Rooksignalen [een hoofdkussenboek]

by Marian Donner

Op zoek naar een betere toekomst, een met meer spel, meer dans, meer vrijheid vooral, hink-stap-springt Marian Donner door de popcultuur, langs orka’s, ‘schreeuwende’ planten, oorlogsrecht, kwantummechanica en Ninjago. Onderweg neemt ze de woorden van haar overleden vader mee, voormalig schaakkampioen. De escorts die ze ontmoette bij het bureau waar ze jarenlang de telefoon opnam, laten haar een schaduwwereld zien. En dan is er nog de stem van de Japanse hofdame Sei Shõnagon. Meer dan duizend jaar geleden hield ze een dagboek bij. Wat kan zij ons tonen?

Rooksignalen (een hoofdkussenboek) is een trip, een dans, weg van de hokjes en labels, de huidige controledrift, rechtlijnigheid en zwaarte, naar meer ruimte en lucht.

Genres: Nonfiction, Philosophy, Essays

248 pages, Paperback

First published October 24, 2024

Reviews

[Gert De Bie · Rating 5 out of 5]

Heerlijk hoe Marian Donner een frisse dwarsdenker blijft, maar dat dwarsdenken steeds beter, gefundeerder en met meer zwier in woorden gevat krijgt.

Rooksignalen was het derde boek van haar dat we lazen: haar Zelfverwoestingsboek vonden we fris en leuk, maar leek ons links en rechts toch nog wat koppig, eigenzinnig of te weinig doordacht. Nadien lazen we 'De grote weigering' waarin we dankzij Donner nader kennis maakten met Herbert Marcuse zijn werk en dat we recenseerden met 'Relevant, helder en to the point.'.

Dat alles is Rooksignalen ook.

De bundeling van stukjes die Donner schreef tussen 2011 en 2024, schreeuwen soms van urgentie, leggen de impact van het neoliberale denken en de consumptiemaatschappij bloot en dwingen de lezer zijn blik te openen of stil te staan bij de impact van hedendaagse evoluties.

Donner doet dat met scherpe pen en even scherpe blik: met voorbeelden uit popcultuur, haar eigen leven of de schrijfsels van haar vader, probeert ze alternatieven te zoeken voor de structuren waar de consumptiemaatschappij ons naartoe leidt, probeert ze tegenwind te geven tegen een maatschappij die snakt naar controle, houvast en daarvoor blijkbaar heel wat wil opgeven.

Prikkelende stukjes over taal, aandacht hebben, weerstand bieden, spel toelaten en gewoontes in vraag stellen. Heerlijke visies die ze samen met de lezer onderzoekt en die ze al denkende voorlegt aan haar leespubliek.
Een must-read voor iedereen die zich wat verweesd voelt, koren op de molen voor buitenstaanders, vervreemden, kritische geesten en zoekende zielen. Amusant, relevant, doordacht en speels. Heerlijk boekje, noemen we dat.

[Luna · Rating 4 out of 5]

Blij dat we tussen al die zelfhulpgoeroes nog denkers hebben als Marian Donner! Echt een fantastische verzameling teksten, over hoe de neoliberale ideologie overal in is doorgedrongen en of/hoe we daar nog aan kunnen ontsnappen. In een samenleving die streeft naar een gelijkschakeling van alles en iedereen, die begrijpelijk en behapbaar moet zijn, gecontroleerd en optimistisch, vol neoliberale gebildungde persoonlijkheden, wat verliezen we daarin? Is er nog ruimte voor spel, het vreemde, lichtheid, werkelijke connectie, creativiteit?

Ik moest vaak even slikken tijdens het lezen van dit boek. Je weet wel dat onze moderne maatschappij fucked up is, maar als je het zo achter elkaar leest denk je ja, niet gek dat de westerse mens zoveel lijdt onder angst en burn-out en vervreemd is geraakt van zichzelf en de wereld om zich heen. Waar vinden we nog betekenis in een wereld die dwingt tot aanpassing aan het kapitalisme, zonder God/overheid/gemeenschap/grote ideeën?

