Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες

by Γιώργος Θάνος (Editor)

Μια ανθολογία νεοελληνικών διηγημάτων, από τα μέσα του 19ου αιώνα ως και τον Μεσοπόλεμο, που εξετάζει τη μορφή του αρχετυπικού κακού της ελληνικής σκοτεινής λαογραφίας: του βρυκόλακα· ένα σύνολο ιστοριών οι οποίες, αν διαβαστούν με σημερινά κριτήρια, μπορούν να κατηγοριοποιηθούν στο υποείδος του «λαογραφικού τρόμου» και που εστιάζουν στην –κατά Montague Summers– «παράδοση που στην Ελλάδα διατήρησε τη δύναμή της περισσότερο από οπουδήποτε αλλού στην Ευρώπη», αυτή των βρυκολάκων.

Τα διηγήματα του βιβλίου αντλούν την πρώτη τους ύλη από ένα μωσαϊκό λαογραφικών παραδόσεων από όλη την Ελλάδα (Κυκλάδες, Επτάνησα, Μάνη, Ρούμελη, Κρήτη, Ήπειρος) φωτίζοντας τον εξαιρετικά διαδομένο στον ελληνικό χώρο μύθο του βρυκόλακα και αναδεικνύοντας την εγγραφή της μεταθανάτιας επιστροφής στην καθ’ ημάς λογοτεχνία. Ακολουθώντας κυρίως τις φόρμες του νατουραλισμού και της ηθογραφίας, αλλά παρεκκλίνοντας προς το υπερφυσικό και το αλλόκοτο, οι ανθολογούμενες ιστορίες σκιαγραφούν τον ξεχωριστό χαρακτήρα που έχει να παρουσιάσει ο «Έλλην Βρυκόλαξ» – χαρακτήρα που τον κάνει να διαφέρει σημαντικά από τους αντίστοιχους απέθαντους που συναντάμε στην παράδοση και τη λογοτεχνία άλλων χωρών.

Οι ιστορίες βρυκολάκων της περιόδου 1850-1940, απολαυστικές και ατμοσφαιρικές μετά από έναν και πλέον αιώνα, συγκροτούν μια ενδιαφέρουσα ιδιοπροσωπία και δείχνουν ένα δρόμο που θα μπορούσε να έχει ακολουθήσει ένα κομμάτι της ελληνικής πεζογραφίας. Και ως αυθύπαρκτα διηγήματα, όμως, μπορούν πάντα να σταθούν ως όμορφες και –γιατί όχι– τρομακτικές ιστορίες ακόμα και σήμερα.

Ο άλιωτος του Άγγελου Κοσμή
Ο βρυκόλακας του Κώστα Πασαγιάννη
Το μνήμα του αφορεσμένου του Κωνσταντίνου Καζαντζή
Ο βρυκόλακας του Ανδρέα Αβούρη
Η άλιωτη του Χρήστου Χρηστοβασίλη
Ο καταχανάς του Ιωάννη Κονδυλάκη
Ο βρυκόλακας του Ιωάννη Κονδυλάκη
Η καταχωνιασμένη του Χάρη Επαχτίτη
Η συγχώρεσις του Ιάκωβου Πολυλά
Βρυκόλακκας του Δημητρίου Αινιάνος
Ο φίλος μου ο βρουκόλακας του Γεράσιμου Γρηγόρη
Η νύχτα του βρυκόλακα του Αλέξανδρου Πολυχρονάκη
Το τέκνον του βρυκόλακος του Αχιλλέα Παράσχου

Genres: Horror, Short Stories, Fiction, Greece, Vampires, Fantasy

180 pages, Paperback

First published September 23, 2024

About the author

O Γιώργος Θάνος γεννήθηκε το 1984 και μεγάλωσε στο Βόλο. Ζει στην Αθήνα.

Είναι ιδρυτής και βασικός επιμελητής της Ομάδας Άστυ, με την οποία εξερευνά την αθηναϊκή ιστορία μέσω ιστορικών περιπάτων και αρθρογραφίας, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στη σχέση της πόλης με την λογοτεχνία (Κώστας Ταχτσής, Ζαχαρίας Παπαντωνίου, Γιώργος Ιωάννου, Mάριος Χάκκας).

