Jump to ratings and reviews
Rate this book

Zeer helder licht

Rate this book
Wander, een eenendertigjarige, aan lagerwal geraakte man, zonder geld, baan, diploma's of huis, wordt verliefd op de bijna twintigjarige studente Hanna, een meisje uit een keurig, welgesteld gezin. Zeer helder licht, de eerste roman van Wessel te Gussinklo in bijna twintig jaar, is een even luchthartig als diepgravend boek, waarmee hij opnieuw aantoont dat hij tot de meest eigenzinnige auteurs van Nederland behoort.

240 pages, Paperback

First published March 4, 2014

6 people are currently reading
170 people want to read

About the author

Wessel te Gussinklo

15 books27 followers
Afkomst en oorlogsgeweld
De ouders van Wessel te Gussinklo zijn beiden in de stad Utrecht geboren in 1903, zijn moeder aan de Oude Gracht bij de Twijnstraat, zijn vader Wessel in de Lijnmarkt.

Te Gussinklo zelf werd begin januari 1941 geboren in de Buys Ballotstraat in Utrecht. Toen hij twee jaar was in kreeg het gezin in de zomer van 1943 onderduikers in huis. Daartoe behoorde de door de Duitsers gezochte Friese verzetsstrijder Lubbert Romkes, een man die landverraders zou hebben geëxecuteerd.[1].

Op 7 oktober 1944 hield de Duitse Sicherheitsdienst weer een razzia in Utrecht, onder andere in de Buys Ballotstraat. Te Gussinklo senior, die aan eerdere razzia's was ontkomen, negeerde de door buren geboden vluchtopties en ensceneerde een tableau vivant: de onderduiker zorgelijk naast het bed van zijn voor die gelegenheid zeer zieke vrouw. Bij de uitvoering door een keurkorps van Duitse Luchtlandingstroepen werd Te Gussinklo aangeschoten toen hij door de tuin probeerde weg te sluipen, en daarna op staande voet geëxecuteerd. Zijn lichaam bleef 24 uur als afschrikwekkend voorbeeld in de Willem Barendzstraat voor nummer 34 liggen.[2].

Tot zijn verhuizing in 2007 woonde Te Gussinklo in Houten, de Bilt en Den Dolder, nooit verder dan tien kilometer van zijn geboortehuis. Sinds 2007 woonde hij met zijn tweede vrouw Odilia in het Zeeuwse Kamperland.

Opleiding en carrière
Te Gussinklo studeerde psychologie in Utrecht en in Zürich. Rond zijn twintigste begon hij met schrijven. De roman De expeditie, die hij schreef als tweeëntwintigjarige en waarvan hoofdstukken verschenen zijn in Maatstaf en in Literair akkoord, werd nooit in zijn geheel gepubliceerd. Hij besloot later zich definitief aan schrijven te wijden, maar voor zijn tweede roman De verboden tuin kon hij tien jaar lang geen uitgever vinden. Pas na ingrijpen van K.L. Poll lukt dat (1986). Het boek kreeg onmiddellijk de tweejaarlijkse Anton Wachterprijs en de debutantenbeurs van het Fonds voor de Letteren.
In 1995, een kleine tien jaar later, verscheen zijn omvangrijke roman (222.857 woorden) De opdracht, veelvuldig geprezen en inmiddels gerekend tot de klassiekers in de naoorlogse Nederlandse literatuur. Hij ontving hiervoor de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs, de Bordewijkprijs, de ECI-prijs voor Schrijvers van Nu, en nominaties voor de Gouden Uil en de Libris Literatuur Prijs.

De hoofdfiguur in De opdracht, een jongen van veertien, gaat naar een zomerkamp van kinderen van oorlogsslachtoffers. Hij heeft zich voorgenomen net zo belangrijk te worden als Roosevelt en Churchill en zo veiligheid te vinden in zijn vaderloze wereld en te ontsnappen aan de verstikkende liefde van zijn moeder. Dat zomerkamp is een goede gelegenheid om daarvoor te oefenen en zich als zodanig te bewijzen. Hij onderneemt vele pogingen populair te worden en indrukwekkend te doen, regelmatig Roosevelt en Churchill citerend en soms ook Hitler, maar na de eerste schijnbare successen falen zijn pogingen meer en meer.