Maar het boek is verre van alleen maar somberheid, want Donner gaat vooral ook tegen de stroom in. Ze vertelt wilde verhalen over oude mystici, het universum en orka’s die vissersboten aanvallen, maakt een prachtige ‘ode aan de loser’, beschrijft haar avonturen als telefoniste bij een escortbureau, pleit voor rommeligheid in plaats van controle en een bevrijding van het eeuwige beklemmende ‘ik’. Ik heb vaak geglimlacht en vond het inspirerend. Een oproep tot meer dansen, de wereld intrekken, en het omarmen van imperfecties. 💙

[Marike · Rating 4 out of 5]

dit zei zoveel dingen die ik al dacht, maar niet onder woorden kon brengen... extreem hedendaags en toch gaat het over tijdloze, menselijke dingen
mocht van mij soms nog radicaler, nog een stap verder, vooral in de marxistische/anarchistische analyse van machtsstructuren en de uitloop daarvan

[Simone Bais · Rating 5 out of 5]

Steeds knikkend en zelfs hardop 'ja, precies!' roepend, heb ik dit hoofdkussenboek gelezen. Marian Donner beschrijft met humor, herkenbare anekdotes en analyses op basis van allerlei series, films, schrijvers, filosofe en stukjes van haar vader de kwesties waar ik de laatste tijd ook mee loop. Ik heb ook al enorm van haar Zelfverwoestingsboek genoten, maar deze is nog beter. Ik wil zo graag met deze vrouw een keer een wijntje drinken! Wanneer er weer eens tegen mij gezegd wordt dat ik 'te' [vul hier een woord naar keuze in; enthousiast, druk, fel, opvallend, luid, gevoelig, anders, fysiek, aanwezig, kritisch, chaos, bazig, dominant, enz.] ben, bedoelen ze volgens Marian gewoon dat ik te veel afwijk van 'de norm' en dat dat volgens haar iets is om te behouden. We moeten vooral meer spelen en maken, een goed voornemen voor 2025!

[Stijnfr · Rating 1 out of 5]

Het ligt mss aan mijn mood, maar ongegrond en nihilistisch gal spuwen op de 'neoliberale' wereld en vooral wat mensen doen om tot rust te komen, is me wat te bemoeierig en eigenlijk onnodig. Take a chill pill x

[Jasper · Rating 5 out of 5]

Alleen al omdat ik nu The Leftovers nog eens wil kijken

[Casper Sikkema · Rating 4 out of 5]

Donner heeft een duidelijk motto, het goede leven is volgens haar: ‘stinken, bloeden, branden, dansen.’ Of, zoals ze ook schrijft: ‘lui, slordig, onverzorgd en hedonistisch.’

Ik moest aan mijn zoon denken die zich ook met hand en tand verzet tegen persoonlijke hygiëne en goed kan dansen. Maar ik moest ook aan mijn zoon denken, omdat het wereldbeeld van Donner zich zo ostentatief afzet tegen het volwassen leven.

Ze verzet zich tegen het dwingende keurslijf van perfectie, tegen het idee van voortdurende zelfoptimalisatie en ongeveer alles en iedereen die betoogt dat het leven maakbaar is.
Dat doet ze overtuigend, met veel goede voorbeelden uit de geschiedenis, filosofie en populaire cultuur. Haar conclusie, kort gezegd de vaststelling dat we vastzitten in een neoliberale tredmolen, is zowel zinnig als niet bijzonder origineel.

Haar verzet bestaat uit het niet meedoen, het mislukken, het falen, imperfectie, bij voorkeur met een sigaret en een biertje. En dat is een sympathiek en ergens verfrissend verzet, maar ook maar een verzet, vrij persoonlijk en hoewel dit vreselijk klinkt: ook best geprivilegieerd.

Ze schrijft mooi en liefdevol over haar vader, de grote schaker en beste vriend van Mulisch en ook over haar eigen leven dat zich inderdaad niet voltrekt langs een lineaire lijn van zelfoptimaliserende vooruitgang. Maar dat hoefde ook niet, want in zo’n milieu kan je eigenlijk niet echt mislukken, hoeveel je ook rookt, drinkt, bloedt.

