Dede Korkut Kitabı

by Yunus Zeyrek

Dede Korkut Kitabı olarak andığımız bu kitap, Türk kültür ve medeniyet tarihinin temel taşlarından biri ve Türk dilinin şaheseridir. Bu esere adını vermiş olan kişi, Türk'ün bilge kişisi, efsanevi ozanı ve ozanların piri, belki bir Türk velisi olan Dede Korkut'tur.

Bu eserde yer alan destani hikayeler, onun tarafından düzülüp koşulmuştur. Bu kitap, önce dilden dile söylenegelmiş, sonra yazıya geçirilerek yüzyılların ötesinden çağları aşıp günümüze ulaşmış eşi ve benzeri olmayan bir eserdir. Milli ve şerefli hayatın devam etmesi için bu hayatı besleyen kaynaklara ihtiyaç var. İşte Dede Korkut Kitabı, bir insanı hatta bir milleti, milli ve insani değerlerle donatmaya kafi nadir eserlerden biridir.

Bu sebepledir ki genç olsun yetişkin olsun her Türk, bu eseri bir defa değil, ömür boyu, tekrar tekrar okumalıdır. Böylece ruhunu engin bir ırmaktan kandıracak, hayatta içinde yer alacağı yahut şahit olacağı hadiseler karşısında nasıl bir tavır almak gerektiğini önceden öğrenmiş olacaktır.

Genres: Classics, Fiction, Turkish, Poetry, Mythology, Turkish Literature, Literature

ebook

First published January 1, 1450

Reviews

[Bryn Hammond · Rating 5 out of 5]

'Dirse Khan came home. He called to his wife, "Come here, luck of my head, throne of my house, my sugar-melon, my honey-melon."'

'great sorrow came over his wife; her black almond eyes filled with bloody tears'

'the boy gave the bull a merciless punch on the forehead and the bull went sliding on his rump'

'Dirse Khan took up his strong bow, strung with wolf-sinew'

'you will not die of this wound. The flowers of the mountain with your mother's milk will be salve for it.'

'Water has looked on the face of God. I shall ask this stream for news.'

'Lady Burla the Tall overheard this, and fire fell on her heart and soul'

'Alas for my falcon, quivering in my fist!'

'In those days the nobles' blessings were blessings and their curses were curses, and their prayers used to be answered.'

'Three times he kissed her, once he bit her.'

'Among the Oghuz nobles, lying was unknown; they believed him and wept.'

'I shall not call you 'horse' but 'brother', and better than any brother. 'There's work to be done, comrade,' I shall say - and better than any comrade.'

'With your proud swaggering walk, your lion-like stance, your intent gaze, you are so like my brother Beyrek, minstrel.'

'The Black Lord was felled by a blow from Wild Dundar's sword, Kara Budak felled the Black Lion King.'

'The Lady Burla the Tall aimed a blow of her sword at the infidels' black standard and brought it down.'

'make his soul yelp and bring it here.'

'Now the infidel King of Trebizond had a mightily beautiful and beloved daughter. She used to draw two bows at once, to her right and to her left. The arrow she shot never fell to earth.'

'Wherever dust is falling and swirling, wherever the crow and raven are dancing, there shall I seek him.'

'Warrior, nonchalantly cutting off heads, warrior, attacking my enemy without so much as a by-your-leave, what warrior are you?'

'My strong white-gripped bow, which I bought at the price of a stallion; my twisted string, which I bought at the price of a bull.'

'who weeps blood if for three days running he does not see an enemy'

'They withdrew to a place apart, they clung together, they who had longed for each other talked together and howled together like wolves of the wilderness.'

'Armour is known by its jangling as meat is known by its seething.'

'My left eye wept at the awesome sight.'

'One day Salur Kazan son of Ulash, lion of heroes, chick of the long-plumed bird, hope of the wretched and the helpless, prop of forsaken warriors, marshal of the teeming Oghuz, foe of Kan Abkaz, master of the chesnut horse, brother of Kara Gone, uncle of Kara Budak, father of Khan Uraz, rose up from his place.'

'The boy inquired, "What is the meaning of 'enemy'?" Kazan replied, "My son, the meaning of 'enemy' is the people whom we kill when we catch them, and when they catch us they kill us."'

'"I see, my son," said Kanli Koja, "you don't want a girl; you want a dare-devil hero to look after you, and you can eat and drink and be merry." "That is so, my dear father," he replied, "but you'll go and get me some pretty dressed-up doll of a Turcoman girl, whose belly will split if I should suddenly lean over and fall on her." "Son," said Kanli Koja, "finding the girl is up to you."'

[Murat Dural · Rating 4 out of 5]

Aslında Dede Korkut Hikayeleri'ni puanlamak, altına yorum yazmak bana komk geliyor. Önemli bir Oğuz Destanı, geçmiş ile ilgili bir tarihçiyi heyecanlandırabilecek tarihi izler. Beklediğimden daha sert, daha fazla öfke barındırıyor ama dediğim gibi hepsini heyecanla ve büyük bir lezzet ile okudum.