Με το πρώτο του βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων «Τα Καύκαλα» (εκδόσεις Ιωλκός, 2019) ήταν υποψήφιος για το βραβείο «Πρωτοεμφανιζόμενος Πεζογράφος» στα Λογοτεχνικά Βραβεία 2020 του Περιοδικού «Αναγνώστης» και στα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας της ίδιας χρονιάς και απέσπασε το βραβείο «Μένης Κουμανταρέας – Καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Πεζογράφου 2020» της Εταιρείας Συγγραφέων.

Έχει συμμετάσχει σε εκθέσεις φωτογραφίας με έργα που αφορούν το αστικό τοπίο της Αθήνας, κείμενά του έχουν δημοσιευτεί στον ηλεκτρονικό κι έντυπο Τύπο και διηγήματα του έχουν συμπεριληφθεί σε διάφορες ανθολογίες.

Οι ανθολογίες "Ο άλιωτος και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες" και "Η χτυπημένη και άλλες ιστορίες με φαντάσματα" κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ροές.

Reviews

[Χρυσόστομος Τσαπραΐλης · Rating 5 out of 5]

Καθυστέρησα αρκετά να διαβάσω τον Άλιωτο (και άλλες ιστορίες με βρυκόλακες), λόγω πολύμηνης απουσίας από Ελλάδα, αλλά εντέλει άξιζε η αναμονή (όπως και ο ντόρος που έχει κάνει το βιβλίο). Εδώ έχουμε, λοιπόν, μια συλλογή διηγημάτων από (κατά κύριο λόγο) άγνωστους* Έλληνες συγγραφείς που καλύπτουν την περίοδο 1852-1939 και έχουν ως κοινή θεματική την έννοια του βρυκόλακα. Έναν βρυκόλακα σε διάφορες εκφάνσεις (μέχρι και ως φλόγα εμφανίζεται ένας), όλες τους αμιγώς ελληνικές, έναν βρυκόλακα που, όπως αναφέρει και ο Γιώργος Θάνος στην εισαγωγή, λίγα κοινά έχει με το ρομαντικό και γοητευτικό βαμπίρ της δυτικής λογοτεχνίας τρόμου.

Αναπόφευκτα, λόγω της βαθιάς άντλησης από την παράδοση, στις ιστορίες αναδύονται κοινά μοτίβα (όπως για παράδειγμα ο αφορισμός ως αιτία βρυκολακιάσματος, αλλά και γενικότερα ο ρόλος της εκκλησίας, όπως εξηγεί ο Θάνος στο επίμετρο) και ως εκ τούτου (αλλά και επειδή διάβασα πολύ γρήγορα το βιβλίο) κάποιες από αυτές τείνουν να συγχέονται στον νου μου με τις διπλανές τους. Και τα δεκατρία διηγήματα έχουν όμως λόγο ύπαρξης εκεί μέσα, ενώ όλα αποπνέουν έντονα τη λαογραφική ατμόσφαιρα της προβιομηχανικής Ελλάδας, των Παραδόσεων του Πολίτη, των καταχανάδων και της αγριευτικής υπαίθρου. Μια ατμόσφαιρα γεμάτη απειλητικές μη ανθρώπινες δυνάμεις, που αρθρώνουν έναν κόσμο ολοζώντανο σε κάθε του έκφανση.

Το βιβλίο δικαίως έκανε θόρυβο και επιτυχία, μιας και η ποιότητά του είναι ανέλπιστα υψηλή, όχι μόνο στην εισαγωγή και το επίμετρο (αμφότερα κατατοπιστικότατα) του επιμελητή, αλλά και στο ίδιο το πρωτογενές υλικό. Τα περισσότερα διηγήματα έχουν ικανή λογοτεχνική αξία, και είναι ευκολοδιάβαστα, παρά τη γλώσσα της εποχής. Χαίρομαι πολύ που επίκειται δεύτερος τόμος, με ιστορίες φαντασμάτων αυτή τη φορά, και παραθέτω ενδεικτικά αποσπάσματα από κάποια από τα διηγήματα που ξεχώρισα:

Όλοι εσταυροκοπήθηκαν σαν έβγαλαν τον νεκρό από τον τάφο. Μαύρος σαν ψημένος, πετσί και κόκαλο, με τα δάχτυλα σκελετωμένα, σαν δαίμονας εφάνηκε σ’ όλους τη στιγμή που τον εσήκωναν για να τον χώσουν στο άλλο μνήμα.
Ο παπάς για να μη βουρβουλακιάσει πάλι και σηκωθεί από τον τάφο του, έκαμε την πεντάλφα μ’ ένα κομμάτι κερί λειτουργημένο και μ’ αυτό εβούλωσε το στόμα του νεκρού. [Ο άλιωτος, του Άγγελου Κοσμή]