Het voelt als een gemakkelijke dooddoener om, zeker bij een filosoof, te zeggen dat al dat denken geprivilegieerd is, maar omdat Donner zo afgeeft op de mensen die er wat van proberen te maken door mee te doen, voelt het wel echt zo.

Hedonisme is immers niet het enige antwoord op de knellende druk van de maatschappij. Er zijn genoeg filosofen en denkers die een leven beschrijven dat ook afwijkt van het neoliberale. Alternatieven die zingeving vinden in een streven dat Donner misschien ijdel of naïef zal vinden, maar waarmee ze zichzelf wel uit een milieu of minder geprivilegieerde positie leven, dat hen niet zou zijn gelukt door rokend en drinkend aan een bar te hangen.

Al met al een sympathiek, rijk en inspirerend boek. Zeker ook omdat ik mijn eigen saaie preoccupatie met hygiëne hierdoor leer te relativeren. Iets waar mijn zoon haar dankbaar voor zal zijn.

[Klara Van Vlaenderen · Rating 4 out of 5]

Helder en belangrijk!!! Veel rake inzichten die dan ook nog eens mooi verwoord worden, zoals het volgende fragment toont (ik had kippenvel):

"De toekomst, zou ik zeggen, is voor de mensen die dan leven. Onze verantwoordelijkheid ligt hier, in het heden. En in dat heden, opeens zag ik het heel duidelijk, wordt te weinig gespeeld. Of preciezer gezegd: in dat heden regeert een sociaal-economisch systeem waarin alles om winst draait en zodoende voortdurend een voorschot op de toekomst genomen wordt. En daar leidt alles en iedereen onder.
...
Uiteindelijk komt het, denk ik, hierop neer. Die Schöne Welt, dat is geen plek, of een gebied waar je heen kunt of ooit was. De schoonheid schuilt in de manier waarop we met elkaar, de natuur en medeaardbewoners omgaan. Het is de onderlinge relatie die telt. Meer spelen, voor mens en dier, is minder werken, minder produceren, minder consumeren, minder ziekte, want minder stress, het is meer plezier, meer dansen in de wei, meer ruimte voor het onbekende en onverwachte, en
meer veel betere relaties. Het kind zal sowieso in onze voetstappen volgen, het kan niet anders, wij zijn degenen die de weg inzetten, dat was 3,7 miljoen jaar geleden al zo. Maar zoals mijn zoontje dat nu schaterend van plezier doet, zo zou ik willen dat hij zijn weg blijft vervolgen. Niet omdat aan de horizon iets beters gloort, maar omdat het leven nú vreugdevol is."

[Nel Vandamme · Rating 1 out of 5]

Geen hoofdkussenboek, misschien niet het juiste moment

Ik had gehoopt dat het een boek zou zijn waar ik steeds opnieuw naar zou grijpen. Iets dat inspireert en aan het denken zet. Maar ik heb het niet uitgelezen. Misschien heb ik het niet genoeg tijd gegeven of past het gewoon niet bij mij op dit moment.

Het boek voelt als een verzameling losse gedachten zonder een duidelijke lijn. Nieuwe inzichten haalde ik er niet uit. Het boeide me minder dan ik had gehoopt.

Misschien is dit een boek dat op een ander moment meer bij me zou passen. Voor nu heb ik het weggelegd, zonder de behoefte om verder te lezen.

[Zora · Rating 5 out of 5]

Donner stelt nooit teleur. Zo'n fijn tegengeluid.

"Volgens Van Krogten bestond er geen strijd tussen ratio en gevoel, maar alleen een strijd tussen gevoelens: de ratio is slechts een wapen voor de sterkste daarvan, iets om goed te praten wat je toch al wilde."

"Iedereen weet dat oorlogen in vergaderzalen worden begonnen en geleid, door politieke leiders die er zelf nooit slachtoffer van zullen worden, ondersteund door rijke wapenfabrikanten en hun aandeelhouders: het zijn altijd de burgers die lijden, ook als ze als achttienjarige naar het front worden gestuurd."

"Literatuur is goed voor je, zeggen ze, omdat je je leert inleven in een ander. Alsof kunst een medicijn is."

