In 'Bewogen selfies' onderzoekt Obe Alkema de verhouding tussen landschap en herinnering. Wat treft hij aan bij terugkeer naar belangrijke plaatsen uit zijn geheugen? Wat herinnert hij zich niet, maar Google wel? Is er een gedenkschrift te puren uit zijn metadata?
Aan werkelijkheid alleen heb ik niet genoeg, dus is het onverstandig het fantaserende brein af te remmen. Het gevolg is meer horizon, terwijl je nergens op rekent. Het leven ontleent zijn structuur niet meer aan tijd.
Memoires, rechtstreeks verteld en met omwegen, uit eerste hand en van horen zeggen. Archieven en herinneringen eisen spreektijd, houden het niet meer droog of worden tot spreken gebracht. Wat hebben ze eigenlijk te melden? Ze lopen helemaal leeg, net als Alkema zelf. Een leven zoals zovele, poedelnaakt en geretoucheerd, vol zin en onzin.
Een wijs man zei ooit wat ik dit boek las. Stabilo in de aanslag bij het lezen. De stukken 'Afweermagie' en 'Vakantielandschap' zijn schitterend.
De afwisseling van tekstsoorten in deze memoires gaf me het gevoel dat ik beter in iemand hoofd kan wroeten dan bij andere tekst- en verhaalvormen. Werd op een prettige manier zenuwachtig tijdens het lezen: meer willen zien, kijken, lezen, reizen en wel nu.
Enkele fabuleuze flarden uit de dagboekdelen: "6/2 Mijn baas heeft me gevraagd na te denken over mijn toekomst binnen het bedrijf. Het liefst zou ik conciërge worden."
"31/8 Mijn speeltje was te klein, maar ik heb een productieve dag gehad."
"WEEK 1, DAG 4 Mijn behandeling komt erop neer dat ik moet gaan puberen. Eindelijk."
Wanneer ik een memoire lees, ga ik ervan uit dat de schrijver me dichterbij wil laten komen: "Dit heb ik meegemaakt. Dit heeft mij gevormd. Dit was belangrijk voor me." Aan het begin van Bewogen selfies was ik in de war: waarom duw je me als lezer weg, plaats je zoveel woorden van anderen, weefsels van allerlei gedachte- en datastromen tussen een ontmoeting?
Maar dat is precies de kracht van het begin van deze memories, want Alkema houdt een spiegel voor. Proberen we niet allemaal met man en macht onze kern te beschermen, die ene selfie te maken die ons van onze beste kant laat zien? En wat als er dan scheurtjes beginnen te ontstaan, we niet meer in het frame passen dat we zo zorgvuldig geconstrueerd hebben?
Ontroerd en geraakt: wat kan Obe schrijven. En wat componeert hij een waarlijke, authentieke ontmoeting tussen lezer en schrijver - waar je elkaar eerst een beetje voor mag leren kennen. Ook aan de buitenkant. Ook met alle referenties die zo belangrijk voor ons zijn.
Ik beken, ik ben er met weinig bereidwilligheid aan begonnen, aan dit boek. Niet meteen, want het zag er wel wat experimenteel uit en ik ben niet echt vies van wat experiment, maar heel snel vulde het boek zich met een heleboel namedropping, en begon ik wat sneller (lees: minder zorgvuldig) te lezen.
Maar hoe verder ik in het boek geraakte, hoe interessanter ik het begon te vinden. Alles vlocht in elkaar tot een intense beleving, ontdekte ik, en na een bladzijde of vijftig (te) snel lezen, ben ik herbegonnen. En ik háát herbeginnen.
Op drie manieren krijgen we inkijk in het leven van Alkema: door delen van ietwat langere vertelling; door korte dagboekfragmenten; en door lijsten met titels van tabbladen. Ik verklap graag dat daar hilarische dingen tussen zitten.
De namedropping maakt deel uit van de New Narrative beweging uit de late jaren 70, waarvoor Alkema zijn bewondering niet onder stoelen of banken steekt. Robert Glück (als een van de oprichters) en Dodie Bellamy en Kathy Acker passeren de revu, maar vooral Kevin Killian is prominent aanwezig.
"New Narrative", zo stelt Wikipedia, "strove to represent subjective experience honestly without pretense that a text can be absolutely objective nor its meaning absolutely fluid." Als dat ingewikkeld klinkt, dan kan ik verzekeren dat de teksten van Alkema voor zichzelf spreken. Al loont het vanzelfsprekend de moeite om hier en daar wat opzoekingswerk te verrichten, en ik vermoed dat er gerust een masterthesis in zit voor wie alle tabbladen wil reconstrueren.
Is dit boek een aanrader? Absoluut wel, maar net zoals dat boek van Dautzenberg (Alkema beschrijft een ontmoeting met hem, in Gent!), zal dit absoluut niet ieders meug zijn (om een andere reden wel).
Ik heb nog nooit zo'n boek gelezen. Ik kende New narrative ook niet. Ik vond het een heel bijzondere ervaring. Dit boek is niet om te lezen maar om te ondergaan.