Een jaar daarna verscheen de hilarische novelle Het engeltje, waarin na veelvuldig cafébezoek de hoofdfiguur bijna ontvoerd wordt door een beeldschoon engeltje ter bevrediging van de lusten van haar tandeloze moeder (longlist Gouden Uil).

Een jaar later verscheen de verhalenbundel Heimwee naar de DDR en andere vrolijke vertellingen.

In 2003 verscheen zijn roman d'essay Aangeraakt door goden, een indringend zelfportret, waarin hij uiteen probeert te zetten hoe hij schrijver is geworden en wat schrijven voor hem betekent.

In 2008 verscheen het uitgebreide essay Palestina als adderkluwen. De Israëlische tragedie (longlist Gouden Uil). Een boek dat als in een requisitoir een weging maakt van alle belangen in de kwestie los van fervente partijdigheden.

Pas weer in 2014 verscheen een nieuwe roman Zeer helder licht. Tot dan toe was het hem onmogelijk geweest na de dood van zijn eerste vrouw Jacomine Coumou een roman te schrijven – daarvoor is vrijheid en losheid van emoties

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
21 (14%)
4 stars
53 (36%)
3 stars
39 (26%)
2 stars
26 (17%)
1 star
7 (4%)
Displaying 1 - 27 of 27 reviews
Profile Image for Laurent De Maertelaer.
804 reviews163 followers
August 11, 2016
Een 30-jarige kerel (een oervervelende, eersteklas loser) die een roman aan het schrijven is en van de drank en drugs aan het afkicken is, wil een bijna 20-jarige hersenloze maagd - een idioot wicht van hier tot in Timboektoe en terug - in zijn koffer krijgen, maar... dat lukt niet omdat haar ouders hem dwarsbomen! Miserie! Ellende! Geweeklaag! Zelfmedelijden! Oeverloos gezwam!
Een losse flodder, vol flauwe kul, voorgekauwde bladvulling, verlammende dialogen en opgeblazen pathos om hoorndol van te worden. Gelukkig staat er hier en daar een mooie zin, want anders had ik dit boek al lang in de Leie gekeild. Een teleurstelling.
Profile Image for Esther.
425 reviews3 followers
October 13, 2017
Ik zou willen dat mijn recensie net zulke rake woorden bevat als het boek van Te Gussinklo. Ik vond het werkelijk een pareltje. Een verhaal over liefde en leven en over de teloorgang van een 31jarige man. Een man die buiten de maatschappij lijkt te staan omdat hij niet werkt, studeert of zichzelf nuttig maakt volgens de (on)geschreven regels. Wander brengt de dagen door op zoek naar zijn lief Hannah en op zoek naar inspiratie voor het schrijven van zijn boek.

Dit is een boek wat ik zeker nog een keer zal lezen, omdat de zinnen zo mooi zijn. Als lezer moet je wel houden van een bepaalde tragiek en melancholie, anders is het denk ik te veel van het goede.
Profile Image for Koekebakkerr.
28 reviews1 follower
January 5, 2020
Meer van verwacht. Interessants en mooist geschreven zijn de overpeinzingen en existentiële zoektocht naar een schrijverschap van de "mislukte" Wander. Was dit niet naar de achtergrond verwezen door de toch vaak oeverloze en flauwe romance-scenes tussen Wander en zijn 20-jarige vriendin, was het een meesterwerk. Echter, deze niet veelzeggende (kalveren-)liefde overheerst toch de roman, en dat is jammer. Op haar hoogtepunten doet de roman denken aan Sartre's Walging, met Wander als Roquentin. Helaas lijkt Gussinklo zelf zijn grootse en verheven inzet op momenten te vergeten, en doet de roman dan wat niemanddallerig en de personages oppervlakkig aan. Het einde doet wel weer Sartriaans aan. Conclusie: groots in opzet, hier en daar ook ingelost, maar jammer van het puberale onderonsje dat al met al de roman teveel domineert.
Profile Image for Bert.
555 reviews62 followers
December 10, 2017
Vorm zonder inhoud. Wat een teleurstelling. Het lijkt wel of de schrijver in zijn hoofdpersonage het excuus vindt om een platvloers en nietszeggend verhaal te proppen in ijdel stilistisch vertoon.

