Mantel van angst: Als religie onderdrukt, beschadigt of traumatiseert

by Inge Bosscha

In 'Mantel van angst' biedt Inge Bosscha een aangrijpende, maar ook noodzakelijke kijk op de schadelijke kant die religie kan hebben. Duizenden persoonlijke verhalen van kerkgangers en kerkverlaters vormen samen met haar eigen ervaringen de basis voor een indringende uitnodiging om eerlijk te kijken naar wat zo vaak bedekt wordt met de mantel van liefde. Op integere en respectvolle wijze wordt ruimte gemaakt voor herkenning en erkenning, als basis voor herstel en preventie.

Dit boek is voor iedereen – gelovig of niet meer gelovig – die een religieuze opvoeding heeft gehad of langere tijd verbonden is of was aan een geloofsgemeenschap. Ook aanbevolen voor predikanten, pastoraal werkers, huisartsen, psychologen en andere professionals.

192 pages, Paperback

First published January 1, 2024

About the author

Inge Bosscha groeide op in Zeeland en is nu coach voor kerkverlaters. Ze publiceert persoonlijke blogs en ervaringsverhalen op haar website dogmavrij.nl. Haar website religieustraumasyndroom.com is een kennisbank over de invloed van religie op identiteitsvorming.

Reviews

[Jacob-Carl Pauw · Rating 5 out of 5]

Ik vind het bewonderenswaardig hoe Inge zo respectvol haar verhaal schrijft, terwijl ze zelf zo beschadigd is geweest. Tegelijkertijd draait ze niet bepaald om de hete brei heen en worden zaken net zo rauw belicht als dat ze in werkelijkheid zijn.

In ieder hoofdstuk wordt wel iets verteld wat voor mij heel herkenbaar is, zowel in mijn eigen ervaringen als wat ik (indirect) heb gezien binnen het christelijke milieu waarin ik ben opgegroeid. Door zowel mijn reformatorische achtergrond als mijn latere spirituele reis binnen de evangelische/charismatische wereld, en alles wat er tussenin zit, was het totale christelijke wereldje voor mij erg groot.

Gelukkig herken ik vrijwel niets hiervan binnen de context van mijn eigen opvoeding en thuissituatie. Ja, mijn geloofsopvoeding in de jaren '90 was strikt, en op zondagen waren er duidelijke beperkingen in wat we wel en niet mochten, maar daar bleef het bij. In mijn beleving was de thuisdynamiek verder over het algemeen prima. Ik heb te doen met de vele (jonge) mensen bij wie dit helaas compleet anders is geweest, waar dit boek ook van getuigt.

Veel dingen waar Inge in haar boek over schrijft maakte ik later pas mee, toen ik bewust mijn eigen christelijke pad ging bewandelen, het geloof heel persoonlijk werd en ik de Bijbel en de christelijke levenswandel bloedserieus begon te nemen. Wat leek op een zelfstandig, spiritueel groeiproces in het geloof, werd in werkelijkheid een weg van misleiding, bedrog, manipulatie en angst...

Aangrijpend boek met een krachtige boodschap die essentieel is voor iedere hulpverlener, christen of geen christen.

[Ineke De · Rating 5 out of 5]

Mantel van angst bestaat uit 3 delen.
In het 1e deel gaat het over de aantrekkingskracht van religie. Het gaat in op vragen als: hoe komt het dat we soms ook geloven in zaken die niet kunnen of die schadelijk zijn voor onszelf en anderen? En hoe komt het dat we een aangeleerd geloof zo moeilijk (deels) kunnen loslaten? Erg leerzaam en verhelderend. In dit deel gebruikt Inge Bosscha haar eigen ervaringen ter illustratie, wat soms hilarisch en ook zo ontroerend is! Ze gooit niet met modder, maar geeft mooie, wijze reflecties.

In deel 2 benoemt ze de elementen uit de christelijke leer die het meest tot nare gevolgen leiden als onzekerheid, please-gedrag en eenzaamheid. Ze doet dit overzichtelijk en integer. Ook gebruikt ze hier tientallen citaten uit verhalen van kerkgangers en kerkverlaters. Ik vond deel 2 erg confronterend, vooral omdat het zo herkenbaar is.

Deel 3 vond ik het mooist. Het is zo praktisch en ook zo fijngevoelig! Met aandacht voor o.a.: niet willen vergeven, ouder-kind-band, onderdrukte woede, herstel, maar ook: preventie! De tranen rolden over mijn wangen toen ik las hoe het óók kan gaan binnen kerken. Inge Bosscha wijst een heldere, liefdevolle weg.

Het boek zit echt goed in elkaar! In deel 1 gaat het o.a. over de kerkelijke tucht, waarbij Inge een schrijnende persoonlijke ervaring deelt waarin alles misging. In deel 3 vertelt ze van haar 2e tuchtervaring en - verrassend! - daar ging alles zo goed, dat ze dit zelfs helend vond. Ze legt precies uit waarom. Als je dit boek leest, ga je jezelf beter begrijpen en ook de kerkse systemen. Een must read voor iedereen die betrokken is of was bij een kerk of andere geloofsgemeenschap.

