Jump to ratings and reviews
Rate this book

Het Stravinsky-spel

Rate this book
Een historische roman over vriendschap en moed, liefde en troost in tijden van ontbering.




‘Hoever ben je bereid te gaan om iets voor een ander te betekenen?’ Dit is de kern van het spel dat twee pubers, Susan Sontag en Cody Garner, eind jaren 40 bedenken na een ontmoeting met de componist Stravinsky. De inzet is dan nog kinderlijk vrijblijvend, maar de vraag blijft hen levenslang bezighouden.




Decennia later arriveert Cody in het belegerde Sarajevo, waar Susan een toneelstuk regisseert. In die vervreemdende oorlogssituatie komen herinneringen boven aan hun jeugd in Hollywood, hun gezamenlijke eerste schreden in de liefde en hun bezoek aan Thomas Mann, maar ook aan het New York van de jaren 80, wanneer Susan het intellectuele en artistieke geweten van Amerika is geworden.




Geconfronteerd met het dagelijks leven en lijden van de Bosnische acteurs leren de twee jeugdvrienden hun eigen beperkingen onder ogen te zien. Dan dringt zich de vraag waarmee hebben wij nu het meest voor anderen betekend en wie wint uiteindelijk het Stravinsky-spel?




‘Het gebeurt niet elke dag dat wij nodig zijn.’