[Doris · Rating 4 out of 5]

The story of this epic is beautiful . It tells the history of one founding tribe of Oghuz Turks in their setting in Anadolia and beyond. It tells, among other things, of heroes ot Turkic people, of their bravery and endurance and love. For the age of heroes is impregnated with love , the best hero must have the best girl, the one worth having and it means putting his life in danger, jeoperdizing it of many a brave knight or warrior. I was reminded of this epic while rereading La Chanson de Nibenlungen for Sigfried super hero, mythic hero has his girl, his destiny, Kriemhild, their love being fraught with a lot of danger and perils and misfortune for politicalo and status reasons, act of bravery, arrogance, happiness does not lst, and life brings sorrow to it and mosfortune , to him and to her, who is his half, the same as him , uncommon and of whose beauty tales have been told, they experienced great happiness but great sorrow came from it as well as in this Turkic love for love of heroes is deeply intertwined with warring over territories and conducting duel contexts for bravery acts, and love is a bravery, a challenge for heroes, in telling this I was thinking about Bani Tchitchek, the best girl and the daughter of the noble knight Ban-Bidjan who gave the daughter to a hero Ban Bejrek. , and the girl was such a beauty and the word about it came easily to those who are powerful and think that beauty had to be given in their possession to ban Bidjan the chief governer and prince, arrogant and violent,who was about to contest his right, and conquer the territory and the girl. And that is the theme of epics, power, love, territory, but love as a challenge, love as a divinity, gift from gods and their recognition.In this lies my comparison with La Chanson de Nibelungen. Beauty is contested not for itself or individual love but for status and community reasons, lust and attraction existing but enveloped in status-symbol made for history and retelling and destiny. This poetry is the work of Turkic Homer, mythical Dede Korkut . To follow this splendid acheievement of Dede Korkut , most certainly after books on my lists
Maybe I have made an error of writing however briefly of this epic without touching on the heart of it, its magnificent subject with the singer, Dede Korkut singing the glory after such act of bravery, magnifying everything, times past. But the more will follow,in six, or four or five months
. Entre-temps, lisez cette chanson de geste de Dede Korkut qui n'est pas un depaysement et qui parle a nos coeurs!

[Roar · Rating 4 out of 5]

I really enjoyed this collection of 12 Oghuz-Turkic epic poems, partly because they are similar to some of the Central Asian and Karakalpak heroic "dastans." It is a must read for people interested in Turkic and Central Asian literature and culture, especially since so little of it is available in English. The epics in this book are even enjoyable stories.

[Mustafa Özgür · Rating 5 out of 5]

Herbirini büyük bir keyif ile dinledim; dinlerken ilkokul günlerimi hatırladım, neredeyse hepsini o zamanlarda okumuş olduğumu farkettim.
Mehmet Atay'ın sesinden dinlemek ise ayrı bir keyifti.
Herkese iyi okumalar ya da dinlemeler :)

"...Dedem Korkut geldi, kopuzuyla neşeli havalar çaldı; boy boyladı, soy soyladı, ve şöyle dua etti;

Yerli kara dağların yıkılmasın.
Gölge veren ağacın kesilmesin,
Taşkın akan suyun kurumasın.
Kanatlarının ucu kırılmasın.
Koşarken ak boz atın sendelemesin.
Vuruşurken kara çelik kılıcın çentilmesin.
Çarpışırken alaca mızrağın ufanmasın,
Ak bürçekli ananın yeri cennet olsun.
Ak sakallı babanın yeri cennet olsun.
Kara ölüm geldiğinde geçit versin
O övdüğüm yüce tanrı seni sağlıklı kılsın
Devletini artırsın, sana yardım etsin
Nâmerde muhtaç etmesin.
Oğul ile kardeşten ayırmasın
Tanrının yaktığı ışık sönmesin
Ecel geldiğinde, arı imandan ayırmasın
Amin diyenler, Tanrının yüzünü görsün
Tanrının verdiği umudun kesilmesin..."

[Tormund · Rating 5 out of 5]

Her Türk'ün en az bir kere okuması gerekir diye düşünüyorum. Ama bu baskıdan okumayın mumkunse!

[Fatih Dönmez · Rating 5 out of 5]

Türk mitolojisi bakımından çok değerli. Yurt kurma, intikam ve aile üzerine kurulu bütün hikayeler.


Arap ve Türk islamı arasında müthiş farklar var. Son zamanlarda bu farklar araplaşma politikaları yüzünden iyice benzeşmeye başladı. Türk maalesef islamla özünü kaybetmeye başlamıştır. Dede Korkut hikayeleri bu yüzden hüzünlüdür. Türklüğün son anlarıymış gibi... Arkasından gelen yüzyıllarca sürecek islam hükümdarlığı altında benliğini kaybetmiş Türk... Atatürk ile yeniden benliğini kazanmış Türk... Ne mutlu Türk'üm diyene!


"Din arabın, hukuk sizin (İtalya), harp Türklüğündür!"
H.Nihal Atsız

[Cavanşir Gadimov · Rating 5 out of 5]

Herkesin okuması gereken Türk öykücülüğünün, romancılığının temeli sayılabilecek bir destan. Bir Oğuz destanı. Bir yandan bir öykü anlatıyor, diğer yandan kendi tarihimize, adet ve göreneklerimize ışık tutuyor.
Kitapla ilgili ayrıntılı inceleme: https://kitapokurum.blogspot.com/2021...

