteranno all'omicidio che ha condotto Wilhelm/Hans di fronte ai giudici.

Come giustamente dice la postfazione, l'autore non ci dà elementi certi per capire se il narratore sia Hans, traumatizzato dalla guerra e nella cui mente devastata convivono schegge impazzite della vita del commilitone, o sia Wilhelm, ladro d'identità che ambisce a una vita agiata, anche a costo di abbandonare a sé stessa la propria famiglia.

Entrambe le verità potrebbero essere tali, anche se l'unico elemento che potrebbe far propendere per l'una o per l'altra è il comportamento dell'onnipresente cane, che tuttavia - ancora una volta - non scioglie il dilemma. Personalmente, propendo più per la prima ipotesi (il narratore è Hans, che crede di essere Wilhelm e che soffre di un disturbo di personalità per via del trauma della guerra).

Il finale è un pò tirato via, avrebbe meritato qualche pagina in più. Per il resto, ho letto il romanzo in apnea, la forma porta inevitabilmente a questo con grande maestria. Un pò di confusione, e un pò troppe parole (un'asciagatura generale avrebbe fatto sicuramente bene).

In definitiva piacevole e apprezzato, ma non per tutti i gusti.

[Seregnani · Rating 4 out of 5]

« Sono io, io, non può essere altrimenti, sono completamente solo, sono isolato, orribilmente solo, mi palpo tutto il corpo, braccia, viso, una mano accarezza l'altra: io, io, io, un altro è me, io sono l'altro, il morto, che ora vive, faccia, corpo un altro, muscoli, carne, intestino, cervello e anima.
Non io? Non più mio? Io non più io?
Quello che ora vede attraverso i miei occhi, quello che le mie mani toccano, i miei pensieri, i miei intimi pensieri - non più
i miei? ».


4 ⭐️ Ho scoperto Peter Flamm, grandissimo! Volevo da tempo leggere questo suo libro ma non ne ho mai avuto l’occasione menomale che non è andata persa, anzi…

[Γιάννης Ζαραμπούκας · Rating 3 out of 5]

Το μυθιστόρημα «Εγώ;» του Peter Flamm διαβάστηκε παρέα με την αγαπημένη μου φίλη από το Instagram, τη Ρούλα Κονιδάρη. Αν κάτι έχω κερδίσει μετά από τόσα χρόνια ενασχόλησης με το «bookstagram», είναι η απόκτηση μερικών φίλων καρδιάς, που μοιραζόμαστε την ίδια αγάπη για τη λογοτεχνία! Αποφασίσαμε λοιπόν με τη Ρούλα, να διαβάσουμε μαζί το κλασικό θα έλεγα πλέον μυθιστόρημα του Peter Flamm, που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση της κυρίας Μαρίας Μαντή, μιας και διαβάζαμε στο διαδίκτυο πληθώρα κριτικών κειμένων, που «αποθέωναν» το βιβλίο, γεγονός που καλλιέργησε την αναγνωστική μας περιέργεια!

Έχοντας ολοκληρώσει το βιβλίο μπορώ να πω ειλικρινά, πως κι εμένα μου άρεσε αρκετά. Σίγουρα κατανοώ όλους τους λόγους που θεωρήθηκε σημαντικό για την εποχή του και όλους εκείνους τους αναγνώστες, που το αποθέωσαν. Όμως κατά τη δική μου ταπεινή άποψη, υπάρχουν μυθιστορήματα παρόμοιας θεματολογίας, όπου ο συγγραφέας αδιαμφισβήτητα απογείωσε το θέμα! Χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει πως το μυθιστόρημα του Flamm δεν αξίζει να διαβαστεί. Το αντίθετο θα έλεγα.

Ας πάρουμε ωστόσο τα πράγματα από την αρχή. Το «Εγώ;» είναι ένα βαθιά υπαρξιακό μυθιστόρημα. Ένα μυθιστόρημα αμιγώς ψυχαναλυτικό μέσα από το οποίο ο συγγραφέας, επιχειρεί θαρραλέα να αναμετρηθεί με το τραύμα, με την αποξένωση, με τη ρευστότητα της ανθρώπινης ταυτότητας. Κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ο Χάνς, που επιστρέφει από τον πόλεμο σωματικά αρτιμελής, ψυχικά ωστόσο απόλυτα κατακερματισμένος. Κάτι το οποίο γίνεται αντιληπτό από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου, όπου ο συγγραφέας αναρωτιέται «ποιος είναι αυτός που γύρισε;» και όχι «τι ήταν αυτό που του συνέβη στον πόλεμο;».