269 pages, Kindle Edition

First published August 27, 2024

63 people are currently reading
782 people want to read

About the author

Arthur Japin

80 books596 followers

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
173 (15%)
4 stars
484 (44%)
3 stars
366 (33%)
2 stars
52 (4%)
1 star
14 (1%)
Displaying 1 - 30 of 153 reviews
Profile Image for Jan.
1,058 reviews67 followers
May 1, 2025
Sue Sontag is in haar jonge jeugd al zeer leergierig, op het maniakale af. Zij probeert en slaagt erin buurjongen Cody Garner in dat kielzog mee te krijgen. Zij ontwikkelen een hechte vriendschap, vooral op het intellectuele vlak. In afwisseling met de beschrijving van hun volwassenwording (1946-1949) en hun volwassen leven (1980-1993) bevat de roman scenes van de repetities van een toneelstuk in het belegerde Sarajevo in 1993. Susan Sontag werkt er met plaatselijke acteurs en actrices. Cody reist haar achterna om regisseur Sontag te assisteren. Intussen is Cody bevriend geraakt met Eli, en Susan met Annie.
In Amerika voert Japin ons mee naar de direct-naoorlogse situatie dat veel bannelingen uit Europa een goed heenkomen hebben gevonden, onder wie de Russische componist Igor Stravinsky en de Duitse schrijver Thomas Mann. De uitvoering van de Sacre du Printemps, in aanwezigheid van de componist en zijn vrouw, was een genieting. En via een kennis komen de studiebollen in contact met de grote tovenaar, die Susan adoreert en wiens roman De Toverberg zij had verslonden. In de beschrijving van deze grootheden is ook de titelverklaring te lezen. Ik had eerlijk gezegd van Japin de romancier indringendere reportages verwacht dan wat ik hier tegenkom. Stravinsky wordt helemaal niet als sprekend personage opgevoerd; wat Mann zegt, blijft beperkt tot twee beleefdheidsfrasen. Het had zo veel mooier gekund – zegt de leek – om de verklaring van de titel meer cachet te geven.
Na een aanzet in de contacten met Susan maken we via het personage Eli kennis met de geaardheid van de laatste en Cody; Japin weet hier m.i. wel te overtuigen in de scenes over hun vriendschap en de verhouding tot Eli’s familie en de verdere omgeving en hoe het Eli naderhand is vergaan.
Als pendant van het relatief luxe en onbezorgde leventje dat de personages leiden in de VS, krijgen wij voorgeschoteld hoe het in Sarajevo toegaat tijdens de langdurige belegering van die stad door de Serviërs. Het is, op een tijdspanne en een afstand die ik als lezer anno 2025 heb tot die gebeurtenissen, kortweg onvoorstelbaar welke ontberingen en gevaren in die stad te duchten waren, alleen al om in leven te blijven, laat staan om als acteur die extra zin aan zijn voortbestaan wil geven, zich dagelijks in doodsgevaar te begeven om naar de repetitieruimte te komen. Op de route liggen Servische sluipschutters op de loer, ook om burgers af te knallen. Symptomatisch is de scene van een begrafenis die inderhaast wordt gehouden tijdens een korte periode van onbekende duur met laaghangende bewolking, tijdens welke sluipschutters het hun benodigde zicht is ontnomen voor hun moorddadige activiteiten. De veelheid van bombardementen, de meeste bewust op onvermoede momenten, maakt de mensen mentaal het leven zuur en tamelijk uitzichtloos. De acteurs kunnen zich nauwelijks concentreren, niettemin blijven zij wonderwel niet slechts voldoende gemotiveerd om te overleven, maar tevensom hun belangrijke culturele taak te blijven vervullen, in het belang van het collectief. Japin heeft zich goed van zijn taak gekweten om de intensiteit van die situatie in zinnen te vatten.