[incila ̤̮]

"Oğuzların Bayat boyundan olan Korkut Ata, Dedem Korkut ya da yaygın kullanımıyla Dede Korkut'un gerçek bir insandan çok, inanışa göre Oğuz halkını koruyan ruhları kişiliğinde birleştirmiş biri olması da ihtimal dahilindedir. Destanlar bu yönüyle Türklerin atalar kültü inancını da yansıtır. "

[Emilie Guan · Rating 4 out of 5]

i would try to write a review but i kind of just want to say that there’s a character called goggle-eye

[Ezgi Şenel · Rating 4 out of 5]

Öyküleri Kayıp Rıhtım Aylık Öykü Seçkisi temalarından birinin "Dede Korkut'un Kayıp Öyküleri" olması sebebiyle okumaya başladım. Çocukken okuduğumu düşünmeme rağmen bunun hiç var olmayan bir anı olduğunu fark ettim desem yeridir. Zihin kendi içinde fazlaca yanılabiliyor. Uzun bir zaman aldı okumam.

Oğuzların yaşamlarını ve başlarına gelen birçok olayı aktaran bu on iki öykü detaylı olarak irdelendiğinde geri planda Türklerin örf ve adetlerine dair birçok ipucu vermekte. Acılarını, sevinçlerini, ağıtlarını hepsini bulabiliyorsunuz. Bir yandan çoğu kadın karakterin etkin rolü ve aktarılan güçlü kadın profili geçmişte yatan anaerkil toplumun izlerini taşımaktaydı.

İslamiyet’e geçiş sonrasında bir döneme ait olduğu hakkında ya da tam tersi yönde birçok söylenti olmakla birlikte aslında her iki durum için de bir geçiş dönemi yaşandığı ortada gibi gelmişti okurken. Özünde Dede Korkut'un kendisinin bir bilici hatta kaman benzeri bir role sahip olması; peri kızları, tepe göz vb. fantastik unsurlarla harmanlanması bunu düşündüren etmenler arasında.

Burada yer alan öykülerin birçok hikâyeye kaynak olduğunu da fark ettim. Misal Aruz Bey'in oğlu Basat'ın aslanlar tarafından yetiştirilmesi ve ailesi tarafından bulunduğunda bir aslan gibi davranması adeta Tarzan'dan birkaç sahnenin gözümde canlanmasına sebep oldu.
Okumam hayli uzun sürdüğü için hoşuma giden detayları unuttum. Salur Kazan'ın Toman'ın kalesinde yedi başlı ejderha öldüren sıfatından bahsettiğinde baya mutlu oldum.

Kelimelerin açıklamalarının bir dizinde açıklanmasını yeğlemek dışında okuduğum basımdan da hayli memnundum. Aralıklar vererek okuduğum için kelime anlamlarını sıkça unutmak bir tık benim hatam fakat okuma sonrasında da rahatça ulaşıp inceleyebileceğimiz bir sözlük kısmı hayli işlevli olurdu.

[Rares Antonio · Rating 3 out of 5]

Very very interesting book at some parts. It is essentially a nice collection of old Oghuz Turkish stories from Folklore/historical narrations. Sort of the stories passed down through the generations. Now I know old Turkish tribes like the Oghuz had a long history before encountering Abrahamic religions or in this case as in the book; Islam. However I find beautiful how nothing is truly erased, we still have the ancient tales of dragons, monsters and at some points Homeric references to Odysseus' tale with the Cyclops in the story of Goggle-Eye and yet amongst these stories we find interwoven a repeating feature of religion and the importance of religion for the Oghuz Turks.

However, at some parts I do find a general hypocrisy being at play surrounding massacring and killing but that is overridden by the overall general aim of the book which emphasises specific values and conventions including respect to family and spouse, as well as respect to those 'above you', in this sense being Khan or 'Bayindir Khan'. We also find the old importance of heroism, pride, honour and shame which are represented in literally every story but at the same time, some of these important factors which can be life or death for children at the hands of the parents, we find surprising convention within it, one that took me by surprise especially is the appearance of strong women being expected to fight and being renown as fighters in these Oghuz tales, which is not represented in European old stories.
There are multiple references to, on the top of my head, an individual wanting a wife who by the time he got onto the battlefield she had already returned with 10 heads of the enemy. It is generally very interesting.
We also have a lot of mention of 'infidel' etc. which is interesting when understanding the point of view of the Oghuz tribes. We have at the very end a direct insight into the culture of the Oghuz turks with direct mention of the importance of the Pilgrimage to Mecca and the Battle of the Karbala which is very interesting when understanding how it has been woven into every single story to emphasise the importance of living an honest life, and how it links in the end of EVERY SINGLE STORY when Dede Korkut emphasises the importance of death.

However, this book is extremely brutal, we do have old conventions which need to be looked out for especially a high amount of toxic masculinity which can be used bad in the wrong understanding. HOWEVER, I feel the need to emphasise how this book did turn some general thought conventions back on their head for example, in almost every single story we have love running throughout the entire storyline especially with sons for their fathers and mothers and brother and their new wives. And this is also represented how in every story the soldier cries with their mother when an unpredictable plot twist occurs. In the last book we have the story of how Kazan, on finding out his uncle or nephew has been murdered by his other uncle or nephew or whatever, cries for 7 DAYS STRAIGHT.
We have references of Angels such as Gabriel and I think Azrael? which is very interesting as i would not have expected such direct references which involve religious involvement within the actual storyline. We also have that Brutish sense of old storytelling however.
I recount how in one story, when a person defies God and Azrael comes to take his soul, he begs for forgiveness and he is granted it, but must find a soul in return for his, and he begs his mother and his father to give up one of their lives for him but they refuse, so he cries to his wife that he will die and she promises to give up her life, however on seeing this, God takes away the life of both of his parents instead for their unwillingness to die for their son. It was really interesting.
Here are some quotes:

"Mother, they tell me I am not the Khan's son,
They tell me I am Kazan's Son.
Daughter of a pimp, why have you never told me this?
Were it not that the mother's due is God's due,
I should draw my pure black steel sword,
I should casually cut off your lovely head,
I should spill your red blood on the earth's face!" This quote is given to a mother after her son find out his father is imprisoned in the infidels castle. It is a brutish threat, however it is underlined by a soft undertone which makes it very poetic and beautiful for such a vile threat.

