Dodelijke zorg: Het drama achter de verwaarloosde psychiatrisch patiënt

by Bas Haan

Onderzoeksjournalist Bas Haan onderzocht voor de serie De verwaarloosde psychiatrisch patiënt in NRC het zorgbeleid voor complex psychiatrische patiënten en stelde vast dat het beleid vaak faalt. In onthullende concrete casussen, die ieder op een ander aspect van het ggz-beleid inzoomen, wordt duidelijk dat het niet gaat om incidenten maar dat het structureel misgaat. De kwetsbaarste mensen, die de zorg het hardst nodig hebben, vallen telkens tussen wal en schip.
In het boek Dodelijke zorgzijn deze casussen opgenomen en gaat Haan nog een stap verder in zijn onderzoek. Hij laat zien hoe het komt dat in het rijke Nederland de geestelijke gezondheidszorg zodanig tekortschiet dat de kwetsbaarste patiënten geen hulp krijgen, met grote – soms dodelijke –
gevolgen voor henzelf en anderen. Dit boek vertelt het verhaal vanuit diegenen die weggezet worden als ‘overlastgever’, ‘verward persoon’ of zelfs als ‘moordenaar’, maar die in de eerste plaats verwaarloosde psychiatrisch patiënten
zijn. Het geeft mensen die je naaste familie hadden kunnen zijn een stem, en laat zien dat ze slachtoffer zijn van een systeemfalen.

Genres: Audiobook, Nonfiction

144 pages, Paperback

Published November 1, 2024

About the author

Bas Haan (1973) is een Nederlandse journalist en verslaggever.

Reviews

[Julicke · Rating 5 out of 5]

Ik had niet verwacht dat de titel van dit boek letterlijk genomen kon worden... Absoluut schandalig dat zo veel mensen met complexe psychische problemen tussen wal en schip vallen in het zorgsysteem, soms met dodelijke gevolgen voor henzelf of anderen. Daarnaast schrok ik ook erg van de verbloemende taal die wordt gebruikt in de politieke wereld voor wat uiteindelijk neerkomt op wegbezuiniging van essentiële zorg en ontduiking van verantwoordelijkheid. Ik hoop, zonder veel vertrouwen, dat dit boek wat teweeg gaat brengen in de politiek en deze haar zorgplicht niet meer zal verwaarlozen.

Het boek zelf is kort en krachtig. Goed leesbaar en goed onderbouwd. Een klein kritiekpuntje is dat doordat de verhalen en de analyse van de onderliggende problematiek in het zorgsysteem zo door elkaar liepen, ik het soms lastig vond te volgen. Wellicht dat dit makkelijker is met een fysiek boek, maar met een audioboek vind ik het vaak prettig als er een duidelijke en goed te volgen structuur in zit.

[Hannie · Rating 4 out of 5]

Schokkend dat mensen die zorg nodig hebben die niet krijgen. Ik had laatst een artikel over dit boek gelezen, vandaar dat ik dit boek wilde lezen. Een aantal zaken die aan bod komen kende ik al, doordat ik een tijdje terug een documentaire heb gezien waarin deze ook besproken werden. Het boek laat echt zien hoe de zorg voor mensen met psychiatrische problemen tekort schiet, met alle gevolgen van dien. Ik vind dat echt een kwalijke zaak in een land als Nederland. Helaas komt doordat diverse regeringen steeds meer zorg wegbezuinigd hebben. Ook blijkt dat niemand verantwoordelijkheid wil nemen. Ook worden de mensen die nalaten zorg te geven nooit daarop aangesproken. Het enige wat er gebeurd is dat er allerlei onderzoeken zijn om te zien waar het mis is gegaan, waar rapporten uitkomen met mooie woorden en waar vervolgens niets mee wordt gedaan. Daarom zou dit boek verplichte kost moeten zijn voor alle leden van de Eerste en Tweede Kamer en iedereen die betrokken is bij de zorg van psychiatrische patiënten. Ik hoop echt dat dit boek iets te weeg gaat brengen, maar ik betwijfel het. Er wordt al zolang gepraat dat er iets verbeterd moet worden en het gebeurt niet. Toch is het goed dat Bas Haan die artikelen, die eerder in het NRC zijn verschenen en nu gebundeld zijn, heeft geschreven. Deze artikelen zijn zo goed geschreven dat ik het boek bijna in een ruk heb uitgelezen.