Επεράσανε έξι μήνες και σχεδόν ελησμονήθηκε ο Μήτρος, όπου ξαφνικά μία νύχτα χειμωνιάτικη που έβρεχε κι η θάλασσα εμούγκριζε, ακούνε στες πλάκες του δρόμου ένα παράξενο θόρυβο, σαν να εσερνόντανε αλυσίδες καραβιού.
Αρχίσανε οι γειτόνοι το σταυροκόπι και τες προσευχές, οι γριούλες λιβάνισμα, κι αμέσως εγεννήθηκε η υποψία πως θα εβρυκολάκιασε ο Μήτρος και τον σέρνει το «Μοσχάρι της Αγίας Τριάδος».
Την αυγή εβούιξε η χώρα και μεγάλοι μικροί ετρέχανε στο πισινό προαύλι της Αγίας Τριάδος και με χίλια σχόλια εκοιτάζανε το φτωχό τάφο του Μήτρου, που τον πρασίνιζε η χλόη. Εσχηματίστηκε πλέον η πεποίθησις πως ο Μήτρος εβρυκολάκιασε γιατί εκείνη την εποχή ήτανε στην ακμή τους τα μοσχάρια, οι νεράιδες, οι λάμνισσες, τα φαντάσματα, οι ίσκιοι με τα τσιμπούκια τους και τα περγαλιά με τα φεσάκια τους.
Μόλις εσουρούπωνε κανείς δεν ετολμούσε να περάσει από την Αγία Τριάδα, γιατί ο βρυκόλακας μεταμορφωμένος σε πελώρια γυναίκα -τον είδαν πολλοί- ολόγυμνος κι έχοντας καβαλικεμένο μακρύ καλάμι εκατεβαζε τα άστρα κι εκουβέντιαζε με τα τελώνια! [Ο βρυκόλακας, του Ανδρεά Αβούρη]

Λέγουν μάλιστα ότι ο άντρας της δεν είχε πεθάνει απ’ αρρώστια, αλλ’ είχε βάλει αυτή ένα δαίμονα, και τον έπνιξε, από εκείνους που κουβαλούν το νερό πίσω από της Ράχης το Βουνί, από τες Χωνεύτρες, και το φέρουν κάτω από τη γη και το βγάζουν από τούτη τη μεριά του βουνού και γίνεται το ποτάμι το Βελτσιστινό, που χύνεται στον Καλαμά, κι έτσι είχε χηρέψει, και ζούσε μοναχή της μ’ όποιον ήθελε. [Η άλιωτη, του Χρήστου Χρηστοβασίλη]

Ενώ δε το διηυθέτει επί της κλίνης, το βρέφος τούτο ήνοιξε μεγάλους και σελαγίζοντας οφθαλμούς και ητένισε την γραίαν· είτα ήνοιξε στόμα μεγά, πλην αντί να κλαύσει εκάγχασεν ισχυρώς και απαισίως. [Το τέκνον του βρυκόλακος, του Αχιλλέα Παράσχου]

* Τουλάχιστον 4 από τα διηγήματα έχουν εμφανιστεί σε τόμους της σειράς Το ελληνικό φανταστικό διήγημα, του Μάκη Πανώριου από τις εκδόσεις Αίολος.

[Tonia Skjaldmær · Rating 5 out of 5]