Another Quote:
"Oft have I enjoyed Kazan's bounty;
......
If i deny this may it carry me to the grave.
Oft I have worn his fine caftans;
If i deny this may they be my shroud.
Oft I have entered his many coloured tent of state;
If I deny this may it be my dungeon.
I shall not desert Kazan, be sure of that." I just find this quote highly representative of the type of loyalty that was present within these Turkish tribes and it is interesting to read.

Also I also liked the Geographical narration which is set over northern Iran, Armenia, Azerbaijan, Southern Georgia and Eastern Turkey and its mention to Kingdoms such as those of Trebizond. It is just really interesting.

Overall: Good book if you enjoy Turkish history and old style writing which is really poetic and overflowing but otherwise im not sure if a general person would enjoy it. It is very niche and i just happened to find it within an old Camden Town bookshop which i wouldve never known about if i didnt happen to spot it. So yeah very interesting!!!!!

[Özde_ · Rating 3 out of 5]

hala okumadıgım 7 tane daha hikaye var ama onları da okurum bir ara🥶

[Gijs Grob · Rating 4 out of 5]

'Het boek van Dede Korkoet' is een verzameling van een twaalftal verhalen over de Ogoezen, een Turkse nomadenstam die in de middeleeuwen in de Kaukasus verbleven. De verhalen beschrijven allen een stoere, ruwe cultuur, waarbij tentenkampen, jacht en plundering een grote rol spelen en waarbij de 'ongelovige' Georgiërs de aartsvijand vormen. Hun koning Sjeukli komt dan ook in diverse verhalen aan zijn eind. De Ogoezen maken vervolgens zijn burcht met de grond gelijk en bouwen een moskee. Dit gebeurt ettelijke malen. Sommige personages zijn absurd sterk en zwaaien met knotsen van ca. 60 kg. Overdrijving is dan ook een vast onderdeel van het boek.

De verhalen hebben een duidelijke orale oorsprong. Ze kennen vele terugkerende zinnen en zijn wat emblematisch van opzet. Zo moeten er diverse mensen door hun zoon/vader/broer uit krijgsgevangenschap worden gehaald, zijn veldslagen zo woest dat ze wel "op het Dag des Oordeels leken" en zijn dialogen in dichtvorm gevat. "Hij sprak in verzen. We zullen horen, mijn heer, wat hij zei" is dan ook de meest voorkomende zin in het boek.

De verhalen zijn misschien enigszins inwisselbaar, ze zijn wel erg onderhoudend en kennen hier en daar onverwachte plottwists. Opvallend is dat ze meteen terzake komen. Zo begint het derde verhaal met "Kam Chans zoon, Bajidoer Chan, kwam van zijn plaats overeind." Bam, we zitten meteen in een verhaal.

Hoogtepunten vormen het verhaal van de stoere held Bamsi Beirek, die op zijn bruiloft ontvoerd wordt (III), de andere stoere held Kantoerali, die met zijn blote handen een stier, een leeuw en een kameel doodt om zijn al even stoere vrouw, prinses Seldzjan, voor zich te winnen (VI) en het verhaal van de mensenetende cycloop Depegöz (VIII), het meest heidense verhaal van allemaal.

'Het boek van Dede Korkoet' is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in oude legenden of in de steppevolken van Midden-Azië. Rik Boeschotens vertaling is vlot en levendig en zet de taal van het origineel goed om in lekker rauw hedendaags Nederlands.

[Kathy Piselli · Rating 5 out of 5]

The stories of Dede Korkut are the epic history of the Oghuz Turks, who crossed the steppes of what Rory Stewart called "The Land In Between" ultimately to settle in Anatolia after several centuries, discarding their shamanist traditions and picking up Islam on the way. The original stories tell of battles between heroes and their traditional enemies, the Kipchak Turks, with the enemy changing along the way to Christianized tribal enemies. This English version is translated from a written late 16th century version that was actually written down. It has tons of footnotes because the subject matter is so unfamiliar to most English readers. It's also illustrated with photographs of one Oghuz tribe that has kept its traditional ways into modern times, to help the reader visualize the impact of these tales. There isn't a way to reproduce the oral cadences and rhymes of the original, so a system of rhyming prose is used as a suggestion.

The stories themselves are fascinating, particularly the portraits of traditional women who are sought in marriage because they can best their fiance in riding, archery, and killing. One mother leads men to war to recapture the son her husband allowed to be kidnapped. If you've read lots of folk tales, these will often sound familiar. There are orphaned babes suckled by animals, fairies who haunt ponds, women who are trapped in human bodies because a man has stolen their animal skin, a one-eyed giant tricked by a hero hiding among animals, and trials to win brides. Turkic tribes have such a long lineage, it is impossible to tell if they are the source of such tales or if they borrowed them. In addition there are purely Turkish components such as the gall bladder as the organ governing fear, that lice can't live on a coward, the "rental" of teeth at a banquet, fate written on the forehead, and ancestors who are trees. If any of this sounds fascinating, you will enjoy this book.