[Anouk · Rating 2 out of 5]

Note to self: volgende keer checken of de schrijver daadwerkelijk kaas gegeten heeft van het onderwerp waar hij over schrijft en dat het dus niet een rechtbankverslaggever of misdaadjournalist is die ineens over zorg gaat schrijven omdat hij de ouders van Thijs H. toevallig een keertje heeft ontmoet.

Zeker het eerste verhaal over Thijs H. voelde vooral als een goedkoop sensatieverhaal. Ik snap dat je als journalist er voor kiest om een andere kant (die van de ouders van Thijs) te belichten. Dat betekent nog niet dat je je volledig van kritiek moet onthouden. Dat er dexamfetamine aan Thijs werd voorgeschreven is een grove fout volgens dit boek, omdat het psychotische klachten kan verergeren. Dat de ouders van Thijs H., die al vermoedden dat hij kampte met psychotische klachten, zijn wietgebruik verdedigen had wat mij betreft dan ook wel wat breder uitgemeten mogen worden.

De keuze voor de verzameling verhalen snapte ik ook niet helemaal. Bij het ene verhaal ging het fout bij een GGZ-instelling. In een ander verhaal hadden juist de politie en justitie grove steken laten vallen. En dan ging het in het volgende verhaal ineens over een foutief gestelde WLZ-indicatie. Zo al 3 verschillende problemen waar de samenhang mij niet duidelijk was. En aangezien er geen samenhang was, was er al helemaal geen heldere visie op een oplossing van de problemen. Oftewel: vooral goedkoop scoren met de treurige verhalen van anderen.

Tel daarbij op het aantal onnodige herhalingen én de wijdopen deuren die worden ingetrapt (zo waren de aanbevelingen voor verbeteringen uit het rapport, opgesteld n.a.v. (!) de zaak Thijs H , in het geval van Thijs H. niet opgevolgd...) en je hebt niet een bijster sterk journalistiek werk.

[Nelline Zondag · Rating 5 out of 5]

Heftig boek, laat duidelijk de pijnpunten zien van de GGZ op dit moment. Enerzijds het verhaal van de kosten - wie betaalt intensieve zorg - maar ook hoe ingewikkeld het is wanneer mensen in hun psychose op vreselijke wijze slachtoffers maken. Het boek sluit mooi aan op de casuïstieken het vak forensische psychiatrie van mijn master.

[Roos · Rating 2 out of 5]

Geen sterk staaltje journalistiek werk. De verhalen zijn interessant, maar als je de media over deze zaken al hebt gevolgd staat er niets nieuws in. Uit zo’n boek had veel meer gehaald kunnen worden. Desalniettemin goed dat er aandacht voor is.

[Julian · Rating 3 out of 5]

Bron?

Interessant boek dat ook echt wel buikpijn geeft bij het lezen. Leest als water. Het motiveert me wel enorm in mijn rol als zorgverlener, maar ik miste vooral ook wat inzichten of ideeën over hoe we de zorg zouden kunnen verbeteren.

[Vincie · Rating 4 out of 5]

"Dan hoeft er geen gevecht tussen instanties te ontstaan wie er nou eigenlijk verantwoordelijk is voor (de kosten van) een behandeling. Dan kan ook voorkomen worden dat de dood, in de vorm van palliatieve zorg of anderszins, als behandelmethode geaccepteerd zal worden omdat het een oplossing is voor een zorgtekort." ~ bladzijde 144.

Ik weet niet of ik me zorgen moet maken, maar de inhoud van dit boek verbaast me dus totaal niet. Voor de meeste mensen zal dit boek schokkende inhoud hebben, maar als je mensen kent die in de (complexe) ggz ronddwalen is dit boek eerder een bevestiging van wat je zelf ook in je omgeving ziet.