Ηθογραφία, νατουραλισμός και τρόμος γύρω από τον...αθάνατο μύθο του βρυκόλακα ή όπως αλλιώς έμαθα από τούτο το βιβλιαράκι ότι λέγεται: καταχανάς (Κρήτη/Ανατ. Αιγαίο), ανακαθούμενος (Τήνος), σαρκωμένος (Κύπρος), βάμπιρας (Μακεδονία) ή βουρδούλακας, βουρκόλακας, βρουκόλακας, βολδόλακας κι ένα σωρό άλλες απολαυστικότατες παραλλαγές, που εβριθαν μέσα σε αυτή την συλλογή - διαμαντάκι.
Εδώ μιλάμε για ΤΗΝ επιτομή της επιτομής του ελληνικού πατροπαράδοτου τρόμου. Οι ιστορίες που πολύ στοχευμένα συνέλεξε και δίνει στο φως ο Γιώργος Θάνος είναι μια και μια και αφορούν μια εποχή που βρίθει από folk στοιχεία, μύθους και θρύλους της υπαίθρου (1880-1930).
Η ανθολογία αυτή με κάλυψε στο 100% απ'αυτό που περίμενα να διαβάσω και όλα τα διηγήματα είχαν τα δικά τους μοναδικά χαρακτηριστικά. Απόλαυσα τόσο πολύ τις ολοζώντανες περιγραφές της κοινωνίας του τότε και τη στάση της απέναντι σε θέματα όπως ο περιθωριακός βρυκόλακας και η έξοδος του από την κοινότητα, ο ρόλος της εκκλησίας και του κλήρου στην όλη διαδικασία «αντιμετωπισης του κακού», η εικόνα του υπέρτατου τρόμου, δηλαδή το ίδιο το βρυκολάκιασμα κ.ά.. Λάτρεψα τα λαογραφικά στοιχεία της αφήγησης και πόσο μάλλον την πιστή αποτύπωση/απόδοση των τοπικών ιδιωματισμών.

Το προτείνω ΧΤΕΣ!!

[Κεσκίνης Χρήστος · Rating 4 out of 5]

Ιστορικά είναι ένα βιβλίο ανεκτίμητο. Πάντα μου άρεσαν τα διηγήματα που στηρίζονται στις παραδόσεις, πόσο μάλλον στις παραδόσεις της πατρίδας μας. Αν σκεφτούμε και το γεγονός πως καταπιάνεται με λογοτεχνία του 1900, η ιστορία προσθέτει στο δικό μου μυαλό. Από εκεί και πέρα, φυσικά έχουμε ιστορίες που διαβάζονται ευκολότερα, άλλες που βαραίνουν τον αναγνώστη και άλλες που σκάνε ένα χαμόγελο με το black humor τους. Για όλα τα γούστα λοιπόν.
Η μοναδική μου ένσταση είναι η πρώιμη αντίληψη για τους βρικόλακες που όσο και αν εντυπωσιάζει στην αρχή, μετά από 3-4 διηγήματα μου φάνηκε κουραστική σαν μοτίβο. Αλλά θα πω και πάλι, πως όποιος αγαπάει τον μύθο των βρικολάκων, εδώ θα βρει πολλά από τα αρχέτυπα που λατρεύει και κάποια που δεν είχε φανταστεί, αλλά θα τα αγαπήσει και αυτά.

[Artemis · Rating 5 out of 5]