[Efe · Rating 3 out of 5]

Dede Korkut ve hikayeleri için söylenecek söz yok. Türk masalcılığının temel taşlarındandır, en önemli eseridir. Bu puan elbette hikayeler için değil yayınevi ve eseri yayına hazırlayan Orhan Şaik Gökyay için.

Piyasada çok sayıda Dede Korkut hikayeleri kitabı var. Bu kitabı seçmeden önce epey araştırma yaptım; maksadım bütün eserleri eksiksiz bir biçimde bünyesinde toplayan, tek bir kitaptan oluşan (her hikayeyi ayrı ayrı kitaplara bölmeyen), hikayeleri sadeleştirmeyen, kısaltmayan ve sansürlemeyen (Dede Korkut hikayelerinde az da olsa erotizm ve argo vardır ve doğrusu bu unsurlar hikayelerine epey lezzet katar) ama aynı zamanda günümüz Türkçesiyle yazılmış ve rahatça anlayabileceğim bir eser bulmaktı.

O. Ş. Gökyay'ın eseri yukarıda saydığım kriterleri sanıyorum piyasada en iyi karşılayan kitap. Buna karşılık affedilmeyecek kadar çok yazım ve dizgi hatası var. Aynı sayfada 3-4 hataya rastladığım oldu. Ayrıca kitabın dilini de çoğunlukla anlayamadığımı itiraf etmeliyim. O. Ş. Gökyay kitabın önsözünde eseri hazırlarken öğrencilere eserden pasajlar okutarak hangi kelimeleri anlayıp hangilerini anlamadıklarını denediğini ve çıkan sonuçlara göre hareket ettiğini yazmışsa da ben bu kitabın eski kelimelere meraklı insanlar için bile oldukça içinden çıkılmaz olduğu kanaatindeyim. Kitabın sonuna eklenen devasa sözlük durumu bir ölçüde kurtarıyor. Dipnotlar konusunda da cömert davranıldığı söylenebilir; çoğu basit kelime ve deyimin manası bile açıklanmış (ama ilginçtir ki çoğu kez de çok daha az bilinenlerin açıklanmasından imtina edilmiş!).

Sonuç olarak, tüm olumsuzluklarına rağmen, Dede Korkut eserlerini günümüz Türkçesiyle okumak isteyenler için sanıyorum en iyi seçim bu kitap olacaktır. İyi okumalar.

[Orçun Güzer · Rating 3 out of 5]

Kavis yayınları ilginç bir yayıneviydi, böyle güzel kapaklı kitaplar basardı. Şair Enver Gökçe'nin anlatıcı/derleyici olduğu bu Dede Korkut kitabını ortaya çıkarmışlardı.
12 masaldan yarısını beğendim, Deli Dumrul ve Tepegöz favorilerim. Diğer yarısı ise birbirinin tekrarı gibi: Baba ile oğuldan veya erkek kardeşlerden biri tutsak düşer ve diğeri tutsağı kurtarır. Arada savaşçı kadın figürlerine, şaman inancı kalıntılarına, fantastik varlıklara da rastlanıyor; kopuz ile kılıç, düzyazı ile şiir bir arada ilerliyor.

[Leyla|Lola]

Extensive Reading #1
Read this for my Azerbaijani Studies class and loved it! It was interesting to learn about the culture and traditions of Oghuz Turks. Since this book is a big part of our history, I cannot simply rate it.

[Esra · Rating 2 out of 5]

Sınav telaşı olmasa belki sevebilirdim -

[Mehmet Gozaydin · Rating 3 out of 5]

Insan soyle dusunmek istiyor:
Bundan 1400 yil once, vizyoner bir bilge cikmis, "absurd sensin, mubalaga da sana girsin" deyip
kollari sivamis, oturup bu destanlari yazmis.

Tabi tahminen yazmamis, anlatmis.
Mubala da yapmamis, dilden dile gelirken millet bire bin katmis.
Bilge de degil belki, sesi nefesi kuvvetli bir ozan.
Absurdu bilmez, beyinden korkudan mubalaga edemez bir bicare kul.
Gel gor ki "vizyoner bilge" fikri eglenceli.


Sozlu yoldan aktarilan hikayeler dusundukce daha cok buyuluyor beni.
Adeta canli bir olusum. Yillarca agizdan agiza seyahat ediyor, kulturu topluyor, ogutuyor, bir yandan da sekillendiriyor.
Kurumus bir murekkep degil, kanli canli bir mahluka donusuyor.

Bir nevi bir ortak akil. Belki blockchain teknolojisinin ilkel bir uygulamasi gibi.
Her okur/dinler aslinda ayni zamanda yazar/anlatici.
Herkes ufak degisiklikler yaparken, cogunlugun kabul ettigi hali ile de regulasyon saglaniyor.

Yazip sabitleyerek, aslinda biraz da oldurmusuz gibi geliyor bana acikcasi. Biraz uzuluyorum.
Bununla ilgili en net ornegim de su;

Ben cobanin hikayesini soyle hatirliyordum:

"Sapani ile attigi tas, 40 gun yere dusmez, dusunce 40 gun de yerden gider, gittigi toprakta 40 yil ot yetismez"

Ama kitaptaki asli su sekilde:

"Sapan her defasinda on iki batman tas atardi. Attigi tas yere dusmez; dusse dahi yer toz gibi savrulur, ocak gibi oyulurdu dustugu yerde uc yil boyunca ot bitmezdi."