[V.S. DARSHAN · Rating 2 out of 5]

Het eerste deel begon veelbelovend, vooral erg goed hoe ze haar eigen ervaringen – onder andere als telefoniste bij een escortbureau – weet te koppelen aan bredere maatschappelijke trends zoals bildung en prestatiedruk.

Het tweede en derde deel pakten mij helaas niet, ook mede door wat politieke statements erin te proppen, wat de focus van het essay weghaalde.
Fijne schrijfstijl, dat dan weer wel.

[Peter Van der Boom · Rating 5 out of 5]

Heerlijke verzameling frisse essays! Wat een heldere, grappige scherpe denker. Haar werk als telefoniste bij een sjiek escortbedrijf loopt als een rode draad door deze bundel. Maakt mild en boos tegelijkertijd.

[Fem]

Love Marian Donner 💙

[Thomas Verlee · Rating 5 out of 5]

Marian Donner brengt onder woorden wat sluimerend in mijn ziel spookt.

[Hannah de Laat · Rating 5 out of 5]

AAA ik wil in haar brein leven wat een fantastisch mens

[Lies Verstraete · Rating 3 out of 5]

"Wat ik mis is een gigantische pinguïn."

[Wouter Zwemmer · Rating 4 out of 5]

Als notoire dwarsdenker Marian Donner een nieuw boek heeft, dan wil ik dat lezen. Niet dat ik het altijd met haar eens ben, maar daar gaat het niet om. Het gaat om haar invalshoeken, die origineel en authentiek zijn. Zoals hoe ze zichzelf noemt: “Mijn naam? Ik ben degene die altijd wil ontsnappen, hopelijk op een dag gekend als de Dansende Tijger, die haar woorden zoekt.” Wat ik zo graag had gezien, is dat Donner dat dwarsdenkende brein van haar eens had gezet op het probleem van de liefde en hoe dat met een authentieke invalshoek op te lossen… maar het enige dat ze daarover zegt is “(…) dat ze zich maar al te makkelijk richt tegen wat haar bedreigt en omslaat in haat, of zelfhaat in dit geval.”

Roken
Om dan maar gelijk even iets op te ruimen waarover ik het niet met haar eens ben, is haar eeuwige pleidooi voor roken. Allereerst denk ik dat dat pleidooi een soort rechtvaardiging voor haar is omdat ze niet kan stoppen. Maar verder redeneert ze altijd langs een verkeerde lijn. Alsof het zou gaan om wel of niet geaccepteerd gedrag, over of een rokende mens er wel of niet leuk uitziet. Maar dát doet er allemaal niet toe. Het is gewoon hartstikke ongezond, je krijgt er kankers van, hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk en wat al niet meer. Meerokers ook, dus roken in gezelschap is hartstikke asociaal. Da’s lastig voor mensen die roken fijn en ‘gezellig’ vinden… Als veel mensen met gezondheidsproblemen wegens roken kampen, dan belasten zij de gezondheidszorg, toch al niet ruim in het jasje, met vermijdbaar leed. Ik vind het om die reden logisch dat roken als een maatschappelijk ongewenst fenomeen wordt gezien. Niet één roker, die moet dat lekker zelf weten, maar roken en rokers als hoeveelheid.

Nietje
Is dit een goed boek? Ik vind het een beetje een bonte verzameling, waardoor ik me bij het lezen vaak afvroeg waar het nou eigenlijk over ging. Het voelt als een verzameling columns, en dan over van alles en nog wat. Als je een nietje drukt door een stapel columns, heb je dan een boek?

Geen verleden
Laat onverlet dat er best veel te genieten valt in dit boek. Te genieten van de stijl van Donner en natuurlijk van haar authentieke invalshoeken. Zoals: “Het lijkt of het erger wordt, het gevoel van vervreemding overvalt me in ieder geval steeds vaker als ik het journaal of talkshows kijk. Alsof het allemaal gespeeld is, niet echt, en ik bovendien vastzit in een loop. In een herhaling van een herhaling van een herhaling, want ik heb deze opvoering toch al eens eerder gezien en gehoord, maar waar en wanneer was het ook alweer en wat is het verhaal? (…) Het gaat erom dat het in journaals en talkshows altijd lijkt of dit nooit eerder is gebeurd, er geen verleden bestaat en de wereld elke dag opnieuw geschapen wordt.” Terwijl het issue natuurlijk is dat we als mensen niet leren van vorige keren. Dit gevoel herken ik en zíj is degene die het verwoordt.

