Bilmek ve İstemek

by Arthur Schopenhauer, Ahmet Aydoğan (Translator)

"Karanlıktan şikâyet eder, bir bütün olarak varoluşun anlamını, fakat özellikle de bizimle bütün arasındaki münasebeti anlamadan ömrümüzü tükettiğimizden yakınırız. Şu halde sadece hayatımız kısa değildir, fakat bilgimiz de bütünüyle onunla sınırlıdır; çünkü ne doğumumuzdan önceki zamana ne de ölümümüzden sonraki zamana bakabiliriz. O nedenle bilincimiz, deyim yerindeyse, geceleyin bir an için çakıp sönen bir şimşekten başka bir şey değildir. Dolayısıyla sanki bir ifrit, şaşkınlığımızdan [ve onun verdiği sıkıntı ve tedirginlikten] şeytanca bir zevk almak için bilgimizin kalanının tamamını bizden muzırca bir niyetle esirgemiş gibidir.

Bizim hayatımız ölümden alınmış bir borç olarak görülebilir; uyku da bu durumda bu borç için her gün ödenen faiz olacaktır. Ölüm açıkça kendisinin bireyin sonu olduğunu ilan eder, fakat onda yeni bir varlığın tohumu yaşamaya devam eder."

Eğer bilmemiz gerektiği gibi bilseydik, istememiz çocukların istemesinden farksız olur muydu? Ve böyle sınırsız sorumsuz istemeyle dünya bugün olduğu gibi yangın yerine döner miydi?

Genres: Philosophy

144 pages, Unknown Binding

First published January 1, 2014

About the author

Arthur Schopenhauer was born in the city of Danzig (then part of the Polish–Lithuanian Commonwealth; present day Gdańsk, Poland) and was a German philosopher best known for his work The World as Will and Representation. Schopenhauer attempted to make his career as an academic by correcting and expanding Immanuel Kant's philosophy concerning the way in which we experience the world.

He was the son of author Johanna Schopenhauer and the older brother of Adele Schopenhauer.

Reviews

[wakeupf*ck · Rating 5 out of 5]

Dünya iki şekilde vardır: Bilmek (bilinç, tasarı). Schopenhauer’a göre dünya, bizim zihnimizde sadece bir temsil olarak vardır. Yani ne görüyorsak, duyuyorsak, hissediyorsak, hepsi zihnimizde oluşan bir görüntüden ibarettir. Mesela güneşi gördüğümüzde, aslında dış dünyadaki bir cismi değil, onun zihnimizdeki temsilini görüyoruz. Bu fikir oldukça Kant’tan beslenmiştir.

İsteme (irade): Bu, insanın içindeki yaşam arzusudur; hayatta kalma, üreme, başarı, sahip olma… Hepsinin kökeninde bu isteme vardır. İnsanlar sürekli bir şey ister: sevgiyi, başarıyı, huzuru, tatmini… Ama bu istekler hiç bitmez. Bitse bile bir diğeri mutlaka gelmektedir çünkü hayat, sonsuz bir isteme halidir. Schopenhauer’a göre bu yüzden acıdır. Sebebi ise hiçbir zaman doyuma ulaşamayacak olmamızdır. İstediğimizi elde ettiğimizde kısa bir haz alırız ama sonra tekrar istemeye başlarız.
Bu döngü yüzünden ya acı çekeriz ya da canımız sıkılır.

Bu durumu hafifletmek adına üç yol önermiş: Birincisi, sanat. Sanat, istemeyi susturur. Çünkü estetik deneyimde bir şey istemeden sadece bakar ve haz alırız. İkinci olarak, ahlaki erdem: Başkalarının acısını anlayarak, şefkatle davranmak istemeyi yumuşatır.
Son olarak, Budizm’e yönelmeyi önermiş. Bu bana pek uymadı. Fakat genel açıdan kitap bana oldukça hitap etti, çok beğendim. Harika bir yazım dili vardı.