Διάφορες ιστορίες της ελληνικής επαρχίας, διαφορετικού ύφους, διαφορετικής χρονικής περιόδου και ακόμα και διαφορετικής διαλέκτου, όλες όμως με ένα κοινό: ο Έλληνας υπαίθριος βρυκόλακας και η λαϊκή αντιμετώπιση και οι δεισιδαιμονίες που τον περιτριγυρίζουν. Μέσα σε 13 ιστορίες, ο Άλιωτος μας εισάγει στις εμπειρίες, τις αναμνήσεις και τους φόβους ανήσυχων Ελλήνων τους οποίους, ίσως ελάχιστα, να νιώθουμε λες και είναι από κάποια άλλη, μακρινή χώρα, πρωτόγονη στις συνήθειες της και τα στερεότυπα που υιοθετούν οι κάτοικοι, που όμως έχει κάτι το οικείο, κάτι που μας κάνει να συμπονήσουμε και να ταυτιστούμε με αυτούς τους ανθρώπους μιας άλλης πραγματικότητας. Παρόλη την ορθολογιστική προσέγγιση με την οποία αντιμετωπίζουμε τα πράγματα στην σημερινή κοινωνία, καθώς και την υποτίμηση που έχουμε μάθει να έχουμε για τα άτομα που όντως πιστεύουν και ασχολούνται με ‘δαίμονες’ και ‘βρυκόλακες’, η συμπάθεια που νιώθει κάποιος για πολλούς από τους χαρακτήρες και τα γεγονότα τα οποία ζουν είναι, προσωπικά, περιέργως έντονη. Ιστορίες βουτηγμένες στον πόνο, στην απώλεια, στις προκαταλήψεις οι οποίες διαλύουν ανθρώπινες σχέσεις, και στην άγνοια και άρνηση κατανόησης δύσκολων συναισθημάτων και καταστάσεων. Η προσπάθεια να ερμηνευτούν ανεξήγητα φαινόμενα οδηγούν σε μυθοπλασία που πολλές φορές στο τέλος δεν αποδίδει κάποια παραπάνω λύση στους πρωταγωνιστές, και σπάνια τους οδηγεί σε κάποιου είδους μακροπρόθεσμη κάθαρση, απλά ‘μπαλώνει’ ένα βαθιά ριζωμένο κοινωνικό θέμα με έναν αγιασμό από τον παππά του χωριού.
Είναι στενάχωρο και ταυτόχρονα λογικό, ειδικά γνωρίζοντας έστω και ελάχιστα πράγματα για ελληνικά χωριά, πως οι προκαταλήψεις και ανησυχίες των κατοίκων σε σχέση με την ηθικότητα του βίου του, ιδιαίτερα σε σχέση με την θρησκεία, καταναλώνουν το μεγαλύτερο μέρος της καθημερινότητας τους, ωθώντας τους σε μια ζωή βουτηγμένη στις τύψεις, κάνοντας τους να χτίζουν τους τάφους τους για χρόνια όντας ακόμα ζωντανοί, σαν ένα σαράκι που τους κατατρώει και δεν τους αφήνει να ζήσουν. Αυτή η ζωή είναι λοιπόν που γεννάει μια κοινωνία με βρικόλακες, με άλιωτους και με αμαρτωλούς, που οι πράξεις ��ους αντί να κυνηγάνε μόνο τους ίδιους στον κάτω κόσμο, κυνηγάνε και την πρώην κοινότητα τους. Σαν του ενός τις πράξεις να τις έχουν πράξει όλοι μαζί, έτσι θα βασανίζονται και όλοι μαζί. Και όλοι μαζί θα λύσουν και την κατάρα. Είναι κάπως μακάβρια συγκινητική η συλλογικότητα που καταβάλει τα χωριά των ιστοριών, το πώς τους ενώνει ενάντια στο κοινό κακό, κακό που πολλές φορές έχουν προκαλέσει οι ίδιοι, με τις προκαταλήψεις και τις στενόμυαλες απόψεις τους, στους εαυτούς τους. Και πως ενώ στην αρχή κλείνονται, από φόβο και καχυποψία, στον εαυτό τους και στα σπίτια τους, εν τέλη στο τέλος έρχονται όλοι μαζί στην αντιμετώπιση της απειλής.
Η επιλογή ιστοριών από διαφορετικά μέρη της Ελλάδας, είτε νησιωτικά είτε ηπειρωτικά, πέρα από την ποικιλία που προσδίδει, σε κάνει να καταλαβαίνεις και ότι όσα χιλιόμετρα, βουνά και θάλασσες να χωρίζουν δύο πληθυσμούς, τους ενώνουν πολλές φορές οι ίδιοι δαίμονες. Οι διάφορες τοποθεσίες και περιβάλλοντα στα οποία βρίσκονται τα χωριά και που κατοικούν οι βρυκόλακες περιγράφονται με τρόπο γλαφυρό που σε βάζει κατευθείαν μέσα στην τοποθεσία που εκτυλίσσονται τα γεγονότα, όπως και η διατήρηση των ιδιαίτερων όρων και ‘ντοπιολαλιών’ του κάθε συγγραφέα. Και οι ίδιες οι ιστορίες που έχουν επιλεγεί είναι ξεχωριστές και υπάρχει κάτι για κάθε γούστο, από τον ανθρώπινο και στενάχωρο βρουκόλακα του Γεράσιμου Γρηγόρη μέχρι τον πιο φρικιαστικό και γοτθικό του Αχιλλέα Παράσχου.
Φανταστική συλλογή, που μαζί με την πολύ ενδιαφέρουσα εισαγωγή και επίμετρο του συγγραφέα βγαίνει και μέσα σε μία μέρα!

[Theofilos · Rating 5 out of 5]

Τρομερά ενδιαφέρον βιβλίο και οι ιστορίες απολαυστικές! Καλό είναι να βλέπουμε τέτοιες δουλειές, είναι πολύ σημαντικές για τα ελληνικά δεδομένα.

[Γιώργος-Νεκτάριος Παναγιωτίδης · Rating 4 out of 5]

Υπέροχες ιστορίες εν πολλοίς, με κάποιες εντελώς ξεχωριστές.
Η προσπάθεια κριτικού σχολιασμού του Γιώργου Θάνου επίσης καλή και ευτυχώς δεν εξωκείλει σε "απομαγεύσεις" της συμφοράς...