Merken, vogels en bomen
Nog een authonome invalshoek, over onderwijs. “Vogels, insecten, planten: in mijn ideale wereld leren kinderen de namen daarvan al op school. Want waarom ziet iedereen wel het verschil tussen de logo’s van Nike en Adidas, maar niet tussen een merel en een zanglijster? Herkent de beste vriend van mijn zoontje wel alle automerken, maar geen enkele boom?” Veel van Donners tirades komen er op neer dat ze tegen het kapitalisme is. Stiekem verwijst ze vaak naar het Marxisme (mevrouw Donner, hebt u al eens rondgekeken in de wereld naar wat dat heeft aangericht?). “Er is geen betere manier om je te verzetten tegen het kapitalisme dan stil te blijven staan. Of om te stinken, drinken, bloeden, branden en dansen, zoals mijn eigen motto nog altijd luidt.” (Met verwijzing naar een ander boek van haar). Het ingewikkelde is dat je wel stil kunt gaan staan maar dat dat nog altijd binnen het kapitalisme is. Immers thuis wachten kinderen op eten dat gekocht wordt in supermarkten; het huis is gekocht op de huizenmarkt; manlief heeft een goede baan op de arbeidsmarkt; etc etc…

Tijgers
En een gezichtspunt waar ik het mee oneens ben. Een column over zelfgekozen levenseinde door ouderen: ‘voltooid leven’. Donner verzet zich er tegen dat zo’n dood “kalm en vredig, zonder pijn. Netjes en veilig.” zou moeten zijn. Zelf zou ze zich het liefst in Artis door tijgers laten verslinden. Echt? Daar geloof ik niets van. Ik denk dat ook Marian Donner tegen de tijd dat het zover is, pijnloos, netjes en veilig voor alle betrokkenen wil heengaan. Is doodgaan niet de moeder aller angsten? Memento mori?

Goede vraag
Wanneer Donner wel een punt heeft (wel meer dan één, eerlijk gezegd), is als zij maatschappelijke mechanismen blootlegt die ons allemaal ons doen gedragen als iedereen. Influencers en reclames nadoen die op hun beurt alle andere influencers nadoen met dezelfde soort foto’s op Instagram enzovoort. Je gezicht operatief laten veranderen om het te laten lijken op gefilterde versies van je foto op Instagram. “Net als yoga en mindfulness is astrologie vooral een vorm van zelfzorg geworden die je het spel beter mee laat spelen, zij het als de Leeuw en Tweelingen die je bent, en je flexibel en aangepast houdt.” Nu ben ik een fan van yoga en mindfulness (niet van astrologie), maar deze observatie zet me wel aan het denken. Het is volgens mij niet zo dat mindfulness in zichzelf de bedoeling heeft om mensen aangepast te houden, maar draagt het bij aan de systeemveranderingen die de wereld nodig heeft? De klimaatverandering, de energietransitie, de eiwittransitie, gelijkwaardigheid van vrouwen en mannen en van alle minderheden met alle meerderheden? Leert mindfulness je zodanig luisteren naar je lichaam dat je stopt met vlees eten, of laat het je accepteren dat je vlees eet tegen beter weten in? Goede vraag mevrouw Donner, bedankt.