Ik hou wel van de structuur van te Gussinklo's zinnen, maar hoe hij ze met inhoud opvult daar houd ik m'n petje lekker voor op. Het lijkt me wel genoeg dat de schrijver er met de zijne naar heeft gesmeten.
Profile Image for Ka Vee.
264 reviews70 followers
February 20, 2018
Wat een ontdekking, deze auteur !
****,5
167 reviews
July 29, 2024
het begon als een stream of consciousness, maar na een pagina of 40 ging het verhaal toch verder langs gebeurtenissen. De hoofdfiguur is een 'loser'.
Dit was niet mijn boek.
Profile Image for Maarten Dallinga.
16 reviews1 follower
June 9, 2024
Ik kon niet stoppen met lezen. Wát een boek. De Volkskrant noemde het terecht een klassieker. Wat een rijke taal. Wat een opbouw. Wat een prachtige schets van de kwetsbaarheid van de mens. Leest deze man! Leest!
Profile Image for Tjibbe Wubbels.
589 reviews8 followers
April 27, 2016
De hoofdpersoon Wander is een wannabe schrijver met een onmogelijke liefde en een hoofd dat maar om blijft lopen. Hij is de Nederlandse Raskolnikov, niet qua übermensch ideeën, maar wel qua ijlkoortsen en twijfel: Had ik het zo moeten doen? Of toch beter zo? Ik kan niet meer eten. Ik bibber in een schuurtje terwijl ik eronderdoor ga door de liefde. En dat in combinatie met een enorme zelfhaat door een continu gevoel van falen. Heerlijk.

Wander is alles net niet: Hij is net geen schrijver, net geen intellectueel, de liefde lukt net niet en zijn ideeën zijn net niet volledig gevormd. Hij gaat een boek schrijven, maar dat gaat natuurlijk nooit lukken, dat zie je al aankomen. Vooralsnog is Wander gevangen in zijn existentialistische eenzaamheid. Hij is er, maar hij hoort er niet bij. Hij ziet dat anderen maskers dragen en codes gebruiken, maar zelf lukt hem dit niet. Hierdoor zit hij in een complete existentialistische walging voor een wereld waarin de dingen gewoon maar zijn, zonder betekenis. In deze loze wereld probeert hij hard om zich als individueel te vormen tegen de gelijkmakende stroming in. Hij zit de anderen als onaffen, maar zelf is hij verre van af.

En dan is daar Hanna, de Liefde. Het licht dat van Hanna uitgaat geeft betekenis aan de dingen. Maar ook hier speelt de arme Wander het niet klaar: de liefde is niet zo puur als hij zich dit voorstelt en Hanna is deel van een cultuur die hij veracht maar waar hij toch deel van uit zou willen maken. Natuurlijk kan dit niet duren en al gauw brengt het licht dat van Hanna uitgaat juist zeer helder de bleekheid en leegheid van de dingen in beeld. De walging is terug. In deze staat weet hij het zelf voor elkaar te krijgen dat zijn beste vriend zich van hem afkeert, waardoor hij helemaal alleen achterblijft, zonder dat iemand nog iets van hem verwacht, vrij.

Dit klink allemaal redelijk zwaar, maar de auteur weet genoeg humor in het verhaal te verweven om het makkelijk leesbaar te houden. Je zit in het hoofd van Wander en bent deel van zijn wanhoop, walging en verwardheid. Het enige minpuntje is misschien de lengte van de roman. Ik had nog wel een paar honderd pagina's gelust.
Profile Image for Wouter Zwemmer.
683 reviews39 followers
March 17, 2017
Bijzondere stijl. Daar gaat dit boek ook vooral over. Gevat, eloquent, intelligent en vaak tongue-in-cheek-grappig. En het gaat over onthechten, totdat je zover onthecht bent dat je volledig vrij bent omdat niemand iets van je verwacht. In dit boek is dat als je de bodem van je leven hebt gevonden: arm, kansloos, futloos, ambitieloos, zonder vrienden, een zwerver, een nietsnut... En dat is gelijk de makke van dit boek: alle nietsnutterij van de hoofdpersoon...

