Het is een snoeihete zomer en ergens in de stad is een blauwe meteoriet neergekomen, al weet niemand precies waar. Als journalist Pyotr die avond thuiskomt, ligt de meteoriet zomaar op zijn bureau. Een primeur lonkt terwijl de rest van de wereld er lustig op los speculeert. Maar iets houdt hem tegen.
Een kern van waarheid is een verhaal over het steeds troebelere onderscheid tussen feiten en gevoelens, over nepvogels, Paul McCartney-look a likes en een genootschap dat gelooft dat Nederland wereldkampioen werd in 2010, en over de dingen die we ons moeten wijsmaken om het leven draaglijk te houden.
Peter Buurman (1992) is redacteur bij De Speld. Hij schreef mee aan Zondag met Lubach, #BOOS en De Boterhamshow en maakte de podcasts Neutrale Kijkers en Boeken FM.
Naar mijn idee wat te duidelijk geschreven door iemand met een journalistieke achtergrond. De non-fictionele uitweidingen over maanlanding-samenzweringen en “Paul is Dead” vond ik doorgaans interessanter dan het wat dunnetjes uitgewerkte alternatieve werkwerkelijkheid waarin Nederland het EK van 2010 won, en alle passages over liefdesverdriet lijken vooral om de hoofdpersoon wat uitleggerig te psycho-analyseren. Buurman mag wat mij betreft wat meer naar zijn eigen David Lynch-motto luisteren, en de lezer wat vaker wijdpupillig achterlaten in een nevel van mosdampen.
Zoals anderen al hebben gezegd, is die laagdrempeligheid wellicht interessanter voor scholieren die net met hun leeslijst zijn begonnen – hoewel het aantal verwijzingen naar films en liedjes uit de jaren 60 voor hen misschien afschrikkend kan werken.
'Vroeger had je nog zoiets als stream of consciousness. Proust doopte een madeleine in een kop bloesemthee en hij zat zo weer in het verleden. Maar tegenwoordig is het niet zo eenvoudig meer, ik raak de hele tijd afgeleid.'
Ik werd teruggevoerd naar (het Mamac in) Nice, waar de kleur blauw een grote rol speelt. Vervolgens naar het depot van Boijmans waar ik oog in oog stond - alhoewel dat onmogelijk is - met Magrittes La réproduction interdite (1937). Leuk!
"Ik heb ooit ergens gelezen, ik weet niet meer precies waar..."
Ik las eens in een artikel dat het jammer werd gevonden dat Buurman met dit boek wegblijft van echte problematiek. Juist het weglaten van actuele onderwerpen die het hedendaagse nieuws kleuren, maar het kiezen voor het nieuws van een fictieve meteoriet vind ik een zeer goede keuze om thema en motieven goed neer te zetten.
Een verrassend verhaal en wat mij betreft een aanrader.
‘Dat is ook belangrijk als we het over de waarheid gaan hebben…’ laat Peter Buurman zijn hoofdpersoon, de journalist Pyotr vaak herhalen, en dan volgt er steeds een andere observatie. Een aangenaam, onderhoudend verhaal over complotten, dromen, fictie en werkelijkheid en de vraag wat waar is en hoe je daar zeker van kunt zijn.
Ik ben aangenaam verrast door dit boek die ik in de bieb tegenkwam! Het las heel vlot en ik vond het een uniek en eigentijds verhaal. De personages kwamen driedimensionaal over en ik was geboeid door het thema. Het einde was iets te open (niet mijn ding) en wat plotseling, maar voor de rest genoten.
« Ik leun met mijn hoofd tegen het raam en voel de frisse bries weer in mijn gezicht. Aan de andere kant van het glas schieten naaldbomen voorbij. Als de trein het bos uit rijdt komt er een berglandschap tevoorschijn, een dal steekt zich uit, kilometers ver. De wind waait zachtjes over de weiden, laat het lange gras golven als een zee. De ochtendzon glinstert op besneeuwde bergtoppen, de scherpe pieken prikken gaatjes in kleine wolken in de lucht. Geruisloos passeren de bergen, tot er beneden in het dal een meer verschijnt. Het water is helderblauw, het zonlicht klatert felwit op de golfjes op het oppervlak. De reflecties spatten op tegen de bergwanden, tegen het reliëf dat daar in honderden miljoenen jaren is ingesleten. Boven sommige delen van het meer hangt een nevel, vage sluiers waardoor enkele bergen de grond niet eens lijken te raken, alsof ze vederlicht zijn en zweven. Terwijl ik kijk vergeet ik mezelf. Het uitzicht is zo groot, het heeft niets met mij van doen. En dat is ook belangrijk om te onthouden als we het gaan hebben over de waarheid: het water, de bergen, de blauwe lucht daarboven. »
“Ik had ergens gelezen of gehoord dat je niet in woorden kunt uitleggen hoe de kleur blauw eruitziet, en dat we daarom ook geen idee hebben of we allemaal hetzelfde zien.”
Verwacht het onverwachte en word toch aangenaam verrast bij Peter Buurman. Absurdisme op de meest realistische wijze geschreven en geheel logisch te volgen. Filosofisch, maar dan klein gehouden, ‘in your face’ en eigentijds. Natuurlijk met humor, maar ook met ontroerend mooie zinnen.
‘Een kern van waarheid’ is een mooie aanvulling op Buurmans vorige roman: ‘Een goede nachtrust’. Dezelfde herkenbare stijl, maar met nieuwe bizarre plotlijnen en frisse observaties. Wederom wordt de waarheid ontwricht, maar dit keer met de vraag: wat is die waarheid dan eigenlijk? En welke dingen maken we onszelf wijs om ons leven zin te geven of draagbaar te maken?