Hoe dan wel?
Tegen het eind van het boek vertelt Donner over de lezingen die ze geeft: “De wereld staat in brand en ik geef lezingen. (…) Op middagen over verzet, en of dat nog mogelijk is, en hoe dan, hou ik zo een verhaal over waarom we meer moeten drinken en dansen en spijbelen en vooral zo onproductief mogelijk moeten zijn.” Op zo’n lezing stelt een jongen de volgende vraag: “‘Leuk verhaal hoor,’ begon de jongen afgemeten. ‘Maar wat moeten we hiermee?’ Wist ik soms niet dat de wereld in brand staat?” Haar antwoord draait om het ontleden van de dominante ideologie en om mededogen met degenen voor wie de lat hoog of te hoog ligt: “Wat meer omzien naar de achterkant van de speedboot waar, in de metafoor van Dirk de Wachter, mensen bij bosjes vanaf vallen. Het is fijn dat er mensen zijn die de kar willen trekken, of de speedboot willen bijsturen, hulde aan hen, maar ik ben op zoek naar de rem.” Ja denk je, en toch heeft die jongen wel een punt. Want Donner denkt prettig dwars, analyseert scherp maar je blijft achter met vragen over wat dan wél de goede ideologie is en hoe het dan wél moet. Marxisme? Ze zegt het niet uitgesproken maar suggereert het meermalen… Is dat al ergens in de wereld gelukt? Uiteindelijk zegt ze is een mooiere wereld niet een plek maar de manier waarop we met elkaar omgaan. We moeten meer spelen, meer plezier maken, want dat leidt tot minder stress, minder ziekte, minder consumeren en produceren. Het leidt tot een leven dat niet wordt geleefd voor een betere toekomst, maar omdat het nú al leuk is. “Wat een mens nodig heeft is troep. De troep van contact, van spel, van dingen die niets opleveren (…) oftewel: de troep van iets wat van leven getuigt.”

[Joachim Stoop · Rating 4 out of 5]

Dankzij Marian Donner schreef ik mijn meest baldadige en subversieve Humo-recensie in zeven jaar.

https://www.humo.be/achter-het-nieuws...

Dit zijn wij. Weerloze, conformistische consumenten die onszelf etaleren en met een verdwaasde blik op constant opgelichte schermen verblind zijn voor een werkelijkheid die langzaamaan wordt opgeslorpt door fake nieuws en AI. Het verdienmodel dat als een glazen stolp over alles heen zit, legt ons een verschroeiend levenstempo op met hoge ambities en lage baten. We branden onszelf op en doen dat in een moederschoot die langzaam maar resoluut verhit. De bevlogen essayiste van De Groene Amsterdammer, Marian Donner, nodigt ons met aandrang uit om naast haar in de spiegel te komen kijken. Wat we zien, is tegelijk openbarend en pijnlijk herkenbaar.

De hardnekkige instandhouding van onze westerse welvaart ten koste van onze binnen- en buitenwereld klinkt allicht bekend en zelfs karikaturaal. Dat beaamt Donner: kapitalisme is op zich een ridicule uitvergroting die vooral meer van hetzelfde belooft. ‘Alles wat ooit nieuw was, is op een dag zo normaal dat we het nauwelijks nog zien.’ Het resultaat is – dixit Francis Fukuyama – ‘een nostalgie naar toen de geschiedenis nog bestond’. We zoeken in het verleden naar een gemiste afslag die naar een andere toekomst leidt. Make everything great again!

De geest van de Frankfurter filosoof Herbert Marcuses ééndimensionale mens (waarover Donner ‘De grote weigering’ schreef) waart ook in ‘Rooksignalen (een hoofdkussenboek)’ rond. Ondanks de astronomische overvloed aan al het denkbare, heerst er onder het kapitalisme een verpletterende uniformiteit, een eenheidsworst van miljarden ingrediënten. Zelfs de laatste restjes protest en authenticiteit lijken geïncorporeerd door de lange armen van de etalagemaatschappij. Perceptie staat hierbij boven waarachtigheid, want laat ons eerlijk zijn: er is bijvoorbeeld geen asielcrisis, maar het wordt wel zo ervaren en dat is véél belangrijker.*

Om de hemeltergende homogeniteit en armoede van de weelde te contrasteren, springt de Amsterdamse in een bruisend mentaal hinkelspel naar Namibische stamrituelen, een hotel met escorts, walvissen, ‘Fight Club’ en kwantummechanica. De valkuil dat dergelijke eenpersoonsbrainstorm drammerig wordt, ontloopt de Amsterdamse door een behendige slalom tussen massa’s beeldende en boeiende items zonder dat het begint te duizelen. Donner hamert met haar tegendraadsheid en talent voor oneliners tegen de buitenmuren van onze consumptiecultuur en fantaseert over wat daarachter kan liggen. De essentie zit in het opnieuw elkaar zien en onszelf laten zien. Ze pleit voor een herboren homo ludens die uit de band durft springen, dansend en spelend met technologie die ons bevrijdt in plaats van domineert.