Quotes
(...) ik bemin de mensen me de rafels en de scheuren. Als die zichzelf maar kunnen beminnen. (...) Kijk naar ze, allemaal dummy's van elkaar, zelfs die kleren. Allemaal sjablonen. De ene is inwisselbaar met de andere, en daar gaat het ze ook om. Hun hoogste doel, hun hoogste eerzucht is net zo zijn als alle anderen - alleen iets beter. Herkend te worden, bemind te worden, erbij te horen; want anders eenzaamheid, en verlorenheid. Alleen wat gefriemel en gepriegel in de marge en dan de houding: kijk mij eens.

Maar je kunt niet in elkaar kruipen om te begrijpen, je kunt niet in een ander veranderen om te weten, of jezelf opheffen om te ontsnappen of te ontlopen. Daarom zijn er die geloven en ideologieën. Om de vervreemding op te heffen, daarom drank en drugs, en daarom liefde; bijna die ander, die geliefde - bijna huidloos, bijna...

En soms iets als opveren in mijzelf, ademloos opeens; opveren in mijn bed - terwijl ik toch stillag - door iets als een groot verblindend licht dat in mij verrees en toch tegelijk overal om mij heen was. Een zeer helder licht waarin ik keek, een licht voorbij beelden of zichtbaarheden; alleen helderheid, licht. Dit moest geluk zijn, wist ik opeens. Dit was geluk.
334 reviews1 follower
December 21, 2020
Halverwege dacht ik: ik stop ermee, dat gejengel, dat genavelstaar, die uitzichtloze bespiegelingen over niks. Toch doorgezet al werd het niet beter, integendeel. De laatste hoofdstukken zigzag gelezen en ik denk niet dat ik wat heb gemist.
Het gaat over een verliefdheid van de 31-jarige loser Wander die een boek schrijft dat alle andere boeken overbodig maakt, en een studente Nederlands, Hanna van bijna 20, die nog bij haar verschrikkelijke ouders in een kapitale villa woont en een meisjesmeisje is: initiatiefloos, meegaand en tegelijk supermanipulatief. Wander beschrijft zijn liefde in oeverloze geëxalteerdheden, waarbij vooral de massa verkleinwoordjes opvallen: haar rokje, borstjes, spiertjes, wenkbrauwtjes, schoudertjes, kuiltjes - het complete kind komt voorbij, zodat het lijkt of de man met een kabouter vrijt. Na een mislukte neukpartij en daaropvolgend een hilarische, hysterische botsing met moe maakt Hanna het uit, wat Wander in diepe wanhoop stort, een wanhoop die gaandeweg steeds aanstelleriger wordt verteld. En van dat boek komt ook al niks terecht.
Langdradig en wijdlopig, aanstellerig en overdreven. Waarom de recensenten zo juichen, ontgaat me volledig.
Profile Image for Roon.
67 reviews3 followers
December 29, 2020
Een meester in het beschrijven van de binnenwereld van hoofdpersoon Wanders, die een relatie krijgt met Hanna McGillavry, een ‘meisje uit zo’n burgerlijk milieu, van die patsers uit de zakenwereld’ omdat ‘wat konden mij die ouders schelen en die wereld waaruit ze voortkwam.’ (p.43). ‘Liefde moet toch wel een soort halve psychose zijn en ook een haast onaardse openbaring van iets dat groter en machtiger is.’ (p.47).
Naast het verschil in leefomstandigheid, vrijheid vs beperking, maakt het leeftijdverschil van tien jaar de relatie ook ingewikkeld. Wessel te Gussinklo laat een zeer helder licht schijnen op liefde die niet alleen een heilige, maar ook een duivelse kracht bezit. Lukt het Wanders om enig zeer helder licht te krijgen tussen de verstikkende ouder - kind banden van liefde? De staat van liefde en geluk die Wessel te Gussinklo beschrijft als ‘een zeer helder licht waarin ik keek, een licht voorbij beelden of zichtbaarheden; alleen helderheid, licht. Dit moet geluk zijn.’(p.137), ga je daarvoor of geef je maar op? Kies je voor vrijheid of kies je voor beperking?
Profile Image for Hendrik Dejonckheere.
640 reviews13 followers
November 22, 2019
Peter Buwalda deed de inhoudsloze toezegging de NS-publieksprijs aan Wessel te Gussinklo te gunnen in de wereld draait door. Ik had nog nooit van deze man gehoord maar het leek me reden genoeg om eens een boek van hem te lezen. Dit boek verscheen in 2014 en dat is zo ongeveer het hoogtepunt van de "ik-centriciteit". Hoe iemand het voor elkaar krijgt om 235 pagina's stijlvolle zinnen zonder wezenlijke inhoud te produceren met ontelbare herhalingen en dat toch nog enigszins interessant te houden is een kunst op zich. Volgens mij heeft de schrijver vooral lang moeten nadenken over hoe hij in hemelsnaam een einde kon breien aan deze zelfbeklag spaghetti. Kortom te weinig inhoud te weinig karakter ondanks alle zinswendingen.
Profile Image for Kees Bond.
32 reviews
April 24, 2024
Te Gussinklo besteedt ontzettend veel woorden aan een hopeloze dertiger die al zijn kansen heeft verknoeid en misbruikt en daardoor zijn laatste troef inzet; de liefde.
Uiteraard; kwijnend in zelfmedelijden en trots komt deze persoon niet veel verder dan waar hij begon.