Hartverscheurend als je leest dat er gewoon in een zorgrapport wordt geconcludeerd dat palliatieve zorg als optie wordt gezien voor mensen die niet gemakkelijk behandelbaar zijn. Dat er soms zelfs zonder medeweten van een patiënt-cliënt in het dossier wordt gezet dat er palliatieve zorg wordt geïndiceerd. De huidige 'populariteit' van euthanasie bij psychisch lijden zou ik daar zelf als gevolg van beschouwen. De goedkoopste patiënt is een dode patiënt.

Psychiatrische patiënten worden aan hun lot over gelaten, met soms dodelijke gevolgen - al dan niet voor de patiënt zelf, dan wel voor mensen in de maatschappij die toevallig op een verkeerd moment op de verkeerde plek zijn.

Mooi dat Bas Haan deze casussen heeft onderzocht én hulde voor de manier waarop hij zijn artikelen optekende. Want hoewel de maatschappij lijdt onder het falen van overheidsbeleid, lijdt de patiënt en diens omgeving zelf ook. En in hoeverre valt de politie en verschillende instanties iets te verwijten als zij ook maar roeien met de riemen die ze hebben dankzij bepaalde overheidskeuzes?

[Shadira · Rating 5 out of 5]

Ik heb Dodelijke Zorg in één zitting uitgelezen en dat gebeurt me niet vaak. Vanaf de eerste pagina greep het me vast. Bas Haan schrijft met dezelfde intensiteit en scherpte die we van hem als onderzoeksjournalist kennen. Hij legt niet alleen de pijnlijke tekortkomingen binnen de psychiatrische zorg bloot, maar geeft ook een menselijk gezicht aan het drama achter de cijfers en dossiers.

Het verhaal draait om een patiënt die tussen de mazen van het systeem valt, met desastreuze gevolgen. Haan neemt je mee in een wereld waar goede bedoelingen botsen met bureaucratie, waar hulpverleners vastlopen in regels en waar kwetsbare mensen de dupe worden. Wat dit boek zo sterk maakt, is dat het geen koude reconstructie is, maar een diep menselijk verslag geschreven met empathie, woede en precisie.

Als verpleegkundige raakte het me extra hard. Je voelt de machteloosheid, de frustratie, maar ook de noodzaak om te blijven kijken, blijven luisteren, blijven zorgen. Dodelijke Zorg is confronterend, maar ook broodnodig: een spiegel voor iedereen die in of rond de zorg werkt.

Een aangrijpend, zorgvuldig en meeslepend boek dat je niet zomaar naast je neerlegt, ook niet nadat je de laatste bladzijde hebt omgeslagen.

Dit boek is zeker een aanrader voor iedereen die wil begrijpen wat er mis kan gaan als systemen belangrijker worden dan mensen.

[Frederique Veldman · Rating 5 out of 5]

Treurig stemmend boek, over de staat van de psychiatrie voor de moeilijkste groep patiënten. Haan weet het in het bredere kader te plaatsen, en dat is vooral terug te voeren op politieke keuzes die zijn ingegeven door bezuinigingsdrift.

[Peter Dierinck · Rating 3 out of 5]

Boek met veel voorbeelden waaruit blijkt dat het systeem (in Nederland) faalt om mensen in een ernstige psychiatrische crisis of langdurige psychiatrische problematiek goed op te vangen. Zeer degelijke onderzoeksjournalistiek die analyseert in plaats van de sensatie op te zoeken...

[Puck Herder · Rating 3 out of 5]

Het boek greep me wel, het is heftig om te lezen dat we in Nederland toch nog in zulke belangrijke dingen tekort komen. Maar ik vond het niet geweldig om te lezen. De manier van schrijven vond ik niet heel fijn.

[Sanne Scholten · Rating 3 out of 5]

📱

[Lisa Wieriks · Rating 3 out of 5]

Geeft helder inzicht in hoe het systeem van de GGZ faalt, maar ik mis nog een stukje concrete en gedetailleerde oplossingen. Dit ligt echter niet bij de schrijver als taak, maar bij de samenwerking tussen overheid en zorginstanties