Haters zullen dit pamflet verguizen als Communistisch manifest 2.0 maar zo domweg binair zit Donners wereldbeeld niet in mekaar. In haar spiegel wordt onze kokervisie steevast voorzien van een gefundeerde cultuurkritiek. Donners rooksignalen zijn gifgroen maar hun boodschap komt aan. En binnen.

[Els · Rating 5 out of 5]

Rooksignalen. Door: Marian Donner.

Naar analogie met Sei Shõnagon schreef Marian Donner ook een Hoofdkussenboek. Maar dan op haar manier.

Geordend in 4 delen: aarde, lucht, water, vuur neemt Donner ons bij de hand en troont ons mee door de wereld. Door haar wereld. We kijken naar wat zij belangrijk vindt, wat haar raakt, aandacht trekt, irriteert.

Donner en ik delen een liefde voor het opwijkende (positief afwijkende). Mensen met een gezonde hoek af, morsige kantjes, rommelige hoekjes, stamelende twijfelaars die op zoek zijn naar wat ze echt voelen/bedoelen en niet een voorgekauwde boodschap willen oplepelen,…

Net zoals in Het zelfverwoestingsboek wil ze roken, zuipen, vloeken. Ze pleit ervoor om dronken mensen op tv lte aten verschijnen, kinderen vogels te laten kijken in plaats van merken van auto’s te leren, ze legt je uit wat Trump en kayfabe met elkaar te maken hebben, hoe het escortleven er echt aan toe gaat en wat bètablokkers voor je kunnen doen.

Ik doe dit boek geen recht met deze opsommingen. Het is veel meer dan dat. Met de weetjes die ik las heb ik mensen om de oren geslagen, ik heb veel aangeduid en van elke pagina genoten.

Een boek dat boeit, je amuseert, waardoor je bijleert en dat je doet nadenken over de wereld waarin we leven en hoe we zouden kunnen leven. Als alles en iedereen zijn eigenste zelf zou mogen zijn. Hoe lastig, stinkend, druk, opwijkend dan ook…
Fan!

[leren_lezen · Rating 5 out of 5]

Ik ben een beetje verliefd op Marian Donner. Ze houdt van Milan Kundera en Marcuse. Ze is kritisch op de hardnekkig geïnternaliseerde neoliberale tendens van normalisering en zelf-perfectionering. Ze ziet hoe schadelijk het is voor mentaal welzijn, en hoe het doordringt tot het basisonderwijs. Ze bekritiseert linkse (identiteits)politiek, waar het vooral gaat om rechtvaardigheid te vinden voor 'jouw' hokje in plaats van systeemkritiek. Ze ziet het belang van spel, toeval, samenzijn, dronken zijn, dansen en nutteloosheid, en ziet hoe ze steeds meer worden weggezet als 'onproductief' of 'kinderachtig.' Ze pleit voor het omarmen van het vreemde in onszelf en het vreemde in de ander. Ze brengt een ode aan de loser; de mens die niet constant streeft naar zelfverbetering en niet helemaal meedraait met plaatjes van maatschappelijk success, en daar rust en tevredenheid in vindt.

Tot slot leeft ze naar haar eigen filosofie; ze had een 'mooie' carrière in de politiek en ontwikkelingssamenwerking, maar stopte aangezien ze de hypocrisie van mensen die zogenaamd streden voor de goede zaak, maar uiteindelijk voor het hooghouden van reputatie en het vullen van hun portemonnee niet aan kon zien, en niet kon veranderen. Daarna ging ze werken in een bar en als telefoniste bij een (high-class) escortbureau. Daar leerde ze naar eigen zeggen pas echt over de mens, intimiteit, politiek en was er gelukkiger dan in elke andere baan. Ook kon ze daardoor gaan schrijven zonder bemoeienis en haar eigen stem vinden. Kortgezegd: ik vind Marian erg inspirerend, zowel in theorie als praktijk.