Κεντρικός άξονας της μυθιστορηματικής αφήγησης είναι η επιστροφή του Χανς στην πατρίδα του. Επιστροφή η οποία δεν αντιμετωπίζεται θριαμβευτικά από τον ήρωα, καθώς δεν του επιφέρει τη λύτρωση. Αντίθετα, στις πρώτες σκηνές του βιβλίου παρατηρούμε πως ο Χανς αντιλαμβάνεται το περιβάλλον γύρω του με σχεδόν εξωσωματικό βλέμμα! Μας δημιουργείται η εντύπωση πως καθετί που αντικρίζει το βλέπει για πρώτη φορά. Καθετί γνώριμο, του φαντάζει πλέον ανοίκειο!

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η συνάντηση με τη γυναίκα του. Παρότι φαινομενικά μοιάζει ίδια, κάτι στη φωνή της φαίνεται να έχει αλλάξει. Ή μήπως να είναι η δική του ακοή, που πλέον δεν την αναγνωρίζει, αναρωτιέται εύλογα ο Χανς! Ο Χανς κλονίζεται και κατ’ επέκταση μέσα από τον ίδιο ο συγγραφέας αναφέρεται σε έναν διττό κλονισμό της αντίληψης, τόσο του εαυτού, όσο και του Άλλου. Ο Χανς νιώθει πως οι αισθήσεις του τον προδίδουν. Δεν τις εμπιστεύεται πια. Γεγονός που σταδιακά οδηγεί στην υπαρξιακήα του κατάρρευση.

Η υπαρξιακή κατάρρευση του ήρωα εντείνεται και από τον τρόπο που ο σκύλος της οικογένειας τον αντιμετωπίζει. Ο σκύλος δεν τον αναγνωρίζει. Κάθε φορά που τον συναντά γρυλίζει και του συμπεριφέρεται εχθρικά. Το σημείο αυτό του βιβλίου είναι ίσως ένα από τα πιο εμβληματικά, καθώς και ένα από τα πιο ψυχαναλυτικά σημεία του κειμένου. Κι αυτό γιατί ο σκύλος λειτουργεί συμβολικά ως μεταφορά του μη αναγνωρίσιμου. Συγκεκριμένα, ο Peter Flamm σε αυτό το σημείο της πλοκής, προσδίδει στο κείμενο του μία ψυχαναλυτική διάσταση, που παραπέμπει στη θεωρία του Λακάν σχετικά με το βλέμμα, σύμφωνα με την οποία το βλέμμα του Άλλου είναι αυτό που μας προσδίδει την υποκειμενικότητα μας. Βλέμμα που όταν αποσύρεται ή μας αποδοκιμάζει, ή και μας αμφισβητεί, τότε το Εγώ μας δεν αναγνωρίζεται. Κάτι το οποίο στην παρούσα περίπτωση συμβαίνει με τον Χανς, που δεν τον αναγνωρίζει ο σκύλος της οικογένειας, ο οποίος τον αντιμετωπίζει με τρόπο επιθετικό, γεγονός που έχει σαν συνέπεια, ο ήρωας του Flamm να βιώνει την απόρριψη του καθρέφτη και σταδιακά να μετατρέπεται σε έναν ξένο ακόμα και για τον ίδιο του τον εαυτό!

Φυσικά από την ψυχαναλυτική αυτή εξίσωση που δημιουργεί ο Peter Flamm στο βιβλίο του, δεν θα μπορούσαν να απουσιάζουν και οι φροϋδικές αναφορές, οι οποίες γίνονται αντιληπτικές κυρίως στο σημείο εκείνο της πλοκής, όπου ο Χανς συναντά τον άστεγο σωσία του. Γεγονός που δεν αποτελεί απλά μία ευρηματική σκηνή της μυθιστορηματικής πλοκής, αλλά είναι μία έμμεση αναφορά στο θραυσμένο Εγώ, μία υπογράμμιση της κατάστασης αυτής όπου κάτι που είναι τόσο οικείο, μετατρέπεται τελικά σε κάτι τρομακτικά ξένο! Η παρουσία του άστεγου λειτουργεί ως ένα συμβολικό στοιχείο, που αναφέρεται στην υπαρξιακή αποδόμηση του Χανς, ο οποίος αδυνατεί να εναρμονιστεί με τον χρόνο, αλλά και να συνδεθεί με τον εαυτό του, από τον οποίο σταδιακά αποσπάται όλο και περισσότερο.