In het algemeen vind ik zijn procedé wel geslaagd om fictie te schrijven met hier en daar enkele pijlers van historische figuren en situaties. Maar naast alle aandacht voor het persoonlijke wijdt Japin uiterst weinig tekst aan de historische context, die voor een nuttige zo niet noodzakelijke verdieping had kunnen of eigenlijk móeten zorgen. En het gerepeteerde stuk ‘Wachten op Godot’ raakt als het ware geamputeerd, je zou kunnen zeggen in een dubbele betekenis, even begrijpelijk als opvallend. Aan Becketts toneelstuk wijdt de roman weinig woorden; daarom kan Japins roman ook niet als een hervertelling van dat stuk worden gezien en beleefd. Maar goed, niet iedereen kan dat zoals bijv. Margaret Atwood dat deed met een stuk van Shakespeare in ‘Heksengebroed’.
De centrale figuur in de roman is Susan Sontag, ook in werkelijkheid een iconische beroemdheid in het culturele leven (1933-2004). Japin prijst haar bij elke gelegenheid de hemel in, trekt althans veel aandacht naar haar toe. Geen wonder, want hij heeft zijn partner vaak vergezeld in diens voorbereidingen van de biografie van Sontag. Niettemin is Cody Garner als personage in mijn beleving iets meer uitgediept en daarmee minstens zo interessant, met alle thematiek die aan hem is gerelateerd. Er zit een mooie literaire spiegeling in het beeld van de vriend die achterblijft – tevens tijdsbeeld – en de slechte gezondheid van hen naar wie Cody voor de kunst toe gaat. Maar daarover en meer wil ik hier verder niets kwijt; dat karakter moet iedere lezer zelf proeven.
Als geheel is dit een inhoudelijk aantrekkelijke en stilistisch vlot en in heldere taal gesponnen roman, zij het met enkele feilen. JM
Profile Image for Henriette.
363 reviews34 followers
October 16, 2024
Ik weet niet zo goed wat ik van de nieuw Japin moet vinden. Ben niet heel enthousiast nu het eenmaal uit is, zoals ik wel was over vrijwel alle boeken die ik van Japin ken. Of het onderwerp (personage Susan Sontag) me niet boeide op de manier zoals ze werd neergezet, of dat een fictief personage (Cody) de hoofdrol innam, of dat het in een hectisch oorlogsgebied regisseren van een traag toneelstuk (Wachten op Godet van Samuel Becket) me onrealistisch voorkwam… ik weet niet wat het is, misschien alles tezamen, ook de titel vind ik wat ver gezocht, want het komt maar even in het verhaal voor. Nou ja, ik ben hoe dan ook teleurgesteld, terwijl ik zo naar dit boek uitkeek.
Profile Image for Karen.
290 reviews4 followers
September 21, 2024
Ik ben geen liefhebber van het werk van Arthur Japin. Hij schrijft me té nadrukkelijk, pedanterig bijna. Alles uitleggen, overbodige bijvoeglijk naamwoorden. Het mengen van een fictief personage (Cody) met historische feiten (Susan Sontag in Sarajevo) leek me spannend, temeer daar Japin dicht op het vuur zit met de biograaf van Sontag (Benjamin Moser) in huis. Maar jammer genoeg bleef Sontag een karikatuur. Alleen het hoofdstuk over Eli, de partner van Cody, die eind jaren 80 aids oploopt, ontroerde me. Japin trekt een mooie parallel tussen de angst voor sluipschutters tijdens het beleg van Sarajevo en de angst voor aids in de jaren 80. Ook mooi: de eerste paragraaf over de (onheilspellende) stilte van oorlog. Maar alles bij elkaar, nee, ik bleef het hele boek struikelen over de taal.
Profile Image for Annet.
214 reviews3 followers
December 30, 2024
Weer zo'n meesterlijke historische roman van Japin. Hoewel geromantiseerd, krijg je een aardige kijk op het leven van Susan Sontag, haar bijzondere persoonlijkheid, haar gaven en wat zij heeft betekend voor de inwoners van Sarajevo tijdens de Balkanoorlog.
Japins verbeeldingskracht en prachtige schrijfstijl kluisteren je aan het verhaal. Knap hoe hij keer op keer een vrouwelijk hoofdpersonage uit de geschiedenis met overtuiging weet neer te zetten.
Profile Image for Harmke.
554 reviews29 followers
April 23, 2025
Ik geniet normaal erg van de historische romans van Arthur Japin. Helaas kon dit boek mij niet boeien. Ondanks dat het op zich prima geschreven is. Ik kon er helaas met moeite doorheen komen. Meer over mijn leeservaring lees je op Harmkes Leestips.
Profile Image for Suus.
120 reviews8 followers
February 23, 2025
Het Stravinsky-spel is mijn eerste boek van Arthur Japin en ik ga zeker meer van zijn werk lezen.