Bana kimse bunu boyle anlatmadi. Benim beynim bunun daha guzel oldugunu dusunmus olacak ki, keyfine gore duzenlemis.
Belki hala sozlu olsa, ben bu haline evirip anlatacaktim. Ama artik canli degil bu hikaye.
Daha cok yillar once yasamis bir varligin fosili gibi.

Yillar boyunca degistigini gosteren akilci detaylara da var tabii ki. Ornegin Dede Korkut'un 600 lu yillarda yasadigini biliyoruz. Islamiyetin cikisiyla ayni donem. Hikayelerde savastan once 2 rekat namaz kilan, kilise yikan, cami yapan oguzlardan bahsediliyor.
Bu donemde bunun olmasi mumkun degil. Belli ki sonrasinda yasanan kulturel degisimin,
kibarca, ama ozensizce varolan hikayelere sokusturulmus.

Bu da onemli bir detay. Donemin en usta kalemleri degil hikayeyi eviren. Ortalama insanlar, ortalama akillar.
Hikaye de ortalama olsa bile, kulturun iyice hikayenin cigerine islemesini sagliyor.

Ayni durum Dede Korkut isim koymaya, hikaye anlatmaya geldiginde surekli agalarin beylerin faniliginden,
dunyanin geciciliginden dem vurmasini da acikliyor. "Gel bey ogluma isim koy" diye bir dervisi cagiran beylerin,
su misralari gordukten sonra dervisin kellesini almamasi mumkun degil:
"
Hani ovdugum bey erenler,
Dunya benim diyenler
Ecel aldi yer gizledi
Fani dunya kime kaldi
Gelimli gidimli dunya
Son ucu olumlu dunya
"

"Belli ki Dede Korkutm yurek yemis bir pesimist idi" diyebiliriz tabii ki. Fakat kendimizi kandirmayalim.
Biraz daha gercekci olursak, bu durum belli ki islami degerlerin cogunlukla avam tabakasi tarafindan,
epik destanlara amiyane bir sekilde yillarca yamalanmasinin sonucu.

Insan merak ediyor, gunumuze kalsa ne degisiklikler yapilirdi, bin yil sonra okuyanlar bizim izlerimizi, 5 nesil onceki atalarimizdan ayirt edebilir miydi acaba diye.
Fakat bu soru da cevapsiz sorular klasorunde kendine yer buluyor.

En iyisi, tekrari mumkun olmayan bir donemde yasamis bu buyulu yaratigin kalintilariyla hosbes etmek. Guzel vakit gecirmek.

Iyi eglenceler!

"O kizin ceyiz basligi uc tane canavardi. O uc canavardan biri kagan aslandi. Digeri kara boga, otekisi de kara bugraydi. Bunlarin her birisi de, bir ejderhaydi"

[Thomas · Rating 3 out of 5]

short but entertaining set of stories from the tradition of the oghuz turks. these remind me a little bit of some stories from the irish tradition in that they are predominantly prose with shorter verse declamations that characters say to each other. there is also, like the irish tradition, a lot of cool guys brutally conquering and maiming other guys and a tendency to name and list the various warriors and their attributes and epithets. this particular edition is also quite interesting because there are a lot of inconsistencies within the stories themselves, some of which seem to have been created by overlaying an islamic gloss over the original pagan stories, and some of which might be caused by scribal errors or other textual issues. the translator mostly just points out these inconsistencies and suggests potential causes rather than trying to make the stories more coherent, which i think is the correct approach. standout part: a guy is fighting 600 men with a sling and runs out of stones, so he begins loading entire sheep and goats into the sling and firing them instead

[Murat · Rating 5 out of 5]

İlkokulda ilk kez okumuştum. Bugün yıllar sonra tekrar okudum.

Kahramanlar er yiğitler, ırmaklar, dağlar, tepeler, yüzü mübarek kurt, savaşçı sözü geçen, sadık, bilge, gerektiğinde de erkeğini alıp yere vuran, yüksek statülü kadınlar.. Özlemişim. Kendi çocukluğumu değil, Türk milletinin çocukluğunu;

." Karşıma geçip yiğit beni ne mekirlersin (azarlarsın)
Geçmiş benim günümü ne andırırsın
..
At üstünde eğlenmeyip yürüten Kazan
Senin belin ölmüş
Üzengiyi toplayamayan dizin ölmüş
Han kızı helalini tanıyamayan gözün ölmüş
Bunalmışsın sana n'olmuş
Çal kılıcını, yetiştim Kazan.."

" Bu sırada Oğuz eratları bir bir yetişti, görelim hanım kimler yetişti.."

Ek olarak Kültür Bakanlığı Yayınları, (yazan çizen Orhan Dündar) çocuklar için çizgi roman haline de getirmişti. Tepegöz, Bamsı Beyrek, Deli Dumrul, Uraz.. Nadir Kitap'ta bulabilirsiniz.

[ayay · Rating 5 out of 5]

This is a bedside book for those who like short stories from 13th century Central Asia and Anatolia. Princess Saljan ^^

[TahKoo61 · Rating 5 out of 5]

Hikâyelere olan bakış açımı değiştirdi 🤯.

[Ayse Kara · Rating 4 out of 5]

Puanlanabilecek bir kitap değil. Nihayetinde önemli bir Türk destanı. En eski üç el yazmasından hiçbirinin Türkiye’de olmaması çok üzücü. Dersden nüshasından anlaşılır bir şekilde çeviren Ayşegül Çakan’a teşekkürler. Çeviri çok güzel. Genel olarak lirik metinler içerdiği için okuması zor. Ancak Türkiye topraklarında bulunan veya Türk tarihine ilgi duyan herkesin bir kez tam metnini okuması lazım sanırım. Kaç kaynağımız var sonuçta? Hak ettiği değeri göstermeliyiz.