[Els b3th · Rating 5 out of 5]

Mantel van Angst is nog rijker, moediger en menselijker dan ik al dacht.

Het is alweer enkele maanden geleden dat ik het las, maar nog altijd zingt het na in mijn hoofd en hart. Mantel van angst is:

*Zielsgetrouw. Het is voelbaar dat dit boek komt uit een innerlijke noodzaak en diepe betrokkenheid.

*Bewogen en helder. Het is geschreven met compassie én met scherpe analyse. Geen vaag gedoe.

*Teder in de pijn. Het beschrijft zeer schrijnende ervaringen met een toon die zacht blijft. Nergens cynisch of hard.

*Beschermend én bevrijdend. Inge Bosscha neemt het op voor wie onzichtbaar waren en nodigt tegelijk uit tot loslaten en heling.

*Concreet doorleefd. Niet abstract of conceptueel, maar geworteld in het echte leven van echte mensen.

*Moreel gedurfd. Inge Bosscha benoemt machtsmisbruik, misvattingen en destructieve patronen zonder te polariseren.

*Gelaagd en systemisch. Mantel van angst legt niet alleen individuele verhalen bloot, maar ook de onderliggende mechanismen.

*Schurend op de goede manier. Het boek biedt troost, maar is niet alleen comfortabel. Het daagt uit tot eerlijkheid.

*Voorbij zwart-wit. Inge Bosscha erkent nuance: liefde kan samengaan met schade en goede bedoelingen met destructieve gevolgen.

*Herstellend van binnenuit. Mantel van angst is geen pleidooi tegen religie, maar vóór integriteit, vrijheid en zorg voor het innerlijk leven.

Ik was na het lezen zo enthousiast dat ik nog 5 exemplaren heb gekocht. Voor mijn ouders, mijn broer, mijn voormalig predikant, mijn huisarts en mijn psycholoog. Ook hen heeft het boek positief verrast en geraakt. En terecht!

[Jeanine Vlasblom · Rating 5 out of 5]

Het boek Mantel van Angst van Inge Bosscha raakt een gevoelige én onderbelichte thematiek: de psychische impact van een religieuze opvoeding waarin angst, schuld en afhankelijkheid de boventoon voeren.

Als iemand met oog voor menselijke processen, raakte dit boek me diep. Niet alleen omdat het pijnlijke thema’s benoemt die zelden zo open besproken worden, maar ook omdat het dat doet met respect, nuance en deskundigheid. Inge schrijft scherp, invoelend en zonder sensatiezucht.

Wat mij vooral opviel, is hoe herkenbaar en universeel sommige mechanismen zijn – ook voor mensen die niet religieus zijn opgevoed, maar wél worstelen met schuldgevoel, pleasegedrag of het ontbreken van een eigen stem.

Mantel van Angst is meer dan een persoonlijk relaas; het is een professioneel relevant boek voor therapeuten, coaches, geestelijk verzorgers en anderen die mensen begeleiden bij levensvragen.

Ik beveel het van harte aan.

[Nouk · Rating 5 out of 5]

Ik ontdekte Mantel van angst op de lectuurtafel in de wachtkamer van de huisarts. Omdat ik al snel aan de beurt was, heb ik het daar alleen kunnen doorbladeren. Maar ik noteerde de titel en leende het nog dezelfde week in de bibliotheek. 

Wat een aangrijpend en verhelderend boek! Ik woon in de Biblebelt en geef bijles aan een paar kinderen die met hun ouders elke zondag naar de kerk gaan. Ik begrijp hen nu zoveel beter. Ik herkende ook dingen van mijn vader, die helaas niet meer leeft. Maar sommige stukjes in Mantel van angst beschreven een sfeer die me aan hem deed denken.

Het boek gaat niet direct over mij, maar toch heeft het me diep geraakt. Het gaat over mensen in mijn omgeving. Of eigenlijk: in ónze omgeving. Het staat vol citaten van mensen die je zou kunnen tegenkomen in bijvoorbeeld de supermarkt, de sportschool of de trein.

Als je meer inzicht wilt in hoe religie kan inwerken op iemands leven, zowel positief als negatief, lees dan Mantel van angst! 

[Gerard De · Rating 5 out of 5]

Voor het boek 'Mantel van angst' heb ik speciaal een Goodreads profiel aangemaakt. Wat is dit een goed boek! Ik ben zowel kerkganger (pkn) als kerkverlater (gkv) en las bijna elke bladzijde met kippenvel van herkenning. Dit boek helpt me mezelf beter te begrijpen. Maar het maakt me ook milder naar mijn ouders en de kerk van mijn jeugd. Ik kon alleen langzaam lezen, omdat ik steeds moest bekomen van de opluchting die ik voelde. Ik heb dit niet eerder in deze mate meegemaakt met een boek. Een enorme aanrader dus!