De personages komen echt tot leven door de prachtige schrijfstijl. Het verhaal over Eli, die aids oploopt, was erg ontroerend. Ook heeft Japin de impact van een stad in oorlog op een mooie manier overgebracht.

3,5/5 ⭐️
220 reviews
September 10, 2024
Prachtig roman over Susan Sontag en haar jeugdvriend. Wat vriendschap, oorlog, liefde, hoop allemaal met je doet. Alles in één roman. Ik ga zeker een keer naar haar graf als ik in Parijs ben. Wat een bijzondere vrouw!
Profile Image for Robert Lambregts.
794 reviews30 followers
March 13, 2025
Goed boek. ook weer goed geschreven, wat Japin zeker kan. Toch had ik er moeite mee om er doorheen te komen. Het verhaal lag me niet op de een of andere manier. Wellicht dat het ook meer aan mijzelf lag, maar ik vond het taai. Daarom 3.5 ster, maar afgerond naar 3. Mooi en goed, maar ben blij dat het uit is.
Profile Image for Sibrich van Baalen.
303 reviews81 followers
October 9, 2024
Ik snap niet dat sommige auteurs zich zo ingraven in wat vertrouwd voor hen is. Arthur heeft me leren lezen als puber, maar daarna is hij zich te thuis gaan voelen in z'n eigen gekeuvel. Dit is m'n laatste Japin. Vaarwel vriend.
Profile Image for Arnold Huijgen.
Author 17 books59 followers
October 27, 2024
Had de NRC-recensie gelezen, maar ben veel positiever over het boek. Nawoord is een beetje vreemd, omdat het focust op de relatie fictie-realiteit, met name waar het Susan Sontag betreft. Maar volgens mij draait de roman om het levensbelang van de kunst, de verbeelding die de realiteit schept.
Profile Image for Noa.
44 reviews5 followers
November 10, 2024
Het boek was lastig om in te komen maar zeker wel weer de moeite waard!
Profile Image for An.
66 reviews
July 6, 2025
Ik ben op een gegeven ogenblik dit boek echt heel goed gaan vinden. Superinteressant hoe deze roman - hoewel fictief- naar het leven van Susan Sontag is geschreven. Wat een ode aan haar en haar werk. Maar ook een inkijk in hoe een genie sociaal onaangepast kan zijn en gevormd is door een liefdeloze jeugd. In dit boek ben ik belangrijke passages - nog tijdens het lezen - opnieuw gaan lezen. Immens ontroerend geschreven is ook de strijd van Eli. Verder is er in de studententijd van Susan en Cody een bijna ontmoeting met Stravinsky, een uitdaging, een zoektocht naar het intellectuele, bewondering voor kunstenaars allerhande en diepzinnigheid. Ze mogen op visite bij Thomas Mann, hun idool. ´De Toverberg' komt aan bod. Toevallig las ik ondertussen in DSL ... ´hoe verkwikkend is het volgende visioen: drijvend in het water met achter je, dobberend aan een touwtje, De Toverberg.´ Het is duidelijk: dat boek wacht op mij.
Profile Image for Hannie.
1,403 reviews24 followers
June 4, 2025
Goed boek. Ik moest er even inkomen, maar daarna leefde ik echt mee met de personages. Hoewel het boek een roman is, heeft Susan Sontag wel echt bestaan en is ze ook meerdere keren tijdens de oorlog in Sarajevo geweest. In het nawoord geeft Arthur Japin een toelichting. Dat vond ik wel heel fijn. Behalve de periodes in Sarajevo kom je ook meer over de jeugd, de studententijd en het gewone leven van Susan Sontag en Cody Garner (fictief karakter) te weten. Ook komt het onderwerp aids, hetgeen toen nog echt een issue was, aan bod. Toen ik jonger was, was aids nog een ziekte waaraan je doodging. Dat kan ik mij nog goed herinneren. Tegenwoordig speelt dat in de Westerse wereld veel minder door alle medicijnen die er inmiddels zijn. Bepaalde passages in Sarajevo deden mij ook aan de oorlog in Oekraïne denken. De leefomstandigheden van de mensen, de bombardementen. Hoe blij men met een meloen kan zijn. Hoewel ik best veel boeken over de Tweede Wereldoorlog heb gelezen, kwam dit boek toch op een andere manier binnen. Wellicht omdat het minder lang geleden is en ik die oorlog bewuster heb meegemaakt. Niet de echte oorlog zelf natuurlijk, maar wel via de media. Ook had ik in die periode een collega die Joegoslavië was ontvlucht. Terwijl de Tweede Wereldoorlog natuurlijk veel langer geleden is en zelfs mijn ouders toen nog niet geboren waren. Daarnaast is de Tweede Wereldoorlog ook een hele bekende oorlog. Er zijn veel boeken over geschreven en films over gemaakt. Dat is bij de oorlog in ex-Joegoslavië toch veel minder. Ik heb eind vorig jaar ook een boek van Arthur Japin gelezen. Dat viel mij toen wat tegen. Deze vind ik wel goed.
Profile Image for Sharan.
26 reviews
April 2, 2025
Ik heb dit boek vandaag huilend op een bankje tijdens mijn pauze uitgelezen. Waarom moest ik huilen? Door de hartverscheurende, levensechte passages over een stad in een oorlog die maar al te echt en al te recent was, waar ik me nu verplicht voel meer over te leren. Ik kan niet wachten om de straathonden in Sarajevo te ontmoeten en zal me dan afvragen of zij ooit een baasje hebben gekend wat hen heeft moeten laten gaan.
Susan Sontags wilskracht en zorgvuldigheid een volledig mens te zijn en alles wat zij daar voor wilde riskeren zette mij op scherp. Het boek liet mij denken over wat het leven waard is. Over wat kunst waard is en waar je je leven(sjaren) voor zou riskeren. Susan leerde me weer hoe belangrijk het is om naar meer te streven dan middelmatigheid, en dat daar comfort en veiligheid (in de geest en fysiek) voor geofferd moeten worden.

Susan en Sarajevo waren het boek voor mij, de andere personages en passages waren voor mij bijzaak. Sorry Arthur Japin.
Profile Image for Dagmar.
74 reviews1 follower
April 11, 2025
Weer een prachtig boek van Japin. Hoe hij de jeugd van Susan Sontag tot de oorlog in Sarajevo beschrijft en tussendoor nog een andere verhaallijn van Cody (een fictief figuur maar duidelijke lijnen heeft met zijn eigen leven) weet te verbinden en boeiend te houden vind ik heel mooi.