Διαβάζοντας λοιπόν το «Εγώ;» του Peter Flamm, θα μπορούσα να πω ότι το στοιχείο που το καθιστά ξεχωριστό είναι πως η βάση πάνω στην οποία οικοδομείται ολόκληρο το μυθιστόρημα δεν είναι η εξωτερική δράση, αλλά η σταδιακή, εσωτερική αποδόμηση του πρωταγωνιστή. Τα λίγα γεγονότα που απαρτίζουν την πλοκή, την καθιστούν αμυδρή, σχεδόν υπαινικτική, γεγονός που δεν προσφέρεται για τη δημιουργία έντασης, που να οφείλεται στα τεκταινόμενα και ίσως να είναι αυτό που τελικά δεν με έκανε να το απολαύσω πλήρως. Η ένταση της πλοκής ωστόσο υπάρχει. Είναι υποδόρια και βασίζεται πλήρως στις ψυχολογικές και συναισθηματικές διακυμάνσεις του κατακερματισμένου ψυχικά Χανς. Όλη η αφήγηση χαρακτηρίζεται από μία έντονη υποκειμενικότητα, καθώς ο αφηγητής παραμένει προσκολλημένος στον εσωτερικό κόσμο του Χανς, αποφεύγει να μας περιγράψει ακριβώς τι συμβαίνει, αλλά εστιάζει κατά κύριο λόγο στα συναισθήματα του ήρωα, σε καθετί που «νιώθεται», και όχι σε καθετί που συμβαίνει γύρω του σε πραγματικό χρόνο!
Στο κείμενο του Flamm παρατηρούμε μία οικονομία λέξεων και συναισθημάτων. Καθετί που λέγεται είναι εξαιρετικά μετρημένο. Στο μυθιστόρημα του Flamm η γλώσσα λειτουργεί ως φορέας σιωπής. Το κείμενο είναι γεμάτο ασάφειες, σιωπές και παύσεις, γεγονός που καθρεφτίζει την κατακερματισμένη ταυτότητα του ήρωα και υπογραμμίζει την ανημποριά του μπροστά στη γλώσσα και την έκφραση του εσώτερου εαυτού του, από τον οποίο σταδιακά αποξενώνεται.

Ολοκληρώνοντας, το «Εγώ;» είναι ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα, που το διατρέχει το ερώτημα «Ποιος είμαι εγώ, όταν δε αναγνωρίζουν οι άλλοι, όταν δε με αναγνωρίζω εγώ ο ίδιος;». Τα όρια που δημιουργεί ο συγγραφέας ανάμεσα στην ύπαρξη και στη μη ύπαρξη είναι δυσδιάκριτα. Ο ήρωας του, ο Χανς δεν είναι απλά ένας άνθρωπος που αδυνατεί να θυμηθεί, ή επιχειρεί να ξεχάσει το τραύμα του πολέμου. Είναι ένας άνθρωπος που δεν είναι σίγουρος ότι υπάρχει! Κι αυτό είναι ακόμα πιο τρομακτικό.
Το «Εγώ;» είναι ένα μυθιστόρημα που δεν προσφέρει τη λύτρωση, που δεν δίνει εξηγήσεις, που δεν εξιλεώνει! Είναι μία σπαρακτική αφήγηση, υποδόριας απελπισίας, μέσα από την οποία υπογραμμίζεται το θεμελιώδες ανθρώπινο ερώτημα:

Όταν καθετί που υπάρχει γύρω μας, αλλά και μέσα μας αλλάζει, τι μένει τελικά από εμάς;

[Rrebi · Rating 4 out of 5]

Divorato in una notte d'insonnia, bellissimo. Spunto di molte riflessioni.

[looneybooks79 · Rating 4 out of 5]

https://looneybooks79.blog/2024/04/06...