Son olarak, “Kendinde Şey Olarak İrade Üzerine Aşkın Düşünceler” bölümünde Güneş Sistemi hakkında ufak detaylara değinip gezegenlerin güneşe yakınlaşırlarsa ne olacağını ve uzaklaşırlarsa neler olacağını oldukça nesnel bir biçimde ifade ediyor. Schopenhauer’ın 1800’lerde yaşamış bir adam olarak Güneş Sistemi hakkında o döneme göre engin sayılacak bilgilere sahip olduğunu görmek beni çok şaşırttı. Piri Reis’in haritası misali…

[Samet Tekin · Rating 5 out of 5]

Düşünce dünyasını ölümsüzleştiren muteber Schopenhauer'a ve onun kıymetli külliyatını Türkçe'ye kazandırarak bizlere bahşeden Ahmet Aydoğan'a teşekkür ederim. Bizlere de bunları okuyup, hayata dair güncel sorunlara kafa yormak, farklı düşüncelerle mukayese etmek ve en zoru da uygulamaya yönelik gayret göstermek kalıyor.

"Orta çağlar bize tecrübe etmeksizin düşündüğümüzde nereye gideceğimizi gösterdi. Yaşadığımız yüzyıl da düşünmeksizin tecrübe ettiğimizde nereye gideceğimizi ve gençlerimizin eğitimini fizik ve kimya ile sınırlamanın ne gibi sonuçlar doğuracağını gösterecek."

"Ne var ki bir şey unutulmaktadır: Genel olarak ifade edilecek olursa, en önemli hakikatlerin keşfine götüren şey ancak deneylerle meydana getirilebilecek nadir rastlanan, saklı gizli fenomenlerin gözlenmesi değil fakat açık ve herkesin bilgisi görügüsü dahilinde cereyan edenlerin incelenmesidir. Bu sebepten ötürü asıl mesele şimdiye dek kimsenin görmediğini görmek değil fakat daha çok şimdiye dek kimsenin düşünmediği bir şeyi düşünmektir."

"Okuma ancak düşünme için malzeme verdiği kadarıyla kavrayışımızı ve asıl bilgimizi artırır."

"İstidlal etmek kolay, muhakeme etmek zordur. Yanlış istidlaller nadirattandır; yanlış muhakemeler ise her zaman vakayı âdiyedendir."

"Bilişte "ben"lerini tek gerçek olarak görüp geri kalan her şeye kuşkuyla yaklaşanlar tımarhanelere kapatılırken, aynı şeyi eyleyişte yapanların sadece "bencil" sıfatını alarak sokaklarda dolaşmaları, dolaşmakla kalmayıp dünyanın bu son demlerinde her şeyi zapturapt altına almaları tuhaf olduğu kadar gerçeğe uyanmayı sağlayacak ayıktırıcı bir tenazurdur."

[Dilek · Rating 5 out of 5]

İradenin kendini bilme üzerine etkisi oldukça fazla Schopenhauer'a göre. Fizik (beden) ve metafizik (akıl) buna göre şekil alıyor. Mutlak, çoğu zaman sınırsız ile özdeşleştiriliyor. Ölümden sonra ruhun devamı olmadığını, doğumdan önce neyse ona dönüşeceğini savunuyor. Schopenhauer'in Buda ve Hindu felsefelerinden etkilendiği yorumlar kısmında atıflar yapılarak açıklanmış.

[Ceyhun · Rating 3 out of 5]

Schopenhauer Arthur'un Doğu felsefesini Batı'ya kattığı bu kitabın konusu değil. Biraz çok bilmişlik yapıyorum kesinlikle, ancak bahsini açmalıyım ki, bu kitap onun derecesini belirlediği 'kötülük problemini' biraz biraz yakalayışının, Doğu bırakılmışlığı ile sentezlediği kıvılcımlarını sunumu şeysi. Bilmek ve İstemek arasında mutlaka bir bağıntı var ve Schopenhauer umudunu kaybetmişlere sesleniyor. Kaos algısı hem duyduklarına hem gördüklerine hak verecek nitelikte olsa da kendisi tamamlamacı bir filozof görüntüsü çizmek mecburiyetine yenik düşüyor.

Arka kapakta, ''Bizim hayatımız ölümden alınmış bir borç olarak görülebilir; uyku da bu durumda bu borç için her gün ödenen faiz olacaktır.'' tümcesi görülecektir. Bu tarzı felsefede metodolojinin yoğrulmasını sağladı. Orta paragraf sonucu olarak, Schopenhauer'in kendisi test etmiş olduğu bu kitap derinlemeyi sonralaması yüzünden pek fazla bilince 'kendiliğinden' vardırtamıyor.

Schopenhauer yine de sağlam ve anlaşılır yazanlardan. Zamanın ruhuna değerlenip, fazlaca saygı duyulasılardan. Ama bizim için bu eseriyle değil.

Kattıkları azımsanamaz. Bu eseri deneme 1-2-3 ile değil.