[Kutay Kumbasar · Rating 4 out of 5]

Tarihimizin bir kanıtı ve ona ışık tutan bu eserin bazı hikayelerini çocukluğumuzdan beri biliyoruz aslında. Kanımca okuması zor bir kitap. Bunun nedeni dilinden çok aslında sözlü edebiyattan yazılmaya aktarılmış olması olabilir. Bir meddah tarafından anlatılması bence etkisini daha farklı boyutlara taşıyabilir. Deli Durul ve Tepegöz hikayeleri en bilinen hikayelerinden ve yüksek ihtimal çoğunluk için en ilgi çekici kısımlar olacaktır.

[منوچهر محور]

دده قورقود کهن‌ترین متن به جا مانده به زبان اوغوزهاست. آنها طایفه‌ای گله‌دار و چادرنشین از ترکان بودند که در شرق دریای خزر می‌زیستند. اما در این کتاب محل سکونتشان منطقه آناتولی و در همسایگی مسیحیان گرجی و استانبول است. به نظر مترجم انگلیسی کتاب، جزئیات داستان‌ها به تدریج تغییر کرده به طوری که اغوزها هم مسلمان نشان داده می‌شوند و هم محل زندگی‌شان تغییر می‌کند. به هر حال آداب و رسوم تصویر شده در داستان‌ها چندان اسلامی نیست و آنچه از نام محمد و وضو گرفتن و کافر خواندن دشمن در کتاب آمده بعداً به آن اضافه شده است.
نویسنده کتاب ناشناس است؛ در خود کتاب، شخصی به نام دده قورقود نگارنده و گردآورنده دستان‌ها معرفی می‌شود. او یک اوزان (عاشیق) چیره‌دست و خردمند است که مردم به هنگام گرفتاری از او راهنمایی و پادرمیانی می‌خواهند. طبق دیگر حکایت‌های ترکی، او ۲۹۵ سال عمر می‌کند، در عمر درازش سرگذشت اوغوزها را می‌بیند و در دستان‌هایش می‌آورد.
مضمون دستان‌ها، جنگ‌ها و قهرمانی‌های بزرگان اوغوز است. دستان‌ها منثور هستند اما گاهی شخصیت‌ها به شعر سخن می‌گویند که لابد اوزان‌ها آنها را با ساز همراه می‌کردند. در کل هر دستان طوری نوشته شده که گویی یک اوزان آن را در محفل یک خان تعریف می‌کند مثلا مرتب گفته می‌شود: حالا ببینیم خان من، او چه گفت
دستان‌ها البته پر از تکرارهای مرسوم حکایت‌های فولکلور هستند. چند تایشان به قدری شبیه هستند که شاید دو روایت از یک داستان واحد باشند. آخر چند تا هم ملک شوکلی، شاه کفار، کشته می‌شود، انگار نه انگار قبلا کشته شده بود. محتوای همه داستان‌ها شکار و جنگ و اسارت است.

کتابی که من خواندم از روی ترجمه انگلیسی به فارسی برگردانده شده است و در آن سعی شده اشعار کتاب وزن داشته باشند و حالت شعری خود را از دست ندهند. با توجه به این خوش‌سلیقگی، جای تعجب است که مقدمه مترجم انگلیسی، جفری لوییس، طوری بد ترجمه شده که فارسی با گرامر و اصطلاحات انگلیسی نوشته شده است و یکی دو صفحه اولش معنای خود را از دست داده‌اند. در خود متن هم کلماتی مثل شنل به کار رفته که بهتر بود معادل فارسی یا غرب‌نزده‌تری قرار می‌گرفت؛ یا عباراتی مثل «شکی نیست که خدا یکی است» وجود دارد که احتمالا «لا اله الا الله» بوده که در ترجمه انگلیسی مفقود شده‌اند و به فارسی هم نرسیده‌اند. در آخر کتاب، به قول مترجمین، آگاهی‌های بیشتری به خواننده داده می‌شود که از مقدمه یکی دیگر از ترجمه‌های انگلیسی است و باز هم فارسی‌اش مغلق! هر دو اطلاعات خوبی دارند اما از طرفی هم سوال ایجاد می‌کنند.
یک ترجمه فارسی دیگر هم هست که دوست داشتم برای مقایسه داشته باشم: دده قورقود

باییندر خان پسر قام غان از جایش برخاست. چادر سفیدش را بر گستره زمین سیاه برافراشت.

کلاه‌هایشان را از سر برگرفتند و به زمین کوفتند و همصدا گریستند.

همه نجیب‌زادگان و جنگاورانی که مرا دوست دارند بر اسب‌هایشان سوار شوند.

قهرمانان ایل اوغوز با آب پاک وضو گرفته نماز گزاردند. سپس بر پشت اسبان خود نشسته... الله اکبر گویان حمله کردند. طبل‌ها به سان تندر غریدند و نقاره‌ها به صدا در آمدند.