Ik was eigenlijk al niet zo’n liefhebber van Te Gussinklo, maar na het inzetten van een karakter waar je zo weinig sympathie voor kunt opwekken hou ik het even voor gezien met zijn werken.

Met moeite uitgelezen.
76 reviews
December 27, 2019
Wander is een mislukte student psychologie en heeft een periode achter de rug van sex drank en drugs
De ambitie om een boek te schrijven maakt hem sterk en houdt hem weg van de drank en drugs.
Als hij op een dag de zeer jonge Hanna ontmoet meent hij de ware liefde gevonden te hebben. Een alles omvattende liefde die tot de ziel de wereld om hem heen is prachtig en alles draait om Hanna.
Hij voelt dat hij nu de woorden kan vinden om uiteindelijk zijn boek te schrijven.
Hanna is 20 jaar en komt uit een zeer burgerlijk gegoede familie die er alles aan doet om de liefde tussen die twee dwars te zitten. dat doe je niet met zo,n jonge meid is de reactie van de kroeghangers
het boek verhaalt de emoties en de gevoelens die andere mensen denken over een dergelijke relatie maar de liefde is zo sterk dat Wander alles aankan. De wereld is prachtig
Alleen Berend zijn enige vriend van de dagopvang begrijpt zijn gevoelens en gedachtengang zonder te veroordelen. Hij was diegene die hem overeind hielp toen hij door drank en drugs aan lager wal was geraakt en hem altijd als volwaardig mens heeft beschouwd.
Als Hanna op een dag niet meer terugkomt haar ouders verbieden de omgang, is Wander totaal ontredderd. hij slaapt niet meer kan niet eten en zwalkt dagen en nachten door de stad, in de hoop zijn gedachtengang te stoppen gedachten die alleen om Hanna draaien. Haar afwezigheid maakt hem opnieuw een loser een mislukkeling die nog niets gepresteerd heeft. Zelfs aan schrijven komt hij niet toe.
Wanneer hij toegeeft aan zijn zwaktes en bij het huis van Hanna gaat spioneren om maar een glimp op te vangen van Hanna In de hoop dat hij zich beter gaat voelen laat ook Berend hem vallen. Hij noemt hem nu ook een mislukkeling.
Berend ziet maar één uitweg om een einde te maken aan zijn eigen onmacht Wander nog te kunnen helpen en hem uit het lijden te verlossen door een fles kapot te slaan op het hoofd van Wander.
Een keerpunt in de slopende gedachtengang van Wander.
vooral de beschrijving van de gevoelens en de emoties van de echte onvoorwaardelijke van liefde voornamelijk de kant van Wander , tussen twee mensen de onmogelijke liefde door het klasse verschil en leeftijdsverschil wat door de omgeving veroordeeld wordt maakt dat het boek je aangrijpt