Wat als je van een oorlog terugkomt en jezelf niet meer herkent in de spiegel? Zelfs de hond lijkt vervreemd van je en zich agressief naar je op te stellen. Welke existentiële vragen rijzen dan bij je op? Leef je nog? Ben je nooit terug gekomen uit de oorlog en is de persoon die je ziet maar een schim van wie je ooit was?

Hans, chirurg en getrouwd met Grete, merkt dat iets in hem is veranderd en heeft moeite met de draad van zijn leven terug op te pikken. Er is een soort vervreemding ontstaan die hem in een monoloog doet uitbreken waarin zijn huwelijk en zijn job in vraag stelt, zeker als een strijdmakker ook nog eens zijn vrouw van hem heeft proberen afsnoepen tijdens zijn afwezigheid.

Dit verhaal voelt alsof je in een schilderij stapt van Dalì of Magritte. Een onwezenlijk gevoel maakt je meester van je en je volgt het hoofdpersonage langs zijn zoektocht in het Berlijn tijdens het interbellum maar hoewel het herkenbaar lijkt, voelt het ook vreemd aan. Het hoofdpersonage Hans heeft geen notie van de werkelijkheid en sleurt je als lezer mee in dit vervreemdend landschap. De wereld waarin hij leeft en rondwaart is niet die die hij verliet voor hij naar de oorlog trok. Het is een nieuwe wereld waarin hij niet lijkt thuis te horen.

Vaak lezen we boeken of bekijken we films die over de Eerste Wereldoorlog gaan en dan worden die vaker bekeken vanuit het standpunt van de bezette gebieden en/of de bevrijdende partijen. Maar dit boek werpt een blik op de kant van de Duitsers die ook geleden hebben in een oorlog waar ze zelf nooit om hebben gevraagd. En de wonden die zijn geslagen zijn niet altijd zichtbaar. Vaak laat oorlog sporen achter die men niet zien kan: Littekens die vaker het lichaam voorbij gaan!

Ik ben dit boek op het spoor gekomen doordat ik onlangs in Mechelen was en daar een koffie ging drinken in Kuub, waar een jongeheer dit boek net was beginnen lezen. Ik kende het niet maar de cover intrigeerde me. Hoewel het een nieuw design is (van Moker Ontwerp!), doet het heel hard denken aan lettertypes gebruikt tijdens de eerste helft van de twintigste eeuw, tijdens het Interbellum en met Art Deco/Nouveau invloeden. (Denk bvb ook aan de gedichten van Paul van Ostaijen die speelde met lettertypes).

Dit is een heel intrigerend portret van een man die lijdt en zoekt, die zijn weg in het leven opnieuw zoekt.

Het boek is jaren in de vergetelheid geraakt maar werd onlangs herontdekt en kreeg dan ook een nieuwe uitgave en vertaling. Want ook al is dit boek intussen 100 jaar oud, de thema’s in het boek zijn brandend actueel!

[Laura · Rating 4 out of 5]

La storia è interessantissima: un uomo crede di avere rubato l'identità a un morto. Di ritorno dalla guerra tutti lo riconoscono nel suo nuovo corpo e lui cerca di imparare a vivere la nuova vita. La cosa strana è che si ricorda molte cose di quella vita mai vissuta.
Poi, l'uomo viene accusato di omicidio. L'uomo che era prima o l'uomo che è diventato? Non ve lo racconto.
Definirei questo romanzo un'ascesa letteraria.
-
Stile difficile: flussi di coscienza intervallati da punteggiatura particolare e non sempre coerente col testo. Sarei curiosa di leggere alcune parti in lingua originale, anche se ho l'impressione che la traduzione (e anche la trasposizione della punteggiatura) sia fedele.
Tutto questo rende la lettura abbastanza ansiogena. Mi sono chiesta per tutto il tempo come mai stessi leggendo così frettolosamente, ma era solo un'impressione.
Esperienza letteraria decisamente promossa.

[Alice Zanon · Rating 4 out of 5]

Lettura che lascia senza respiro, che scorre rapidissima ma che sfianca. Per me impossibile leggerlo in una sola seduta ma anche difficile fermarsi data la mancanza di capitoli e la presenza di pochissimi punti. È tutto uno scorrere nella mente folle di un uomo frammentato, con tutte le fragilità dipese dal vissuto in guerra e con una situazione psicologica precaria.