Dat klinkt misschien zwaar en ingewikkeld, maar met de geestige insteek van Peter Buurman hoeft de soep niet zo heet gegeten te worden: filosofie en zingeving, maar dan overgoten met liters bier, weetjes over The Shining, 2001: A Space Odyssey en flashbacks naar het WK voetbal uit 2010.
Buurman schrijft op zijn best als hij kan uitweiden over bizarre of surrealistische situaties, bleek wel uit Een goede nachtrust. Helaas zitten er te weinig van dat soort scènes in Een kern van waarheid. In plaats daarvan vertelt hij een verhaal over een jonge journalist wiens relatie net is geëindigd en, om dit verlies te verwerken, op zoek gaat naar een verhaal over waarheden die voor iedereen weer anders zijn.
Er zitten leuke vondsten in het boek, zo schrijft de hoofdpersoon voor de krant De Waarheid, maar is er in de krant geen ruimte voor de waarheid van de ik-persoon. Maar de sentimentelere kant in het verhaal overtuigt niet, zijn zoektocht naar de waarheid voelt vooral als een omslachtige manier om zijn liefdesverdriet te verwerken. (Maar in alle eerlijkheid: misschien lijkt dat voor een buitenstaander altijd wel het geval.) Verder voelt de vriendschap van de ik-persoon met Bor erg oppervlakkig, zonder dat dit echt hilarisch wordt.
Tot slot zitten er minstens twee (bewuste?) omissies in het verhaal: allereerst vergeet de ik-persoon te vermelden dat Nederland in 2010 wel degelijk een rondvaart heeft gehad. Verder komt er een hele analyse voorbij van de film I’m thinking of ending things, zonder dat vermeld wordt dat het gaat om de verfilming van een boek. Vooral de eerste omissie vind ik erg ongeloofwaardig voor iemand die onderzoek doet naar een genootschap dat gelooft dat Nederland in 2010 wél de WK-finale heeft gewonnen.
Peter Buurman is een Intelligente schrijver die de jongere generatie kan overhalen om meer literatuur te lezen. Hoofdrolspeler Pyotr is een jongvolwassene die werkt bij een regionaal dagblad, graag een biertje drinkt en onderzoek wil doen naar de waarheid in onze post-truth maatschappij. Hij vindt het moeilijk om daarover een artikel te schrijven, maar krijgt een ander onderwerp letterlijk in de schoot geworpen. Buurman schrijft onderkoeld en relativerend. De zomerhitte geeft extra kleur aan het grappige en soepel vertelde verhaal. Tussendoor krijgt de lezer elementen mee die voor zijn onderzoek van belang zijn, zoals dat de feiten niet altijd voor zichzelf spreken, dat de waarheid een persoonlijke kwestie is en dat niet iedereen de leegte kan verdragen. Het plot is zowel simpel als mooi en wordt onderstreept door het motto van David Lynch: ‘There is a plot. What would bet he point of just a bunch of things?’
💭’Ping! Het zijn gedachten als notificaties, die mij attenderen op zaken die op dat moment helemaal niet van belang zijn. Als je het toch een gedachtegang wilt noemen, dit, dan is het hooguit een gang uit een tekening van Escher, zo een waarop de getekende mens zelf nog het idee heeft dat hij verder komt, maar waarvan de toeschouwer kan zien dat hij rondjes loopt.’
Zo las dit boek eigenlijk ook wel een beetje. Al ben ik er nooit helemaal ingekomen dus dan zonder de gang. Wel 3-sterren voor dit soort mooie stukjes.
‘Goed om te onthouden als we het over de waarheid gaan hebben.’
Een luie journalist met liefdesverdriet begint aan een artikel over parallelle waarheden. Hij duikt het konijnenhol op YouTube in, en ook zijn eigen werkelijkheidsbeleving begint langzaam te schuiven.
Het is een geestig en speels boek Het wemelt van de verwijzingen naar gebeurtenissen uit de recente geschiedenis (en hoe zat het daar ook weer mee?) en grappige complottheorieën die worden verkend. De leukste is ook de meest voorname: dat het Nederlands Elftal in 2010 won van Spanje en wereldkampioen werd.
Best wel een aardig boek, maar ik had het idee dat er veel meer in had kunnen zitten. Dat niet alleen het motto, maar ook het verhaal echt David Lynchiaans zou zijn. Nu vond ik het wat te uitleggerig, te toelichtend, te gestructureerd. Ik denk wel dat het een goed boek is voor lessen op middelbare scholen. Het verhaal beschrijft op een vlotte manier (nep)nieuws, complotten en ambities. Kunnen leerlingen en docenten wel een paar lessen mee vullen.
Bij toeval deze samen met de verworvenheden van Jan van Tienen in m’n mandje gegooid, maar ze passen mooi bij elkaar. De toon en creativiteit van ‘de speld’ is duidelijk te herkennen. Ook Peter buurman heeft een stijl die me erg aanspreekt. Tikje absurd, lekker chaotisch en niet vies van wat zelfspot.
Ik had pas laat de insteek door, maar als je nog moet beginnen: lees dit boek en ga op zoek naar alle manieren waarop een waarheid verdraaid wordt! Eens je dit doorhebt, is dit boek een heel avontuur waarin je erachter komt dat misschien wel niets helemaal waarheid is eenmaal er mensen bij zijn betrokken...