[Panagiotis Efraimidis · Rating 4 out of 5]

Η εισαγωγή και το επίμετρο άρτια με ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ηθογραφία της εποχής. Μια συλλογή 13 διηγημάτων που διαβάζετε εύκολα.

[Clarissa · Rating 4 out of 5]

Πολύ ενδιαφέρουσα και πρωτότυπη ανθολογία αναφορικά με τους βρικόλακες στον ελληνικό χώρο. Όλα τα διηγήματα , είτε κωμικά είτε "σκοτεινά"είναι ιδιαίτερα ατμοσφαιρικά με πολλά λαογραφικά στοιχεία και την ιδιαίτερη γλώσσα της κάθε περιόδου και εποχής. Η εισαγωγή και το επίμετρο προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες πάνω στο θέμα.
Αξίζει να διαβαστεί !

[Theo Prasidis · Rating 5 out of 5]

Δεκατρία εκλεκτά διηγήματα, γραμμένα από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τον μεσοπόλεμο, που σκιαγραφούν για πρώτη φορά με τέτοια σαφήνεια το προφίλ του έλληνα βρυκόλακα, και μας αποκαλύπτουν μιαν άλλη, πιο σκοτεινή και παραμυθένια πλευρά της ηθογραφίας, που μόνο μέσα από έναν Παπαδιαμάντη μας ήταν μέχρι τώρα γνωστή.

Βρήκα την ποιότητα της γραφής των διηγημάτων εξαιρετική, την εικονογραφία τους πλούσια, και βρέθηκα να αναρωτιέμαι για το πού θα είχε φτάσει σήμερα η ελληνική λογοτεχνία τρόμου, αν αυτά τα διημήματα ήταν μέρος κάποιου γενικευμένου κύματος, και όχι μεμονωμένες περιπτώσεις.

Επίσης εξαιρετική και άκρως κατατοπιστική η εισαγωγή και το επίμετρο του Γιώργου Θάνου, που δεν διστάζει να μιλήσει και για ζητήματα genre. Γενικά ανέλπιστη έκδοση για τα ελληνικά δεδομένα, πάντα τέτοια, και ευελπιστώ σε συνέχεια με καλικάντζαρους, λάμιες και λοιπά στοιχειά της υπαίθρου.

[Γιάννης Χατζόπουλος · Rating 5 out of 5]

Με τον φόβο είχα πάντα άριστη σχέση. Με αγαπούσε πολύ, εγώ έκανα πως τον αποφεύγω αλλά έπεφτα πάντα πάνω του. Έτσι, πριν μερικά χρόνια άρχισα να ακούω true-crime podcasts, να βλέπω κάμια 10η εντολή, κανένα θριλεράκι, έτσι για το σασπένς βρε αδερφέ. Ε, δεν τα κατάφερα. Ο φόβος γινόταν τεράστιος μπροστά μου, μια μαύρη σκιά που μου τραβούσε το σεντόνι όταν κοιμόμουν, περπατούσε δίπλα μου στο πεζοδρόμιο τις νύχτες και έκανε θορύβους στην αυλή. Άρχισα να γράφω γι' αυτόν, να τον γελάω μπας και τον ξορκίσω. Κάπως καλύτερα. Μετά ήρθε στη ζωή μου το μεταφυσικό στην τέχνη.
Από το πρώτο βιβλίο των Παγανιστικών δοξασιών του Τσαπραΐλη που μπήκε στο ράφι μου, ως το Arcadia του Γιώργου Ζώη και ως τη Ζωή της Δωροθέας Πασχαλίδου (ας δούμε και κάτι μελό) ο φόβος άρχισε να μικραίνει. Όχι να εξαφανίζεται, αλλά να εξανθρωπίζεται. Ο φόβος του θανάτου ήταν, είναι και θα είναι πάντα εκεί για κάθε γενιά και κάθε άνθρωπο.
Ο Άλιωτος, η φοβερή αυτή ανθολόγηση folk-horror ιστοριών του Γ. Θάνου, σου δημιουργεί την αίσθηση του πανανθρώπινου, του οικουμενικού φόβου. Σε παρηγορεί, όχι γιατί οι άνθρωποι φοβούνταν πάντα τον θάνατο, τους νεκρούς και τα μνήματα, αλλά γιατί προσπάθησαν πάντα να τον φέρουν στα μέτρα τους. Οι κατάρες, οι αφορισμοί και τα λοιπά θρησκευτικά τερτίπια για την επαναφορά στον σωστό δρόμο γίνονταν πάντα δεύτερες σκέψεις, μετάνοιες και συγχώρεση. Όχι από την μεριά των νεκρών, αλλά από αυτή των ζώντων. Και αυτό είναι μεγάλο πράγμα. Οι άνθρωποι έρχονται σ' αυτή τη ζωή μάλλον για να συγχωρούν και να αγαπάνε παρά για να καταριούνται και να αφορίζουν.
Α, είναι και αύριο Halloween. Διαβάστε το με δική σας ευθύνη.