De eerste 100 pag gaan over haar jeugdjaren en Japin kan je helemaal laten meevoelen hoe zij was. De twijfels over haar lichaam en gevoelens weet hij als geen ander te verwoorden. Gegrepen door grote schrijvers, filosofen en musici trekt ze op met de verteller. Die brengt haar (hen) in contact met Thomas Mann. Een ontmoeting volgt.
Dan volgt een gedeelte wat zich vele jaren later afspeelt waarin Susan woont/werkt in Sarajevo en de verteller laat overkomen om een meesterwerk op toneel te laten komen midden in de oorlog.
Profile Image for Mathilde.
181 reviews2 followers
November 3, 2024
Wat las het weer lekker. Zou zoiets te maken hebben met hoe de schrijver formuleert en hoe dicht dit aan ligt tegen jouw manier v denken?
Anyway een interessant inkijkje in het avontuur v Susan Sonntag in Sarajevo. Met het Strawinsky spel als rode draad. Wat ben je bereid op ts geven om de mensheid te helpen.
Annie Leibowitch komt er ook in voor. Heb haar fotos v Sarajevo opgezocht.
Profile Image for Alice Lesseliers.
44 reviews1 follower
October 31, 2024
Een prachtig, ontroerend en fascinerend verhaal. Ik kon dit boek telkens met heel veel moeite wegleggen en kon niet wachten om er terug in te beginnen. Ik vind de manier van schrijven van Arthur Japin ook echt zalig.
Profile Image for Jitske Maekelberg.
75 reviews
December 29, 2024
Supervlot geschreven, zeer leerrijk en aangrijpend. Ik vond wel soms dat de minder grote personages niet altijd veel diepgang kregen en dat het verhaal af en toe wat aan de oppervlakte bleef drijven waar ik had verwacht dat de auteur dieper in deze zware materie zou duiken. Vooral de acteurs en hun individuele relatie met Wachten op Godot. Daarom dus een ster minder.
140 reviews2 followers
April 30, 2025
Niet uitgelezen , het ene boek van hem is prachtig de andere niet voor mij
Profile Image for Martine Geerardyn.
269 reviews12 followers
December 11, 2024
De combinatie van een sterk verhaal en historische personages blijft werken in de boeken van Japin, opnieuw een interessante voltreffer.
17 reviews1 follower
October 27, 2025
Duurde even om er in te komen, vooral door alle referenties naar muziek en theater die mij niks zeggen. Maar uiteindelijk werd je meegenomen in de karakters en was het mooi en interessant om te lezen over het leven in Sarajevo tijdens de oorlog. Mooi verhaal :)
Profile Image for Tessa Kerre.
Author 2 books172 followers
December 15, 2024
Het begon schitterend, en ik heb dit boek heel graag gelezen, maar ik bleef wat op mijn honger zitten op het einde. Er bleven eindjes los of ze werden iets te opvallend en gekunsteld aaneen geknoopt.
Profile Image for Boekdagboek van Annemieke.
159 reviews5 followers
September 20, 2024
Japin verstaat de kunst om heel toegankelijk en toch literair mooi te schrijven. Dat leest zo lekker!

Omdat in zijn voorgaande boeken steeds een bekend persoon centraal stond, was ik in het begin vooral in twijfel om wie het deze keer draaide. Toen ik deze hang naar een centraal figuur losliet, genoot ik veel meer van het boek; van de taal en van het idee een stuk op te voeren in een oorlogssituatie en wat dit voor mensen betekent.

Deze keer vond ik het dan ook minder om een persoon en meer om een gedenkwaardige gebeurtenis draaien, maar dat maakte het juist boeiend; hoe weemoedig was het, om nu over de waarde van cultuur te lezen.

We lezen over hoe een groep dappere acteurs een toneelstuk op gaat voeren in een belegerd Sarajevo en hoe de Amerikanen die daarbij betrokken zijn, Susan Sontag in het bijzonder, daartoe zijn gekomen.

Citaat: dit was een stilte waarvan geen enkele rust uitging, zoals in de natuur, maar dreiging, de zekerheid dat een schreeuw haar weldra zou doorbreken.

Citaat: iedere mening die je vormt belemmert je vrijheid, elk oordeel is een afgesneden weg.
Profile Image for Rozemarijn.
22 reviews
September 14, 2024
Een kijkje in een oorlog, in plaats van ernaar. En eindelijk, collectivisme, ik wist bijna niet meer dat het individualisme een tegenhanger had.
Profile Image for Josien.
35 reviews
October 21, 2024
Het voelt aan als een verhaal met weinig woorden. Een schets van een intensief en complex leven. En precies raak. Chapeau!
Displaying 1 - 30 of 153 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.