"ბურჟუაზიულ-ნაციონალისტური და ფაშისტური ორგანიზაციის შექმნის ბრალდებით დააპატიმრეს ალექსანდრე წერეთელი — სახელმწიფო უნივერსიტეტის დამფუძნებელი საზოგადოების წევრი, გამოჩენილი ისტორიკოსი, პედაგოგი... “ქართული საზოგადოებრივი კლუბის” წევრობა, სადაც “ვეფხისტყაოსნის” საღამოებს აწყობდნენ, “ქვეყნის მტრობად” ჩაუთვალეს და 20 წლით მოაშორეს სამშობლოს, ოჯახს, მეუღლეს... მარო წერეთელმა სრულად გაიზიარა მეუღლის განსაცდელი. ოცი წლის განმავლობაში მისდევდა მის კვალს ცენტრალური აზიის უდაბნოებში უხვად მიმობნეულ ბანაკებში. სახლდებოდა მეზობლად, შეძლებისდაგვარად აწვდენდა ხმას, შორიდან ამხნევებდა, ეფერებოდა... ასე დადიოდნენ, ერთი ბანაკიდან მეორეში, მეორoდან მესამეში... ასე, გაუთავებლად... 20 წელი!.. ამ წიგნში მოთხრობილია საბჭოთა რეპრესიული მანქანის ზღვარდაუდებელი ბოროტებით ორი ადამიანის სიყვარულის გამოცდის ამბავი... დაბრუნდნენ, გადარჩნენ, გაუძლეს..."
შეუძლებელია ეს წიგნი გულგრილად ჩაიკითხო. იმიტომ არა, რომ დიდ ტერორზე რაიმე არ ვიცით. წაგვიკითხავს ისტორიულ წყაროებზე დაფუძნებული ნაშრომები, მხატვრული ნაწარმოებები, მაგრამ მარო წერეთლის, ერთი ჩვეულებრივი ქართველი ქალის დღიურის ფურცვლისას ტექსტის გარჩევა რთულია - თვალებს ცრემლები ბინდავს და იმიტომ. იმის წარმოდგენაც კი მტკივნეულია (განსაკუთრებით დღეს), რომ პატიოსანი მეცნიერის ექიმ მეუღლეს, რომელიც მშვიდად ცხოვრობდა საყვარელ ადამიანთან ერთად (ქვეყნის ოკუპაცია სრულ ბედნიერებას გამორიცხავს, თუმცა ყოველდღიური ყოფა ასეთ დროსაც გრძელდება), ასე ერთ წამში დაენგრა ცხოვრება, კიდევ უფრო შემზარავი კი იმის გახსენებაა, რომ ეს ერთეული შემთხვევა არ ყოფილა. მთელი საბჭოთა კავშირის მასშტაბით უამრავმა წყვილმა გაიზიარა მაროსა და ალიოს ბედი. ზოგიერთმა მაროსავით უარი თქვა განშორებაზე და უსასრულო გზას დაადგა, ზოგი ციხედ ქცეულ ქვეყანაში მარტო დარჩა. ჯალათებმა გაანადგურეს უთვალავი ადამიანის ბავშვობა, ახალგაზრდობა, სიბერე.
მე არ მგონია, ოდესმე გაიაოლდეს ამ წიგნის წაკითხვა, მაგრამ განსაკუთრებით მძიმე კი შეიძლება გახდეს, თუკი დღევანდელ საქართველოში ცხოვრობ. უსამართლობითა და სიყვარულითაა სავსე მაროსა და ალიოშას ამბავი და რამდენი ასეთი ამბავი იყო საბჭოთა კავშირში, დღემდე ნოსტალგიით რომ იხსენებს ხოლმე მავანი. წაიკითხეთ აუცილებლად.