L'uomo non si riconosce più, vive una sorta di depersonalizzazione, ma noi stessi non possiamo aver certezza su quale sia la realtà.
Il narratore è inaffidabile, quindi al lettore non resta che lasciarsi trasportare in un vortice di follia.

[Giulia Sardi · Rating 3 out of 5]

3.5/5⭐️

Le prime pagine mi hanno fatta innamorare, poi l’entusiasmo è piano piano scemato.. Tema figo e “sotto-tema” davvero importante, ma non mi ha presa come speravo, questo anche perché, purtroppo, non amo i libri che ti lasciano in sospeso con troppe domande e nemmeno questo particolare stile di scrittura (per quanto sia consapevole che fosse tutto voluto). Magari un giorno lo ri-leggerò e mi piacerà di più, chissà.

[gallizio · Rating 4 out of 5]

Anfibologie in corpo 2

[Sandro De Vivo · Rating 4 out of 5]

Acquistato in libreria quasi ad occhi chiusi basandomi sul numero di pagine, avendo deciso di portare con me in viaggio un testo maneggevole, rinunciando questa volta a un eBook, formato che di recente prediligo.
La premessa spiega ciò che non sapevo di questo libro, avendolo letteralmente tirato via dallo scaffale scegliendolo per l’esiguo spessore, la copertina e il titolo. Prima di iniziare ho letto solo le note sull’autore, null’altro che mi preparasse al contenuto.
Superato l’impatto della narrazione in prima persona, che in generale non mi fa impazzire, mi sono adattato nella lettura di uno stile narrativo intenso e non facile, forse favorito da un viaggio in treno rumoroso, disordinato, faticoso, in sintonia con le scosse e i cambi di prospettiva che arrivavano dal libro.
La vicenda è quella che si può agevolmente trovare nella descrizione del libro, non mi ci soffermo perché non è la parte più importante dell’esperienza di questa lettura. Sottolineo invece che la scrittura è di livello tale da non lasciare altra scelta al lettore se non quella di continuare ad andare avanti, nonostante l’assenza di qualsiasi galanteria da parte dell’autore, che evita una comunicazione narrativa lineare, per attirare il lettore nei pensieri e nelle azioni del protagonista, nelle sue angosce e negli spiragli della memoria che sembrano dare un senso a quel che gli succede intorno.
Altre due cose, per fortuna, ignoravo; scoprirle ha reso l’esperienza di lettura più gratificante: il libro è del 1926, il che rivela che non si è in presenza di un mero esercizio di stile letterario, ma piuttosto di una trasposizione verosimile di una realtà insopportabile alla mente. E poi il libro si chiude con un saggio che conforta il lettore, confermando tutto quello che con fatica ha intuito, più che compreso.
In conclusione, l’esperienza della lettura, per quanto riguarda questo libro, supera la storia e la narrazione. È uno di quei libri che si conservano per rileggerli ogni tanto?Non credo, almeno per quanto mi riguarda, di sicuro lo conserverò, ma ricordandone forse per sempre la prima e unica lettura.

[Roula · Rating 3 out of 5]