[Handelingen2 · Rating 5 out of 5]

Veel van geleerd. Ook uit geciteerd vanaf de kansel. Ik verwachtte wel wat herkenning, maar wat gebeurde was overweldigend: mensen waren diep geraakt, tot huilens toe.
Dit boek is een laagdrempelige gespreksopener. Verplicht leesvoer voor mijn collega predikanten. Met name voor degenen die denken dat in de eigen gemeente geen mensen zijn met angst. Door Mantel van angst ben ik gaan inzien dat veel leed onzichtbaar en onbewust blijft. En dat het goed is dit bespreekbaar te maken. Dit boek is als licht in het duister.

[Ro Bert · Rating 5 out of 5]

Aangrijpend en verhelderend. Voor mij als gelovige vader van een atheïstische dochter ook pijnlijk confronterend, maar op een goede manier. Mijn dochter heeft het boek na mij gelezen en zei dat ze een paar keer had moeten huilen, omdat ze zich zo begrepen voelde. We hebben een goed gesprek hierover gehad. Nu is mijn vrouw het aan het lezen en ook zij is erdoor geraakt. Dit liefdevolle boek doet ons hele gezin goed.

[Lianne Obbink · Rating 5 out of 5]

Ik ben heel blij met dit boek, vind er veel herkenning en begrip voor mijn eigen proces maar ook dat van anderen, zowel gelovig als niet meer gelovig. Verbindend, je blikveld verbredend en tegelijkertijd zorgt het voor verdieping in thema's waar iedereen die met de kerk is opgegroeid wel iets mee heeft. helpt mij in ieder geval mijn weg te zoeken.

[HG · Rating 5 out of 5]

Mijn nieuwe favoriet! Als ik niet lekker in mijn vel zit, lees ik in dit boek. Het helpt me om me weer met mezelf en anderen verbonden te voelen.
Inge Bosscha schrijft met veel compassie. Ze maakt ruimte voor verschillende inzichten en helpt begrijpen waar die vandaan komen. Ik heb Mantel van angst al een paar keer cadeau gedaan en alle ontvangers zijn enthousiast. Dus bij deze een cadeautip!

[Botervlieg1964 · Rating 5 out of 5]

Alsof ze in mijn hoofd kon kijken! Inge Bosscha brengt uiterst teder aan het licht waar ik nauwelijks weet van had, maar wat ik vervolgens wel tot diep in mijn poriën herken. Kippenvel, tranen, zuchten, staren. De inhoud van Mantel van angst zal nog lang in me doorwerken. Zeer troostend en helend boek. Het kalmeerde mijn ziel. Als ik het zo mag zeggen: echt een geschenk uit de hemel!

[Hagh · Rating 5 out of 5]

Hoewel geen wetenschappelijk boek, is Mantel van angst beslist een aanrader voor professionals. Tientallen casussen en heldere verbanden bieden praktische inzichten. Toegankelijke en persoonlijke schrijfstijl. Ontroerend en verrijkend. Aanrader voor collega huisartsen, psychologen en maatschappelijk werkers.

[Ofoxo · Rating 5 out of 5]

Nuchtere, heldere en logische constateringen. Door de schone schrijfstijl, ervoer ik volop ruimte voor mijn emoties. Na zo'n beetje elke alinea had ik een korte pauze nodig omdat de tekst zo treffend en gelaagd is. Ik heb niet vaak dat een boek zó binnenkomt. En wat empathisch en oordeelloos geschreven! Ik voelde me veilig, begrepen en getroost toen ik (de) Mantel van angst uit had. 

[Emma · Rating 4 out of 5]

Ondanks dat ik niet helemaal precies de doelgroep was heb ik er toch veel aan gehad. De stem van de auteur is zo troostend en helend dat ik denk dat dit voor veel mensen zal gelden. Erg indrukwekkend hoe de auteur zo direct en overtuigend schrijft terwijl er geen enkel oordeel wordt uitgesproken.

[Zesbananen · Rating 5 out of 5]

Dit boek was levensreddend voor mijn lieve zus, die al meer dan 10 jaar suïcidaal was vanwege psychisch leed naar aanleiding van het kerkgenootschap waaruit wij beiden zijn ontsnapt. 
Voor mij was het levensveranderend. Wat een opluchting! Eeuwige dank aan Inge Bosscha. 

[Nienke · Rating 5 out of 5]

Mooi, herkenbaar en praktisch boek over opgroeien met christelijk geloof en daar pijn aan overhouden. Heeft me veel inzichten en tips gegeven!

[Michiel · Rating 2 out of 5]

Deze is niet voor mij. Het is wel grondig, uitgebreid en goed leesbaar. Maar qua inhoud sluit het niet aan bij waar ik was of nu ben.

[Lida De · Rating 5 out of 5]

Respectvol geschreven over problemen die zo vaak in de taboesfeer worden weggestopt.
Dikke aanrader!

[Reinier Markus · Rating 4 out of 5]

Confronterend, maar eerlijk boek geschreven door een ervaringsdeskundige. Geeft inzicht in waar godsdienst toe kan leiden bij verkeerd gebruik in opvoeding en kerkgemeente.

[Merel · Rating 1 out of 5]

Te veel geschreven voor twijfelde kerkverlaters

[Marianne · Rating 5 out of 5]

Ik ben geboren en getogen op Urk. De rest kun je zelf invullen.