[Melanie · Rating 5 out of 5]

Ik zeg wel vaker, dit is een boek waarvan ik wil dat iedereen het zou lezen …en nu ook! Ik had van alles willen aanstrepen om te delen, ik wilde dat het als een vriendin bij me bleef, dat ik er de rest van mijn leven elke dag even in verder kon lezen, dat het niet stopte. Dat het mijn speelmaatje zou worden, mijn leermeester, mijn juf. Ik gun iedereen dit boek met de hoop dat het iets in je raakt, dat het je even van de aarde tilt en je net iets anders naar de wereld laat kijken. Ik heb dit boek een beetje lelijk geknuffeld omdat ik het weken met mij rond droeg.

[Krist · Rating 1 out of 5]

Waar Donners 'zelfverwoestingsboek' nog een stomp in de maag was, stelt dit boek erg teleur.
Het is gewoon meer van hetzelfde, maar waar het zelfverwoestingsboek nog bulkte van de scherpzinnigheden, lijkt het in dit boek gewoon allemaal wat minder verwoord, platter, ongeïnspireerd.

Er wordt ook geen enkel alternatief aangereikt of het zou moeten zijn dat we 'het ons allemaal niet zoveel moeten aantrekken'. Er zit ook geen duidelijke lijn in, een hoop losse gedachten met daarin een storende rode draad over haar tijd bij een escortbureau waar de waarde me totaal van ontgaat.

[KatBusschaert · Rating 1 out of 5]

Ik vond dit boek helaas niet goed. Donner schrijft cynisch alle frustraties van zich af terwijl ze passief aan de zijlijn blijft staan: bekritiseren gaat haar makkelijk af, maar nergens geeft ze ook maar een hint hoe het wél beter kan. Kritiek kan waardevol zijn, maar zonder perspectief of hoop blijft er vooral leegte achter. Dat maakt het boek eerder ontmoedigend dan inspirerend. Een gemiste kans.

[Stef Korterik · Rating 5 out of 5]

Soms schrijft iemand een boek waarin je precies je eigen gedachten en ideeen terugvind, dat is dit boek precies! Hoe vaak ik niet uit hardop ja heb gezegd of heb geknikt uit herkenning of het totaal eens zijn met de scherpe analyses.

Het duidt de huidige neoliberale tijdsgeest prachtig, met stukken van haar vader, over taal en film om dit verder te duiden. Echt genoten van dit boek :)

[Sanne Lolkema · Rating 4 out of 5]

bijzonder van genoten: deze ode aan de gebrekkigheid en inefficiëntie en dan ook nog eens heel grappig en met een megaontroerende slotpassage

af en toe voelde de indeling wat random, alsof het meer losse delen waren dan een geheel (maar ja! dat is ook gewoon het punt van dit boek! gehele dingen zijn overrated!)

[Olivier · Rating 3 out of 5]

Waardevolle, dwarse ideeën! Voelde soms wat te fragmentarisch aan. Het nawoord leert dat dit een bundeling is van eerder verschenen artikels. Aha. Dat verklaart veel, maar dat had ik liever in het begin geweten. Toch maar lezen.

[Nathan Van Dam · Rating 5 out of 5]

Een boek dat datgene wat je zelf al langer voelt ook goed onder woorden kan brengen, en nog veel meer. Uitdagend, verrassend en verfrissend. Voelde voor mij als een tegengif voor mensen die wel eens vermoeid raken van het feit dat alles productiever, positiever en beter moet.

[Gonda Haanstra · Rating 5 out of 5]

Maar wat heb ik eigenlijk gelezen...

[ianthe · Rating 5 out of 5]

Koesterboek

[Wieb Devilee · Rating 5 out of 5]

Zin om te stinken, dansen, spelen en rusten (en met Marian Donner te trouwen)! Wil dit boek in mijn brein graveren <3