[Κέλλυ Θεοδωρακοπούλου · Rating 2 out of 5]

Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε ότι οι βρυκόλακες στους οποίους αναφέρονται αυτά τα διηγήματα δεν έχουν καμία σχέση με τους βρυκόλακες που ξέρουμε από τον "Δράκουλα" του Μπραμ Στόουκερ, τη "Συνέντευξη με ένα βρυκόλακα" της Ann Rice και όλες τις σχετικές ταινίες τον τελευταίο αιώνα. Όχι, στα διηγήματα αυτά λέγοντας "βρυκόλακας" εννοούν απλώς τον νεκρό που δεν έχει μείνει ήσυχος στον τάφο του, δεν έχει λιώσει όπως όλοι οι πεθαμένοι, αλλά σηκώνεται και ενοχλεί τους ζωντανούς ή έστω απλώς και μόνο δεν αποσυντίθεται. Πέρα από αυτό, βρήκα ενδιαφέρον αυτό που λέει ο πρόλογος, ότι στην ελληνική παράδοση υπάρχουν περισσότεροι θρύλοι με βρυκόλακες, "βουρδούλακες", "άλιωτους", "καταχανάδες" και όλα τα σχετικά από παραδόσεις άλλων χωρών και ναι, εντάξει, καλή ιδέα να μαζευτούν και να ανθολογηθούν αυτά τα διηγήματα και καλή έκδοση, αλλά ως εκεί. Παραείναι παλιά και, εκτός από 2-3, τα υπόλοιπα δεν έχουν γεράσει καλά και τουλάχιστον εμένα μου φάνηκαν απαρχαιωμένα. Εύφημος μνεία στο διήγημα του Αχιλλέα Παράσχου "Ο γιος του βρυκόλακα"(ένα από τα 2-3), που, αν και γραμμένο στην καθαρεύουσα ένα χρόνο νωρίτερα από τη συγγραφή του "Dracula", είναι το μόνο όπου ο βρυκόλακας ανταποκρίνεται απόλυτα στο μύθο που ξέρουμε, δεν πεθαίνει, πίνει αίμα κλπ. Άραγε ο Παράσχος και ο Stoker έκαναν την ίδια έρευνα; Διάβασαν/άκουσαν τις ίδιες λαϊκές παραδόσεις; Άντε να το βρούμε αυτό...

[Dimosthenis · Rating 4 out of 5]

Ανθολογία ελληνικών διηγημάτων, δεκατριών στο σύνολο, γραμμένων τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου και τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, με κεντρικούς ήρωες βρικόλακες. Κάποια είναι περισσότερο και κάποια λιγότερο τρομακτικά, όλα όμως διακρίνονται για μια εξαιρετικά υποβλητική ατμόσφαιρα, εν μέρει δημιούργημα, έχω την αίσθηση, και της γλώσσας της εποχής. Διαβάζοντάς τα, δύο πράγματα αντιλαμβάνεται κανείς: πόσο βαθιά ριζωμένη ήταν, την περίοδο εκείνη, στους κατοίκους της ελληνικής υπαίθρου η πίστη στην ύπαρξη βρικολάκων και πόσο συχνό ήταν το φαινόμενο της νεκροφάνειας! Πολύ καλή η δουλειά του επιμελητή Γ. Θάνου που, πέραν όλων των άλλων, συνέλεξε τα βιογραφικά στοιχεία των συγγραφέων -οι περισσότεροι άγνωστοι στο ευρύ κοινό- και έγραψε την εισαγωγή με ��ην οποία ανοίγει και το επίμετρο με το οποίο κλείνει το βιβλίο.