Βρισκόμαστε στο τέλος του Α παγκοσμιου πολέμου .Ένας άνδρας γυρνα στο σπίτι του από το πεδίο της μάχης . Προφανως και δεν είναι αυτός που ήταν ..το PTSD είναι αληθινό , ο φόβος ,το άγχος της επιβίωσης ,μα κυρίως η κρίση στην ταυτότητα όσων είχαν από πρώτο χέρι τις φρικαλεότητες του πολέμου . Η αδυναμία να αισθανθείς το ποιος είσαι ,που σταματά το εγώ σου και αρχίζει του άλλου .
Ο Flamm μπόρεσε να το μεταφέρει αυτό το συναίσθημα μέσα από την προσωπική του εμπειρία ως Γερμανός που έβαλε στον πάγο τη ζωή του ,σταμάτησε να γράφει και ως εκ τούτου έχασε κομμάτι του εαυτού του ,με την άνοδο του Χίτλερ και επίσης δούλεψε και ως ψυχίατρος έχοντας μάλιστα ως ασθενή του τον Faulkner !! Σίγουρα λοιπον γνώριζε πολύ καλά αυτά τα οποία έγραφε στο βιβλίο αυτό και μπορώ να πω ότι μέχρι ενος σημείου με κέρδισε με το θέμα και την συνειρμική ,ασθματικη γραφή του . Μου θύμισε πολλά άλλα κλασσικά έργα και συγγραφείς που καταπιάστηκαν με το θέμα της βιαιότητας του πολέμου και του ποιοι είμαστε τελικά μετά από ένα ισχυρό σοκ στη ζωή μας. Ωστόσο κάτι μου έλειψε. Ήθελα ίσως να εστιάσει περισσότερο στο δικό του ψυχισμό και λιγότερο στη "δράση" του βιβλίου .
Παρόλα αυτά είναι ένα βιβλίο σύντομο, πρωτότυπο για την εποχή του ,απλά δε θα μου μείνει αξέχαστο .
🌟🌟🌟/5 αστέρια
"θέλω επιτέλους ησυχία ,θέλω να ξαπλώσω κάπου στον κόσμο ήρεμος ,να κλείσω τα μάτια και να είμαι νεκρός και να είμαι κάτω από τη γη ..όλα είναι εναντίον μου ,όλα με πιέζουν ,πάντα κάποιος είναι πίσω μου ,είμαι κυνηγημένος και περικυκλωμένος,δε μπορώ να ησυχάσω ,δε βγάζω άκρη ,είμαι στάχτη στον άνεμο ,είμαι φυγάς από τον ίδιο μου τον εαυτό με άγνωστο προορισμό... Πού,πού είναι τα χέρια που επιτέλους θα με κρατήσουν , πού είναι το έδαφος στο οποίο θα στηρίξω τη ζωή μου ,κολυμπω στη θάλασσα ,κολυμπώ στο κύμα ,αλλά το αγκυροβόλι μου είναι στο βυθό ,στο μπλε σκοτάδι του βρίσκω σταθερότητα ,ενώ επάνω ,επάνω χορεύω στο φως."

[Thriller Squad · Rating 2 out of 5]

143 pagine che ho faticato a finire (ci ho messo CINQUE giorni a finirlo).
.
PRO:
🧠 Sicuramente l’idea (che è poi stata quella cosa che mi ha fatto prendere il libro). Un uomo che crede di essere un’altra persona, dai, non ditemi che non attira anche voi!
.
CONTRO:
⚠️ NON esistono capitoli. Sono 140 pagine filate.

⚠️ Presenta una punteggiatura tutta sua, unica. Quasi a voler simulare un flusso di coscienza piuttosto che un romanzo. Apprezzo l’idea, ma proprio per questo motivo per me è stata dura leggerlo.

⚠️ Se ti aspetti (come è successo a me) un romanzo mistery e psico (ma che tratta delle tematiche reali) sei completamente fuori strada e difficilmente riuscirai ad apprezzarlo. Non è un romanzo nel senso comune del termine. È un flusso di coscienza ininterrotto, tante virgole e pochissimi punti.
.
CONCLUSIONI:
🚫 Mi è stato davvero difficile apprezzarlo.
🚫 Non la consiglierei come lettura.
🚫 Mi ha lasciato poco.
🚫 Ripeto. CINQUE giorni per leggere 140 pagine.
🚫 18€ per 140 pagine (che manco mi sono piaciute)
🚫 Vedo recensioni ultra positive. Non capisco se sono io la menomata mentale o loro.
.
VOTO:
⭐️⭐️/5
Apprezzo l’idea e la copertina
.
Faccio recensioni che nessuno si caga anche su Instagram: @thriller_squad_

[Alex · Rating 5 out of 5]

la lettura di questo libro è stata un viaggio inquieto e potente attraverso la dualità febrile di una mente spezzata dal trauma della guerra.
Identità e colpa sono i nervi scoperti di questo romanzo che ti tiene incollato alle pagine per poi lasciarti a fissare il vuoto, domandandoti: “Ma cosa ho letto?”.

5/5

“.. in noi ci sono tutti gli animali, tutte le piante, tutti hanno voce dentro di noi, parlano la loro lingua oscura, da embrioni abbiamo tutti le loro forme, respiriamo con le branchie, siamo pesce e rettile e animale, l’intera creazione è dentro di noi, poi facciamo qualcosa, ci muoviamo, ma siamo solo il risultato ultimo, la somma di tutti, dove finisci tu e comincio io?”