Profile Image for Filip.
103 reviews
May 5, 2024
Wat een prachtige beeldtaal!!! Die waterval aan prachtige talige beelden is wat dit boek zo goed maakt. En ook de nederigheid van de schrijver- in tegenstelling bvb Pfeijffer, die ook een taalvirtuoos is maar ook een mislukte macho zonder dat zelf te beseffen.
Profile Image for Simon.
23 reviews
November 10, 2024
Lezen over een lul van een vent heeft toch altijd wel wat. Zeer veel liefde voor een boek waarin weinig lijkt te gebeuren, waar je toch vol genot doorheen raast. Dit boek wordt gemaakt door het rijke taalgebruik.
Profile Image for Ton Hof.
Author 19 books25 followers
November 27, 2021
Tjonge, een hele bevalling, het lezen van dit boek. Dun verhaal, puberaal, als door modder ploegen. Toch legde ik het niet weg. Iets trok me tot zich. Fijn einde.
7 reviews
November 16, 2025
Heel onrustig geschreven, ik trok het niet. En zo veel ellende in het leven van de hoofdpersoon. Kon er niet tegen. Heb het vrij snel weggelegd. Misschien waag ik in de toekomst nog eens een poging.
253 reviews7 followers
April 14, 2025
Zeer helder licht. Wessel Te Gussinklo

Een uitstekend voorbeeld van mijn adagium: de mens is een mislukt experiment van de natuur. [Dat heb ik natuurlijk niet zelf uitgevonden, die uitspraak is van Wilfred Trotter, Engels chirurg en psycholoog (1872 - 1939)]. De natuur dacht op zeker moment: hoeveel hersenen zou ik eigenlijk in één schedel kunnen proppen, zodat ie nog net doorheen een geboortekanaal kan. Want de natuur had toen nog even geen rekening gehouden met keizersnedes. Gelukkig maar, anders was het waarschijnlijk nog erger geweest. En met de gevolgen van die dwaze inval zitten we nu. Want wij zijn ons brein, aldus sprak de geleerde neuroloog Dick Swaab. En gelijk heeft hij. Dat monsterlijk overgedimensioneerde brein doet niets anders dan vastlopen, kortsluiting geven en op hol slaan. In de weinige heldere momenten tussendoor ontstaat er soms een geniaal kunstwerk, OK. Maar hiertoe kan ik deze roman van Te Gussinklo helaas niet rekenen.
Baseline: een dertiger, leegloper, hoerenloper, ex-zuiplap, wietroker en would-be schrijver wordt verliefd op mooi studentinnetje van 19 jaar. Na een paar weken is het uiteraard gedaan. De rest van het boek gaat over de navelstaarderij en het zielegepeuter van de van zelfmedelijden overlopende ik-figuur. Althans de rest die ik heb gelezen, want na 2 hoofdstukken ben ik gestopt.
Ik moet wel zeggen, Te Gussinklo observeert goed en verwoordt goed. Waarschijnlijk toch literatuur dus.
Profile Image for Marco.
131 reviews2 followers
March 3, 2015
Poeh, een verhaal over liefdesverdriet. Zware kost waar je niet snel vrijwillig aan begint. Over een hopeloze liefde waarvan iedereen weet dat het nooit iets gaat worden. Zwaar boek maar toch ook luchtig en grappig.
De hoofdpersoon gaat diep, zo diep dat hij ook de waardering van zijn beste vriend verliest. Daarna pas is hij echt vrij.

"Op de bodem van alle dingen was ik aangeland. Niemand verwachtte nog iets van mij, bewonderde mij, had mij lief. Vrij was ik"
Profile Image for Sanja.
88 reviews1 follower
Read
April 25, 2017
Een eigenzinnig boek inderdaad, bij vlagen schitterend. De vele herhalingen vormen een weefsel van zinnen dat je draagt en dwingt om heel aandachtig te lezen.
Het verhaal zou ook veel korter of veel langer kunnen zijn en is in die zin ietwat amorf.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Displaying 1 - 27 of 27 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.