[Ohcaptain · Rating 4 out of 5]

Δύσκολο να το κρίνω το βιβλίο. Είναι μια ανθολογία λαογραφικών διηγημάτων που αφορούν την ελληνική εκδοχή του τι σημαίνει «βρυκόλακας», κάτι που απέχει πολύ από τον Γκάρι Όλντμαν που ίσως έχουμε στο μυαλό μας. Σαν συλλογή είναι πολύ ωραία εκδοσ�� και η εισαγωγή και το επίμετρο πολύ ενδιαφέρουσες λαογραφικά. Κάποια από τα διηγήματα είναι καλά, κάποια όχι. Αυτό που κρίνω λοιπόν είναι η ανθολογία συνολικά και όχι τα επιμέρους διηγήματα. Με συγκίνησε περισσότερο λαογραφικά, και ακόμα παραπάνω κοινωνικά καθώς οι βρικόλακες ήταν οι κοινωνικά εξοστρακισμένοι, παρά σαν ιστορίες τρόμου.

[foteini_dl · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετικός ο Θάνος τόσο στην εισαγωγή, που πραγματικά βάζει τις αναγνώστριες και τους αναγνώστες στο θέμα, όσο και στο spot on επίμετρο. Τα διηγήματα, γενικά άγνωστων συγγραφέων στο ευρύ κοινό (σίγουρα σε μένα), διαβάζονται εύκολα, παρά τη γλώσσα της εποχής, και κινούνται στα (σκοτεινά) του λαογραφικού τρόμου.
Ό,τι πρέπει το βιβλίο για τον χειμώνα. Βέβαια, και άλλη εποχή να το πιάσεις, θες δεν θες, ο χειμώνας θα έρθει.

[Vasilis Valkanidis · Rating 4 out of 5]

Μία υπέροχη συλλογή διηγημάτων ελληνικού λαογραφικού τρόμου από τα τέλη 19ου αρχές 20ου αιώνα, γύρω από τον μύθο του βρικόλακα όπως αυτός γαλουχήθηκε μέσω της παράδοσης. Η υπέροχη μυστηριακή ελληνικη υπεθρος, γεμάτη παραδόσεις, θρησκοληψεία και προκαταληψεις, παντρεύεται με τις υπερφυσικές δοξασίες του άλιωτου, σε ένα βιβλίο που δεν τρομάζει μεν, είναι καθόλα υποβλητικό δε.

[Πάνος Κεραμεύς · Rating 5 out of 5]

Εξαιρετική συλλογή που διατηρεί και προβάλει τη λαογραφική παράδοση. Η εισαγωγή και το επίμετρο άρτια και με πολλή πληροφορία. Τα διηγήματα είναι απολαυστικά, ορισμένα θα τα χαρακτήριζα ακόμη και κωμικά, ενώ άλλα πιο ατμοσφαιρικά, έχουν το στοιχείο του τρόμου.

[Eleonora Stampoli · Rating 3 out of 5]

"Ο νεκρός που τον εξέρασε η γη δυο φορές γιατί δε μπορούσε να βαστάξει τα κρίματα του τ’αμέτρητα, εδέθηκε ολόθρος απάνω στο στασίδι της εκκλησιάς του νεκροταφείου κι εκεί καθώς ήταν δεμένος, ελειτουργήθηκε την άλλη μέρα σύναυγα κι εσυχωρέθηκε απ’όλους τους αδικημένους. "

[mar]

Πολύ μου άρεσε, δύσκολα όμως κάποιος αξιολογεί μια τέτοιου τύπου συλλογή…

[Makis Kapsis · Rating 3 out of 5]

Ενδιαφέρον αλλά πάνω στο hype του φολκ χόρρορ.

[Dimitris · Rating 4 out of 5]

Εισαγωγή στο πατροπαράδοτο ελληνικό folk horror I

Εξαιρετική αρθρογραφία, εύχομαι να υπάρξουν και συνέχειες με άλλα τρομαχτικά πλάσματα από την ελληνική λαογραφική παράδοση όπως οι καλικάντζαροι

[Ioanna Missidou · Rating 5 out of 5]

εξαιρετικό

[Γιάγκος Πλατής · Rating 5 out of 5]

Ένα καταπληκτικό και σημαντικό βιβλίο. Όλα θαυμάσια, ιστορίες, εισαγωγή και επίμετρο.