[A R · Rating 4 out of 5]

Positivamente sorpresa da questo romanzo. Stile di scrittura molto simile al flusso di coscienza, cerca di rappresentare senza filtri lo stato d’animo del protagonista, il quale presenta un Io frammentato in maniera imperfetta. È impossibile capire in maniera oggettiva dove inizia Hans e finisce Wilhelm e viceversa. Ha varie chiavi di lettura una più razionale ed un altra più surrealista. Sta al lettore sceglierla,ma in nessuna delle due si troverà una realtà oggettiva. Lasciatevi coinvolgere in un viaggio dai contorni indefiniti che vi terrà con il fiato sospeso.

[Alessandra · Rating 3 out of 5]

Un lungo e affannato monologo sulla frammentazione, e forse la perdita, dell'identità che succede all'esperienza traumatica della guerra, agita in prima persona nelle trincee.
Un fluire disordinato di pensieri, quello del protagonista, che non conduce alla risoluzione del paradosso messo in scena sin dalle prime pagine (Hans? Wilhelm? Chi parla?), ma solo alla rassegnazione, alla perdita.

In generale un buon libro, ma dimenticabile.
Ho trovato che in alcuni punti si cedesse il passo all'esercizio di stile e si perdesse di vista la profondità del tema.
In altri momenti mi è sembrato si rasentasse quasi il grottesco nei deliri del protagonista/voce narrante.

[La Bella Rossella · Rating 4 out of 5]

Centoventi pagine complesse ed intense, piene di sfumature e ambiguità che invitano il lettore a rincorre ogni riga, andando contro il suo desiderio di fermarsi a “digerirle”. Non ci sono capitoli o spazi per respirare quì, c’è la necessità di inseguire un Io(?) narrante che non sa più chi è e di condividere l’ inquietudine e il dolore della sua ricerca. Un flusso di pensiero disperatamente poetico e allo stesso tempo scomodo, disturbante. A tratti ho provato pena e dolore per questa mente traumatizzata e vagante, in altri punti mi son sentita ingannata. Peter Flamm, pseudonimo dello psichiatra e scrittore Erich Mosse (Berlino1891 a New York 1963), ci trascina nella suo incontro con la “Shell shock” (nevrosi da esplosione) e con la perdita di Sè, fino alla morte (fisica e/o mentale) a cui la guerra conduce.

[Erica · Rating 4 out of 5]

"Ma a poca distanza quelli dormono nei loro letti e non sanno minimamente che io di loro vedo cose di cui non sanno e non sapranno mai niente"

[Marla · Rating 3 out of 5]

3.5 ⭐️

[Ria]

Wat een oorlog doet met een mens. Bijzonder prachtig. Leest in één keer door. Een boek uit 1926.
Vertaling W. Hansen.

'Ikzelf niet meer ik?'

In één lange gedachtestroom lees je over Hans. Of toch niet? Hij vraagt zich af bij terugkeer uit de loopgraven in Berlijn: 'Wie ben ik? Wie ben ik?' Een ander? Waarom de reactie van de hond?

'Ik moet veel tijd krijgen, het is alsof ik ziek ben, ik zie alles nieuw, ik beleef alles voor het eerst, dat maakt zo moe, tussendoor komt steeds weer de grote, donkere hand en dekt alles weer toe, je staat weer helemaal alleen, het is zo gruwelijk, de wereld en de dingen en jezelf, jezelf het meest.'

'hier ergens heb ik zelf gezeten, wie, ik, wie, hoe dan, waar ben ik, stopt de trein, is de rit ten einde?'

[Sara Pereda]

Very kafka-esque

[Lilia · Rating 5 out of 5]

Ce livre m'a surprise sur plus d'un plan.
Déjà l'histoire. Quels ne doivent être les traumatismes subis par une personne pour usurper l'identité d'un mort! Quelle ne doit être la douleur et la peur de perdre l'être aimé au combat, pour le reconnaître malgré tout dans une autre personne!
J'ai été happée par le style d'écriture. Ce soliloque qui nous embarque encore plus dans le cerveau torturé de ce "rescapé". On est là, on suit le quotidien d'après guerre quand chacun tente de se reconstruire et de se donner l'impression de revivre une vie "normale".
Quel génie cet auteur! Je ne regrette pas cet achat coup de tête. Un petit roman (130 pages) mais tellement riche en émotions.