جای پدر ریش سفیدت در فردوس و جای مادر گیسو سفیدت در بهشت برین باشد

[Rüçhan · Rating 5 out of 5]

Dede Korkut Oğuznameleri'ni yazıldıkları dönemin dilinden okumak müthiş bir duyguydu. Daha ziyade akademik bir çalışma olmuş. Edebi zevk için okumayı düşünenler bu baskıda (YKY Kâzım Taşkent Klasikler dizisi) biraz zorlanabilirler. Anadili Türkçe olan herkesin muhakkak okuması gereken bir yapıt. Hikâyelerin gülünçlüğü, o dönem için öğreticiliği zaten bilinen bir şey. Ama hikâyelerin ve kişiliklerin özüne baktığınızda aslında erkekliğe, erkeklik gururuna, erkeklik egosuna çok büyük göndermeler göreceksiniz. Kısacası, kültürünüzü tanımak için okuyun, çevrenizdeki gençlerin okumasını sağlayın.

[Benan · Rating 3 out of 5]

Hikâyeler neredeyse sadece, Müslüman Türklerin kâfir tekfurlarla yaptığı savaşları anlatıyor. Kâfir olmak düşman sayılmak için yeterli bir sebep gibi duruyor Türkler için. Başka bir savaş nedeni göremedim hikâyelerde. Kahramanlıkların ön plana çıktığı öykülerde dönemin sıradan, gündelik yaşamı ile ilgili bir izlenim edinmek de mümkün olmadı. Bu yüzden biraz hayal kırıklığı yaşadım.

Karşılaştırmak ne kadar doğru bilemiyorum ama batı kaynaklı mitolojik öyküleri düşündüğümde Dede Korkut Hikâyeleri bana çok basit ve sıradan geldi. Sanki, insanları İslamiyet’e ısındırmak için özel olarak uydurulmuşlar gibi. Hikâyelerde genellikle, düşman elinde tutsak olan bir han var ve bu han artık yetişkinliğe geçmek üzere olan oğlu tarafından kurtarılıyor, tekfurun kalesi, kilisesi yıkılıp yerine mescit yapılıyor. Böylece oğul da rüştünü ispatlamış oluyor. Secdeye varmak ve Muhammed Mustafa'ya salavat getirmek de bir savaşı kazanmanın garantisi oluyor. Ben sıkıldım okurken açıkçası. Birbirine çok benzeyen bu hikâyelerden sadece ikisi diğerlerinden biraz farklı geldi bana: Deli Dumrul ve Kanlı Koca Oğlu Kan Turalı’nın hikâyeleri. Özellikle Deli Dumrul’un hikâyesi diğerlerinden çok daha incelikli ve derin bence. Daha önce M. Bilgin Saydam’ın bu hikâye ile ilgili analizini okuduğum için belki böyle düşünüyorum. Saydam diğer hikâyeleri nasıl analiz ederdi merak ettim doğrusu. Yazarın Deli Dumrul’un Bilinci isimli kitabında işaret ettiği Türklerin İslamiyet’e geçiş sürecini çok sınırlı bir kurguyla da olsa az çok görmüş oldum kitap sayesinde.

Kitabın Türkçedeki eski ifadeleri açıklayan dipnotları hoşuma gitti. Oldukça faydalandım. Keşke, “başından kaynar sular döküldü” anlamına gelen “başında olan bit ayağına toplandı” gibi ifadeler kitapta daha fazla olsaydı. Hatta, keşke, tüm kitabın orijinali ve çevirisi bir arada olsaydı.

Osmanlıca öğrenmeye çalıştığım şu günlerde Osmanlıca için kullanılan “Eski Türkçe” ifadesinin ne kadar yanlış olduğunu bir kere daha gördüm. Eski sözcüklerin Osmanlıca yazılışlarını kontrol ederek ilerlediğim için ve kitabı biraz sıkıcı bulduğum için uzun sürdü ama Türkçe ve Osmanlıca üzerine düşünmemi sağladığı için yine de okuduğuma memnunum bu kitabı.

[Amanda Nunn · Rating 4 out of 5]

I'm really glad I found this, got it from Scribes book shop with the last of my birthday voucher. I love mythology and ancient epics, but I had no idea this one even existed. These are the stories of the Oghuz Turks, a Muslim Mongol-like culture that were the ancestors of the Ottomans.

The most refreshing aspect of these stories are the powerful women. The women are just as battle-ready as the men, not afraid to stand up for themselves or to rescue their lovers if needed. The men are much as you'd expect from a warrior culture, and tend to be a little more rash and foolish than their female counterparts.

I like to think that some of this foolishness was actually meant to be funny. Like Uruz's first encounter with the monster Goggle-Eye, which seems best rephrased as a role-playing scenario:

Dungeon Master: You see a strange object on the ground. What do you do?
Uruz: I kick it.
DM: Every time you kick it, it gets larger. What now?
Uruz: I call my friends over to kick it too.
DM: Uhh...okay. It keeps growing and eventually explodes. Inside is a monstrous child with a single eye. What do you do?
Uruz: Easy! I adopt it!
DM: You wha...okay, you get it home and give it a wet nurse. The nurse is instantly drained of blood and dies.
Uruz: More wet nurses!
DM: Okay, now all the wet nurses are dead. What now?
Uruz: Guess I'll send the kid out too play.
DM: It bit off all the other kids' eyes and noses. Everyone's mad at you dude.
Uruz: Geez...I guess this isn't working out. Let's send the thing on it's way.

And that's how Goggle-Eye ended up ravaging the country side.

I enjoyed the editor's notes, as a little bit of dry humour and personality shines through them. Yes, I agree, what did happen to the wonderful Lady Chichek?!

If you are a fan of ancient epics then your collection will not be complete until you've read this!